ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΜΑΡΤΙΟΥ 2023 – Β΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

(Μαρκ. β΄ 1-12) (Εβρ. α΄ 10-β΄ 3)

Ευχαριστιακές ενατενίσεις

«Τέκνον αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι σου»

Ζωηφόρα ήταν τα μηνύματα που αντλήσαμε την περασμένη Κυριακή, που ήταν αφιερωμένη στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας. Σε συνέχεια των ψυχωφελών αυτών μηνυμάτων, η δεύτερη Κυριακή των Nηστειών έρχεται με τα ξεχωριστά της πνευματικά νοήματα να μας ενδυναμώσει για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας που οδηγεί στη συνάντηση με τον Αναστημένο Χριστό. Μάλιστα για να μας ενισχύσει στην πορεία μας, η μητέρα μας Εκκλησία προβάλλει τη μεγάλη μορφή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος όρθωσε το πνευματικό ανάστημά του απέναντι σε όλους εκείνους που επιχειρούσαν να διασαλεύσουν την αλήθεια της πίστεως και να διαβρώσουν το οικοδόμημα της Εκκλησίας του Χριστού. Η μεγάλη αυτή πατερική μορφή του 14ου αιώνα, ανέδειξε ακριβώς την εμπειρική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και το συνάνθρωπο του και τόνισε τον βιωματικό χαρακτήρα της μυστηριακής ζωής.

Ο Γρηγόριος Παλαμάς

Ο Γρηγόριος γεννήθηκε στην Μικρά Ασία, τον 14ο αιώνα, και απ’ εκεί ήλθε στην Κωνσταντινούπολη, προσφυγόπουλο κυνηγημένο από τους Τούρκους. Διακρίθηκε στις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο, σε σημείο που όλοι οι διανοούμενοι του Βυζαντίου έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση στο πρόσωπο του Γρηγορίου, όχι μόνο για τη λαμπρή του σκέψη αλλά και για τον αδαμάντινο χαρακτήρα του. Η ανάδειξη του Γρηγορίου συνδέεται περισσότερο με την αντιμετώπιση του επικίνδυνου με τις πλάνες του για την Εκκλησία, Βαρλαάμ του Καλαβρού. Συγκεκριμένα, ο Βαρλαάμ ισχυριζόταν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει εμπειρικά αλλά μόνο νοησιαρχικά δύναται να προσεγγίσει τον Θεό και πολύ περισσότερο είναι αδύνατο να ενωθεί μαζί Του. Ήταν τότε που ύψωσε το πνευματικό ανάστημά του ο Γρηγόριος. Ο μεγάλος αυτός Πατέρας της Εκκλησίας, συγκεφαλαίωσε όλη την πατερική παράδοση και την εμπειρία της Εκκλησίας σε μια μεγαλειώδη σύνθεση. Ο Θεός υπάρχει κατά δύο τρόπους: κατά την Ουσία Του και κατά τις θείες και άκτιστες ενέργειές Του. Σίγουρα, ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει την Ουσία του Θεού και να διεισδύσει νοησιαρχικά σ’ αυτή. Μπορεί όμως να γνωρίσει και να ενωθεί μάλιστα μαζί Του, μέσα από τις θείες και άκτιστες ενέργειές Του. Όπως δηλαδή παραχώρησε η αγάπη του να αποκαλύπτεται στη Δημιουργία, στην Ιστορία, στο πρόσωπο του Χριστού, στα μυστήρια της Εκκλησίας μας. Μέσα από τη δημιουργία γνωρίζουμε τον Θεό ως πηγή σοφίας και ωραιότητας. Στην Ιστορία τον γνωρίζουμε μέσα από τις θαυμαστές ενέργειές του. Φυσικά πολύ περισσότερο, γνωρίζουμε το Θεό στο πρόσωπο του Κυρίου μας. Στην Εκκλησία ακόμα, ο Θεός γίνεται για μας Άρτος και Οίνος, γεύση και τροφή, χάρη, φως και αγιασμός. Ουσιαστικά, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς με τη διδασκαλία του, παρακινεί τον άνθρωπο να ακολουθήσει μια πορεία που οδηγεί στην ένωσή του με τον Θεό, μέσω της μυστηριακής ζωής της Εκκλησίας, με κορύφωση το Ευχαριστιακό Δείπνο, τον Άρτο της Ζωής, το ουράνιο Μάννα.

Ο παραλυτικός

Με τη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου, συνάπτεται άμεσα και η ευαγγελική περικοπή που ακούσαμε σήμερα. Φαίνεται μέσα από τη διήγηση ότι η προσωπική συνάντηση του ανθρώπου με το Χριστό που διέρχεται σίγουρα μέσω της πίστεως, είναι η δυνατότητα μετοχής του στη ζωή του Θεού εν Χριστώ Ιησού που αποτυπώνει την προοπτική θέωσης του ανθρώπου. Όπως μπορούμε να διακρίνουμε, ο Χριστός προσφέρει συγχώρηση των αμαρτιών, όταν ο άνθρωπος, όπως ο παραλυτικός της περικοπής, είναι ανοικτός και αποδέχεται την κοινωνία της αγάπης του. Με τη θεϊκή προσταγή του ο Κύριος, «έγειρε, άρον τον κράββατόν σου και ύπαγε εις τον οίκον σου», βοηθεί τους ανθρώπους να ψηλαφήσουν την πατρική του αγάπη.

Αγαπητοί αδελφοί, ισχυρή είναι η βάση της Ορθόδοξης Πίστης μας, όπως εκφράζεται μέσα από την θεραπεία του παραλυτικού, τη διδασκαλία, την αγιότητα και το εκκλησιαστικό φρόνημα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, αλλά και από τη ζωή του Συμεών του νέου Θεολόγου, του οποίου τη μνήμη τιμούμε σήμερα. Το άγιο παράδειγμα του που ξεπηδά μέσα από την ασκητική και οσιακή του μορφή και κυρίως τη συμβολή του, κατά τον 11ο αιώνα που έζησε, να αναγεννηθεί η Εκκλησία σύμφωνα με το πνεύμα της Πεντηκοστής, ας μας παρακινεί να προσβλέπουμε στα πιο ιερά πνευματικά ανεβάσματα και τις πιο ψυχωφελείς παρακαταθήκες. Ας τον τιμήσουμε, λοιπόν, ακολουθώντας το δικό του άγιο παράδειγμα. Γένοιτο.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

ΠΗΓΗ