2023 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 5 - ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. 18, 10-14)

†ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

(Διασκευή ομιλίας στη Γραμμενίτσα στις 20/2/2000)

Αδάμ πού κατάντησες;

Ο Θεός μάς απευθύνει πολλά ερωτήματα για τον εαυτό μας και για την πορεία μας μέσα στη ζωή. Το πρώτο ερώτημα που απεύθυνε στον άνθρωπο, ήταν το ερώτημα που έκανε στον Αδάμ:

-Αδάμ πού ει;

Ο Θεός τα ξέρει όλα. Δεν ρωτούσε τον Αδάμ, πού είναι, για να μάθει, αλλά τον ρωτούσε για να τον κάνει να διερωτηθεί για τον εαυτό του και να συνειδητοποιήσει πού βρισκόταν. Αν θέλαμε το ερώτημα του Θεού να το μεταφράσουμε σωστά θα λέγαμε: Ο Θεός είπε στον Αδάμ:

-Αδάμ πού κατάντησες; Πού έχεις ξεπέσει; Πού βρίσκεσαι;

Τα λόγια αυτά ήταν σαν να του έλεγε: «Αδάμ, ξαναγύρισε στη θέση σου. Μη τρέχεις έξω. Μαζέψου μέσα σου. Έλεγξε το περιεχόμενο της καρδιάς σου, για να καταλάβεις πώς έπρεπε να είσαι απέναντι του Πατέρα και Δημιουργού σου και πώς έχεις καταντήσει».

Την άλλη Κυριακή, θα ακούσουμε την παραβολή του Ασώτου. Ο άσωτος ενώ βρισκόταν εκτός εαυτού και είχε χάσει τον εαυτό του, ήλθε στιγμή κατά την οποία, «εις εαυτόν ελθών», ξαναγύρισε στον εαυτό του και διερωτήθηκε: «Πόσοι μίσθιοι του Πατρός μου, περισσεύουσιν άρτων, εγώ δε λιμώ απόλλυμαι; Αναστάς ουν, πορεύσομαι προς τον πατέρα μου». Και θα του πω: «Πάτερ ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου». Πράγμα που σημαίνει για μας:

-Για κοίταξε -να πούμε στον εαυτό μας- πόσοι άγιοι είναι μέσα στην Εκκλησία, πόσοι φαίνονται και πόσοι δεν φαίνονται και όλοι αυτοί δεν είναι σε ανάγκη, επειδή το θέλησαν. Εγώ γιατί να βρίσκομαι στην κατάσταση της πνευματικής λιμοκτονίας; Θα σηκωθώ και θα πάω στον Πατέρα μου και θα του πω: «Η μέχρι τώρα ζωή μου, Θεέ μου, Πατέρα μου, είναι λάθος. Αλλά από δω και πέρα θα τα διορθώσω όλα και θα φροντίσω να γίνω παιδί σου, κατά το θέλημά σου, όσο μπορώ καλύτερος».

Ανεβαίνουμε ένα σκαλάκι;

Κάποια τέτοια σκέψη πέρασε από τον νου των δυό ανθρώπων, για τους οποίους μας μιλάει το σημερινό Ευαγγέλιο και πήγαν στην Εκκλησία. Να προσευχηθούν. Να παρακαλέσουν τον Θεό. Να του ζητήσουν κάτι. Αλλά τι παράξενο! Μας βεβαιώνει το Ευαγγέλιο, ότι ο καλός άνθρωπος, ο φαρισαίος, ίδιος μπήκε, ίδιος βγήκε. Αλλαγή μέσα του από το πέρασμά του από την Εκκλησία καμιά. Ωφέλεια καμία. «Σκόρδο πήγε, σκόρδο γύρισε».

Ο κακός άνθρωπος, ο τελώνης, ήταν ψυχικά αδύνατος. Και βγήκε γερός. Πριν μπει στην Εκκλησία ήταν μακριά από τον Θεό. Και από την στιγμή που μπήκε βρέθηκε κοντά στο Θεό. Μπήκε αμαρτωλός και βγήκε «του Θεού άνθρωπος». Το ίδιο, και μη μας κακοφανεί, μπορεί να γίνεται και με μας. Να μπαίνουμε και να βγαίνουμε από την Εκκλησία σαν τον φαρισαίο. Αλλά μπορεί, αν θέλουμε, να μην αφήσουμε τον εαυτό μας σε τέτοια κατάσταση νέκρας. Αλλά κάθε φορά που μπαίνουμε στην Εκκλησία να παίρνουμε ζωή. Περισσότερη ζωή. Και περισσότερη δύναμη. Θυμάστε τι λέει ο Χριστός: «Εγώ ήλθα ίνα ζωήν έχωσι τα πρόβατά μου. Και να παίρνουν από μένα χάρη αντί χάριτος. Δηλαδή την μια χάρη πάνω στην άλλη. Σε όλη τους τη ζωή». Κάθε φορά που μπαίνουμε στην Εκκλησία, πρέπει να ανεβαίνουμε και ένα σκαλάκι προς την Βασιλεία του Θεού.

Λέμε για τον φαρισαίο ότι «προς εαυτόν προσηύχετο». Δηλαδή κέντρο της προσευχής του δεν ήταν ο Θεός αλλά ο εαυτός του. Σαν να κουβέντιαζε με τον εαυτό του. Και για τον εαυτό του. Ενώ το ζητούμενο είναι μπαίνοντας στην Εκκλησία να έχουμε κέντρο της ζωής μας, της σκέψης μας, των συναισθημάτων μας τον Θεό.

Αποτέλεσμα: Ο φαρισαίος μέσα στην Εκκλησία, ούτε τον Θεό κατάλαβε, ούτε τον εαυτό του. Όπως μπήκε, έτσι βγήκε.

Τι προσευχή έκανε; Έλεγε μόνο τι κακό δεν έκανε. «Ουκ ειμι ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων. Άρπαγες, άδικοι, μοιχοί». Τι σημαίνει αυτό; Ο άνθρωπος που «μιλάει για τον εαυτό του», κάνει κάτι το άσχημο. Αισθάνεται μέσα του άσχημα. Και επειδή έχει κέντρο της ζωής του τον εαυτό του, γίνεται στους άλλους επιθετικός. Γίνεται φανατικός. Κατακρίνει, επικρίνει, βρίζει. Όσο πιο πολύ θαυμάζει κανείς τον εαυτό του και θέλει να έχει κέντρο στη ζωή του, τόσο πιο πολύ κατακρίνει τους άλλους και τους κακολογεί.

Και όσο πιο πολύ ένας άνθρωπος έχει κέντρο τον Θεό, τόσο περισσότερο βλέπει και καταλαβαίνει ότι όλοι γύρω του, μπορεί να είναι και καλύτεροι από αυτόν. Και σαν αδελφούς του τους αγαπά και προσπαθεί να τους επαινεί. Γιατί η αγάπη εκφράζεται στην καλωσύνη.

Όταν κανείς έχει κέντρο τον εαυτό του, αισθάνεται πλούσιος, αλλά είναι απελπιστικά φτωχός.

Την καρδιά σας θέλω

Ερώτημα τώρα για μας:

-Συ αδελφέ μου, που είσαι αυτή την στιγμή στην Εκκλησία, πώς αισθάνεσαι;

Αισθάνεσαι αυτάρκεια στον εαυτό σου; Αν ναι, ξέρε το. Πνευματικά είσαι φτωχός. Όσο πιο πολύ αυτάρκεια αισθάνεσαι, τόσο πιο φτωχός είσαι. Τόσο πιο λίγο έχεις γνωρίσει τον εαυτό σου.

Δηλαδή ο φαρισαίος και κάθε άνθρωπος που μπαίνει στην Εκκλησία και αισθάνεται κάποια ικανοποίηση, γιατί δεν έκανε την μια παληοδουλειά, ούτε την άλλη, δεν είναι καλός άνθρωπος; Μα πώς γίνεται; Δεν είναι θετικά στοιχεία αυτά;

-Βεβαίως είναι πάρα πολύ θετικά.

Κάθε άνθρωπος έχει υποχρέωση να αγωνίζεται να τηρεί τον νόμο του Θεού. Αλλά... Υπάρχει και ένα «αλλά». Ποιό είναι αυτό το «αλλά»;

«Ου θέλω τα υμών», λέει ο Χριστός «αλλά υμάς». Δεν θέλω τα πράγματά σας. Εσάς θέλω. Δεν θέλω μόνο τα έργα σας, τις πράξεις σας. Θέλω την καρδιά σας. Δεν θέλω μόνο κάτι που σας περισσεύει. Θέλω ολόκληρο τον εαυτό σας. Πώς το εκφράζει αυτό ο Θεός; Μας λέγει:

«Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου, εξ όλης της ψυχής σου, εξ όλης της καρδίας σου, εξ’ όλης διανοίας σου και εξ όλης ισχύος». Τι σημαίνουν όλα αυτά; Καρδιά, ψυχή, διάνοια; Μέσα σου πρέπει να κατοικεί ο Θεός. Ολόκληρο τον εαυτό σου να τον έχεις του Θεού. Αυτό ζητά ο Θεός. Άμα από τον εαυτό σου κόψεις και πεις:

-Τι θέλει ο Θεός; Ένα κεράκι την Κυριακή. Πόσο κάνει το κεράκι; Ένα ευρώ. Δέκα βάζω εγώ. Και ξέμπλεξα. Ή αν θέλετε, χίλια βάζω.

Ξέμπλεξα; Δεν ξέμπλεξες αδελφέ μου! Ο Θεός δεν θέλει τα λεφτά σου, δεν του προσθέτουν τίποτε. Τι θέλει; Εσένα θέλει.

Και γιατί θέλει την καρδιά σου και όχι άλλες λεπτομέρειες;

Γιατί ο εαυτός σου, εσύ δηλαδή, είσαι η καρδιά σου, η ψυχή σου και η διάνοιά σου. Άμα αυτά είναι αλλού, πώς κάποια μέρα θα πας κοντά στο Θεό; Ποιός θα βρεθεί τότε ζημιωμένος;

Το συμφέρον μας το πνευματικό, επειδή ακολουθεί θάνατος και ανάσταση και αιώνια ζωή, είναι να μην αφήνουμε τον εαυτό μας να απατάται από τις μικρολεπτομέρειες της ζωής, αλλά να ψάχνουμε για την ουσία. Την μεγάλη ουσία, που είναι η Βασιλεία του Θεού.

Μένουν πολλά σκαλάκια

Γιατί ο τελώνης έφυγε δικαιωμένος από την Εκκλησία; Είπε: «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Στάθηκε σε μια άκρη, χτύπησε το στήθος του και είπε: «Εγώ φταίω. Εγώ δεν τα έκανα καλά τα έργα μου. Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ. Από δω και πέρα αλλάζω. Θα διορθωθώ».

Έτσι έρχεται ο άνθρωπος στον εαυτό του. Από την στιγμή που στρέφει τα μάτια της καρδιάς του και της ψυχής του στον εαυτό του, στις πράξεις του, στη σχέση του με τον Θεό. Και ψάχνει να δει πόσο είναι σωστή. Όταν αυτό το κάνει, καταλαβαίνει ότι ο ίδιος χρειάζεται βελτίωση. Και ποιός δεν χρειάζεται βελτίωση; Ποιός μοιάζει με τον άγιο Δημήτριο, ποιός με τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, ποιός με την Παναγία;

Γι' αυτό «έχουμε πολλά σκαλάκια να ανεβούμε». Πολλή διόρθωση πρέπει να θέλουμε για τον εαυτό μας, για να μπορέσουμε να αναπαυθούμε. Όταν αυτό δεν το κάνουμε, έχουμε εσωτερικά καρναβάλι. Φοράμε μάσκες. Ο φαρισαίος πήγε με μάσκα στην Εκκλησία. Έλεγε στο Θεό παχιά λόγια που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Αλλά και εμείς να μην εκφραζόμαστε με υποκρισία. Ούτε στο Θεό, στην προσευχή μας, ούτε στους άλλους, ούτε σε κανέναν. Ποτέ και πουθενά.

Ο Ντοστογιέφσκι λέει τα εξής: «Αποφεύγετε την υποκρισία. Μη λέτε ψέματα. Ποτέ, πουθενά, σε κανένα. Και προπαντός μη λέτε και μην κάνετε ποτέ ψέματα στον εαυτό σας. Μην αφήνετε να βουτάει η ζωή σας στο ψέμα. Ανοίχτε τα μάτια σας και δείτε με θάρρος το κακό που έχετε μέσα σας. Δείτε με θάρρος την αμαρτία σας. Γιατί μόνο τότε, όταν ο άνθρωπος κοιτάξει με θάρρος και με ειλικρίνεια το κακό που έχει μέσα του, τότε το κακό αυτό, παίρνει φως και από σκοτάδι γίνεται φως».

Είναι ένας παράξενος νόμος. Όταν μπορούμε και βλέπουμε το πνευματικό σκοτάδι μας, αρχίζει η αυτογνωσία. Και το πνευματικό σκοτάδι γίνεται φως. Έτσι αρχίζει η πνευματική διόρθωση.

Ο Χριστός, στιγμάτισε τον φαρισαίο, που αντί να κοιτάζει το σκοτάδι που είχε μέσα του, κοίταζε μόνο τα φωτεινά του σημεία. Γιατί κάνοντας έτσι ο άνθρωπος, ξεχνά ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο και κάτι καλύτερο. Και σιγά-σιγά βουλιάζει όλο και περισσότερο στο ψέμα. Όταν κανείς βουλιάζει στο ψέμα, θα ρθει μια ημέρα που θα τον καταπιεί.

Βλέπει ο Θεός

Μη το ξεχνάμε. Βλέπει ο Θεός. Και όταν ρωτά: «Πού είσαι;», δεν ρωτά για να μάθει, αλλά για να μας πει:

«Κοίταξε πού έχεις καταντήσει, πού βρίσκεσαι. Κοίταξε να συνειδητοποιήσεις πού κινδυνεύεις να βρεθείς από στιγμή σε στιγμή. Και μετανόησε. Ελθέ στον εαυτό σου για να σωθείς». Αμήν.

ΠΗΓΗ