«Βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ…» (ΙΙ)

Βασίλειος Όσμπορν Επίσκοπος Σεργκίεβο

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για την τέταρτη Κυριακή των Νηστειών, εξαιτίας τριών λόγων: πρώτον, διότι περιέχει μία από τις στιγμές που ο Χριστός προβλέπει πως «ο Υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί σε χέρια ανθρώπων που θα Τον θανατώσουν· την τρίτη όμως ημέρα μετά το θάνατό Του θα αναστηθεί»· δεύτερον, διότι περιέχει, μέσα στην ιστορία της θεραπείας του δαιμονισμένου παιδιού, μια αναφορά στην αναγκαιότητα της προσευχής και της νηστείας· και τρίτον, διότι στην αρχή του χωρίου ο Χριστός λέει στους μαθητές Του και σ’ όσους τον περιτριγυρίζουν: «Ως πότε θα είμαι μαζί σας; Πόσο καιρό ακόμη θα σας ανέχομαι;» Οι λέξεις αυτές δείχνουν ξεκάθαρα πως ο Χριστός επιδίωκε τη σταύρωσή Του, ως την τελική έκφραση του θελήματος του Πατέρα για Εκείνον.

Μέσα από το πλαίσιο που διαγράφει το τελευταίο αυτό σημείο της σημερινής ευαγγελικής περικοπής, φανερώνεται πως ο Χριστός δεν ήταν σε καμιά περίπτωση το παθητικό θύμα της ανθρώπινης θηριωδίας, αλλά το ενεργητικό υποκείμενο της προσωπικής Του αυτοπροσφοράς για χάρη μας. Και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο θα ήθελα να δούμε και όσα άλλα λέει ο Χριστός στο σημερινό ανάγνωσμα.

«Όλα είναι δυνατά γι’ αυτόν που πιστεύει». Σκληρή κουβέντα! Είναι στ’ αλήθεια τα πάντα δυνατά για εκείνον που πιστεύει; Κι αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα, έχω άραγε πίστη; Τα λόγια αυτά στέκουν ως πρόκληση για το φρόνημά μας, για την αυτοεκτίμησή μας, για το νου και την καρδιά μας.

Αυτό που θα ήθελα σήμερα να τονίσω είναι ότι όλα τα πράγματα έχουν νόημα μόνο όταν συνδέονται με το Χριστό και ειδικά όταν συνδέονται με το θάνατο και την ανάστασή Του.

Βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ… (ΙΙ)

Πρέπει, σαν αρχή, να συνειδητοποιήσουμε πως τα παραπάνω λόγια του Χριστού αναφέρονται τόσο στον Ίδιο όσο και σε μας. Ο Χριστός μιλά ως το αρχέτυπο του ανθρώπου, ως το αρχετυπικό ανθρώπινο ον το οποίο βρίσκει το πλήρωμά της, πριν ακόμα έρθει το τέλος, η μοίρα του ανθρώπινου γένους. Αν το «όλα είναι δυνατά» το συσχετίζουμε με το Χριστό, τότε αυτό σημαίνει πως η Ανάσταση είναι εφικτή, η νίκη καταπάνω στο θάνατο είναι πιθανή, ο θάνατος, καταπώς λέει ο απόστολος Παύλος, είναι ο «έσχατος εχθρός». Μόνο όταν «πατηθεί» ο θάνατος μέσα από την Ανάσταση, θα είναι ο Θεός «τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι»· τότε μόνο καθετί θα συναντήσει το πλήρωμά του.

Έτσι, αυτό το «όλα» της σημερινής περικοπής («όλα είναι δυνατά γι’ αυτόν που πιστεύει») δεν αναφέρεται απλά σε καθετί· σε οτιδήποτε θα θεωρούσαμε εμείς ωραίο να δούμε, μέσα στην πτωτική κατάσταση που ζούμε. Αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα στη νίκη μας καταπάνω στο θάνατο. Με άλλα λόγια, αναφέρεται στο πλήρωμα του θείου θελήματος για μας, όχι στις απεριόριστες και άπληστες προσδοκίες μας. «Όλα είναι δυνατά γι’ αυτόν που πιστεύει» σημαίνει πως για καθένα μας η πίστη είναι ένα ξάνοιγμα στην αιωνιότητα, στη νίκη μας καταπάνω στο θάνατο, καταπάνω στους μικρούς θανάτους που όλοι ήδη γνωρίζουμε εκ πείρας και συνεχώς αντιμετωπίζουμε. Ακόμα και η επιβολή του Χριστού πάνω στη φύση -η όδευσή Του πάνω στη λίμνη ή η κατάπαυση της θύελλας- έχει νόημα μονάχα αν ενταχθεί στο πλαίσιο της Ανάστασής Του, ως μια μαρτυρία της νίκης Του καταπάνω στις δυνάμεις εκείνες του υλικού κόσμου που στέκουν ως πρόσκομμα στο δρόμο προς την αιωνιότητα – έως ότου κι αυτές να μεταμορφωθούν και να αναπλαστούν με τη δύναμη του Θεού.

Εδώ βρισκόμαστε ενώπιον μιας παράδοξης διαπίστωσης, αφού για όποιον έχει πίστη, αυτό το «όλα είναι δυνατά» πρακτικά συμπυκνώνεται στο σχήμα του «γενηθήτω το θέλημά Σου». Η πολλαπλότητα των ανθρώπινων δυνάμεων, το απεριόριστο των ανθρώπινων δυνατοτήτων, περιορίζεται και οριοθετείται από τη μοναδικότητα του θελήματος του Θεού. Ο Χριστός, ο Κύριος του σύμπαντος, γίνεται μέσα σε μια στιγμή ο Χριστός του κήπου της Γεθσημανή, που ιδρώνει θρόμβους αίματος καθώς δρασκελίζει το στενό κατώφλι της αιώνιας ζωής.

Ωστόσο, κατά μία έννοια, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός, καμία οριοθέτηση. Διότι το «ποτήριον» που ο Θεός ζητά από το Χριστό να πιει, περιλαμβάνει τα πάντα. Όλα όσα ο άνθρωπος θα μπορούσε στ’ αλήθεια να ποθήσει, του προσφέρονται μέσα από το Σταυρό και την Ανάσταση. Η στενή οδός που οδηγεί προς τη Βασιλεία του Θεού, είναι τόσο πλατιά όσο και η Κτίση – κι ακόμα πλατύτερη, αφού την έχει ήδη διαβεί Εκείνος. Τα λόγια του Χριστού στην προσευχή της Γεθσημανή («Ας μη γίνει ό,τι θέλω εγώ, αλλά ό,τι θέλεις εσύ» – Λουκ. 22, 42) περιλαμβάνουν τα πάντα για Εκείνον και για μας. Ήταν η πίστη του Χριστού, το πλήρωμα της πίστης στο πρόσωπο του Χριστού, που έκανε τα πάντα δυνατά για Εκείνον και Τον οδήγησε μέσα από το θάνατο στην Ανάσταση.

Τα πάντα είναι δυνατά και για μας, όχι όμως ξέχωρα από το θέλημα του Θεού. Το θέλημα του Θεού για τον καθένα μας είναι η συμμετοχή, δια της πίστης, στη νίκη του Χριστού. Ο Θεός θέλει, όταν θα έρθει η μέρα που τα πάντα να υποταχθούν στο Χριστό, τα πάντα να υποταχθούν και σε μας, εξαιτίας της ενότητάς μας μ’ Εκείνον. Θέλει ό,τι έχει παρασχεθεί στο Χριστό να δοθεί και σε μας.

Μακάρι μέσα από τη γνώση του Χριστού και του σταυρού Του να μπορέσουμε να αντιληφθούμε πως δια της πίστης, όλα μας είναι πράγματι δυνατά· και πως αυτή η πίστη προϋποθέτει την αποδοχή του θελήματος του Θεού, της στενής δηλαδή οδού που μας ξανοίγει στη Βασιλεία της αιώνιας ζωής.

Βασίλειος Όσμπορν Επίσκοπος Σεργκίεβο, Φως Χριστού: Στο μονοπάτι της Μ. Σαρακοστής, επιμέλεια-μετάφραση Βασίλης Αργυριάδης, 3η έκδ., Αθήνα, Εν πλω, 2006.