ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ)

Απόστολος: Εβρ. ια' 24 – 26, 32 - 40

Ευαγγέλιο: Ιω. α' 44 - 50

13 Μαρτίου 2022

«Την άχραντον εικόνα σου προσκυνούμεν αγαθέ»

Η σημερινή Κυριακή είναι αφιερωμένη από την Εκκλησία μας στην Ορθόδοξη πίστη και ζωή. Είναι μια εορτή που θυμίζει σε όλους μας τη δυναμική παρουσία της ορθόδοξης πίστης και ζωής μέσα στον κόσμο. Το γεγονός αυτό, μας κάνει μεν να χαιρόμαστε και να δοξάζουμε τον Θεό, αλλά και να απορούμε για ποιο λόγο, άραγε, μια τόσο μεγάλη και χαρμόσυνη εορτή τοποθετείται κατά την πένθιμη και κατανυκτική περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και μάλιστα κατά την πρώτη Κυριακή της; Δεν θα ήταν ορθότερο να εορταζόταν την ημέρα αυτή κάποιος μεγάλος ασκητής της Εκκλησίας μας, για να μας διδάσκει με τη βιοτή του «την τρίβον» της ασκήσεως;

Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, «οι τα πάντα καλώς διαταξάμενοι», αποφάσισαν διαφορετικά. Και τούτο διότι γνώριζαν ότι τα ανθρώπινα έργα της ασκήσεως και της αγάπης μας ενώνουν με τον Θεό εφόσον παραμένουν θεμελιωμένα στο αρραγές θεμέλιο της πίστεως και αμόλυντα από το μικρόβιο της αιρέσεως.

Η πίστη αποτελεί το θεμέλιο της άσκησης και της αρετής. Τη σημασία της ορθής πίστης ως θεμέλιου λίθου της χριστιανικής και εκκλησιαστικής ζωής την τονίζει στο Ευαγγέλιο ο ίδιος ο Χριστός: «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι» όπου και ο Πέτρος του απάντησε:«συ εί ο Χριστός, ο Υιός του Θεού του ζώντος».

Ο Χριστός τον επαίνεσε για την απάντησή του με τα λόγια: «Καγώ δε σοι λέγω ότι συ ει Πέτρος και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την Εκκλησίαν….» Η Εκκλησία οικοδομείται πάνω στην πέτρα της πίστεως. Μια χριστιανική κοινότητα που δεν πιστεύει ορθά στον Θεό έχει νοθεύσει την ταυτότητα και την αποστολή της.

Η Ορθοδοξία έχει μιαν ιστορική διαδρομή είκοσι αιώνων. Κατά τη διάρκεια αυτών κατηύθυνε έθνη και κατηύγασε και εκόσμησε την πνευματική ζωή του πολιτισμένου κόσμου. Πάντοτε υπήρξε συμπαραστάτης εκείνων οι οποίοι την ακολουθούσαν ή κατέφευγαν σε αυτή. Την εκπροσώπησαν άντρες και γυναίκες ήθους, αγωνιστές της αρετής και της πνευματικής ελευθερίας.

Εκπροσωπήθηκε από φωτισμένες διάνοιες αλλά και απλούς ανθρώπους. Αυτοί όλοι που σήμερα έρχονται στο προσκήνιο και στη λειτουργική μνήμη της Εκκλησίας μας την μεταβίβασαν διά μέσου των αιώνων από γενεά σε γενεά, την ερμήνευσαν, τη δίδαξαν σαν τη μόνη κρυστάλλινη αλήθεια της ζωής. Πολλοί την πολέμησαν, την καταδίωξαν. Υπέστη επιθέσεις και δέχθηκε διώξεις. Αυτά όλα δεν τη φόβισαν. Δεν την τρομοκράτησαν. Δεν κατόρθωσαν να ανακόψουν τη δυναμική και ανακαινιστική πορεία της.

Σε μιαν εποχή που καταβάλλεται προσπάθεια επιβολής του πνεύματος του συγκρητισμού και της πανθρησκείας, που ζητά να ισοπεδώσει τα πάντα, διεισδύοντας σε σχολεία, πανεπιστήμια και γενικότερα στη ζωή του ανθρώπου με ύπουλο τρόπο, η Αγία μας Εκκλησία επιμένει στη διδασκαλία περί του προσωπικού Θεου, ως διετυπώθη στο αγιώτατο Σύμβολο της Πίστεως, σύμφωνα με τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων.

Τούτη η μέρα, η Κυριακή της Ορθοδοξίας, μας υπενθυμίζει, όχι μια νίκη ή έναν νικητή, αλλά τη μακρά αλυσίδα από νίκες και ολόκληρο στράτευμα από νικητές. Πρόκειται για τις νίκες της Εκκλησίας ως ολότητα. Η Εκκλησία είναι εκείνος ο νικητής που σήμερα θυμόμαστε και τιμούμε. Η κύρια νίκη της Εκκλησίας η οποία σήμερα προβάλλει μπροστά μας είναι η νίκη κατά της εικονομαχίας.

Οι αγώνες και οι διαμάχες για τις εικόνες κράτησαν πάνω από διακόσια χρόνια. Οι εικονομάχοι ήταν οι εσωτερικοί εχθροί της Εκκλησίας οι οποίοι ήταν πάντοτε και οι πιο επικίνδυνοι, επειδή πολλοί από αυτούς είχαν στα χέρια τους δύναμη κοσμική και εξουσία εκκλησιαστική. Πολλοί ήταν βασιλείς, αυλικοί, δεινοί δολοπλόκοι και σύμβουλοι αυτοκρατορικοί. Οι τάξεις τους ενισχύθηκαν ιδιαίτερα από πολλούς ιερείς και μοναχούς, επισκόπους και πατριάρχες.

Ανακήρυξαν τις εικόνες σε είδωλα και την προσκύνηση των εικόνων ως ειδωλολατρία. Μέσα στην έπαρση και το μένος τους, πέταξαν τις εικόνες έξω από τους ναούς, τις έριχναν στη θάλασσα, τις έσπαζαν και τις έκαιαν. Το ίδιο έπρατταν και με τα λείψανα των Αγίων και των Αποστόλων. Ακόμη, δεν δίστασαν να πετάξουν από τους ναούς τα λάβαρα και τον ίδιο τον Σταυρό του Χριστού. Η εβδόμη Οικουμενική Σύνοδος που επικύρωσε τη θεολογία των εικόνων, δέχτηκε τη διάκριση που είχαν κάνει οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας ανάμεσα στα είδωλα και τις εικόνες. Ότι δηλαδή το είδωλο είναι μια αναπαράσταση ενός ψεύτικου ή ανύπαρκτου θεού, ενώ η εικόνα περιγράφει τη μορφή του θεανθρώπου Χριστού και των αγίων που είναι υπαρκτά πρόσωπα. Επίσης, κατά τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ουδέποτε οι πιστοί αποδίδουμε λατρεία στις εικόνες. Η λατρεία αρμόζει και αποδίδεται μόνο στον Τριαδικό Θεό, ενώ τις εικόνες τις τιμούμε και τις προσκυνούμε, δηλαδή τις ασπαζόμαστε, γνωρίζοντας ότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει», σύμφωνα με τη φράση του Μεγάλου Βασιλείου. Δεν τιμούμε δηλαδή και δεν προσκυνούμε το ξύλο ή τα χρώματα της εικόνας, αλλά το πρόσωπο που εικονίζεται, τον Χριστό, την Παναγία και του Αγίους.

Όλες αυτές τις μεγάλες αλήθειες μάς υπενθυμίζει ο σημερινός εορτασμός, στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μας υπενθυμίζει και μας υπογραμμίζει ότι η πίστη μας είναι αληθινή, ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι πράγματι ο σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού, ότι έχει παρέλθει η σκιά του Νόμου και βρισκόμαστε στην περίοδο της χάριτος και της απολυτρώσεως που ο Σωτήρας Χριστός έφερε στον κόσμο. Μας υπενθυμίζει ακόμα ότι ο πνευματικός μας αγώνας, που αυτή την περίοδο οφείλει να είναι πιο έντονος, έχει ως τέρμα την Ανάσταση, την οποία μας καλεί να εορτάσουμε γνήσια, με επίγνωση της αλήθειας και με ουσιαστική, πνευματική μας ανάσταση και μεταμόρφωση.

† Αρχιμανδρίτης Λάμπρος

ΠΗΓΗ