2024 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 25 - ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. 18, 10-14)

†ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

(Διασκευή ομιλίας που έγινε την 1/2/2004)

Η προσευχή του φαρισαίου

Ακούσαμε στο Ευαγγέλιο για δυο ανθρώπους που πήγαν στην Εκκλησία να προσευχηθούν. Ένας Φαρισαίος και ένας τελώνης. Ο ένας του κόσμου και της πιάτσας. Ο άλλος της ευσέβειας. Για τον ίδιο σκοπό πήγαν. Να προσευχηθούν. Μπήκαν στην Εκκλησία με την ίδια διάθεση. Έμειναν εκεί κάποια ώρα και μετά έφυγαν. Αλλά τι διαφορά! Ο ένας έφυγε δικαιωμένος, ο άλλος κατάκριτος. Το παράξενο είναι, ότι έφυγε δικαιωμένος από την Εκκλησία, ευάρεστος ενώπιον του Θεού, ο άνθρωπος της πιάτσας. Και εκείνος που φαινόταν του Θεού, της Εκκλησίας, έφυγε κατάκριτος. Γιατί;

Να ένα ερώτημα που ασφαλώς απασχολεί όλους μας. Είτε είμαστε από εκείνους που ερχόμαστε συχνά στην Εκκλησία, είτε είμαστε από εκείνους που προτιμάμε άλλες απασχολήσεις.

Ο Χριστός απαντά καθαρά στο ερώτημα αυτό.

Ο Φαρισαίος, μπήκε στο ναό, στάθηκε με καμάρι - επειδή ήταν της Εκκλησίας άνθρωπος - και άρχισε να προσεύχεται. Τι έλεγε; Έχει σημασία. Αυτά τα πράγματα είναι ζωή μας. Και μάλιστα η αρχή της ζωής μας. Γιατί η αληθινή ζωή μας είναι μόνο κοντά στο Θεό. Στην Βασιλεία Του. Αρχίζει λοιπόν ο φαρισαίος: «Ο Θεός, ευχαριστώ σοι». Τι ωραία αρχή! Την ακούς και ευφραίνεται η καρδιά σου. Και περιμένεις να δεις, γιατί ευχαριστεί τον Θεό.

Συνεχίζει. «Ουκ ειμι ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων». Δεν είμαι αμαρτωλός και παλιάνθρωπος σαν τους άλλους, που είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί. Μα προπαντός δεν είμαι σαν αυτό το απόβρασμα, που στέκεται δίπλα μου, δήθεν να προσευχηθεί. Εγώ νηστεύω, δυο φορές την εβδομάδα. Κάνω ελεημοσύνες. Και γενικά, ζω καλά.

Παρότι όλα αυτά είναι κατορθώματα δικά του, καλές πράξεις δικές του, πάλι λέμε μέσα μας: Αφού είπε: «ο Θεός ευχαριστώ σοι», γιατί όλα αυτά δεν τα συνδέει με τον Θεό; Πού τα οφείλει; Γιατί δεν λέει «σ’ ευχαριστώ Θεέ μου, που μου έδωσες χάρη, φωτισμό, έλεος να καταλάβω ποιος είναι ο σκοπός της ζωής και να αγωνίζομαι να κάνω έργα ευάρεστα, ενώπιόν σου»;

Γιατί λέει απλώς «ευχαριστώ, γιατί δεν είμαι σαν τους άλλους. Εγώ είμαι καλός. Δεν είμαι άρπαγας, ούτε λωποδύτης, ούτε παλιάνθρωπος, ούτε μοιχός»; Έχει ιδιαίτερη σημασία αυτό που κάνει ο φαρισαίος. Δηλαδή το ότι δεν σχετίζει τις αρετές του με τον Θεό. Τι έπρεπε να πει; «Όλα Κύριε, είναι δώρα σου! Αν δεν ήσουν δίπλα μου να με φωτίζεις να ξεσηκώνεις την συνείδησή μου, πόσα κακά έργα δεν θα έκανα;». Μα ο φαρισαίος επιμένει: «Εγώ έκοψα τη ζωή μου όμορφα. Και την έφτειαξα όμορφα. Κάτι άλλοι, δεν την έχουν φτειάξει έτσι. Αυτοί δεν μοιάζουν με μένα. Δεν είναι καλοί άνθρωποι».

Φαντασθείτε κάποιον, να είναι ό,τι είναι, να φτειάχνει μόνος το πορτραίτο του και να ισχυρίζεται: «Όποιος δεν μου μοιάζει, δεν είναι όμορφος. Ούτε είναι καλά, είναι άρρωστος. Πώς πρέπει να είναι; Όπως εγώ!». Πάνω-κάτω αυτό λέει ο φαρισαίος. Γιατί βλέπει τον εαυτό του τέλειο.

Ας ταπεινωθούμε μπροστά στο Θεό

Ο τελώνης, τι έκανε; Δεν θεώρησε τον εαυτό του άξιο να σταθεί κάπου μπροστά να τον βλέπουν. Κρύφτηκε πίσω από μια κολώνα. Και ψέλλιζε: «Θεέ μου, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Συγχώρησέ με. Είμαι άνθρωπος αμαρτωλός. Ξέφυγα από τον νόμο σου. Λυπήσου με, Θεέ μου.

Μας λέγει ο Χριστός, ότι γι’ αυτό του το φρόνημα, έφυγε δικαιωμένος πιο πολύ από τον φαρισαίο, που όχι μόνο είχε αποφύγει τις χονδρές αμαρτίες, μα είχε και καλά έργα. Γιατί; Γιατί ο ένας, ο τελώνης είχε σωστή τοποθέτηση, απέναντι του Θεού. Σκέφτηκε πηγαίνοντας στην Εκκλησία:

Πώς θα φτειάξω την σχέση μου με τον Θεό;

Σε τι κατάσταση βρίσκομαι μέχρι τώρα;

Τι πρέπει να κάνω;

Και πήγε και προσευχήθηκε «τύπτων το στήθος του», που σημαίνει: «Εγώ φταίω. Τούτη η καρδιά φταίει και αυτό το ξεροκέφαλο». Γιατί το λέμε έτσι;

Ο Θεός, μας έδωσε την καρδιά, να αγαπάμε το καλό. Όχι να την αφήνουμε να κολλάει σε αρρωστημένα πάθη και συναισθήματα. Ή μήπως δεν είναι αρρωστημένο το μίσος; Οι πόθοι της αμαρτίας; Η κακία; Ο εγωισμός; Δεν είναι αρρωστημένο να πιστεύω, ότι εγώ έχω την σωστότερη κρίση στον κόσμο και τον μεγαλύτερη αξία; Δεν είναι αρρωστημένο να πιστεύω, ότι θα ρυθμίσω εγώ τη ζωή μου, καλύτερα από ό,τι μου την ρυθμίζει ο Πατέρας μας ο επουράνιος; Δεν είναι αρρωστημένο, να μην ενδιαφέρεσαι να κάνεις τον εαυτό σου όμορφο, για να βρεθείς στο σαλόνι του Θεού στην αιώνια ζωή; Αλλά να προτιμάς να βρεθείς στο σκουπιδοντενεκέ της αιωνιότητας, με το να εμμένεις στην αμαρτία; Ο φαρισαίος δεν είχε ούτε τοποθέτηση σωστή απέναντι του Θεού, ούτε σχέση σωστή με τον Θεό.

Ποιά η σωστή σχέση με τον Θεό;

Ποιά είναι η σωστή σχέση με τον Θεό; Ξέρω ότι ο Θεός είναι δημιουργός και ευεργέτης μας. Ό,τι καλό έχουμε, στο σώμα, στην καρδιά, στην ψυχή μας, δωρεές Του είναι. Όλος ο κόσμος είναι δική Του προσφορά σ’ εμάς. Λέει η Αγία Γραφή: Έφτειαξε τον κόσμο ο Θεός και έβαλε τον άνθρωπο σαν βασιλιά της κτίσεως. Και όλοι μας λίγο-πολύ, έχουμε την δυνατότητα, να βλέπουμε την ομορφιά της φύσεως και να την απολαμβάνουμε. Και κάτι ακόμη: έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε τι; Να ερχόμαστε σε επικοινωνία μεταξύ μας και με τον Θεό. Ποιος είναι ο νόμος που ρυθμίζει αυτή την καλή επικοινωνία μεταξύ μας και με τον Θεό; Η αγάπη!

Άμα θέλω να είμαι άνθρωπος του Θεού, πρέπει να έχω καλή επικοινωνία -και να φροντίζω να έχω- με όλους, γιατί είναι και αυτοί του Θεού και αδέλφια μου. Πρέπει λοιπόν να τους αγαπάω. Να αγωνίζομαι να έχω απέναντί τους, καλά αισθήματα. Δηλαδή; Να θέλω να τους κάνω καλό. Να τους τιμώ. Να τους σέβομαι. Όταν κάποιος κακολογεί τους άλλους, δεν τους αγαπάει. Το λάθος του φαρισαίου ήταν: Κακολογούσε τους άλλους. Ξεχώριζε τον εαυτό του από αυτούς. «Άλλο εκείνη η παλιοφάρα. Άλλο εγώ! Ο καλός άνθρωπος».

Ακόμη δεν είχε σωστή σχέση ούτε με τον Θεό. Όποιος έχει σωστή σχέση με τον Θεό, αγαπά το θέλημά Του. Και ό,τι ο Θεός θέλει, εκείνο και αυτός αγαπά. Ο Θεός θέλει να αγαπάμε τους άλλους; Τους αγαπάμε! Να τους τιμάμε; Τούς σεβόμαστε. Ο φαρισαίος, δεν τα έκανε αυτά. Γι’ αυτό, δεν έφυγε από την Εκκλησία δικαιωμένος, αλλά ζημιωμένος.

Ο τελώνης, όταν μπήκε στην Εκκλησία μίλησε με τον Θεό ειλικρινά: «Θεέ μου, είμαι στη ζωή μου λάθος. Ελέησέ με. Δείξε και σε μένα την ευσπλαγχνία σου». Να η σωστή σχέση με τον Θεό.

Όταν ο τελώνης γίνεται φαρισαίος

Θα ήταν για μας ευκταίο, να είχαμε στην καθημερινή ζωή τις αρετές του φαρισαίου. Δηλαδή, ούτε άρπαγες να είμαστε, ούτε άδικοι, ούτε μοιχοί, ούτε λωποδύτες, ούτε βλάσφημοι, ούτε υβριστές. Μακάρι στην επικοινωνία μας με τους άλλους να είχαμε αυτές τις καλές αρχές.

Αλλά μέσα στην Εκκλησία, να είμαστε σαν τον τελώνη. Να λέγαμε στο Θεό: «Κύριε, αγωνίζομαι έξω στην κοινωνία να αποφεύγω ό,τι το αντίθετο στο θέλημά σου. Όμως πόσα είναι εκείνα στα οποία σφάλλω. Και προπαντός, πόσο η καρδιά μου, απέχει από αυτό που συ θέλεις;».

Αν ρίξουμε μέσα μας μια ματιά, λίγο-πολύ, μοιάζουμε συγχρόνως στον φαρισαίο και στον τελώνη. Γιατί ενώ κάνουμε τα έργα του τελώνη -παλιανθρωπιές δηλαδή- επιμένουμε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, επειδή τους βρίσκουμε λίγο κατώτερους από εμάς. Και τους κατακρίνουμε και τους κακολογούμε. Γιατί; Γιατί ξεχνάμε τον νόμο του Θεού και την κατάστασή μας. Όταν κανείς ξεχνά σταθερά και μόνιμα τον νόμο του Θεού, ξεφεύγει εντελώς. Πόσοι από μας ξεφεύγουμε πολύ βαθειά και για πολύ από το θέλημα του Θεού;

Και όταν θυμηθούμε ότι πρέπει να γυρίσουμε, αντί να πάρουμε το φρόνημα του τελώνη και τα μυαλά του, όταν πήγε να προσευχηθεί, βλέπουμε τον εαυτό μας με τα μάτια του φαρισαίου. Και τι λέμε; «Εγώ, μπορεί να κάνω ό,τι κάνω στην πιάτσα. Αλλά η καρδιά μου είναι καλύτερη από εκείνους τους παλιοφαρισαίους που πηγαίνουν στην Εκκλησία». Δηλαδή κάνουμε συγχρόνως την κατάκριση του φαρισαίου και τις βρωμοδουλειές του τελώνη. Όλα στραβά.

Να ζηλέψουμε το άριστο

Το σωστό είναι: Στην Εκκλησία σαν τον τελώνη. Έξω, στον κόσμο, να φερόμαστε όσο το δυνατόν πιο καλά. Το ακόμη πιο καλό είναι: Να έχουμε την ταπείνωση του τελώνη. Να κάνουμε όλα τα καλά έργα που απαιτεί ο Θεός· και επιπλέον στη σχέση μας την καθημερινή με τους ανθρώπους, να τους αντιμετωπίζουμε με αγάπη και καλωσύνη και να ευγνωμονούμε για κάθε καλό τον Θεό.

Λέει ένας σοφός:

Η προσευχή του τελώνη «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ», είναι όλη κι όλη έξι λέξεις. Μα είναι τόσο χαριτωμένα λόγια ενώπιον του Θεού, που όταν ο άνθρωπος τα λέει, τα αισθάνεται και τα έχει στην καρδιά του, τα λόγια αυτά, ανοίγουν την καρδιά του Θεού. Και τα αυτιά του Θεού. Από κει και πέρα ο Θεός μάς ακούει. Γιατί ο Θεός είναι της αγάπης και της ταπεινώσεως.

Αρχίζοντας την προπαρασκευή για το Πάσχα, μας λέει ο Χριστός: Κάνετε σωστή τη σχέση σας με τον Θεό. Ανασκουμπωθείτε. Ψάξετε τον εαυτό σας. Αποφασίστε να βαδίσετε καλύτερα. Σταθείτε με ταπείνωση και συντριβή ενώπιον του Θεού. Αρχή και ξεκίνημα: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Αμήν.

ΠΗΓΗ