ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ

«ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»

Κυριακή τής Τυρινής

26 Φεβρουαρίου 2023

Με τη χάρη του Θεού, αγαπητοί μου αδελφοί, βρισκόμαστε για άλλη μια φορά σήμερα, Κυριακή της Τυρινής, στο κατώφλι της σπουδαίας λατρευτικής περιόδου της Εκκλησίας μας, αυτό της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μας δίνεται άλλη μια ευκαιρία να αγωνιστούμε για την πνευματική μας ωριμότητα και τη δυνατότητα να έρθουμε πλησιέστερα στη κοινωνία με τον Τριαδικό Θεό. Αυτή η Κυριακή, από θεολογικής απόψεως, είναι σύμφωνα με τα τροπάρια της Ορθόδοξης Υμνογραφίας των ακολουθιών του Εσπερινού και του Όρθρου ημέρα περισυλλογής σχετικά με τα πάθη και τις αμαρτίες μας. Με την αποψινή ακολουθία του Εσπερινού, που σηματοδοτεί την έναρξη της Α΄ εβδομάδος των νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ξεκινά το στάδιο της επίπονης προσωπικής μας άσκησης για την καταπολέμηση των αμαρτωλών παθών και των ελαττωμάτων μας, ώστε δια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος να καθαρθούμε και να οδηγηθούμε στην θέωση.

Σε αντίθεση με το κοσμικό φρόνημα που επικρατεί για αυτές τις ημέρες, τις αποκαλούμενες της Αποκριάς, όπου διάχυτο είναι το πνεύμα της χωρίς όρια και άνευ ηθικών φραγμών διασκέδασης και των προκλητικών μεταμφιέσεων, προερχόμενα από παγανιστικά έθιμα που δεν μας προσφέρουν κανένα πνευματικό όφελος. Στο σημείο αυτό έρχονται οι πατέρες της Εκκλησίας να μας επιστήσουν την προσοχή μας στο να μην ασχολούμαστε με ανώφελες μέριμνες, αλλά να έχουμε στραμμένο το νου στην περισυλλογή, κάνοντας την αυτοκριτική μας, και, σε συνδυασμό με την ένθερμη προσευχή, τη συνειδητή μετοχή στα μυστήρια της εκκλησίας, καθώς και με τη μελέτη του θείου Λόγου και την νηστεία, να συνεχίσουμε απερίσπαστοι την πνευματική μας πορεία. Σε αυτή την ατμόσφαιρα της πνευματικής περισυλλογής και της άσκησης συντελούν το αποστολικό και ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής καθώς και η υμνογραφία που αναφέρεται στο λειτουργικό βιβλίο του Τριωδίου σχετικά με την Κυριακή της Τυρινής.

Ξεκινώντας, λοιπόν, από τον σημερινό Απόστολο, η περικοπή του οποίου προέρχεται από την προς Ρωμαίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου, παρατηρούμε ότι η ανάγνωσή της τίθεται την κατάλληλη στιγμή κατά την οποία προετοιμαζόμαστε να εισέλθουμε στον πνευματικό στίβο. Αυτό το ανάγνωσμα έρχεται να μας παρακινήσει να αγωνιστούμε με προθυμία και να πάρουμε κουράγιο με τις συμβουλές, τις νουθεσίες του αποστόλου των εθνών, μεταφέροντας την τεράστια εμπειρία του από την πλούσια ιεραποστολική του δράση και τον πολύμοχθο κόπο του για τη διάδοση του θείου Λόγου. Ο ιερός συγγραφέας στέλνει το ελπιδοφόρο μήνυμα ότι η ώρα της σωτηρίας έχει έρθει. Μέσα στο χώρο της Εκκλησίας, το Άγιο Πνεύμα χορηγεί δια των μυστηρίων τις θείες δωρεές Του και έτσι παρέχεται η δυνατότητα ο πιστός να αποκτήσει την εν Χριστώ σωτηρία του και να γίνει κατά χάριν μέτοχος της αιώνιας ζωής. Με την εκπλήρωση του σχεδίου της θείας οικονομίας, το πνευματικό σκοτάδι που επικράτησε με το προπατορικό αμάρτημα διαλύεται, καθώς με την Ενανθρώπηση και την ένδοξο Ανάσταση του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού φανερώθηκε το Αληθινό Φως και με την έλευση του Παράκλητου πορευόμαστε διά μέσου της Εκκλησίας στη μέλλουσα ζωή. Όπως προαναφέρθηκε προηγουμένως, για να γίνουμε κατά χάριν υιοί του Θεού, απαιτείται η ελεύθερη αποδοχή μας στο να αγωνιστούμε για την απαλλαγή μας από τις ενέργειες του πονηρού και την ειλικρινή μετάνοια μας. Γι’ αυτό, σύμφωνα με την προτροπή του αποστολικού αναγνώσματος, χρειάζεται η άμεση αποστροφή μας από τις κακές πράξεις και συμπεριφορές, οι οποίες είναι έργα των σκοτεινών και πονηρών δυνάμεων. Επιτακτική είναι η πνευματική μας έγερση από τη ραθυμία και την αποχαύνωση που προκαλούν τα έργα των αντίθεων και κοσμικών δυνάμεων, τα οποία καλλιεργούν τον υπέρμετρο εγωισμό εις βάρος των αναγκών του κοινωνικού συνόλου και υποτιμούν τις σχέσεις μας με το Θεό. Ως βαπτισμένα μέλη της Χριστιανικής Εκκλησίας όλα τα λόγια και όλες οι πράξεις μας πρέπει να φανερώνουν την εν Χριστώ μεταστροφή μας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του αληθινού χριστιανού είναι όλες οι δράσεις του προς τον πλησίον να φανερώνουν τα έργα του Αληθινού Φωτός που είναι ο Χριστός. Αυτές εκδηλώνονται στην συμπεριφορά μας, με την ανιδιοτελή αγάπη και την αδιάκριτη προσφορά, την ομόνοια στις διαπροσωπικές, κοινωνικές μας σχέσεις. Αντίθετα, η άσωτη και ανήθικη ζωή, οι αντιζηλίες και ο παραγκωνισμός του άλλου με οποιοδήποτε ηθικό και άλλο κόστος χωρίς σεβασμό στην ύπαρξή του για να κυριαρχούμε εξουσιαστικά, είναι έργα του διαβόλου. Όσον αφορά τις μεταξύ μας σχέσεις, των χριστιανών ως μέλη του ενός Σώματος της Ορθόδοξης Εκκλησίας με Κεφαλή τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό, οι οποίοι μεταλαμβάνουμε από το κοινό Ποτήριο το Σώμα και το Αίμα Του, εκτός από την εν Χριστώ ομόνοια και ενότητα που πρέπει να μας διακατέχουν, οφείλουμε να προσέχουμε την αποφυγή σκανδάλων, τα οποία αμαυρώνουν την θεάρεστη αποστολή των διακόνων του Θείου Λόγου και δίνουν το δικαίωμα στους αρνητές της χριστιανικής διδασκαλίας να διαβάλλουν το απολυτρωτικό έργο της Εκκλησίας. Ιδιαίτερα ο αληθινός πιστός χρειάζεται να μεριμνά και να δείχνει κατανόηση για όσους αδελφούς του είναι πνευματικά ανώριμοι, να τους βοηθήσει να εδραιωθούν στην πίστη τους, να τους παρακινήσει στην συμμετοχή τους στην εκκλησιαστική μυστηριακή ζωή και να τους παροτρύνει στην μελέτη της Ορθόδοξης Θεολογίας, ώστε να γνωρίσουν βαθύτερα την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοσή της και, με την καθοδήγηση του πνευματικού, να προφυλάσσονται από τις παγίδες των αιρετικών πλανών.

Επίσης, στην  αποστολική και ευαγγελική περικοπή της Κυριακής της Τυρινής θίγονται και άλλα σημαντικά θέματα που χρειάζεται να αναπτυχθούν ή να περιορισθούν και τα οποία έχουν σχέση με τον πνευματικό αγώνα, ο οποίος πραγματοποιείται εντονότερα κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Ένα κοινό ζήτημα που τίθεται τόσο στο παραπάνω αποστολικό κείμενο, όσο και στην σημερινή περικοπή από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο που αναγνώσαμε, είναι ο τρόπος της νηστείας και πως αυτή καθορίζει τις σχέσεις μας με τους άλλους εν Χριστώ αδελφούς μας. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ο απόστολος Παύλος κάνει ιδιαίτερη μνεία στους τελευταίους στίχους από την προς Ρωμαίους επιστολής του για τους πνευματικά αδύναμους στην πίστη τους χριστιανούς. Αφορμή στάθηκε η άποψη που επικρατούσε σε ορισμένους από τους πρώτους πιστούς που ακολούθησαν τη χριστιανική διδασκαλία, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ορισμένες τροφές ήταν ακάθαρτες, με αποτέλεσμα να επικρατεί διχογνωμία μεταξύ αυτών που ήταν σταθεροί στην πίστη τους και θεωρούσαν ότι όλα τα υλικά αγαθά μας χορηγούνται ως ευλογία και αποτελούν ευκαιρία δοξολογίας προς τον Κύριο για τις άφθονες ευεργεσίες που μας χορηγεί, όπως και οι τροφές μας έχουν παραδοθεί από το Θεό ως μέσα επιβίωσης μας και προσφοράς προς τον ενδεή συνάνθρωπο. Από την άλλη πλευρά υπήρχαν κυρίως νέοι ως προς στην έλευση τους στον Χριστιανισμό, οι οποίοι, επηρεασμένοι από το ευρύτερο θρησκευτικό περιβάλλον της εποχής, διέκριναν τις τροφές σε ακάθαρτες και μη. Αποτέλεσμα αυτής της διαφωνίας ήταν να κατακρίνει η μια μερίδα την άλλη και να διαταράσσεται η ενότητα μεταξύ των μελών των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων. Απάντηση σε αυτή την αναστάτωση έρχεται να δώσει ο απόστολος των εθνών μέσα από τις επιστολές του τονίζοντας επιτακτικά, ότι ο μόνος κριτής είναι ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός, ο οποίος μας αποδέχεται στην ποίμνη Του ως Ιδρυτής της Εκκλησίας Του και είναι Αυτός που μας δίνει δύναμη στην πορεία για την εφαρμογή του Αγίου Θελήματός Του.

Επανερχόμενοι, λοιπόν, στη δική μας πνευματική πορεία για την εξάλειψη των αμαρτιών μας χρειάζεται προσοχή κατά τη διάρκεια της περιόδου που νηστεύουμε να τηρούμε όχι μόνο την αποφυγή ορισμένων τροφών για λόγους ασκήσεως, αλλά και την αποχή των βλαβερών για την ψυχή μας συνηθειών. Απαιτείται μεγάλη προσπάθεια από μέρους μας να μην παρασυρθούμε στην κατάκριση του αδελφού μας για το αν τηρεί την τροφική νηστεία και επικρίνοντας τις τυχόν πνευματικές ατέλειες του, επιδεικνύοντας τον εαυτό μας σαν το Φαρισαίο της ομώνυμης παραβολής. Αυτή, λοιπόν, η σπουδαία αρετή της σωματικής και πνευματικής νηστείας, που αναφέρεται και στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, είναι απόσπασμα από την επί του όρους ομιλία του Κυρίου και καθορίζει το πώς πρέπει να νηστεύουμε. Δεν χρειάζεται με υποκριτικό τρόπο να εξωτερικεύουμε την αυστηρή άσκησή μας επιδιώκοντας τα εγκωμιαστικά σχόλια των άλλων, αλλά μυστικώς και διακριτικότατα, με απόλυτη συντριβή για τις αμαρτίες μας, σε συνδυασμό με την αδιάκοπη κατ’ ιδίαν προσευχή και μελέτη, να μετέχουμε στα μυστήρια της Εκκλησίας, ιδιαιτέρως στα μυστήρια της ιεράς Εξομολόγησης και της Θείας Ευχαριστίας. Βεβαίως, πριν από την αναφορά στο θεσμό της νηστείας στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής της Τυρινής, ο ιερός συγγραφέας μάς επισημαίνει τη βαρυσήμαντη φράση του Ιησού Χριστού: «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος». Αυτά τα θεία Λόγια αποτελούν την πεμπτουσία του χριστιανικού μηνύματος, διότι η μεγαλύτερη αρετή την οποία οφείλουμε να καλλιεργήσουμε είναι αυτή της συγχώρεσης σε όσους μας έχουν αδικήσει. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για να ονομαζόμαστε αληθινοί μαθητές του Χριστού, όπως ο Ίδιος και οι Άγιοι, οι μάρτυρες που θυσίασαν τη ζωή τους για τη διάδοση του Ευαγγελίου Του και συγχώρησαν τους διώκτες τους. Χωρίς την απόκτηση του χαρίσματος να συγχωρούμε τους εχθρούς μας και να ανεχόμαστε τις αβλεψίες των αδελφών μας, η νηστεία και όλα τα υπόλοιπα μέσα για την αποβολή των παθών μας, οδηγώντας μας προς την κάθαρση και την κατά χάριν κοινωνία μας με τον Τριαδικό Θεό, δεν έχουν νόημα αν δεν εφαρμόζουμε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις τη συγγνώμη και δεν προσευχόμαστε για την σωτηρία των εχθρών μας. Τέλος, αυτή η περικοπή μάς υπενθυμίζει κάτι πολύ σημαντικό για τον αγώνα μας αυτή την περίοδο, ότι δεν χρειάζεται να έχουμε προσκολλημένο το νου μας μόνο στις βιοτικές φροντίδες και στην αποκλειστική συσσώρευση  του υλικού πλούτου. Διότι, έτσι, παγιδευόμαστε στο άγχος να τα προστατεύσουμε από τη φθορά και δηλητηριάζονται οι σχέσεις μας με την καχυποψία για τον άλλο, τον οποίο θεωρούμε ότι επιβουλεύεται τα υλικά αγαθά μας.

Αγαπητοί μου αδελφοί, κλείνοντας τη σημερινή ομιλία μας θα αναφερθούμε σύντομα στην υμνογραφία της Κυριακής της Τυρινής που αναγράφεται στο λειτουργικό βιβλίο του Τριωδίου. Εν’ όψιν της μεγάλης τεσσαρακονθήμερης περιόδου της νηστείας, της κοπιώδους προσπάθειας να απέχουμε από τις τροφές και τα αμαρτωλά πάθη μας, οι θεοφόροι άγιοι πατέρες της Εκκλησίας όρισαν αυτή η Κυριακή να μας υπενθυμίζει την εξορία του Αδάμ από τον Παράδεισο. Όλα, λοιπόν, τα τροπάρια της σημερινής ημέρας είναι εμπνευσμένα από τη διήγηση του βιβλίου της Γενέσεως της Παλαιάς Διαθήκης, η οποία περιγράφει την παράβαση της Θεϊκής εντολής από τους πρωτοπλάστους, να απέχουν από τη λήψη του καρπού της γνώσης του καλού και του κακού. Ο Αδάμ και η Εύα παρασυρμένοι από την πλάνη του διαβόλου, αλλά με την ελεύθερη βούληση τους παρέβησαν την εντολή του Θεού, με αποτέλεσμα για λόγους παιδαγωγικούς, σύμφωνα με την πατερική θεολογία, για να μην γίνει το κακό αθάνατο, να διωχθούν από τον Παράδεισο και να εκπέσουν από το θεϊκό μεγαλείο και την αθανασία και να υποταχθούν ως θνητοί στην εξουσία του θανάτου. Έτσι, σύμφωνα με το δοξαστικό των αποστίχων της ακολουθίας του Εσπερινού,  ο Αδάμ στέκεται εξόριστος απέναντι του παραδείσου αναλογιζόμενος με θλίψη, ότι ένεκα της μη τήρησης της νηστείας εξέπεσε του θείου κάλλους. Αλλά, δεν πρέπει να απελπιζόμαστε, διότι η άμετρος φιλευσπλαχνία της Τριαδικής Θεότητας μας δίνει την ευκαιρία να θεωθούμε κατά χάριν διά του νέου Αδάμ, τον Χριστό, ο οποίος με την ένδοξο Ανάσταση και την Ανάληψή Του αποκατέστησε στο πρόσωπό Του την ανθρώπινη φύση στην πρότερη κατάσταση. Αναλογιζόμενοι, λοιπόν, τη σπουδαιότητα και το όφελος της νηστείας, να μην δυσανασχετούμε, αλλά με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και δια πρεσβειών των Αγίων να πορευθούμε με προθυμία αυτές τις ημέρες της Αγίας Τεσσαρακοστής, καλλιεργώντας και τις υπόλοιπες αρετές, της ταπείνωσης, της υπομονής και της ανεκτικότητας, με αποκορύφωμα την αρετή της συγχώρεσης. Ας προσπαθήσουμε αυτό το διάστημα της πνευματικής κατάνυξης και συντριβής να περιοριστούμε στα χρειώδη για την ύπαρξή μας αγαθά, διαθέτοντας περισσότερο χρόνο σε έργα φιλανθρωπίας στη μελέτη της Αγίας Γραφής και άλλων βιβλίων πνευματικής οικοδομής, αλλά και στη συχνότερη παρουσία στη λατρευτική ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όπως ο Αδάμ στο παραπάνω τροπάριο, να μην ολιγοψυχούμε, αλλά να θυμόμαστε τη φράση του Κυρίου και Σωτήρα μας: «τον ερχόμενον προς με, ου μη εκβάλλω έξω», ώστε με θάρρος και ελπίδα να πορευόμαστε στην πορεία προς την κάθαρση από τις αμαρτίες μας και να αξιωθούμε στην κατά χάριν κοινωνία μας με τον Τριαδικό Θεό.

ΚΑΛΗ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ.

π. Ν.Ρ

ΠΗΓΗ