“ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ”

ΚΥΡΙΑΚΗ  Β΄ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ - ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

(24 Μαρτίου)

Ἡ σημερινή Κυριακή,εἶναι προέκταση τῆς προηγούμενης Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. Μᾶς ὑπενθυμίζει τούς ἀγῶνες τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τήν μεγάλη του συμβολή στήν κατάπαυση τῶν λεγόμενων ἡσυχαστικῶν ἐρίδων, πού παρουσιάστηκαν τόν ιδ΄ αἰῶνα στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Τήν ἐποχή ἐκείνη, οἱ λατίνοι, ἀμφισβήτησαν τήν δυνατότητα πού ἔχουμε ὡς χριστιανοί, νά ἐρχόμαστε σέ κοινωνία μέ τόν Θεό. Νά γινόμαστε κοινωνοί τῆς δόξας Του, νά μετέχουμε τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Ἐκπρόσωπός τους ἦταν ὁ Βαρλαάμ Καλαβρός, πού ἔφθασε στό σημεῖο νά πεῖ ὅτι τό φῶς τῆς θείας  Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου ἦταν κτιστό, σάν τό φῶς τοῦ ἥλιου δηλαδή καί ὄχι ἄκτιστο, θεϊκό, ὅπως πίστευε ἡ Ἐκκλησία μας. Ἔλεγε ἐπίσης ὅτι οἱ Ἅγιοι ἀσκητές τοῦ Ἁγίου Ὄρους, δέν ἦταν δυνατόν νά βλέπουν τό ἄκτιστο Φῶς.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, φύλαξε ὅσο ζοῦσε ἀνόθευτη τήν Πίστη μας  ἀπό τίς ξένες ἐπιδράσεις. Στήριξε καί στηρίζει τήν Ὀρθοδοξία μέ τήν διδασκαλία του καί τά συγγράμματά του. Ἔχοντας ἄμεμπτη ζωή καί καθαρότατη ψυχή καί ὄντας ἐμπειρικός θεολόγος, μπόρεσε νά σταθεῖ ἀπέναντι σέ αὐτούς πού προσπάθησαν νά ἀλλοιώσουν τήν Πίστη τῆς Ἐκκλησίας καί διεκήρυξε ὅτι τό φῶς τῆς θείας Μεταμορφώσεως εἶναι ἄκτιστο, ἀφοῦ προέρχεται ἀπό τήν θεία φύση τοῦ Κυρίου μας. Ἄκτιστος εἶναι μόνο ὁ Τριαδικός Θεός, ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐπειδή ὑπάρχει ἀπό μόνος Του καί δέν ὀφείλει τήν ὕπαρξή Του σέ κανέναν. Κτιστά εἶναι ὅλα ὅσα δημιούργησε μέ τήν ἐνέργειά Του ὁ Τριαδικός Θεός. Τά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅπως  ἔχουν μία οὐσία, ἔχουν καί κοινή ἐνέργεια.

Ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπρόσιτη γιά τόν ἄνθρωπο, ὅμως οἱ ἐνέργειές Του εἶναι προσιτές. Μᾶς τό λέει πολύ καθαρά ὁ Μέγας Βασίλειος: «ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ,διά τόν ἄνθρωπον εἶναι παντελῶς ἀπερινόητος καί ἄρρητος,ὅμως αἱ ἐνέργειαι αὐτοῦ πρός ἡμᾶς καταβαίνουσι». Ὁ ἱερός Παλαμᾶς, στηριζόμενος στήν διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, κάνει διάκριση μεταξύ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἐνεργειῶν Του καί μᾶς τονίζει: «Ἡ θεία καί θεοποιός ἔλλαμψις καί χάρις οὐκ οὐσία, ἀλλ' ἐνέργεια ἐστί τοῦ Θεοῦ». Συνεπῶς, αὐτοί πού ἔχουν καθαρή ζωή καί ἀγωνίζονται νά πλησιάσουν τό Θεό, μποροῦν νά βλέπουν τό ἄκτιστο Φῶς, πού εἶναι ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί προέρχεται ἀπό τήν θεία οὐσία Του. Ὅλοι οἱ πιστοί μποροῦν  νά μετέχουν τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ διά τῶν Ἁγίων μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας καί κυρίως, μεταλαμβάνοντας τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Ὁ ἄνθρωπος ἀξιώνεται νά ἔχει τέτοιες θεϊκές ἐμπειρίες ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό, ἀρκεῖ νά προσπαθεῖ νά εἶναι ἀνοιχτός στή Χάρη Του μέ τήν καθαρότητα τῆς ζωῆς του. Ὁ Θεός εἶναι Ἐκεῖνος πού καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο μέτοχο τῶν ἐνεργειῶν Του. Ὅσα δηλαδή ἔχει ὁ Θεός ἀπό τήν φύση Του, ἀξιώνει καί τόν ἄνθρωπο νά τά ἔχει κατά Χάριν, κατά μετοχήν. Ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος ἀπό τήν φύση Του. Μπορεῖ ὅμως νά κάνει καί τόν κτιστό ἄνθρωπο ἄκτιστο κατά Χάριν. Τό ζητούμενο εἶναι νά ὑπάρχουν οἱ κατάλληλες προϋποθέσεις. Πολλές φορές ἔχομε τήν ἐντύπωση ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά πλησιάσουμε τόν Θεό. Ἐνῶ ἀγωνιζόμαστε ὅσο μποροῦμε, εὔκολα ἀπογοητευόμαστε διαπιστώνοντας ὅτι δέν κατορθώνουμε τίποτα!

Πρέπει ὅμως νά ξέρουμε ὅτι ὁ Θεός βλέπει τόν ἀγῶνα μας, τήν θέλησή μας, τούς κόπους μας, τίς προσπάθειες πού κάνουμε γιά νά ἐφαρμόσουμε στή ζωή μας αὐτά πού μᾶς ζητάει. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα, τό ἀποτέλεσμα, τό ἀφήνουμε σ’ Ἐκεῖνον. Τό νά δοῦμε τόν Θεό δέν εἶναι στήν δική μας ἱκανότητα, ἀλλά χάρισμα τοῦ Θεοῦ πού τό δίνει στούς «καθαρούς τῆ καρδία». Μέσω τοῦ Χριστοῦ γνωρίζουμε τίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί μετέχουμε σ’ αὐτές. Ὁπότε, στά ζητήματα αὐτά, τό πᾶν σχεδόν εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Σέ μᾶς ὅμως ἄφησε κάτι μικρό: Νά τοῦ ποῦμε «ἔλα Κύριε», ἤ τό «μνήσθητί μου Κύριε» πού εἶπε ὁ ληστής καί ἔγινε τό κλειδί μέ τό ὁποῖο ἄνοιξε τίς πῦλες τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.

Δέν εἶναι εὔκολο νά καταλάβουμε αὐτές τίς θεωρίες περί ἡσυχασμοῦ καί θεωρίας τοῦ ἀκτίστου Φωτός καί δέν μᾶς ὠφελεῖ σέ τίποτα νά τό κάνουμε ὅταν εἴμαστε βυθισμένοι στίς ἁμαρτωλές ἔγνοιες, μέσα στό σκοτεινό πέλαγος τῶν κοσμικῶν καί βιοτικῶν φροντίδων. Πρέπει νά εἶναι κανείς ἀπερίσπαστος ἀπό τέτοιες φροντίδες καί μοναδική του ἔγνοια νά εἶναι ἡ σωτηρία του. Μπορεῖ νά ζεῖ μέσα στόν κόσμο, ὅμως ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά τοῦ δείξει τόν τρόπο νά κλείνεται στόν ἑαυτό του καί ἀπό ἐκεῖ νά μιλάει στό Θεό βλέποντάς Τον πρόσωπο πρός πρόσωπο. Σ’ αὐτό βοηθάει πολύ ἡ ἐργασία τῆς νοερᾶς προσευχῆς, ἡ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ μέ τίς λέξεις: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ,ἐλέησόν με». Μέ αὐτές φωνάζουμε μέ πόθο τόν Θεό νά ἔλθει μέσα μας, νά μᾶς μεταμορφώσει,νά μᾶς κάνει ἱκανούς νά δεχτοῦμε τήν ἐνέργεια τῆς Χάριτός Του καί τότε, ὅλα θά ἀλλάξουν στή ζωή μας. Τότε τό ἐρημητήριο τῆς ψυχῆς μας, μπορεῖ νά γίνει ἴδιο μέ τά ἐρημητήρια τῶν μεγάλων ἀσκητῶν τῆς ἐρήμου. Ἡ ἐξαγιασμένη καί κεκαθαρμένη καρδιά μας, θά γίνει ναός τοῦ ζωντανοῦ Θεοῦ μέσα στόν ὁποῖο θά λατρεύεται ἀληθινά ὁ ἄπειρος Θεός.

Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἔνοικο τόν δημιουργό τοῦ παντός, ὄχι μόνο μεταμορφώνεται ὁ ἴδιος καί ὁδηγεῖται μέ θαυμαστό τρόπο «ἀπό δόξης εἰς δόξαν», ἀλλά μεταμορφώνει καί ἁγιάζει καί τό περιβάλλον του, προπάντων ὅμως γίνεται φῶς καί παρηγοριά γιά ὅλους τούς διπλανούς του, τούς ὁποίους βοηθᾶ κατά τρόπο μυστικό, ὁδηγώντας τους στήν ἐπίγνωση τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ.

Μέ τόν τρόπο αὐτό,καταλαβαίνουμε καί τούς ἀγῶνες τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί γινόμαστε μέτοχοι τῆς ἐμπειρίας τῶν ἡσυχαστῶν Πατέρων. Μυούμαστε στά βάθη τῆς μυστικῆς τους ζωῆς καί τούς εὐγνωμονοῦμε ἐπειδή μᾶς ἔδωσαν τήν δυνατότητα νά καταλάβουμε ὅτι ὁ δρόμος τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ὁ ἀσκητικός. Χωρίς τούς  ἀσκητικούς ἀγῶνες εἶναι ἀδύνατη ἡ περικοπή τῶν παθῶν καί ἡ ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Αὐτός πού βασίζεται στήν προσωπική του μόνο προσπάθεια, χωρίς νά δίνει τό βάρος στήν συνέργεια τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ὄχι μόνο ἀποτυγχάνει οἰκτρά, ἀλλά δέν μπορεῖ νά καταλάβει τούς Ἁγίους Ἡσυχαστές Πατέρες. Παθαίνει δηλαδή καί αὐτός αὐτό πού ἔπαθαν οἱ δυτικόφρονες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, καθώς καί οἱ ὑπόλοιποι δυτικόφρονες ὅλων τῶν ἐποχῶν.

ΠΗΓΗ