Η συγγνώμη

π. Λεβ Ζιλέ

Κυριακή της Τυρινής

Τούτη η Κυριακή είναι η τέταρτη της περιόδου που μας προετοιμάζει για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Είναι η τελευταία ημέρα της προετοιμασίας. Από αύριο, Καθαρά Δευτέρα, θα εισέλθουμε στη Σαρακοστή.

Το προηγούμενο Σάββατο είναι αφιερωμένο στο πλήθος των αγίων που πρόσφεραν τη ζωή τους στην κατά Θεόν άσκηση. Στο κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τους χαιρετούμε ως εμπνευστές και μεσίτες μας στη δύσκολη οδό της μετανοίας.

Η επιστολή του αποστόλου Παύλου στους Ρωμαίους (13:11, 14:1-4) μας παρακινεί να βγούμε από το σκότος, να ενδυθούμε την πανοπλία του φωτός, να βαδίσουμε «ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως», αποφεύγοντας τη μέθη, την ασωτία και τις επιθυμίες της σάρκας. Ο Παύλος συνδέει το ζήτημα της σάρκας με το ζήτημα της νηστείας. Ο ένας πιστεύει ότι μπορεί να τρώει τα πάντα. Ο άλλος δεν τρώει παρά λάχανα. Εκείνος που τρώει ας μην καταφρονεί εκείνον που δεν τρώει, και τούτος πάλι ας μην καταφρονεί εκείνον που τρώει. «Σὺ τίς εἶ ὁ κρίνων ἀλλότριον ἱκέτην;» Και συ και αυτός εξαρτάσθε από τον ίδιο Κύριο.

Το Ευαγγέλιο της Θείας Λειτουργίας, που το παίρνουμε από τον ευαγγελιστή Ματθαίο (6:14-21), αρχίζει από την εντολή της συγγνώμης: «Εὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος, ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν». Το γεγονός ότι η Εκκλησία επέλεξε αυτή τη φράση ως πρώτη του Ευαγγελίου της ημέρας φανερώνει ότι θέλει να κάνει τη συγγνώμη κυρίαρχη έννοια της σημερινής ημέρας. Είναι αλήθεια ότι όλο το υπόλοιπο της περικοπής μιλά για τη νηστεία. Εκείνη όμως η μικρή λεξούλα «δε» -«ὅταν δὲ νηστεύητε»- που ενώνει τους στίχους περί συγγνώμης με τους στίχους περί νηστείας φαίνεται να αποδίδει στους πρώτους μια σχέση εξάρτησης από τους δεύτερους. Ο Κύριος ζητά από εκείνους που νηστεύουν να μην έχουν θλιμμένο ύφος και όψη ταλαιπωρημένη σαν τους υποκριτές που θέλουν να επιδεικνύουν ότι νηστεύουν. «Σὺ δὲ νηστεύων, ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων». Και ο ουράνιος Πατέρας, που βλέπει όσα συμβαίνουν κρυφά, θα σε ανταμείψει φανερά. Κι ας είναι ο θησαυρός σας και η καρδιά σας όχι στα γήινα αλλά στον ουρανό.

Η συγγνώμη

Οι ύμνοι του Εσπερινού και του Όρθρου αντιπαραβάλλουν τη μακαριότητα του Παραδείσου με την άθλια κατάσταση του ανθρώπου μετά την πτώση. Ο Μωυσής, εντούτοις, δια νηστείας καθάρισε τα μάτια του και τα κατέστησε ικανά να δουν τον Θεό. Κατά τον ίδιο τρόπο, και η δική μας νηστεία, που θα κρατήσει σαράντα ημέρες, όπως εκείνη του Μωυσή, θα μας βοηθήσει να καταργήσουμε τα πάθη της σάρκας και να μας επιτρέψει «φαιδρῶς» να διέλθουμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ας προσέξουμε τη λέξη «φαιδρῶς». Η μετάνοιά μας δεν πρέπει να είναι κάτι που θα μας βαραίνει και θα μας καταθλίβει. Πρέπει να προχωρήσουμε «κοῦφοι πρὸς τὴν ἄνω πορείαν», δηλαδή ελαφροί, με τέτοιο τρόπο που να μας προσομοιώνει με τους αγίους αγγέλους.

Lev Gillet (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας), Πασχαλινή κατάνυξη, 1η έκδοση, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα, 2009