ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣ΄ΛΟΥΚΑ - ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Απόστολος: Β΄ Τιμ. γ΄ 10-15

Ευαγγέλιον: Λουκ. ιη΄ 10-14

25 Φεβρουαρίου 2024

Με την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου κάνει την αρχή του το Τριώδιο αυτή η μακρά πνευματική περίοδος, που μας προετοιμάζει για να αξιωθούμε να ζήσουμε τα Άγια Πάθη και την Ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας. Για να μπορέσει ο Θεός να μας πλησιάσει και να μας καλύψει με τη χάρη του χρειάζονται κάποια απαραίτητα συστατικά και αυτά είναι η μετάνοια, η ταπείνωση και η καθαρή προσευχή. Όλα αυτά από την αρχή επισημαίνονται στην παραβολή που ακούσαμε και θα συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται μέχρι και τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Ο Χριστός επιλέγει πολλές φορές τον παραβολικό λόγο γιατί μέσα από αυτόν μπορεί να μεταφέρει μεγάλα και σωτήρια μηνύματα της πίστεως μας αλλά και οι παραβολές αυτές εμφυτεύονται βαθιά μέσα στην καρδιά των ακροατών και έχουν καλύτερο αποτέλεσμα. Έτσι και εμείς θα επικεντρωθούμε στα τρία βασικά μηνύματα της παραβολής τα οποία θα μας βοηθήσουν να διέλθουμε τα πνευματικά σκαλοπάτια της περιόδου του Τριωδίου.

Η μετάνοια στον άνθρωπο είναι απαραίτητο συστατικό για να μπορέσει να πλησιάσει τον Θεό ή καλύτερα ο Θεός να μας αποκαλυφθεί και να ενεργεί μέσα μας. Η πτώση των πρωτοπλάστων ήταν η αιτία της απομάκρυνσης Θεού και ανθρώπων. Ο Ιωάννης ο βαπτιστής κήρυξε μετάνοια για να μπορέσουν να δεχθούν τον Χριστό που ήδη ήταν παρών. Το ίδιο και ο Χριστός το πρώτο του κήρυγμα ήταν για τη μετάνοια ώστε με αυτήν να μπορούμε με καθαρή ψυχή να τον αναγνωρίσουμε και να τον δεχθούμε ως σωτήρα μας. Στην παραβολή του Τελώνη και Φαρισαίου βλέπουμε τον Φαρισαίο να μην βρίσκει στον εαυτό του λάθη, σφάλματα και παραλείψεις αλλά να αυτοδικαιώνεται. Ενώ ήταν γνώστης των γραφών δεν διάβασε στον Δίκαιο Ιώβ στην Παλαιά Διαθήκη που γράφει «τίς γὰρ καθαρὸς ἔσται ἀπὸ ρύπου; ἀλλ᾿ οὐδείς, ἐὰν καὶ μία ἡμέρα ὁ βίος αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς», ενώ ο Χριστός θα πει αλλού «ὅταν ποιήσητε πάντα τὰ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὃ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν». Από την άλλη, ο Τελώνης προσήλθε στον ναό μετανοημένος, με συντριβή καρδίας και ο Θεός αυτού την προσευχή στο τέλος δέχθηκε και τη μετάνοια. Θα πρέπει λοιπόν η όλη μας ζωή να είναι εμποτισμένη με τη συνεχή μετάνοια, εφόσον καθημερινά αμαρτάνουμε, καθημερινά να μετανοούμε και να ζητούμε το έλεος του Θεού. Μέσα από την ειλικρινή μετάνοια και εξομολόγηση στον πνευματικό, ο άνθρωπος σώζεται. Οι άνθρωποι δεν διακρίνονται ανάλογα με τις αρετές ή τις κακίες τους αλλά με τη διάθεσή τους να μετανοήσουν ή να παραμείνουν στην αμαρτία.

Δεύτερο απαραίτητο στοιχείο είναι η ταπείνωση. Μετάνοια βέβαια και ταπείνωση πάνε μαζί. Εφόσον μετανοείς αναγνωρίζεις ότι δεν είσαι τέλειος, ούτε αλάθητος και καταφεύγεις στην εξομολόγηση, ταπεινώνεσαι ενώπιον του πνευματικού και του ίδιου του Θεού και ζητάς συγχώρηση. Ο Φαρισαίος στην παραβολή δεν έχει ίχνος ταπείνωσης αλλά έχει υπεροψία. Θεωρεί ότι ο Θεός είναι αναγκασμένος να τον σώσει γιατί έκανε κάποια καλά έργα. Προβάλλει τον εαυτό του, περιαυτολογεί και κατακρίνει τον Τελώνη. Από την άλλη ο Τελώνης δεν προβάλλει τον εαυτό του αλλά τον μέμφεται και ζητά επίμονα το έλεος του Θεού, δεν κατακρίνει κανέναν συνάνθρωπό του αλλά βλέπει μόνο τις δικές του αμαρτίες. Ο Χριστός τελειώνει με την παραβολή «πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται». Ενώ ο άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος μας προειδοποιεί στην επιστολή του «ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν». Αν καταφέρουμε να μην κατακρίνουμε κανέναν για οποιοδήποτε λάθος ή αμάρτημα έπραξε στη ζωή του και αν καταφέρουμε με την χάρη του Θεού πάντοτε να μην δεχόμαστε τους επαίνους και όταν μας πουν κάτι άσχημο να μην ταρασσόμαστε τότε σημαίνει ότι αποκτήσαμε κάπως την αρετή της ταπείνωσης. Ο Άγιος Αντώνιος ο οποίος είδε «όλας τας παγίδας του διαβόλου ἡπλωμένας» και διερωτήθηκε ποιος μπορεί να αποφύγει όλες τις παγίδες του διαβόλου άκουσε από φωνή από τον ουρανό να του λέγει: «ο ταπεινός» γιατί ακριβώς μπροστά στην ταπείνωση οι δαίμονες φεύγουν.

Τελευταία προϋπόθεση της πνευματικής προόδου είναι η καθαρή προσευχή, η οποία επιτυγχάνεται με τα δύο πιο πάνω. Όταν προσεύχεσαι και περιμένεις να εισακουστεί η προσευχή σου θα πρέπει να προσέλθεις στον Χριστό με καθαρή την καρδία όπως μας το επισημαίνει ο ίδιος ο Χριστός «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται». Η καθαρότητα της καρδίας επιτυχάνεται ασφαλώς με την συνεχή μετάνοια και την εξαγόρευση των αμαρτιών μας στον πνευματικό. Η εξομολόγηση και η μετάνοια είναι το λουτρό της ψυχής που πλένεται και καθαρίζεται από τους ρύπους της αμαρτίας. Έπειτα δεύτερο συστατικό της καθαρής προσευχής είναι η αποφυγή του εγωισμού. Όλα τα αμαρτήματα είναι ανθρώπινα, όμως ο εγωισμός, η έπαρση, η φιλαυτία και φιλοδοξία και όταν νομίζουμε ότι θα τα καταφέρουμε όλα μόνοι μας χωρίς τον Θεό τότε αυτό είναι δαιμονικό πάθος. Θα πρέπει να προσευχόμαστε οπωσδήποτε με ταπείνωση ενώπιον του Θεού για να εισακούονται οι προσευχές μας. Ένα τρίτο συστατικό της προσευχής είναι και η πίστη την οποία πρέπει να αυξήσουμε με τα πιο πάνω αλλά και με τη μυστηριακή ζωή.

Ας πορευτούμε λοιπόν στο Τριώδιο με μετάνοια, με ταπεινό φρόνημα για να μπορούμε να γίνουμε δεκτικοί της χάρης του Θεού. Όταν δε δεν τα καταφέρνουμε με δάκρυα να παρακαλούμε τον Θεό να μας δώσει το χάρισμά να έχουμε γρήγορο νου, να μετανοούμε εύκολα για τα αμαρτήματα και τις παραλείψεις μας. Να παρακαλούμε επίσης τον Θεό να μας χαρίσει το ύψιστο δώρο την ταπείνωση, να ατενίζουμε τον εσταυρωμένο Κύριό μας και να του ζητούμε: ταπεινέ μου Κύριε ταπείνωσων με δια της ταπεινώσεώς σου. Τέλος στην προσευχή μας θα πρέπει να του ζητούμε: πρόσθες ημάς Κύριε πίστην.

† ο Πάφου Τυχικός

ΠΗΓΗ