Ὁ σιωπηλὸς διάκονος τοῦ μυστηρίου

Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 24 Δεκεμβρίου 2023, Πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως (Ματθ. α΄ 1-25)

Ο ΣΙΩΠΗΛΟΣ ΔΙΑΚΟΝΟΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ

«Διεγερθεὶς ὁ Ἰωσὴφ ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἐποίησεν ὡς προσέταξεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος Κυρίου»

Βρισκόμαστε μιὰ ἀνάσα ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα καὶ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία μὲ τὴ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ στρέφει ἀκόμη περισσότερο τὴν προσοχή μας στὸ μέγα γεγονὸς τῆς θείας Ἐνανθρωπήσεως· τὸ σημαντικότερο γεγονὸς στὴν ἱστορία τῶν ἀνθρώπων. Μεταξὺ ἄλλων μᾶς παρουσιάζει καὶ ἕνα ξεχωριστὸ πρόσωπο, ἕνα σιωπηλὸ πρεσβύτη, τὸν μνήστορα Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος συνέβαλε καθοριστικὰ στὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.

Ποιός ἦταν ὅμως ὁ μνήστωρ Ἰωσὴφ καὶ πῶς ὑπηρέτησε τὴ βουλὴ τοῦ Θεοῦ; Σ᾿ αὐτὰ τὰ ἐρωτήματα θὰ ἑστιάσουμε τὴν προσοχή μας.

1. Ὁ δίκαιος Ἰωσὴφ

Ὁ Ἰωσὴφ δὲν ἦταν Φαρισαῖος νομοδιδάσκαλος, λευΐτης, ἱερέας ἢ ἀρχιερέας. Ἦταν ἕνας ἄσημος Ἰουδαῖος· φτωχὸς χωρικὸς τῆς Βηθλεέμ, ξυλουργὸς στὸ ἐπάγγελμα, χωρὶς ἰδιαίτερη μόρφωση ἢ κάποιο ἀξίωμα.

Ἦταν ὅμως «δίκαιος», ὅπως ἀκούσαμε στὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο. Δηλαδὴ ἄνθρωπος εὐσεβής, μὲ φόβο Θεοῦ, ἀφοσιωμένος στὸν Θεό. «Ἐνάρετον ἐν ἅπασι» (PG 57, 43), τὸν περιγράφει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Εἶχε ὅλες τὶς ἀρετὲς ὁ Ἰωσήφ· ἦταν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτὴ ἦταν ἡ βασικότερη προϋπόθεση γιὰ νὰ ὑπηρετήσει τὸν ἐνανθρωπή­σαντα Κύριό μας. Ἂς ἀναλογισθοῦμε πόση ἁγνότητα, πόση καθαρότητα θὰ εἶχε ὁ ἄνθρωπος αὐτός, γιὰ νὰ τοῦ ἐμ­πι­στευθεῖ ὁ Θεὸς τὴν προστασία τῆς Ὑ­περαγίας Θεοτόκου· τῆς Ἀειπαρθένου.

Ὁ πλοῦτος τῆς ἀρετῆς του φαίνεται καὶ ἀπὸ ὅσα μᾶς περιγράφει ἡ εὐαγγελικὴ περικοπή. Ἀντιλαμβάνεται τὴν ἐγκυμοσύνη τῆς Θεοτόκου καὶ προβληματίζεται. Ἦταν ἄλλωστε ἀκριβὴς τηρητὴς τοῦ Νόμου, ὁ δὲ Νόμος ὅριζε ὅτι ἔπρεπε νὰ θανατώνεται κάθε ἀνήθικη γυναίκα. Ὁ Ἰωσήφ ὅμως δὲν καταλαμβάνεται ἀπὸ διάθεση ἐκδικήσεως, ἀπὸ ζηλοτυπία. Δὲν τὴν ἐκθέτει. Δὲν ὑπονοεῖ κὰν ἐν τέλει τίποτε γιὰ τὴν Παρθένο, ὅπως ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (PG 57, 45). Ψάχνει μόνο τὸν τρόπο νὰ τὴν ἀπομακρύνει διακριτικά, χωρὶς νὰ τὴ διαπομπεύσει: «Ἐβουλήθη λάθρᾳ ἀπολῦσαι αὐτήν». Καὶ ὁ ἀγαθὸς Θεός, ποὺ βλέπει τὴν ἁγιότητα τοῦ Ἰωσήφ, ἀποστέλλει Ἄγγελό του γιὰ νὰ τὸν πληροφορήσει γιὰ τὸν ὑπερφυσικὸ τρόπο τῆς συλλήψεως τοῦ Κυρίου ἀπὸ τὴν Παρθένο. Πόση σεμνότητα, τί μεγαλεῖο ψυχῆς ἔκρυβε ὁ ἄνθρωπος αὐτός!

2. Τὸ μεγαλεῖο τῆς σιωπῆς του

Τὸ μήνυμα τοῦ Ἀγγέλου ὡστόσο ἦταν παράδοξο καὶ ἀνερμήνευτο: «Τὸ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου». Δηλαδή, τὸ Παιδὶ ποὺ συνέλαβε ἡ Μαρία προέρχεται ἀπὸ ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τὸ Παιδὶ αὐτὸ θὰ σώσει τὸν λαό του ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες του καὶ τὸ ὄνομά του (Ἐμμανουήλ) θὰ σημαίνει ὅτι «εἶναι μαζί μας ὁ Θεός». Πολλὰ ἐρωτηματικά, ἀσφαλῶς, θὰ κατέκλυσαν τὴ σκέψη του. Πολὺ περισσότερο ὅταν ἀργότερα εἶδε τὸ Βρέφος, τὸ Ὁποῖο ἐπρόκειτο νὰ «σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ», νὰ γεννᾶται σὲ φτωχικὸ σπήλαιο. Ἢ ὅταν κατόπιν ἔλαβε θεία ἐντολὴ νὰ φυγαδεύσει στὴν Αἴγυπτο τὸ Βρέφος καὶ τὴ Μητέρα του, γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ μανία τοῦ Ἡρώδη.

Ἐδῶ ὅμως φαίνεται καὶ ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη του στὸν Θεό· ἡ ὁλοπρόθυμη ὑπακοή του. Στοὺς λόγους τοῦ Ἀγγέλου δὲν προβάλλει καμία ἀντίρρηση, οὔτε ζητεῖ ἐξηγήσεις. Τοῦ ἀρκεῖ ὅτι αὐτὸ θέλει ὁ Θεός. «Διεγερθεὶς ὁ Ἰωσὴφ ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἐποίησεν ὡς προσέταξεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος Κυρίου». Σηκώνεται ἀπὸ τὸν ὕπνο καὶ ἀκολουθεῖ τὶς ἐντολὲς τοῦ Ἀγγέλου. Τόσο ἁπλὰ καὶ ἄμεσα ἐνεργεῖ. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἐπισημαίνει: «Εἶδες ὑπακοὴν καὶ καταπειθῆ διάνοιαν; εἶδες ψυχὴν διεγηγερμένην καὶ ἐν ἅπασιν ἀδέκαστον;» (PG 57, 57). Δηλαδή, εἶδες ὑπάκουο καὶ πειθήνιο νοῦ; Εἶδες ἄγρυπνη ψυχὴ καὶ πρόθυμη νὰ ὑποταχθεῖ στὸν Θεὸ χωρὶς ἐπιφυλάξεις;

Μάλιστα σὲ ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο πουθενὰ δὲν φαίνεται νὰ ὁμιλεῖ ὁ Ἰωσήφ. Σὰν νὰ μὴν ἔχει δική του φωνή. Σὰν νὰ ἀκούγεται μόνο ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ μέσα του καὶ αὐτὴ νὰ ὁρίζει τὶς πράξεις του. Μόνο σιωπᾶ καὶ ἐνεργεῖ. Γίνεται ἔτσι ἕνα ἀθόρυβο ὄργανο στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ· ἕνας σιωπηλὸς διάκονος τοῦ Μυστηρίου του.

Αὐτὴ τὴ σιωπὴ τοῦ ἁγίου Ἰωσὴφ μπροστὰ στὸ ἀνεξερεύνητο Μυστήριο τῶν Χριστουγέννων ἂς μιμηθοῦμε κι ἐμεῖς. Μὲ σιωπὴ ἂς προσεγγίσουμε τὸ πιὸ κοσμοϊστορικὸ γεγονός· μὲ δέος καὶ ἐσωτερικὸ συγκλονισμό. Ἂς δώσουμε λίγο χρόνο στὴν ψυχή μας νὰ προσευχηθεῖ, νὰ μετανοήσει, νά μελετήσει τὸ θαῦμα τῶν θαυμάτων· δὲν ὑπάρχει κάτι μεγαλύτερο γιά νὰ μελετήσουμε τὶς ἡμέρες αὐτές. Ἂς ἀναλογισθοῦμε τὸ βαθύτερο νόημα τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου· τὸν ὑψηλὸ προορισμό μας. Ἂς ἀποφύγουμε δὲ τὸν θόρυβο τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, τὴν ὑπερβολικὴ ἐξωστρέφεια. Μπροστὰ στὸ Μυστήριο τῆς φάτνης μόνο νὰ σιωπᾶ μπορεῖ κανείς· νὰ συναισθάνεται τὴ μικρότητά του καὶ τὴν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ ἐνανθρωπήσαν­τος Θεοῦ.

ΠΗΓΗ