Ὁ ἐνταφιασμὸς τοῦ Ἰησοῦ καὶ τὸ θάρρος τοῦ Ἰωσὴφ

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης

Ὁ θάνατος καὶ ἡ ταφὴ τοῦ Κυρίου εἶνε σπουδαιότατα ἐν τῷ Χριστιανισμῷ γεγονότα˙ καὶ εἶνε τοιαῦτα, διότι αὐτὰ εἶνε ἡ βάσις καὶ τὸ θεμέλιον τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἥτις πάλιν εἶνε τὸ θεμέλιον καὶ ἡ βάσις ὅλη τῆς ἡμετέρας πίστεως, διότι ἂν μὴ ἀπέθανε, μηδὲ ἠγέρθη Χριστός, ματαία εἶνε ἡ πίστις ἡμῶν καὶ περιττή. (Α΄ Κορινθ. 15, 17).

Ἐκ τοῦ γεγονότος τοῦ θανάτου καὶ ἐκ τοῦ γεγονότος τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἐξαρτῶνται αἱ ἐλπίδες πάντων τῶν Χριστιανῶν, καὶ ἐν τῶ παρόντι καὶ ἐν τῇ αἰωνιότητι.

Αὐτὰ εἶναι ὁ βράχος, ἐφʾ οὗ ἐδράζεται ὁ τὸν σύμπαντα κόσμον ἐδράσας Χριστιανισμός. Περὶ τῆς Ἀναστάσεως καὶ τῶν λαβόντων χώραν κατὰ τὴν ὡραίαν ἐκείνην πρωΐαν καὶ μετʾ αὐτήν, ἐλαλήθησαν ἱκανά, καὶ ὁ λόγος μένει σήμερον παρὶ τῶν φοβερῶν ἐκείνων περιστατικῶν, ὅσα συνέβησαν κατὰ τὸν ἐνταφιασμόν, ἐξ ὧν πιστοῦται ἡ πραγματικότης τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου, καὶ τίθεται αὕτη ἀνωτέρα πάσης συζητήσεως, προξενοῦσα ὄντως κατάπληξιν εἰς τὴν περίφοβον ἡμῶν ψυχήν.

Ἡ φρικτὴ τραγῳδία τοῦ Γολγοθᾶ εἶχε λήξει˙ ὁ ἀναμάρτητος ἐκρέματο πλέον ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ, ὅπου ὡς ὁ ἔσχατος πολιτικὸς καὶ θρησκευτικὸς ἐγκληματίας εἶχεν ἀναβιβασθῇ ὑπὸ τοῦ ἔθνους του, τὸ ὁποῖον ἦλθε νὰ εὐεργετήσῃ καὶ σώσῃ καὶ ἁγιάσῃ.

Φρίκη καὶ τρόμος ἐβασίλευε καὶ περὶ αὐτὸ τὸ ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ κρεμάμενον νεκρὸν πτῶμα τοῦ Ἰησοῦ. Ἡ ἀναμένουσα τὸ νεκρὸν σῶμα τοῦ Ἰησοῦ τύχη ἦτο ἢ νʾ ἀφεθῇ ἐκεῖ ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ κρεμάμενος μέχρις οὗ ἤρχιζεν ἡ σῆψις καὶ ἡ ἀποσύνθεσις, καὶ τότε, «ὅπου τὸ πτῶμα ἐκεῖ καὶ οἱ ἀετοί», θὰ ἐγίνετο ὁ Ἰησοῦς βορὰ καὶ τροφὴ τῶν ὀρνέων, τῶν θηρίων καὶ τῶν σκωλήκων, ὡς συνήθως συνέβαινε διὰ τοὺς σταυρουμένους κακούργους, ἢ ἂν ὁ Ρωμαῖος ἡγεμὼν τῆς Ἰουδαίας Πόντιος Πιλᾶτος φιλανθρωπότερον φερόμενος διέτασσε τὴν ἐκ τοῦ Σταυροῦ καταβίβασιν τοῦ νεκροῦ, θὰ ἐρρίπτετο παρὰ τῶν πρώτων τυχόντων Ρωμαίων στρατιωτῶν τὸ πανακήρατον σῶμα τοῦ Υἱοῦ τῆς παρθένου εἰς τὸν πρῶτον τυχόντα λάκκον.

Ἀλλʾ ὁ οὐράνιος Πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν προώρισε διὰ τὸν μονογενῆ Υἱόν του ταφὴν βασιλικὴν καὶ μεγαλοπρεπῆ ἐφώτισε τὸν νοῦν καὶ ἔδωκε πῦρ καὶ τόλμην εἰς τὴν καρδίαν δειλοῦ καὶ περιφόβου ἕως τῆς στιγμῆς ἐκείνης μαθητοῦ, ὅστις καὶ αὐτὸς «ἦν προσδεχόμενος τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Μάρκ. 15, 43), ἧς κομιστὴν ἐθεώρει καὶ αὐτὸς Ἰησοῦν τὸν Ναζαρηνόν, καὶ αὐτὸς ἐπετέλεσε τὰ διὰ τοὺς νεκροὺς νενομισμένα.

Ὁ Ἰωσὴφ οὗτος ὁ ἐκ τῆς πόλεως Ἀριμαθέας, ἦτο ἀνὴρ πλούσιος, δίκαιος, ἄμεμπτος, «εὐσχήμων» καὶ κατέχων μέγα πολιτικὸν καὶ θρησκευτικὸν ἀξίωμα, ἀποτελῶν μέλος τοῦ Μεγάλου Συνεδρίου, τὸ ὁποῖον ἀπετελεῖτο ἐκ προσώπων 72 λαμβανομένων ἐκ τοῦ ἄνθους τοῦ Ἰουδαϊκού λαοῦ, καὶ ὡρισμένου α΄) ἐκ τῶν Γραμματέων, τῶν ἄλλως λεγομένων καὶ νομικῶν, ἤτοι τῶν σοφῶν τοῦ Ἰσραήλ, διότι ὁ νόμος ἦτο τὸ κέντρον πάσης σοφίας˙ β΄) ἐκ τῶν Ἱερέων καὶ Λευϊτῶν, ὅσοι ἦσαν κατʾ εὐθεῖαν γραμμὴν ἐκ τῆς οἰκογενείας Ἀαρών, τοῦ πρώτου καὶ Ἄκρου Ἀρχιερέως παρʾ Ἑβραίοις˙ καὶ γ΄) τῶν πρεσβυτέρων, ὅσοι πρῶτοι ἀπετέλεσαν τὸ πρῶτον Συμβούλιον τῶν πρεσβυτέρων ὑπὸ τὸν μέγαν Μωϋσῆν καὶ ἐλαμβάνοντο ἐκ τῶν σεβασμιωτέρων ἀνδρῶν λόγῳ ἀρετῆς, λόγῳ ἡλικίας, λόγῳ κοινωνικῆς τάξεως καὶ τιμῆς ἐν μέσῳ τοῦ Ἰουδαϊκοῦ κόσμου, οὕτως ὥστε συνεκέντρου ὡς μέλη του τὸ Μέγα τοῦτο Συνέδριον πᾶν ὅ,τι ἔξοχον ἐν τῷ Ἱερατείῳ, ἐν τῇ πολιτείᾳ, ἐν τῇ ἐπιστήμῃ τῶν νόμων, καὶ ἐν τῇ κοινωνικῇ ἀριστοκρατίᾳ εἶχε νὰ επιδείξῃ τὸ Ἰουδαϊκὸν Ἔθνος. Ἦτο ἡ Γερουσία τῶν σημερινῶν Κρατῶν ἢ ὁ Ἄρειος Πάγος τῶν Ἀρχαίων, ὅστις συνεζήτει καὶ ἔλυε τὰ μεγάλα νομικά, θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικὰ καὶ ἐθνικὰ ζητήματα τῶν Ἰουδαίων.

Ἡ ἰσχὺς τοῦ Συνεδρίου τούτου ἦτο εὐρυτάτη καὶ ἀπεριόριστος˙ εἶχε τὴν δύναμιν νὰ κηρύττῃ πόλεμον, ἢ νὰ κλείῃ εἰρήνην, καὶ ἦτο κύριον ζωῆς καὶ θανάτου ἐπὶ παντὸς πταίοντος εἴτε Βασιλέως, εἴτε Ἀρχιερέως, εἴτε Προφήτου, εἴτε οἱουδήποτε ἄλλου Ἰουδαίου. Καίτοι δὲ πλεῖστα τῶν δικαιωμάτων του τούτων ἀφῃρέθησαν ὑπὸ τῶν Ρωμαίων κατακτητῶν, ὅμως τὰ θρησκευτικὰ ζητήματα ἐλύοντο καὶ πάλιν ὑπʾ αὐτοῦ˙ διʾ ὅ καὶ κατὰ των βλασφήμων, ἢ τῶν εἰσαγόντων αἵρεσιν τινα, ἢ εἰδωλολατρείαν ἢ πλάνην ἢ ἄλλην οἱανδήποτε ψευδοπροφητῶν ἦτο ἀμείλικτον˙ διὰ τοῦτο δὲ καὶ ἔλεγον «ἡμεῖς νόμον ἔχομεν καὶ κατὰ τὸν νόμον ἡμῶν ὀφείλει ἀποθανεῖν, ὅτι ἑαυτὸν υἱὸν Θεοῦ ἐπόιησεν».

Τοιοῦτος καὶ τοιούτου σεβασμίου Συνεδρίου μέλος ἐπίλεκτον θεωρούμενος ὁ Ἰωσήφ, «τολμήσας» εἰσῆλθε πρὸς Πιλᾶτον καὶ ᾐτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ.

Ἀπῃτεῖτο τόλμη καὶ τόλμη μεγάλη εἷς τοιοῦτος βουλευτὴς νὰ παρουσιασθῇ ἔμπροσθεν τοῦ Ἡγεμόνος καὶ νὰ ζητήσῃ τί; Τὸ πτῶμα ἑνός, ὅστις κατεδικάσθη ὡς θρησκευτικὸς ἅμα καὶ πολιτικὸς ἀποστάτης καὶ ἔνοχος.

Οἱ κατέχοντες μεγάλα ἀξιώματα εἶνε πολὺ ἐπιφυλακτικοί, ὡς ἦτο καὶ αὐτὸς ὁ Ἰωσὴφ καὶ ὁ συνάδελφός του Νικόδημος, πλουσιώτατος καὶ αὐτός, καὶ διὰ τοῦτο ἐφόσον ἔζη ὁ Ἰησοῦς ἐκρύπτοντο, καὶ ἦσαν μαθηταὶ ἐν τῶ κρυπτῷ, ἢ ἐν καιρῷ νυκτὸς μόνον. Ἀποφεύγοντες τὰ ἀδιάκριτα νλέμματα, προσήρχοντο ἐν τῷ σκότει, ἵνα ἀκροασθῶσι τῶν ὑψηλῶν διδασκαλιῶν τοῦ Ἰησοῦ.

Αἴφνης δὲ αὐτοὶ οἱ ἄτολμοι καὶ δειλοί, ἐφόσον ἔζη ὁ Ἰησοῦς, τώρα, ἀφʾ οὗ τοσαῦτα παθὼν ἐσταυρώθη καὶ ἀπέθανεν ὁ Κύριος, λαμβάνουσι θάρρος, καὶ τώρα, ὅτε ὅλοι οἱ ἄλλοι φανεροὶ μαθηταί του τὸν ἐγκατέλιπον καὶ τὸν ἐπρόδωσαν καὶ τὸν ἀπηρνήθησαν, προσέρχονται νὰ ὁμολογήσωσιν αὐτὸν αὐτοί, οἱ ἕως τῆς χθὲς ἐκ φόβου, μὴ ἀποσυνάγωγοι γίνωσι, μὴ τολμῶντες νὰ παρουσιασθῶσιν ὡς μαθηταί του! Οἵα ἀλλοίωσις!

Ἡ ἀσθενὴς πίστις των ἰσχυροποιήθη, τὸ ἀδύνατον αἴσθημά των ἐνεδυναμώθη˙ ἡ θέα τῶν τόσων ἀδίκων παθημάτων, εἰς τὰ ὁποῖα ἀνόμως τὸ Μέγα Συνέδριόν των κατεδίκασε τὸν ἀναμάρτητον, διήγειρεν αὐτῶν τὴν ἄτολμον συνείδησιν καῖ ψυχήν, καὶ ὡπλίσθησαν διὰ τοῦ ὡραίου καὶ εὐγενοῦς ἐκείνου θάρρους, τὸ ὁποῖον παρέχει συνείδησις πεινῶσα καὶ διψῶσα τὴν δικαιοσύνην. Καὶ ὄχι μόνον ὕψωσαν φωνὴν ἐν τῷ Συνεδρίῳ των ὑπὲρ τοῦ Δικαίου ἐκεῖνου, καὶ δὲν ἔδειξαν συγκατάθεσιν εἰς τὴν ἄθεσμον βουλὴν καὶ τὴν ἀνόσιον ἀπόφασιν καὶ πρᾶξιν τοῦ Μεγ. Συμβουλίου, ἀλλὰ πρῶτος αὐτὸς ὁ Ἰωσὴφ ἀναρρίπτει τὸν περὶ τῶν ὅλων κῦβον, βάλλει μακρὰν πάντα φόβον, ἀφίνει πᾶσαν κατὰ μέρος ἐπιφύλαξιν, καὶ ἀτενίζων εὐθαρσῶς ὅλους τοὺς κινδύνους τῆς πράξεώς του, «τολμήσας», εἰσέρχεται πρὸς Πιλᾶτον αἰτούμενος τὸ σῶμα τοῦ καταδίκου Ἰησοῦ.

Τὸ δίκαιον τοῦ αἰτήματος, ὅπερ ὠδήγησε ἀυτὸν ἔμπροσθεν τοῦ Ἡγεμόνος, ἡ παρρησία, μεθʾ ἧς τὸ διάβημα ἐκεῖνο ἐτελέσθη, ἡ ἀποφασιστικότης, μεθʾ ἧς ἦτο ὡπλισμένος νὰ ἐπιμείνῃ εἰς τὸ τολμηρὸν του διάβημα, ἔδωκαν εἰς τὸν Πιλᾶτον νὰ ἐννοήσῃ, ὅτι ὤφειλεν ἀμέσως νὰ ὑποχωρήσῃ εἰς μίαν τόσον θεμιτὴν καὶ δικαίαν ἀπαίτησιν.

Ὑπεχώρησε, διότι ἡ ἀνομία εἶναι ἀδυναμία. Μόνον ἀκούσας παρὰ τοῦ Ἰωσὴφ ὁ Πιλᾶτος, ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀπέθανεν ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ εἰς τόσον βραχὺ χρόνου διάστημα, ἐνῷ αὐτὸς ἐκ μακρᾶς αἱματηρᾶς πείρας ἐγνώριζεν ὅτι τόσοι καὶ τόσοι μυρίοι ὅσοι ἀδίκως ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον σταυρούμενοι Ἰουδαίοι καὶ Γαλιλαῖοι ἐπάλαιον πρὸς τὸν θάνατον ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἐν μέσῳ δριμυτάτων ἀλγηδόνων ἐπὶ πολλὰς ὥρας, πολλάκις ἐπὶ ὁλοκλήρους ἡμέρας, καὶ ἔστιν ὅτε καὶ ἐπὶ ἑβδομάδα ὅλην οἱ πολὺ ἰσχυρὰν κρᾶσιν ἔχοντες κατάδικοι, μέχρις οὗ ὁ πόνος, ἡ δίψα, ἡ ἀϋπνία καὶ ἡ κατʾ ἀκολουθίαν ὅλων τοῦτων τελεία ἐξάντλησις τῶν σωματικῶν δυνάμεων ἔφερεν άσφαλῶς τὸν ἀλγεινὸν καὶ ἐπώδυνον θάνατον, καὶ ἀπορήσας καὶ θελήσας νὰ βεβαιωθῇ τοῦτο παρὰ τοῦ ἐκτελέσαντος τὴν σταυρικὴν ποινὴν Ἑκατοντάρχου, καὶ μαθὼν παρʾ αὐτοὺ ὅτι «πάλαι ἀπέθανεν ὁ Ἰησοῦς», ἐδωρήσατο τὸ σῶμα τῷ Ἰωσὴφ πρὸς ταφήν.

Ἀλλʾ ἕως ὅτου ταῦτα πάντα λάβωσι χώραν, ἕως οὗ πεισθῇ ἐκ τῆς συνεντεύξεως τοῦ Ἰωσὴφ ὁ Πιλᾶτος, ἕως οὗ μετακαλεσάμενος τὸν Κεντυρίωνα πιστοποιηθῇ παρʾ αὐτοῦ ὅτι ἐξέπνευσεν ὁ Ἐσταυρωμένος, ἡ Παρασκευὴ ἐκείνη ἡμέρα ἔκλινε πρὸς τὴν δύσιν της. Διʾ ὅ καὶ ὁ Ἰωσὴφ, προχείρως ἀγοράσας σινδόνα καὶ καθελὼν τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ἀπὸ τοῦ Σταυροῦ, καὶ βοηθούμενος ἀφʾ ἑνὸς ὑπὸ τῶν γυναικῶν τῶν Μυροφόρων, διότι οὐδεὶς ἄλλος μαθητὴς ἐφαίνετο ἐν ταῖς ὀδοῖς καὶ ταῖς πλαταίαις τῆς κοσμοβριθοῦς πόλεως Ἱερουσαλὴμ καὶ ἀφʾ ἑτέρου ὑπὸ τοῦ Νικοδήμου, ὅστις ἦλθεν φέρων μῖγμα σμύρνας καὶ ἀλόης ὡσεὶ λίτρας ἑκατόν, ποσὸν ἀρωμάτων ὑπέρογκον, δαπανώμενον μόνον διὰ τοὺς νεκροὺς καὶ τοὺς τάφους τῶν βασιλέων καὶ πλουσιωτάτων. Σύμπαντες δὲ οὗτοι πληρώσαντες τὴν σινδόνα ἀρωμάτων, μυρίσαντες καὶ τὸ καινὸν μνημεῖον, τὸ λελαξευμένον ἐν τῇ πέτρᾳ, τὸ κείμενον ἐν τῷ κήπῳ τοῦ Ἰωσήφ, λούσαντες τὸ αἱματωμένον σῶμα τοῦ Κυρίου καὶ περιτυλίξαντες αὐτὸ ὀθονίοις, φέροντες ἔθηκαν αὐτὸ ἐν τῷ τάφῳ, κυλίσαντες πρὸς ἀσφάλειαν καὶ λίθον ἡμισφαιρικὸν μέγαν εἰς τὴν θύραν τοῦ μνημείου.

Οὕτως ἐγένετο ὁ ἐνταφιασμὸς τοῦ Κυρίου, ἐνταφιασμὸς ὄντως βασιλικὸς καὶ μεγαλοπρεπέστατος διʾ Ἐκεῖνον ὅστις δὲν εἶχε ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ ἐφόσον ἔζη, ἐνταφιασμός, διʾ ὅν δόξα καὶ τιμὴ καὶ ἀμαράντινος στέφανος περιβάλλει τὸ τετιμημένον ὄνομα τοῦ εὐσχήμονος βουλευτοῦ Ἰωσήφ, ὅστις ἐπετέλεσε τὸ ἱερώτατον τῶν καθηκόντων πρὸς τὸ νεκρὸν σῶμα τοῦ Κυρίου, καὶ αἱ ὅσιοι καὶ καθαραὶ χεῖρες του ἠξιώθησαν νʾ ἀξιώσωσιν εὐλαβοῦς καὶ ἱερωτάτου ἐνταφιασμοῦ τὸν Ἰησοῦν, καὶ ἀπέβη ἀληθὴς ἥρως διὰ τὴν ἁγίαν καὶ μεγαλόψυχον τόλμην του, ἥτις, εὔχεται ὁ «Ἱερὸς Πολύκαρπος», νὰ καταστολίζῃ τὰς ψυχὰς πάντων τῶν ὁμαιμόνων ἀδελφῶν μας πανταχοῦ, ὅπου σταυροῦται τὸ Γένος μας, καὶ νὰ εἶνε ὁ ἀναπόσπαστος κλῆρος ἐκ τῶν καρδιῶν ἰδίως ἐκείνων ὅσοι ἠξιώθησαν ἐν ἡμέραις βαρείαις καὶ δυσχειμέροις νὰ διαχειρίζωνται ἀρχὰς καὶ ἀξιώματα, καὶ ἔχουσιν ἀναλάβῃ μεγάλας ἀπέναντι Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων εὐθύνας.

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του Ιερομάρτυρος, Λόγοι ευσέβειας: Γραπτά κηρύγματα εις δεσποτικάς εορτάς, 1η έκδ., Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2000

[1] «Ἱερὸς Πολύκαρπος» Ἔτος Α΄, Σμύρνη, ἀρ. 3, 23.4.1911, σσ. 34-37