ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

(ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ)

Τή δύναμη τῆς πίστεως, τῆς προσευχῆς καί τῆς νηστείας μᾶς διδάσκει σήμερα ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός, μέσα ἀπό τή θεραπεία τοῦ δαιμονιζόμενου παιδιοῦ πού μᾶς διηγεῖται ὁ Εὐαγγελιστής Μάρκος.

Τοῦ παιδιοῦ πού ἀπό μικρό τό εἶχε καταλάβει τό πονηρό πνεῦμα καί συχνά ἀπειλοῦσε ἀκόμα καί τήν σωματική του ἀκεραιότητα, μιᾶς πού ὁ μισόκαλος διάβολος δέν ἀρκοῦνταν μόνο στή ζημιά πού ἔκανε στήν ψυχή του, ἀλλά τό ὠθοῦσε πότε στή φωτιά καί πότε στό νερό, γιά νά τό φονεύσει. Ὁ πατέρας του ἀπευθύνθηκε στούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά χωρίς ἀποτέλεσμα. Καί ὁ Κύριος, ἀφοῦ προηγουμένως στηλίτευσε τήν ἀπιστία τῶν μαθητῶν Του, λέει στόν πατέρα τοῦ παιδιοῦ “ἄν μπορεῖς νά πιστέψεις, ὅλα εἶναι δυνατά γιά ἐκεῖνον πού πιστεύει”.

Κι ἐκεῖνος ἀπαντᾶ “πιστεύω, Κύριε, βοήθησέ με στήν ἀπιστία μου”. Τότε ὁ Ἰησοῦς ἔδιωξε τό ἀκάθαρτο πνεῦμα ἀπό τό παιδί, καί ἀργότερα, στήν ἐρώτηση τῶν μαθητῶν Του γιά τή δική τους ἀδυναμία νά τό ἐκδιώξουν, ἀπάντησε ὅτι “τοῦτο τό γένος δέν μπορεῖ μέ τίποτε ἄλλο νά ἐκδιωχθεῖ, παρά μόνο μέ προσευχή καί μέ νηστεία”.

Εὔλογα διερωτᾶται κανείς γιατί ἐνῶ στήν ἀρχή ὁ Χριστός εἶπε ὅτι ἡ ὀλιγοπιστία φταίει γιά τήν ἀδυναμία τῶν μαθητῶν Του νά ἐκδιώξουν τό ἀκάθαρτο πνεῦμα, τώρα τούς λέει ὅτι ἡ ἐκδίωξή του ἀπαιτεῖ προσευχή καί νηστεία. Ὑπάρχει κάποια ἀντίφαση ἐδῶ; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ἁπλή.

Βεβαίως χρειάζεται ἡ πίστη, ἀλλά αὐτή πρέπει νά συνοδεύεται ἀπό τήν προσευχή καί τή νηστεία. Ἡ νηστεία δηλαδή καί ἡ προσευχή ἀποτελοῦν τά στοιχεῖα ἐκεῖνα, τά πνευματικά ἀγωνίσματα, μέσα ἀπό τά ὁποῖα ἐνισχύεται ἡ πίστη, γίνεται πιό καθαρή, πιό σταθερή, πιό δυνατή, πιό ἀποτελεσματική.

Πρώτη θέτει ὁ Χριστός τήν νηστεία. Κάνοντας μιά εὔστοχη παρατήρηση, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας λένε ὅτι ἡ νηστεία ἦταν ἡ πρώτη ἐντολή τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Ἡ παράβαση ὅμως τῆς ἐντολῆς αὐτῆς τῆς νηστείας ἔγινε ἡ ἀφορμή νά ἐκδιωχθοῦν ἀπό τόν Παράδεισο ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὕα. Ἔτσι κατά λογική ἀκολουθία ἡ νηστεία ἔχει τή δύναμη νά φέρει καί πάλι τόν ἄνθρωπο κοντά στό Θεό. Διότι ἡ νηστεία γιά τόν χριστιανό δέν εἶναι ἕνα σωματικό ἀγώνισμα μόνο, ἀλλά εἶναι καί πνευματικό. Δέν ἀποστρέφεται ὁ νηστευτής κάποιες τροφές ὡς “ἀκάθαρτες”, διότι τά πάντα ὁ Θεός τά δημιούργησε καλά λίαν. Ἀλλά ἀπέχει συνειδητά ἀπό ὁρισμένες κατηγορίες τροφῶν, μέ ἀπώτερο σκοπό νά δαμάσει τίς ἐπιθυμίες του, κάνοντας ἀρχή ἀπό τήν πιό ἁπλή, πού εἶναι ἡ ἐπιθυμία γιά τροφή, καί γιά ἱκανοποίηση τῆς γεύσεως. Ἔτσι, μαθαίνει σταδιακά νά μήν ὑποτάσσεται στίς ἐπιθυμίες τοῦ σώματος, καί παράλληλα νά ἐπιθυμεῖ τά πνευματικά πράγματα, τίς ἀρετές, ὅλα ἐκεῖνα πού ἀρέσουν στόν Θεό καί τρέφουν τήν ψυχή. 

Ἡ προσευχή εἶναι τό δεύτερο ἀναγκαῖο στόν ἄνθρωπο γιά νά ἐκδιώξει τό διάβολο καί νά κατανικήσει τούς πειρασμούς πού προκαλεῖ.

Ἅς δώσουμε τό λόγο στόν ἑορτάζοντα σήμερα ἅγιο τόν Ἰωάννη συγγραφέα τῆς Κλίμακος, αὐτοῦ τοῦ τόσο πνευματικοῦ βιβλίου. “Ἡ προσευχή”, μᾶς λέει, “ὡς πρός τήν ποιότητά της εἶναι κοινωνία καί ἕνωσις τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, καί ὡς πρός τήν ἐνέργειά της, σύστασις καί διατήρησις τοῦ κόσμου, συμφιλίωσις μέ τόν Θεό, μητέρα τῶν δακρύων, καθώς ἐπίσης καί θυγατέρα, συγχώρησις τῶν ἁμαρτημάτων, γέφυρα πού σώζει ἀπό τούς πειρασμούς, τοῖχος πού μᾶς προστατεύει ἀπό τίς θλίψεις, συντριβή τῶν πολέμων, ἔργο τῶν Ἀγγέλων, τροφή ὅλων τῶν ἀσωμάτων, ἡ μελλοντική εὐφροσύνη, ἐργασία πού δέν τελειώνει, πηγή τῶν ἀρετῶν, πρόξενος τῶν χαρισμάτων, ἀφανής πρόοδος, τροφή τῆς ψυχῆς, φωτισμός τοῦ νοῦ, πέλεκυς πού χτυπᾶ τήν ἀπόγνωση, ἀπόδειξις τῆς ἐλπίδος, διάλυσις τῆς λύπης ... μείωσις τοῦ θυμοῦ, καθρέπτης τῆς πνευματικῆς προόδου, δήλωσις τῆς πνευματικῆς καταστάσεως, ἀποκάλυψις τῶν μελλοντικῶν πραγμάτων...”. Δέν νομίζουμε ὅτι χρειάζεται νά προσθέσουμε κάτι σέ αὐτά, οὔτε νά δείξουμε τή σχέση τῆς προσευχῆς μέ τή νηστεία.

Ἅς δοῦμε τώρα πῶς συνδέονται ἡ πίστη μέ τήν προσευχή καί τή νηστεία. Ἡ πίστη εἶναι προϋπόθεση τῆς νηστείας καί τῆς προσευχῆς. Δίνει νόημα καί σκοπό, ἀλλά εἶναι καί ἡ κινητήρια δύναμη γιά τήν προσευχή καί γιά τή νηστεία. Πράγματι χωρίς πίστη ἡ νηστεία γίνεται μιά μηχανική ἀποχή ἀπό τροφές, ἡ ὁποία δέν προσφέρει τά πνευματικά ἀγαθά πού περιγράψαμε, οὔτε ἐπιτελεῖ τόν σκοπό γιά τόν ὁποῖο ὁ Θεός τή νομοθέτησε ἀπαρχῆς. Ἡ προσευχή πάλι χωρίς πίστη καταντᾶ μιά ἁπλή τυπολατρία χωρίς περιεχόμενο, χωρίς ζωή. Ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ζωή μας, ὅταν λείπει ἡ πίστη, χάνει τό οὐσιαστικό της νόημα καί γίνεται μιά καθημερινότητα ἄγευστη, βαρετή, καταθλιπτική. Χωρίς πίστη ἡ κάθε μας ἡμέρα περιστρέφεται μονάχα γύρω ἀπό τό τί θά φᾶμε καί τί θά πιοῦμε, πῶς θά ἀποκτήσουμε περισσότερα ὑλικά ἀγαθά καί πῶς θά ἐπιβληθοῦμε στούς γύρω μας, ἀδιαφορώντας γιά τίς συνέπειες τῶν πράξεών μας. Ἡ πίστη, ἀντίθετα, εἶναι ἐκείνη πού προκαλεῖ τό θαῦμα, τήν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ, τήν ἀλλαγή στή ζωή μας, τήν Ἀνάσταση ἀπό τόν πνευματικό θάνατο.

Ἅς στρέψουμε τώρα τά μάτια μας πρός τόν πατέρα τοῦ ἄτυχου νέου.

Στόν τρόπο πού ἀντέδρασε, ὅταν τόν ἔλεγξε ὁ Κύριος γιά ὀλιγοπιστία.

Συντριμμένος καί ταπεινωμένος, στρέφει τά μάτια του στό Χριστό καί τοῦ λέει: “Πιστεύω, Κύριε, βοήθησέ με στήν ἀπιστία μου”. Ἔχω τήν στοιχειώδη πίστη νά ἀναγνωρίσω τήν θεότητά Σου καί τήν δύναμή Σου νά μεταμορφώσεις τά πάντα γύρω σου. Ἀναγνωρίζω παράλληλα καί τήν δική μου ἀνεπάρκεια. Ἐνίσχυσέ με, αὔξησε τήν πίστη μου, διῶξε τόν πειρασμό τῆς ἀμφιβολίας, δῶσε μου τήν εἰρήνη καί τό ἔλεός Σου, ἀνάστησε μέ ἀπό τά πάθη πού νεκρώνουν τήν ψυχή μου.

Τήν σωτήρια αὐτή ὁμολογία ἀδελφοί μου, ἅς τήν κάνουμε καί δική μας ἱκεσία. Καί ἐμεῖς ἔχουμε τήν ἴδια ἀνάγκη γιά πίστη καί ὅλο καί περισσότερη πίστη. Ἅς εἶναι ἡ ἀρχή τῆς προσευχῆς, ἀλλά καί κάθε ἄλλου πνευματικοῦ ἀγωνίσματος ὄχι μόνο τούτη τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀλλά καί κάθε ἡμέρας τῆς ζωῆς μας.

π. Δημήτριος Καπρινιώτης

ἐφημέριος Ι. Ν. Ἁγίου Σεραφείμ ἐπισκόπου Φαναρίου καί Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων

ΠΗΓΗ