ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

« Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος»

Ὁλόκληρη ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, σύμφωνα μέ τά ἀνθρώπινα δεδομένα εἶναι μιά συνεχής καί βαριά, θά μπορούσαμε νά περιγράψουμε, ἁλυσίδα ὑποχρεώσεων καί καθηκόντων, τά ὁποῖα ἀξιώνει ὁ Ἰησοῦς Χριστός. «Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος1». «Ὅς οὐ λαμβάνει», συνεχίζει παρακάτω, «τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος2». Μέ τόν ἴδιο τόνο καί μέ τήν ἴδια αὐστηρότητα ἐξακολουθεῖ νά ὁμιλεῖ ὁ Ἰησοῦς, πού ἴσως ἔρχεται, σέ πολλούς ἀπό ἐμᾶς σέ ἀντίθεση μέ τήν γλυκεία, μέ τήν ἀνακουφιστική, μέ τή θερμή διδασκαλία τοῦ Ἐνσαρκωμένου Λόγου. Ἔτσι φθάνουμε στό σημεῖο νά διερωτηθοῦμε: “Μά εἶναι ἐφικτό νά γίνουν κατορθωτές οἱ τόσες ὑποχρεώσεις πού ζητεῖ ὁ Χριστός; μέ τόση καθηκοντολογία;

Μήπως καί ὁ κόσμος τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὅπως καί ὁ σημερινός, δέν εἶχε τίς ἴδιες ἐλλείψεις, τίς ἴδιες κατωτερότητες, τούς ἴδιους κοσμικούς δεσμούς; Ποιοί τελικά εἶναι αὐτοί πού θά ἐφαρμόσουν μιά τέτοια διδασκαλία;”.

Πλούσια σέ διδασκαλία εἶναι ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή. Μέσα σ’ αὐτήν ὁ Εὐαγγελιστής μέ μεγάλη σαφήνεια, μᾶς περιγράφει τά θεία λόγια τοῦ Κυρίου γύρω ἀπό τό σπουδαιότατο κοινωνικό φαινόμενο, τήν ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη, ἀναφέρει, πρός τόν πλησίον δέν εἶναι αἴσθημα ἐγωιστικό. Δέν βλέπει σέ πρόσωπα, δέν εἶναι ἐξαναγκαστική, δέν ἀπορρέει ἀπό ὑποχρεώσεις, ἀλλά εἶναι ἀγάπη ἐλεύθερη καί μεταδοτική. Δέν εἶναι ἀγάπη ἁπλά πρός τούς ἀγαπώντας, ἀλλά εἶναι ἀγάπη πρός πάντας ἀκόμη καί πρός τούς ἐχθρούς. «Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν»3.

Ἀλλά θά διερωτηθοῦμε: σέ ποιό κόσμο ἀπήγγελε ὁ Χριστός τήν περί ἀγάπης διδασκαλία Του; Μήπως ὁ κόσμος τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὅπως καί ὁ σημερινός κόσμος, δέν ἦταν ἤ δέν εἶναι ὁ κόσμος τῆς ἀποστροφῆς καί τοῦ φθόνου, μέ δεκάδες, χιλιάδες κοινωνικές κατωτερότητες; Τήν ἀπάντηση θά τή βροῦμε στήν ἐφαρμογή τῆς διδασκαλίας τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐκεῖνο τό ὁποῖο φαίνεται σέ μᾶς ἀκατόρθωτο, ἀκατάληπτο, ἀπρόσιτο, γίνεται κατανοητό καί πραγματικό στήν κοινωνία τῶν Ἁγίων (Communio Sanctorum). Ἡ ἁγιότης εἶναι μετοχή τοῦ πιστοῦ στήν Ἁγιότητα τοῦ Θεοῦ ἐν τῇ «κοινωνία Ἁγίων». Δέν νοεῖται ἁγιότης τοῦ ἀνθρώπου ἐκτός σώματος τοῦ Χριστοῦ, «ὅ ἐστιν ἡ ἐκκλησία4». Οἱ Ἅγιοι ἦταν καί εἶναι μέσα στήν κοινωνία μιά ξεχωριστή μερίδα ἀνθρώπων, ἔγιναν ὅπως μᾶς ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος «γένος ἐκλεκτόν καί φιλάδελφον5». Αὐτοί ἐφάρμοσαν πρῶτοι τή σωτηριολογική διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ σ’ ὅλο τό βάθος καί πλάτος της. Αὐτοί ἐμφανίζονται καί σήμερα, σάν πρότυπα κοινωνικά, μέ ἕνα ἰδιαίτερο κοινωνικό σκοπό, μέ συγκεκριμένη παγκόσμια διακονία6.

Ἡ σημερινή ἑορτή τῶν Ἁγίων Πάντων, μᾶς δίδει τήν εὐκαιρία νά ἐξετάσουμε τό ἔργο, τό ὁποῖο διεξήγαγαν οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας καί μᾶς παροτρύνουν νά ἐπιτελέσουμε καί ἐμεῖς τό ἴδιο ἔργο ἔχοντας καί ἐπιτρέποντας νά ἔχουμε ὡς καθοδηγητή τό Ἅγιο Πνεῦμα! Ἄλλωστε εἶναι γνωστό τό ἔργο τῶν Ἁγίων στόν κόσμο κατά τήν ἐπίγεια ζωή τους. Ἔζησαν σέ μιά κοινωνία ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἦταν ξένοι, ἀδιάφοροι, μάλιστα δέ καί ἐχθροί πολλές φορές ἀπό τήν ἄρχουσα τάξη τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Παρ’ ὅλα ταῦτα, σέ μιά τέτοια κοινωνία δέν ἔμειναν ἐγωιστικά κλεισμένοι στόν ἑαυτό τους, ἀλλά διαχύθηκαν σ’ ὁλόκληρο τόν κόσμο καί στάθηκαν στυλοβάτες τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Μέσα στή γιγάντια θρησκευτική ἀδιαφορία τῆς ἐποχῆς τους οἱ Ἅγιοι ὑπῆρξαν οἱ φάροι τῆς πίστεως, οἱ βράχοι τῆς ἀρετῆς, τό ὑπόβαθρο τῆς αὐθεντίας, τά ἀποτελεσματικά κέντρα τῆς παιδείας, οἱ ὑπέρμαχοι τῆς Ὀρθῆς πίστεως, μέ ἀπώτερο σκοπό νά ἀποδείξουν βιωματικά τό Μέγα Μυστήριο τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, τή θεία διδασκαλία, τό θεῖο Πάθος, τήν Ἀνάσταση, τήν Ἀνάληψή Του γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.

Αὐτό ὑπῆρξε μεγάλης σημασίας κοινωνικό ἔργο τῶν Ἁγίων της Ἐκκλησίας μας. Ἐάν ὅμως μιλοῦμε γιά τό ἔργο τῶν ἁγίων στό παρελθόν, πολύ δυσκολότερο εἶναι νά καθορίσουμε τόν ρόλο τους στήν σημερινή ζωή τῶν ἀνθρώπων. Σήμερα, περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη φορά, παραδόσεις ἀλλότριες πρός τό πνεῦμα τῆς σωτηριολογικῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας ἔρχονται νά ἐκτοπίσουν τίς πνευματικές ἀξίες ἀπό τή ζωή μας καί φυσικά διακηρύττουν τό μεγαλεῖο τοῦ ὑλικοῦ μας πολιτισμοῦ μέ ἀποτέλεσμα, νά μιλοῦν μέ περιφρόνηση γιά τά πρόσωπα τῶν Ἁγίων γιά τή συμβολή τους καί τή σημασία τους στήν ἐξελιγμένη σήμερα ὑλιστική καί καταναλωτική ἐποχή.

Θά μπορούσαμε ἴσως νά μή θεωρήσουμε τούς Ἁγίους ὡς ἀπόλυτα συντελεστικά στοιχεῖα στήν ἀνακάλυψη λ.χ. τοῦ ἀεροπλάνου ἤ τή διάσπαση τοῦ ἀτόμου. Ἀλλά μήπως ἔχουμε προβληματιστεῖ καί ἀναρωτηθεῖ, μήπως ἡ ἀποξένωση αὐτή τῶν ἱερῶν προσώπων τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπό τό ἐξωτερικό, τόν μηχανικό καί τόν ὑλικό πολιτισμό ὅτι ἴσως νά ἐξουδετερώνει τά πρότυπα πού πρέπει νά ἔχουμε μέ γνώμονα τόν ἴδιο τόν Χριστό; Ὄχι ἀδελφοί μου, τό ἔργο τῶν Ἁγίων δέν εἶναι βέβαια ἔργο ἐξωτερικό, ἔργο πού ἀγγίζει τό σῶμα καί ἱκανοποιεῖ μιά ὁποιαδήποτε ὑλική ὄψη τῆς ζωῆς. Εἶναι ἔργο ἐσωτερικό, πού ἅπτεται τῆς ψυχῆς καί τῆς συνειδήσεώς μας. Οἱ Ἅγιοι δέν θά μορφώσουν ἐργάτες γιά τή βιομηχανία ἤ ἐφευρέτες γιά τά ἐργοστάσια ἤ ὁδηγούς γιά τίς μηχανοκίνητες δυνάμεις. Θά μορφώσουν ἀνθρώπους πού θά γνωρίζουν τί εἶναι πίστη, ἀγάπη, τιμιότητα, ἀρετή, ἀρχές πού δίδαξε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Τό παγκόσμιο κοινωνικό ἔργο τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ὑψηλό, ἅγιο, ἀλλά καί ἐφαρμόσιμο σ’ ὅλη του τήν ἔκταση, ἐφόσον καί ἐμεῖς γίνουμε ἀποδέκτες τοῦ Χριστοῦ καί μιμητές τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας7. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δωρεά τοῦ Τριαδικοῦ μας Θεοῦ πρός τήν κληρονομίαν Του πού εἶναι ὁ λαός Του. 

«Μυστηριακά σημεῖα τῆς θείας φιλανθρωπίας ἐν τῷ κόσμω, ἁπτή μαρτυρία διά τό πόσους καρπούς συνήγαγε πρός ζωήν αἰώνιον ἥ του Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παρουσία, καί ἥ τοῦ Παναγίου Πνεύματος δύναμις8».

Ἑπομένως, ἄν ἐμεῖς ὁμολογήσουμε, ἐνώπιον τοῦ κόσμου τούτου τόν Χριστό, ὅπως ἔκαναν οἱ μύριοι τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τότε τό Ἅγιο Πνεῦμα θά μᾶς φωτίσει ὅπως φώτισε τούς μαθητές κατά τήν Πεντηκοστή μέ τήν ἵδρυση τῆς “ἐν κόσμῳ” Ἐκκλησίας καί ἐνίσχυσε τούς Ἁγίους πού εἶναι φίλοι τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, καί ἐμεῖς καλούμαστε, κάθε ἕνας μέ τή δύναμή του, νά κάνουμε τόν πνευματικό μας ἀγώνα μέσα στήν Ἐκκλησία, ὀμολογώντας τήν ἀλήθεια, πού εἶναι ὁ ἐνσαρκωμένος Λόγος, συμμετέχοντας στήν μυστηριακή ζωή. Τότε ἡ χάρις τοῦ Τριαδικοῦ μας Θεοῦ θά εἶναι ἡ δωρεά πού ἔρχεται ἄνωθεν καί ὁ κάθε ἕνας ἀπό ἐμᾶς πού συμμετέχει στή μυστηριακή ζωή, συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, θά ἔχει μερίδα στήν ἁγιότητα τῆς Ἐκκλησίας πού εἶναι κοινωνία Ἁγίων.

Αρχιμ. Τίτος Γιαννούλης

1 Ματθ. 10,37.

2 Ματθ. 10,38.

3 Λου. 6,35.

4 Κολοσσ. 1, 24.

5 Β΄ Πέτρ. 1, 2.

6 Μητρ. Πριγκηποννήσων Ἰακώβου, Πνευματικαί Ἐπισημάνσεις, Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 116.