ΤΟ ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Δ' ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ) 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2023

«ὤμοσεν καθ’ ἑαυτοῦ» (Ἑβρ. 6, 13)

Γνωρίζουμε, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, μὲ πόση ἄπειρη ἀγάπη περιβάλλει ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ πόση συγκατάβαση ἔδειξε ἀπέναντί του. Προκειμένου νὰ τὸν ὁδηγήσει στὸν δρόμο τῆς σωτηρίας καὶ νὰ τοῦ ἐξασφαλίσει τὴν αἰώνια εὐτυχία κοντά Του, πολλὲς φορὲς ταπεινώθηκε ὁ Μεγαλοδύναμος γιὰ χάρη τοῦ πλάσματός Του. Ἡ μεγάλη  Του δὲ ταπείνωση φανερώθηκε ὅταν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ σαρκώθηκε «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλ. 2, 8). Ὤ ἀγαθότητος, ὤ ἀφράστου ἀνοχῆς τοῦ Θεοῦ ἡμῶν!

Ἀκριβῶς μία ἀπὸ αὐτὲς τὶς φορὲς τῆς ταπεινώσεως τοῦ Θεοῦ μᾶς ὑπενθύμισε τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα. Ποιά; Τὴν συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ νὰ ὁρκισθεῖ στὸν Πατριάρχη Ἀβραάμ ὅτι θὰ τηρήσει τὴν «ἐπαγγελία», τὴν ὑπόσχεσή Του, πὼς θὰ τοῦ χαρίσει ἀπογόνους πολλούς, ἀμέτρητους, ὅπως ἀμέτρητη εἶναι ἡ ἄμμος τῆς θάλασσας καὶ τὰ ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ (Γεν. 12, 2. 17, 4). Οἱ ἄνθρωποι, σχολιάζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, προκειμένου νὰ σταματήσουν τὴν ἀντιλογία καὶ τὴν δυσπιστία τοῦ συνομιλητῆ τους, ὁρκίζονται στὸν ἀνώτερό τους, τὸν Θεό. Ὁ Θεὸς, ὅμως, ποῦ θὰ ὁρκιζόταν γιὰ νὰ ἐξαλείψει κάθε ἴχνος δυσπιστίας, παρὰ μόνο στὸν ἑαυτό Του;

Ἡ ἀναφορὰ αὐτή, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στὸν ὅρκο τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Ἀβραὰμ ὁδηγεῖ τὴν σκέψη μας στὴν στάση ποὺ πρέπει νὰ κρατήσουμε ὡς Χριστιανοὶ στὸ θέμα τοῦ ὅρκου. Διότι μπορεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος νὰ ὁμιλεῖ γιὰ τὸν ὅρκο τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Ἀβραάμ, τονίζοντας τὴν ἄπειρη συγκατάβαση καὶ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἄλλα μᾶς ἐδίδαξε γιὰ τὸ θέμα τοῦ ὅρκου.

Καὶ στὸ θέμα αὐτὸ τελειοποίησε τὸν Νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Οἱ Ἑβραῖοι, ὁ περιούσιος λαός, εἶχαν ἐντολὴ νὰ ὁρκίζονται στὸ ὄνομα τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἀποφεύγοντας νὰ ὁρκίζονται στοὺς εἰδωλολατρικοὺς θεούς, «τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ὀμῇ» (Δευτ. 10, 20), ἀλλὰ καὶ ἐξαιτίας τῆς δυσπιστίας τους ὁ ὅρκος ἦταν ἀποδεκτός. Ὅποιος θὰ ὁρκισθεῖ «οὐ βεβηλώσει τὸ ρῆμα τοῦτο» (Ἀριθ. 30, 3).

Ὅπως, λοιπόν, ὁρκίσθηκε ὁ Πατέρας ἔτσι ὁρκίσθηκε ὁ Υἱὸς στὸν ἑαυτό Του γιὰ τοὺς πιστοὺς ποὺ θὰ ἀκολουθήσουν τὴν διδασκαλία Του λέγοντας: «ἀμήν, ἀμήν, λέγω ὑμῖν» (Ἰω. 5, 19). Ὁ Κύριος ἀπαγόρευσε τελείως τὸν ὅρκο. «ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ὀμόσαι ὅλως» (Ματθ. 5, 34). ἐγὼ σᾶς λέγω νὰ μὴν ὁρκισθεῖτε καθόλου. Σαφής, σαφέστατος ὁ λόγος τοῦ Κυρίου. Σὲ καμμία περίπτωση δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ὁρκίζεσθε. Καὶ συμπληρώνει: «ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν ναὶ ναί, οὔ οὔ» (Ματθ. 5, 37). Δηλαδὴ πρέπει τὸ ναὶ τὸ ὁποῖο λέτε νὰ εἶναι πράγματι ναὶ καὶ τὸ ὄχι νὰ εἶναι πράγματι ὄχι. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὶς ἐπιστολές του ἐπικαλεῖται σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις ὡς μάρτυρα τὸν Θεό. Ὄχι γιὰ νὰ ὑποστηρίξει προσωπικά του συμφέροντα, ἀλλὰ γιὰ νὰ προσδώσει ἀπόλυτο κῦρος στὰ λεγόμενά του μὲ σκοπὸ τὴν σωτηρία τῶν πιστῶν. «τὴν ἀλήθειαν λέγω ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, οὐ ψεύδομαι» (Ρωμ. 9, 1). Ἐπικαλοῦμαι μάρτυρά μου τὸν Θεό» (Β΄Κορ. 1. 23).

Ὁ ὅρκος, λοιπόν, εἶναι ἡ ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ ὡς μάρτυρα γιὰ τὴν βεβαίωση τῆς ἀλήθειας. Ὁ Κύριός μας δὲν θέλει τὸν ὅρκο. Οἱ ἄνθρωποι, βέβαια, δὲν ἐναρμονίζουν τὴν συμπεριφορά τους μὲ τὴν συγκεκριμένη εὐαγγελικὴ ἐπιταγή, ἀλλὰ χρησιμοποιοῦν τὸν ὅρκο γιὰ ἀσήμαντες ἀφορμές. Τὸ δυστύχημα εἶναι ὅτι δὲν σταματοῦν ἐκεῖ, ἀλλὰ συχνὰ ἀθετοῦν τὸν ὅρκο τους καὶ -τὸ χειρότερο- δὲν διστάζουν  νὰ πάρουν ἀκόμη καὶ ψεύτικους ὅρκους. Τὸ τελευταῖο αὐτὸ ἀποτελεῖ ἀληθινὴ μάστιγα γιὰ τὴν κοινωνία μας, ἀφοῦ ὁ ὅρκος χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ στηριχθεῖ τὸ ψέμα καὶ ἡ ἀπάτη. Γιὰ νὰ ἐπιτευχθοῦν ἐλεεινοὶ καὶ καταχθόνιοι σκοποὶ χρησιμοποιεῖται τὸ Πανάγιο Ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ βεβηλώνεται ὅ,τι ἱερώτερο σὲ αὐτὸν τὸν κόσμο. Ἐπίορκοι, δυστυχῶς, ὑπάρχουν σὲ ὅλα τὰ κοινωνικὰ στρώματα. Ἄνθρωποι μορφωμένοι ἀλλὰ καὶ ἀγράμματοι, ἄνθρωποι μακρὰν τοῦ Θεοῦ εὑρισκόμενοι, ἀλλὰ καὶ ἄνθρωποι ποὺ θέλουν νὰ ὀνομάζονται «εὐσεβεῖς», ἀποδεικνύονται ἀναρίθμητες φορὲς ἐπίορκοι καὶ ψεῦτες, διαπράττοντας χωρὶς νὰ τὸ συνειδητοποιοῦν μεγάλη ἁμαρτία ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων.

Ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ νὰ μὴν ὁρκιζόμαστε σημαίνει ἀκόμα νὰ μὴν ἀπαιτοῦμε ὅρκο ἀπὸ κανένα. Ἐὰν κάποιος εἶναι ἀληθινός, θὰ εἶναι ἀληθινὸς καὶ πρὸ τοῦ ὅρκου, ἐνῶ ἂν κάποιος εἶναι ἀναξιόπιστος, θὰ εἶναι ἀναξιόπιστος καὶ μετὰ τὸν ὅρκο. Σύμφωνη μὲ τὴν διδασκαλία τῆς Γραφῆς εἶναι καὶ ἡ διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν ὅτι ἡ χρήση τοῦ ὅρκου γιὰ ἀτομικὰ καὶ ἐπίγεια συμφέροντα ἀποτελεῖ μεγάλη ἀσέβεια ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπιφέρει τὴν ὀργή Του.

Ὁ ἱ. Χρυσόστομος γράφει: «Φοβερὸ κακό, ἀγαπητέ, εἶναι ὁ ὅρκος. Φοβερὸ καὶ ἐπιβλαβές, φάρμακο ὀλέθριο, δηλητήριο καταστρεπτικό, γκρεμὸς ἀπότομος, παγίδα ἰσχυρή, βρόγχος ποὺ δὲν ἔχει διέξοδο. Παράδειγμα ὁ Ἡρώδης μὲ τὴν ἀποτομὴ τῆς κεφαλῆς τοῦ Προδρόμου. Ἐὰν τὸ νὰ ὁρκισθεῖ κάποιος στὸν Θεὸ εἶναι ἁμαρτία, τὸ νὰ ἐπιορκήσει εἶναι χειρότερο. Ὅταν σᾶς δῶ νὰ ἐπιμένετε στοὺς ὅρκους, θὰ σᾶς ἀπαγορεύσω νὰ πατήσετε σὲ αὐτὰ τὰ ἱερὰ τῆς ἐκκλησίας πρόθυρα καὶ νὰ κοινωνήσετε τῶν ἀθανάτων Μυστηρίων, ὅπως ἀπαγορεύουμε στοὺς πόρνους καὶ στοὺς φονιάδες».

Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς διδάσκει: «Ἔτσι μᾶς θέλει, ἀδελφοί μου ὁ Θεὸς καὶ ὄχι νὰ βλασφημοῦμεν, ὄχι νὰ προδίδωμεν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον, ὄχι νὰ κάνωμεν ὅρκους καὶ νὰ λέγωμεν ψέματα, Ὄχι νὰ κλέπτει ὁ ἕνας τὸν ἄλλον, ὄχι νὰ ὀμνύωμεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ διὰ τὸ παραμικρόν. Ἐκεῖ ὅπου θὰ κάμεις ὅρκον τοῦ ἀδελφοῦ σου, πές του ἐν ἀληθείᾳ, καὶ ἂν δὲν σοῦ πιστεύει, τράβα τὸν δρόμο σου. Νὰ ἀπέχωμεν, ἀδελφοί μου, νὰ μὴν ὁρκιζώμεθα εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, νὰ κάμνωμεν ὅρκους καὶ νὰ ὀνομάζωμεν τοὺς Ἁγίους μας ἢ ποὺ ὀμνύουν κάποιοι ἄγνωστοι εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἀλίμονο εἰς ἐκείνους! Φωτιὰ πύρινη τοὺς καίει».

Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος καταθέτει: «Ἐπιορκία! Λέξη ποὺ ἐκφράζει ἀσέβεια, ἀνευλάβεια πρὸς τὸν Θεό. Λέξη, ἡ ὁποία σημαίνει παράβαση ὅρκου, ποὺ εἰκονίζει ἠθικὴ διαφθορά, ποὺ δηλώνει δόλο καὶ ἀπάτη, ποὺ φανερώνει ἀδιαντροπιά. Ὁ ἐπίορκος εἶναι ἄπιστος. Ἐφ’ ὅσον ἀθετεῖ τὸν ὅρκο του, ἀρνεῖται τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν θεία δίκη, γιατὶ κανεὶς πιστὸς δὲν τολμᾶ νὰ ἐξοργίσει τὸν Θεό. Ὁ ἐπίορκος εἶναι πονηρὸς καὶ ἀπατεώνας, ἀφοῦ κοροϊδεύει τὰ θεῖα καὶ τὰ ἀνθρώπινα, προκειμένου νὰ ἐξαπατήσει αὐτοὺς ποὺ τὸν ἐμπιστεύθηκαν. Ἔχει πωρωμένη καρδιὰ, γιατὶ παραμένει ἀναίσθητος μπροστὰ στὴν φοβερὴ ἠθική του κατάπτωση. Ὁ ἐπίορκος ἔχει διεστραμμένη διάνοια, διότι οἱ σκέψεις του εἶναι μπερδεμένες.  Ἀπὸ τὸν ἐπίορκο ἔχει ἀπομακρυνθεῖ ὁ Θεός. «Ἀπὸ τὸ σπίτι του δὲν θὰ λείψουν τὰ βάσανα», κατὰ τὸν σοφὸ Σειράχ. Νὰ, λοιπὸν, ποιὰ θεία δίκη περιμένει τοὺς ἐπιόρκους. Ὁ ἐπίορκος βαδίζει πρὸς τὸν ὄλεθρο, παρασύροντας καὶ τὸν οἶκο του, ἐνῶ καὶ τὰ παιδιά του γίνονται μέτοχοι τῶν μεγάλων συμφορῶν ποὺ τὸν βρίσκουν. Ἀλίμονο! Πῶς θὰ ὑπομείνουν οἱ ἐπίορκοι τὴν ἡμέρα ποὺ θὰ δοῦν ἐνώπιόν τους τὸν Κύριο;»

Ὁ ἀείμνηστος π. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος σημειώνει: «Δυστυχῶς, σήμερα ποὺ  ἀποστάτησαν  οἱ  ἄνθρωποι ἀπὸ τὸν Θεὸ πλήθυναν  καὶ  οἱ  ὅρκοι. Δυστυχῶς ὁ ὀρθόδοξος ἑλληνικὸς λαός μας ἔπεσε πολὺ χαμηλά. Δὲν σταθήκαμε οὔτε στὴν ἐνάτη ἐντολὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπου συνιστᾶ τὴν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἀληθινὴ μαρτυρία. Δὲν σταθήκαμε οὔτε στὸ ἐπίπεδο τῶν ἀρχαίων προγόνων μας, ποὺ διακρίνονταν γιὰ τὸν φόβο τους μπροστὰ στὴν θεότητα. Ὅρκοι πολλοί. Ἀλλὰ ἡ πολυορκία ἀναπόφευκτα φέρει τὴν ψευδορκία καὶ τὴν ἐπιορκία ποὺ ἀποτελοῦν μεγάλες πληγὲς τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας».

Ὁ ἀείμνηστος π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος ὑπογραμμίζει: «Ἡ Ἐκκλησία ἀνέχεται κατ’ ἄκραν οἰκονομίαν τὸν ὅρκο στὰ δικαστήρια. Οἱ ὅρκοι δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ μία ἀδικία εἰς βάρος τῶν Χριστιανῶν. Διότι, ἐνῶ ὁ Χριστιανὸς τρέμει τὴν ὥρα ποὺ ὁρκίζεται καὶ προσπαθεῖ νὰ μὴν τοῦ ξεφύγει καὶ ἡ παραμικρὴ λεπτομέρεια ἀπὸ τὴν πραγματικότητα, ὁ ἄλλος πηγαίνει καὶ καταπατεῖ τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο καὶ λέγει ὅσα ψέματα τοῦ ἔλθουν. Καὶ διὰ μὲν τὸν πιστὸ δὲν χρειάζεται ὁ ὅρκος, διότι τηρεῖ τὴν ἐντολή «οὐ ψευδομαρτυρήσεις». Ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν ἄθεο ὁ ὅρκος δὲν εἶναι δεσμευτικός, ἐφ’ ὅσον τὸ Εὐαγγέλιο δὲν σημαίνει τίποτε γιὰ αὐτόν».

Καὶ ὁ ἀλήστου μνήμης ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος Καντιώτης συμπεραίνει: «Ἐὰν, ὅμως, εἶσαι πιστὸς καὶ ἀποφασισμένος νὰ ὑποστεῖς τὶς συνέπειες τοῦ κρατικοῦ νόμου, τότε στὸ δικαστήριο ὕψωσε τὴν φωνή σου καὶ πές ‘‘Δὲν ὁρκίζομαι γιὰ λόγους ἠθικοὺς, συνειδήσεως’’».

Εὐλογημένοι Χριστιανοί!

Ἑὰν τὸ νὰ ὁρκισθεῖ κάποιος  στὸν  Θεὸ  εἶναι  ἁμαρτία, τὸ νὰ ἐπιορκήσει εἶναι πολλαπλάσια χειρότερο. Ἐὰν πιστεύουμε ὅτι λέγει ἀλήθεια κάποιος ἄνθρωπος, ἂς μὴν τὸν ἀναγκάζουμε νὰ ὁρκίζεται. Ἐὰν, ὅμως, νομίζουμε ὅτι ψεύδεται ἂς μὴν τὸν ὑποχρεώσουμε νὰ κάνει τὸ φοβερὸ αὐτὸ ἁμάρτημα. Σὲ γενικὲς γραμμές, θεραπεία αὐτῆς τῆς μάστιγας εἶναι ἡ  ἐφαρμογὴ τῆς ἐντολῆς τοῦ Χριστοῦ. Ἀντὶ νὰ πιέζουμε τὸν ἄλλον νὰ ὁρκίζεται, ἂς τὸν μάθουμε νὰ εἶναι εὐθὺς καὶ ἀκέραιος.

Ἡ Πολιτεία ἂς καταργήσει ἐπιτέλους ἕνα μέτρο ποὺ στὴν πράξη ἀποδείχθηκε ὅτι δὲν εἶναι καὶ τόσο ἀποτελεσματικό. Ἀναγκάζει τοὺς τίμιους ἀνθρώπους νὰ παραβιάζουν τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνθαρρύνει τοὺς ἀσυνείδητους νὰ χρησιμοποιοῦν τὸν ὅρκο γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τὸν στόχο τους.

Ἀδελφοί μου!

Τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο Ὄνομα τοῦ Θεοῦ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ χρησιμοποιεῖται σὲ πράγματα μάταια καὶ ἀσήμαντα. Δὲν πρέπει νὰ ἐμπλέκεται ὁ Δημιουργὸς καὶ Κυβερνήτης τοῦ σύμπαντος, ὁ Παντοκράτωρ Θεός, στὰ εὐτελῆ καὶ μικρὰ αὐτοῦ τοῦ κόσμου.

Ὁ Κύριός μας εἶναι ἡ ἀλήθεια καὶ ὄχι ἡ συνήθεια ὅπως εἶναι ὁ ὅρκος. Ἂς ἀποφεύγουμε  κάθε  μορφὴ  ὅρκου, «ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ» (Ἑβρ. 4, 15). Καὶ ἂς εἶναι στὴν γλῶσσα μας μόνο τὸ ναὶ ἢ τὸ ὄχι.

Ἡ γλυκόηχη λύρα τοῦ Βερίτη θὰ παιανίσει καὶ πάλι:

«Θρησκεία… Στέκεις ψηλός, πανύψηλος καὶ φωτοβόλος φάρος

γιὰ νὰ μᾶς δείχνεις πάντοτε τὸν δρόμο τοῦ Χριστοῦ

κι εἶσαι στὴν θλίψη μας χαρά, στὴν δυστυχία θάρρος

εἶσαι τ’ ἀπίστου συντριμμὸς κι ἡ δόξα τοῦ πιστοῦ.

Θρησκεία! Καὶ μὲ τ’ ὄνομα μονάχα τὸ γλυκό σου

μᾶς σαγηνεύεις τὴν ψυχὴ κι ὑψώνεις μας τὸν νοῦ». ΑΜΗΝ!

ΠΗΓΗ