ΤΟ ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (Η' ΛΟΥΚΑ) 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2022

«καὶ ἰδὼν αὐτὂν ἀντιπαρῆλθε» (Λουκ. 1, 31)

Ἕνα ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ποὺ προσβάλλει ἰδιαίτερα τοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας, εἶναι καὶ ἡ φιλαυτία. Εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀλλιῶς ὀνομάζουμε ἐγωισμό. Φιλαυτία σημαίνει μιὰ ὑπερβολική, μιὰ ἀρρωστημένη ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας, προσκόλληση στὰ δικά μας θελήματα, νοήματα, ἐπιθυμίες καὶ φαντασιώσεις.

Ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ μᾶς λέγει ὅτι δύο ἄνθρωποι, καὶ μάλιστα μὲ ὑψηλὰ ἀξιώματα, ἐνῶ συνάντησαν ἕναν δεινοπαθοῦντα συνάνθρωπό τους, "ἀντιπαρῆλθον". Δὲν τὸν πρόσεξαν, δὲν τὸν περιέθαλψαν. Καὶ γιατὶ αὐτό; Γιατὶ ὀ ἐγωισμός, ἡ φιλαυτία τους, δὲν τοὺς ἐπέτρεψε νὰ πράξουν αὐτὸ ποὺ ἔπρεπε.

Ὁ Ἑωσφόρος, ὁ ἀρχηγὸς τοῦ πρώτου τάγματος τῶν ἀγγέλων, ἔλεγε μὲ τὸν λογισμό του: "Γιατὶ ὁ Θεὸς νὰ εἶναι τόσο ψηλά; Θὰ γίνω κι ἐγὼ ὅμοιός του καὶ θὰ μὲ προσκυνοῦν ὅλοι". Ὅμως, μόλις σκέφθηκε αὐτό, τὸν ἀπέρριψε ὁ Θεὸς κι ἔγινε διάβολος. Αὐτὸς ἐξαπάτησε καὶ τοὺς πρωτοπλάστους, τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα, καὶ αὐτοὶ μὲ τὴν σειρά τους κληροδότησαν σ’ ἐμᾶς αὐτὸ τὸ ἐπάρατο πάθος.

Ἡ φιλαυτία μᾶς κάνει νὰ λησμονοῦμε τὸν Θεὸ καὶ δὲν μᾶς ἐπιτρέπει νὰ ἀγαπᾶμε μὲ εἰλικρίνεια τοὺς ἄλλους. Ὁ φίλαυτος εἰδωλοποιεῖ τὸν ἑαυτό του, τὰ ἔνστικτα καὶ τὶς ἐπιθυμίες του καὶ ζεῖ μὲ ἀποκλειστικὸ σκοπὸ τὴν ἱκανοποίησή τους. Ἔτσι ὁ νοῦς του σκοτίζεται. Ἡ συνείδησή του διαστρέφεται, οἱ ἠθικὲς ἀντιστάσεις του πέφτουν, καὶ πλανημένος καθὼς εἶναι, φτάνει στὸ σημεῖο νὰ πιστεύει, ὅτι ἡ ζωὴ τῶν ἐνστίκτων καὶ τῶν παραλόγων ἐπιθυμιῶν εἶναι ἡ ἀληθινή του εὐτυχία. Στὴν οὐσία δὲν ἀγαπᾶ τὸν ἑαυτό του, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀγαπήσει οὔτε τὸν πλησίον του. Βιώνει μιὰ σύγχυση ἀνάμεσα σ’ αὐτὸ ποὺ εἶναι καὶ σ’ αὐτὸ ποὺ θὰ ἤθελε νὰ εἶναι. Ζεῖ μιὰ φαντασίωση. Θέλει νὰ τὸν ἀγαποῦν καὶ νὰ τὸν ὑπολογίζουν. Κάνει φίλους ἐκείνους ποὺ τὸν στηρίζουν. Ὅταν δὲν γίνεται τὸ θέλημά του, γίνεται ἐριστικός. Θυμώνει καὶ διαπληκτίζεται μὲ τοὺς ἄλλους. Δὲν παραδέχεται τὶς εὐθύνες του καὶ  θέλει τοὺς ἄλλους ὑποχείριούς του.

Ἡ οἰκογένεια σήμερα ἀποτυγχάνει, γιατὶ οἱ ἄνθρωποι ξεκινοῦν χωρὶς ταπείνωση καὶ ἀγάπη. Ἂν ἕνας σύζυγος σκέπτεται τὶ θὰ πάρει καὶ ὄχι τὶ θὰ δώσει, δὲν θὰ μπορέσει νὰ ὑπομείνει τὶς ἀδυναμίες τοῦ ἄλλου. Τὰ διαζύγια, ἡ ὀλιγοτεκνία, ἡ ἐγκατάλειψη τῶν παιδιῶν ἀποτελοῦν ἐνδείξεις ἀρρωστημένου ἐγωισμοῦ καὶ φιλαυτίας. Ὁ ἐγωισμὸς ἀδιαφορεῖ γιὰ τὴν ἡσυχία τῶν ἄλλων. Ἀνοίγει τὴν τηλεόραση ἢ τὸ ραδιόφωνο καὶ δὲν τὸν ἐνδιαφέρει ἂν ἐνοχλεῖται ὁ διπλανός του. Παίρνει τὸ αὐτοκίνητό του καὶ τρέχει καὶ δὲν τὸν ἐνδιαφέρει ἂν προξενήσει κακό. Ἀπὸ ὅσα εἴπαμε κατανοοῦμε ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι ἀρρώστια, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐὰν δὲν θεραπευτοῦμε, δὲν θὰ ἐπιβιώσουμε πνευματικά οὔτε μποροῦμε νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸν Θεὸ οὔτε νὰ προχωρήσουμε στὴν θέωση ποὺ εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας. Ἄρα, πρέπει νὰ ἀγωνισθοῦμε γιὰ νὰ τὴν ξεπεράσουμε.

Γι’ αὐτό, ἄλλωστε, ὑπάρχει στὴν Ἐκκλησία μας ἡ εὐλογημένη ἄσκηση. Εἶναι ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη νὰ γίνουμε φιλόθεοι καὶ φιλάνθρωποι. Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία μας, μᾶς ἀγαπᾶ καὶ μᾶς φροντίζει, καὶ μάλιστα στὴν ἐπικείμενη περίοδο τῆς Σαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων. Ξεκινᾶ τὸ σαρανταήμερο, ὅπως λέμε. Ὁ ἀγώνας αὐτὸς μὲ τὶς νηστεῖες, μὲ τὶς μετάνοιες, τὶς προσευχές ἀποβλέπει στὸ νὰ μπορέσουμε σιγά – σιγά νὰ ξεπεράσουμε τὴν φιλαυτία μας. Ἡ Ἐκκλησία μας, σὰν στοργικὴ μητέρα, μᾶς παιδαγωγεῖ καὶ ἂν προσέξουμε, θὰ θεραπευθοῦμε. Ἡ ἀγωγὴ ποὺ δίνει στὰ παιδιά της εἶναι ἰσχυρή. Ἡ θεραπεία ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν συμμετοχή μας στὸ μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως καὶ τῆς Θ. Κοινωνίας. Ἔτσι ἐξαγνισμένη ἡ καρδιά μας, θὰ  μπορέσει  νὰ  ὑποδεχθεῖ  τὸν  σαρκωθέντα  Κύριο.

Αὐτὸ τὸ πνεῦμα τὸ ἔχει ἐνστερνισθεῖ ὁ ὀρθόδοξος λαός μας καὶ τὸ διατηρεῖ μέσα στὴν ἐκκλησιαστική του παράδοση. Ὁ Μακρυγιάννης στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του ἀναφέρει ὅτι οἱ γονεῖς του τοῦ ἔμαθαν νὰ κάνει μετάνοιες ἀπὸ «ἑνοῦ χρονοῦ» παιδί. Τοῦ ἔλεγαν: «Κάνε μετάνοιες νὰ πιάσεις περδικόπουλα». Καὶ ὁ ἴδιος, μὲ τὸ ἀσκητικὸ πνεῦμα ποὺ τὸν διέκρινε, ἔλεγε ὅτι ἔκανε μέχρι τρεῖς χιλιάδες μετάνοιες, ἄλλοτε γιὰ νὰ εὐχαριστήσει τὸν Θεὸ ἄλλοτε γιὰ νὰ Τὸν παρακαλέσει γιὰ τὸ Γένος τῶν Ἑλλήνων.

Ἀδελφοί μου,

Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριός μας μᾶς παραγγέλλει νὰ μὴν κάνουμε αὐτὸ ποὺ ἀρέσει σὲ μᾶς, ἀλλὰ ὅ,τι ἀρέσει στὸν ἀδελφό μας καὶ τὸν οἰκοδομεῖ. Αὐτὸ μᾶς θυμίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολή του. Λέγει ὅτι ὁ Κύριός μας "οὐχ ἑαυτῷ ἤρεσεν, ἀλλὰ καθὼς γέγραπται‧ οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ’ ἐμέ" (Ρωμ. 15, 3).  Γι’αὐτὸ καὶ "ὀφείλομεν ἡμεῖς οἱ δυνατοὶ τὰ ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν καὶ μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν εἰς τὸ ἀγαθὸν πρὸς οἰκοδομήν" (Ρωμ. 15, 2)‧ καὶ "μηδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλὰ τὸ τοῦ ἑτέρου ἕκαστος" (Α΄ Κορ. 1, 24).

Αὐτὴ τὴν διδασκαλία τῆς Καινῆς Διαθήκης συνοψίζει τὸ πατερικὸ λόγιο: "Ἀνέπαυσες τὸν ἀδελφό σου, ἀνέπαυσες Κύριον τὸν Θεόν σου". Κάθε φορὰ ποὺ προσπαθοῦμε νὰ μὴν ἀναπαύσουμε τὸν ἑαυτό μας, ὅταν τὸ ἀπαιτεῖ ἡ ἀνάπαυση τῶν ἀδελφῶν μας,ξεπερνοῦμε τὸν ἐαυτό μας καὶ βιώνουμε τὴν φιλαδελφία. Αὐτὸ ἔκαναν κατὰ μίμηση τοῦ Κυρίου ὅλοι οἱ ἅγιοι. Κάθε φορὰ ποὺ θὰ ἐφαρμόζουμε τὴν πατερικὴ σοφία, θὰ ἐλευθερωνόμαστε ἀπὸ τὴν φιλαυτία μας καὶ ἔτσι καὶ τὴν ψυχή μας θὰ ἀναπαύσουμε καὶ τὸν ἀδελφό μας, ἀλλὰ καὶ τὸν Κύριό μας.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς μᾶς διδάσκει: "Αὐτοὶ ποὺ κάνουν τὰ πάντα μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό τους, φροντίζουν γιὰ τὴν φιλαυτία ποὺ εἶναι τὸ μεγαλύτερο ὅλων τῶν κακῶν. Αὐτὸ κάνει τὸν ἄνθρωπο ἀπόμακρο, ἀκοινώνητο, ἄφιλο, ἄδικο, ἀσεβῆ. Ὁ φίλαυτος, ὑποκινούμενος ἀπὸ τὴν φιλοδοξία ποὺ μισεῖ τὰ πάντα, δὲν ἀγαπάει οὔτε καὶ φροντίζει κανένα".

Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος γράφει: "Φιλαυτία εἶναι  ἐμπαθὴς καὶ παράλογη φιλία πρὸς τὸ σῶμα, στὴν ὁποία ἀντιτάσσεται ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἐγκράτεια. Αὑτὸς ποὺ ἔχει φιλαυτία εἶναι φανερὸ ὅτι ἔχει ὅλα τὰ πάθη. Ἡ φιλαυτία ἐξαναγκάζει τὸν φίλαυτο νὰ  προμηθεύεται πολλὰ περιττὰ γιὰ τὸν ἑαυτό του. Ἡ φιλαυτία ὑποκρύπτει πολλὰ κακά. Ὁ φίλαυτος πράττει μόνο ὅ,τι ἀφορᾶ τὸν ἑαυτό του. Ζεῖ μόνος μὲ τὸν ἑαυτό του".

Ὁ ὅσιος Ἡσύχιος ὁ πρεσβύτερος διαπιστώνει: "Παιδιὰ τῆς φιλαυτίας εἶναι οἱ ἔπαινοι στὴν καρδιά, ἡ αὐταρέσκεια, ἡ λαιμαργία, ἡ πορνεία, ἡ κενοδοξία, ὁ φθόνος καὶ τὸ κορύφωμα ὅλων τῶν κακῶν, ἡ ὑπερηφάνεια. Αὐτὴ ξέρει νὰ γκρεμίζει ὄχι μόνο ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ ἀγγέλους (ὅπως τὸν Σατανά) καὶ νὰ τοὺς τυλίγει μὲ πυκνὸ σκοτάδι ἀντὶ γιὰ φῶς".

Ὁ ἱ. Χρυσόστομος συμπληρώνει: "Σαμαρείτης σπλαχνικὸς εἶναι ὁ Χριστός. Αὐτὸς εἶναι τῆς Ἐκκλησίας ὁ καλὸς πανδοχέας, ὅλους τοὺς δέχεται καὶ ὅλους τοὺς φροντίζει, δὲν ἀπομακρύνει τὸν ἀνήθικο, δὲν ἀπεχθάνεται τὸν εἰδωλολάτρη,κανένα ἀσεβῆ καὶ ἀκάθαρτο δὲν ἀποδιώχνει, τοὺς δέχεται ὅλους. Σὰν γιατρὸς πλένει τὶς πληγές, τὶς καθαρίζει μὲ λουτρὸ ξαναγεννημοῦ".

Ὁ Ἅγιος Ἄνθιμος διδάσκει τὶς μοναχές του: "Ἐκεῖνο τὸ ἐγὼ καὶ ἐγὼ εἶναι ἡ τελεία καταστροφὴ τοῦ ἀνθρώπου… Ποιὸς εἶσαι ἐσὺ ποὺ λὲς ἐγὼ καὶ ἐγώ; Ἀπὸ ποῦ ἐκατέβηκες; Ἀπὸ ποῦ ἦλθες; Ἐκ τοῦ μὴ ὄντος δὲν ἦλθες στὸν κόσμο; Ἀπὸ μιὰ φούχτα χῶμα δὲν σὲ ἔπλασε ὁ Θεός; Καὶ πάλι τὶ ἔχεις νὰ γίνεις μετὰ τὸν θάνατό σου; Χῶμα! Σὰν τὶ θεωρεῖς, λοιπόν, τὸν ἑαυτό σου καὶ κρατεῖς αὐτὸ τὸ ἐγώ;… Ὁ ἐγωισμὸς εἶναι ἀπὸ τὰ πολλὰ πάθη τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι ἡ πηγὴ ὅλων τῶν κακῶν. Αὐτὸς δημιουργεῖ ἔχθρες καὶ μίση. Προσέξτε, λοιπόν, ἀδελφές! Ἂς διώξωμε αὐτὸ τὸ πάθος γιατὶ θὰ μᾶς καταστρέψει".

Ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε στοὺς προσκυνητές: "Μεγάλο κακὸ ὁ ἐγωισμός!  Ἐνῶ καὶ ἀνάπαυση δὲν ἔχει ὁ ἐγωιστής, πάλι ἐπιμένει. Δὲν βλέπεις ὁ Ἄρειος; Ὅταν ἡ μητέρα του τοῦ εἶπε: "Καλά, τόσα λένε ὅτι σφάλλεις. Δὲν τὸ καταλαβαίνεις;"

"Ναί, τὸ ξέρω", τῆς ἀπαντᾶ, "ἀλλὰ πῶς θὰ ὑποταχθῶ σ’ αὐτούς;" Ὁ ἐγωισμός του δὲν τὸν ἄφηνε νὰ παραδεχθεῖ τὸ λάθος του. "Ἂν παραδεχθῶ ὅτι σφάλλω", ἔλεγε, "θὰ ἐξευτελισθῶ καὶ στοὺς ὀπαδούς μου". Καὶ ὅσο καταλάβαινε ὅτι κάνει λάθη, τόσο περισσότερο ζοριζόταν νὰ τοὺς πείσει ὅτι ἔχει δίκιο". Κάποιος  ρώτησε τὸν Ἅγιο Παΐσιο: "Τὶ νὰ κάνω, Γέροντα, ὅταν πληγώνεται ὁ ἐγωισμός μου;" "Ὅταν πληγώνεται ὁ ἐγωισμός σου», ἀπάντησε ὁ Ἅγιος, "νὰ μὴν τὸν περιθάλπεις, ἄφησέ τον νὰ πεθάνει. Τότε θὰ ἀναστηθεῖ ἡ ψυχή σου. Πρέπει νὰ θάψουμε τὸ ἐγώ μας, νὰ σαπίσει καὶ νὰ γίνει κοπριά, γιὰ νὰ ἀναπτυχθεῖ ἡ ταπείνωση καὶ ἡ ἀγάπη".

Καὶ ὁ Γέροντας Ἐφραὶμ τῆς Ἀριζόνα συμπληρώνει: "Εἶναι ἴσως ἡ φονικώτερη ἀρρώστια, ἀφοῦ ἀχρηστεύει τὸν ἄνθρωπο – καὶ εἰδικώτερα αὐτοὺς ποὺ ἔχουν κάποιο ἀξίωμα – τὸν γεμίζει μὲ ἀνόητη φιλαυτία καὶ ἔπαρση, τὸν κάνει ἐπικίνδυνο καὶ ἄμυαλο, τοῦ σκοτεινιάζει τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά, δὲν μπορεῖ οὔτε νὰ δεῖ οὔτε νὰ ἀκούσει οὔτε νὰ ἀντιληφθεῖ οὔτε νὰ συναισθανθεῖ τὴν κατάστασή του".

Ἀδελφοί μου!

Ὁ Καλὸς Σαμαρείτης τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς εἶναι ὁ Κύριός μας, ὁ ὁποῖος φόρεσε τὴν λαμπρὴ στολὴ τῆς ταπεινώσεως καὶ ἐπέδειξε τόση φιλανθρωπία καὶ εὐσπλαγχνία στὸν πληγωμένο ἄνθρωπο. Δὲν θέλει ἐγωιστικὲς καρδιές. Ἂς φροντίσουμε νὰ ἀποβάλλουμε τὶς ἐγωιστικές μας διαθέσεις, νὰ ντύσουμε κι ἐμεῖς τὴν ψυχή μας μὲ τὴ ὑψοποιὸ ταπείνωση. Ἐξάλλου, μᾶς τὸ λέει ὁ στοργικός μας πατέρας, ὅτι ἀποστρέφει τὸ πρόσωπό του ἀπὸ τοὺς ὑπερηφάνους καὶ ἐξαποστέλλει τὴν χάρη Του στοὺς ταπεινοὺς ἀνθρώπους (Ἰακ. 4, 6). Ἡ ταπεινὴ Ἄχραντος Δέσποινα μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι "ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ" καὶ "ἐποίησέ μοι μεγαλεῖα ὁ Δυνατός". Τέλος, ὁ στίχος τοῦ ποιητῆ Βερίτη γρανιτώνει  τὶς  ψυχές  μας:

"Τοῦ σκοτασμοῦ τὰ σύννεφα σκορπᾶς μὲ τ’ ἄυλο φῶς σου

κι εἶσαι γιὰ μᾶς τοὺς ταπεινοὺς τὸ δῶρο τ’ οὐρανοῦ.

Θρησκεία! Καὶ μὲ τ’ ὄνομα μονάχα τὸ γλυκό σου

μᾶς σαγηνεύεις τὴν ψυχὴ κι ὑψώνεις μας τὸν νοῦ". ΑΜΗΝ!

ΠΗΓΗ