Η Βάπτιση του Χριστού

Η Βάπτιση του Χριστού

Τότε παραγίνεται ο Ιησούς από της Γαλιλαίας επί τον Ιορδάνην προς τον Ιωάννην του βαπτισθήναι υπ’ αυτού. Ο δε Ιωάννης διεκώλυεν αυτόν λέγων: Εγώ χρείαν έχω υπό σου βαπτισθήναι, και συ έρχη προς με; Αποκριθείς δε ο Ιησούς είπε προς αυτόν: Άφες άρτι, ούτω γαρ πρέπον έστιν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην. Τότε αφίησιν αυτόν και βαπτισθείς ο Ιησούς ανέβη ευθύς από του ύδατος. Και ιδού ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί, και είδε το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν. Και ιδού φωνή εκ των ουρανών λέγουσα: «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα». (Ματθαίος 3. 13-17)

Απόδοση στα νεοελληνικά
Τότε έρχεται ο Ιησούς από τη Γαλιλαία στον Ιορδάνη, προς τον Ιωάννη για να βαπτιστεί από αυτόν. Ο Ιωάννης όμως τον εμπόδιζε λέγοντας του: «Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα κι έρχεσαι εσύ σε μένα;» Ο Ιησούς όμως του αποκρίθηκε: «Ας τα αφήσουμε τώρα αυτά, γιατί πρέπει να εκπληρώσουμε και οι δυο μας ό,τι προβλέπει το σχέδιο του Θεού». Τότε ο Ιωάννης τον άφησε να βαπτιστεί. Βαπτίστηκε, λοιπόν, ο Ιησούς και αμέσως βγήκε από το νερό. Και αμέσως άνοιξαν οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού σαν περιστέρι να κατεβαίνει και να έρχεται πάνω του. Ακούστηκε τότε μια φωνή από τα ουράνια που έλεγε: «Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός, αυτός είναι ο εκλεκτός μου. (Ματθαίος 3. 13-17)

Το γεγονός της Βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο λέγεται Θεοφάνεια και Επιφάνεια. Στην αρχαία Εκκλησία την ίδια ημέρα (6 Ιανουαρίου) εόρταζαν μαζί την εορτή των Χριστουγέννων και την εορτή των Θεοφανείων. Κατά τον 4ο αιώνα χωρίσθηκαν οι εορτές, οπότε τα Χριστούγεννα μεταφέρθηκαν στις 25 Δεκεμβρίου. Επίσης λέγεται και ημέρα των Φώτων, όπως την χαρακτηρίζει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, λόγω του βαπτίσματος, του φωτισμού των κατηχουμένων και λόγω της φωταψίας.
Η λέξη Θεοφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσι, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη» (Α Τιμ. γ, 16) και έχει περισσότερο σχέση με την Γέννηση του Χριστού. Η λέξη Επιφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «επεφάνη η Χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις...» (Τιτ. β , 11) και αναφέρεται περισσότερο στην Βάπτιση του Χριστού, γιατί τότε οι άνθρωποι γνώρισαν την Χάρη της θεότητος.
Γεγονός πάντως είναι ότι την ημέρα της Βαπτίσεως του Χριστού, με την εμφάνιση της Αγίας Τριάδος και την ομολογία του Τιμίου Προδρόμου, έχουμε την επίσημη ομολογία ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού είναι ο «εις της Τριάδος», ο Οποίος ενηνθρώπησε για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους από την αμαρτία, τον διάβολο και τον θάνατο.
(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου, Οι Δεσποτικές Εορτές)

Είναι γνωστό πως ο Χριστός δεν είχε ανάγκη βαπτίσματος, αφού το βάπτισμα του Ιωάννου οδηγούσε τους ανθρώπους στην συναίσθηση των αμαρτιών τους. Ο Χριστός, γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, δεν βαπτίστηκε επειδή είχε ανάγκη κάθαρσης, “αλλά την εμήν οικειούμενος κάθαρσιν”. Ο Χριστός βαπτίστηκε για να συντρίψη τις κεφαλές των δρακόντων στο νερό, επειδή υπήρχε η αντίληψη ότι οι δαίμονες κατοικούν μέσα στο νερό. Γι’ αυτό και παρατηρούμε στην εικόνα της βάπτισης τέρατα μέσα στο νερό που έχουν στραμμένα τα νώτα τους στον Χριστό λόγω του πυρός της θεότητος. Ο Χριστός βαπτίστηκε για να πλύνη την αμαρτία και να θάψη ολόκληρο τον παλαιό Αδάμ μέσα στο νερό. Έδωσε έτσι τη δυνατότητα στον καθένα να αποκτήση την Χάρη της υιοθεσίας, τα Θεοφάνεια στην προσωπική του ζωή.

Ερμηνεία της ευαγγελικής περικοπής

• Η βάπτιση του Χριστού ονομάζεται Θεοφάνεια, δηλαδή φανέρωση του Θεού. Είναι μια φανέρωση του Τριαδικού Θεού.
• Όταν βαπτιζόταν ο Χριστός άνοιξαν οι ουρανοί και το Άγιο Πνεύμα στάθηκε πάνω Του. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι: « και στη δική μας βάπτιση ο Χριστός στέλνει το Άγιο Πνεύμα το οποίο μας καλεί στην ουράνια πατρίδα. Και δε μας καλεί έτσι απλά, αλλά με την πιο μεγάλη τιμή. Διότι δε μας έκανε αγγέλους και αρχαγγέλους, αλλά μας ανέδειξε υιούς του Θεού».
• Ο Χριστός βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη για να επαναφέρει τον άνθρωπο μέσα στον Παράδεισο από όπου είχε διωχθεί με την παρακοή του. Η επαναφορά μας αυτή στην Βασιλεία του Θεού γίνεται με το άγιο Βάπτισμα.

Ερμηνεία της εικόνας

• Στο κέντρο της εικόνας ζωγραφίζεται ο Ιορδάνης ποταμός με γρήγορο ρεύμα και από τις δύο μεριές του πανύψηλοι βράχοι. Τα νερά φαίνονται σαν να μην αγγίζουν το σώμα του Χριστού.
• Στο κέντρο της εικόνας πάλι αλλά ψηλά υπάρχει το ημικύκλιο που συμβολίζει τους ουρανούς. Πολλές φορές υπάρχει το χέρι του Θεού – Πατέρα που ευλογεί. Από το ημικύκλιο ξεκινάνε φωτεινές ακτίνες που πάνε προς το μέρος του Χριστού.
• Ο Χριστός βρίσκεται μέσα στον ποταμό γυμνός, όπως ο Αδάμ, και έτσι αποδίδει στην ανθρωπότητα το ένδοξο παραδεισιακό ένδυμα. Ο Χριστός ευλογεί με το ένα η με τα δύο χέρια το νερό. Κάτω από τα πόδια του βρίσκονται οι δράκοντες τους οποίους πατά.
• Μέσα στις ακτίνες διακρίνεται το περιστέρι, Άγιο Πνεύμα, και έτσι στην εικόνα υπάρχει ολόκληρη η Άγια Τριάδα.
• Στη μία άκρη βρίσκεται ο Ιωάννης ο Πρόδρομος σε ευλαβική στάση και έχει το ένα του χέρι πάνω στο κεφάλι του Χριστού και το άλλο σε στάση δεήσεως. Πίσω από τον Ιωάννη βρίσκεται μια αξίνα ανάμεσα στα κλαδιά ενός δέντρου.
• Απέναντι από τον Ιωάννη υπάρχουν δύο ή τρεις άγγελοι σε στάση ευλάβειας, έτοιμοι να δεχτούν τον Κύριο, κρατώντας πανιά.

Απολυτίκιο

Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου,
Κύριε,
Η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις,
Του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει σοι,
Αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα,
Και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς εβεβαίου του λόγου το ασφαλές.
Ο επιφανείς,
Χριστέ ο Θεός,
Και τον κόσμον φωτίσας,
Δόξα σοι.

Στον Ιορδάνη ενώ βαπτιζόσουν,
Κύριε,
Μας αποκαλύφθηκε πως ο Θεός που προσκυνούμε είναι Τριαδικός,
Διότι η φωνή του Θεού Πατέρα έδινε μαρτυρία για Σένα,
Ονομαζόντας σε υιό αγαπητό,
Και το Πνεύμα που εμφανίστηκε με τη μορφή περιστεριού βεβαίωσε την αλήθεια.
Αυτός που φανερώθηκε,
Χριστέ ο Θεός,
Και αυτός που φώτισε τον κόσμο,
Σου ανήκει δοξολογία.