ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ (ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ)

Απόστολος: Β΄ Τιμ. γ' 10 – 15

Ευαγγέλιο: Λουκ. ιη΄ 10 – 14

5 Φεβρουαρίου 2023

«Κατέβη ούτος δικαιωμένος εις τον οίκον αυτού, ή γαρ εκείνος»

Δυο χαρακτηριστικούς τύπους ανθρώπων της καθημερινής ζωής μάς παρουσιάζει ο Κύριος, μέσα από τη σημερινή παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Δυο τύπους ανθρώπων, που αν και έζησαν σε διαφορετική εποχή, εντούτοις, τους συναντούμε διαχρονικά σε κάθε εποχή και σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία. Για τούτο και η αναφορά σ’ αυτούς είναι πάντοτε επίκαιρη, γιατί στο πρόσωπό τους μπορεί να διακρίνουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Άρα, μας προσφέρεται η δυνατότητα, μέσα από τη σύγκριση, να προλάβουμε δυσάρεστες καταστάσεις και να βελτιώσουμε τον εαυτό μας.

Δυο άνθρωποι, λοιπόν, όμοιοι, αλλά και διαφορετικοί μεταξύ τους. Και οι δύο αισθάνονται την ανάγκη να προσευχηθούν. Και οι δύο κάνουν χρήση του πολύτιμου δώρου του Θεού προς τον άνθρωπο, αυτού της προσευχής, μέσα από την οποία ο Θεός εκφράζει τη συγκατάβασή του, αφού δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να συνομιλεί μαζί Του. Την ίδια όμως στιγμή, μέσα από την προσευχή, αποκαλύπτεται και ο άνθρωπος που προσεύχεται. Μέσα από την προσευχή, που είναι συνομιλία με τον Θεό, καθρεφτίζεται η ψυχή του ανθρώπου, γιατί αυτοαποκαλύπτεται ο άνθρωπος. Αν μέσα από την προσευχή ζητά ο άνθρωπος το έλεος του Θεού, τότε βρίσκεται στον σωστό δρόμο, αφού αποφεύγει την παραπλάνηση κατ’ αρχάς του εαυτού του και στη συνέχεια του περιβάλλοντός του. 

Αν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει ότι ο μόνος τέλειος και αναμάρτητος είναι ο Θεός, τότε, αμέσως, αναγνωρίζει ότι ο ίδιος είναι ατελής και αμαρτωλός. Αντίθετα, αν το κριτήριο της τελειότητας είναι ο άνθρωπος και όχι ο Θεός, τότε οδηγείται στην πλάνη της αναμαρτησίας και άρα της αυτοδικαίωσης, όπως έγινε σήμερα και με τον Φαρισαίο του Ευαγγελίου. Μάλιστα, μέσα από την αυτοδικαίωση, θεωρεί τον Θεό οφειλέτη και όχι τον ίδιο οφειλέτη έναντι του Θεού. Δηλαδή, θεωρεί ότι με τις αρετές που έχει του χρωστά ο Θεός και ότι ο ίδιος ως τέλειος δεν χρωστά τίποτε και σε κανένα.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, θέλοντας να μας προφυλάξει από αυτή την πλάνη, μας προειδοποιεί χωρίς περιστροφές: «Αν ισχυριστούμε πως είμαστε αναμάρτητοι, εξαπατούμε τον εαυτό μας και δεν λέμε την αλήθεια. Αν, όμως, ομολογούμε τις αμαρτίες μας, ο Θεός, που είναι αξιόπιστος και δίκαιος θα συγχωρήσει τις αμαρτίες μας και θα μας καθαρίσει από κάθε άδικη πράξη. Αν ισχυριστούμε πως δεν έχουμε ποτέ αμαρτήσει, βγάζουμε ψεύτη τον Θεό και ο λόγος του δεν ζει μέσα μας».

Τα πιο πάνω λόγια του Ευαγγελιστή Ιωάννη επιβεβαιώθηκαν μέσα από τα πρόσωπα της σημερινής παραβολής. Ο Τελώνης, που ήταν πραγματικά άδικος και αμαρτωλός, μετανόησε και προσβλέποντας στην αξιοπιστία και τη δικαιοσύνη του Θεού κατέφυγε κοντά του, όπου και βρήκε τη δικαίωση, αφού, όπως ακούσαμε σήμερα τον Κύριο, «κατέβη ούτος δεδικαιωμένος». Η αναγνώριση της αμαρτωλότητάς του και η καταφυγή του στον Θεό με ταπείνωση, του εξασφάλισε τη δικαίωση και άρα τη συγχώρηση από τον Θεό. Αντίθετα, ο Φαρισαίος, έστω κι αν διέθετε πλήθος αρετών και μοναδική ευσέβεια, εντούτοις, στο τέλος αποδοκιμάστηκε από τον Θεό. Όσο ευσεβής κι αν ήταν, όσο ενάρετη ζωή κι αν έζησε, τα έσβησε όλα μέσα από το πάθος του εγωισμού αλλά και της εμπάθειας προς τους άλλους, και ιδιαίτερα τον αμαρτωλό Τελώνη. Ύψωσε τον εαυτό του πάνω από όλους κι από όλα. Οι «αρετές» του καθώς και η ευσέβειά του εγίνοντο μόνο «προς το θεαθήναι» και όχι από πραγματική αγάπη. Αυτές τις «αρετές» ήρθε να τις «αποκαλύψει» στον Θεό, αλλά και στους ανθρώπους την ιερή στιγμή της προσευχής, αφαιρώντας από τον Θεό την παντογνωσία και την ικανότητα να κρίνει δίκαια.

Μάλιστα, έφτασε, έστω και έμμεσα, να υποδείξει στον Θεό ότι ο μόνος αναμάρτητος είναι ο εαυτός του και ότι οι συνάνθρωποί του, καθώς και ο Τελώνης, είναι η προσωποποίηση της αμαρτίας, αφού είναι «άρπαγες, άδικοι και μοιχοί».

Αυτή η περιφρόνηση με την οποία αντιμετώπιζαν τους άλλους ανθρώπους, έστω κι αν ήταν οι χειρότεροι αμαρτωλοί, γεγονός που το ομολόγησε και ο ίδιος ο Τελώνης, έκαναν τον Κύριο να διηγηθεί τη σημερινή παραβολή. Μέσα από την ετυμηγορία Του, ο Κύριος επιβεβαίωσε αυτό που εφανέρωσε με την ίδια τη ζωή Του. 

Ότι ο δρόμος που οδηγεί στον ουρανό είναι ο ίδιος που οδήγησε και τον Κύριο στη γη. Και αυτός είναι ο δρόμος της ταπείνωσης. Κατά τον Απόστολο Παύλο, ο Ιησούς Χριστός «εαυτόν εκένωσεν μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος και σχήματι ευρεθείς ως άνθρωπος, εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού». Όλα τα απαρνήθηκε ο Κύριος. Αν και Θεός, πήρε μορφή δούλου κι έγινε άνθρωπος και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού. Αυτή η ταπείνωση κι αυτή η αγάπη προς τον κόσμο αποτελεί διαχρονικά το πρότυπο που καλούμαστε να μιμηθούμε. Ένα πρότυπο που ξέρει να θυσιάζεται για τους άλλους, με μοναδικό κίνητρο την αγάπη. Αντίθετα, ο Φαρισαίος ήταν εξ ολοκλήρου απορροφημένος από τον εαυτό του. Ειδωλοποίησε τον εαυτό του και τον ανέβασε στο πιο ψηλό βάθρο. Από το ύψος που βρισκόταν έβλεπε τους άλλους με περιφρόνηση. Σε ότι αφορά την προσευχή του, αυτή ήταν ένα εγκώμιο του εαυτού του και όχι ένας ύμνος προσευχής προς τον Θεό. Υψώνει το βλέμμα στον Θεό, αλλά στην πραγματικότητα εκεί φαντάζεται τον εαυτό του. Αντί να ευχαριστήσει τον Θεό για τα όσα του έχει προσφέρει, αντίθετα, τον ευχαριστεί γιατί «διαφέρει» από τους άλλους. Έμμεσα σαν να λέει στον Θεό: «Σε λυπάμαι γιατί δεν έχεις άλλους πιστούς και αφοσιωμένους εκτός από μένα»!!! Δεν είπε το «ευχαριστώ» στον Θεό γιατί τον επροφύλαξε από την αρπαγή, την αδικία και την αμαρτία. Σαν να ήθελε να πει: «ό,τι καλό έκανα στη ζωή μου είναι μόνο κατόρθωμα δικό μου». Λησμονεί το του Παύλου «χάριτι Θεού ειμί ό ειμί».

Αδελφοί μου, η σωτηρία δεν κερδίζεται με ψεύτικους τίτλους και φαρισαϊκά αυτολιβανίσματα. Η σωτηρία κερδίζεται με την πραγματική συμφιλίωση με τον Θεό.

Και αυτή τη σωτηρία την επέτυχε ο Τελώνης, τόσο με τη στάση του, αφού δεν τολμούσε να υψώσει το βλέμμα του στον ουρανό, λόγω της συναίσθησης της αμαρτωλότητός του, όσο και με τη σύντομη προσευχή του: «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Έτσι, ειλικρινής μετάνοια και ταπείνωση του εξασφάλισαν τη δικαίωση και τη σωτηρία. Και το «Τριώδιο» που αρχίζει σήμερα έχει σαν στόχο να μας οδηγήσει στην πραγματική σωτηρία. Ας αποφύγουμε, λοιπόν, τον εγωισμό και την εμπάθεια του Φαρισαίου. Αντίθετα, μέσα από την περισυλλογή και τη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας ας οδηγηθούμε στην αυτογνωσία του Τελώνη.

Θεόδωρος Αντωνιάδης

ΠΗΓΗ