Κυριακή της Τυρινής
«Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγώνα».
Σήμερα Κυριακή της Τυρινής και από αύριο αρχίζει η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η οποία καθώς προηγεί-ται της Μεγάλης Εβδομάδος, μας προε-τοιμάζει να ζήσουμε κατά το δυνατόν καλύτερα τα άγια Πάθη και την ζωη-φόρο Ανάσταση , μας βοηθά να συμμε-τάσχουμε και εμείς στον Σταυρό και την Ανάσταση του Χριστού.
Πώς όμως θα πρέπει να περάσου-με την περίοδο αυτή μας το λέει το ση-μερινό Ευαγγέλιο. Μας υποδεικνύει α) να συγχωρέσουμε ο ένας τον άλλο· «ε-άν δεν συγχωρέσετε τους ανθρώπους για τα παραπώματά τους, ούτε και ο (ουράνιος) πατέρας θα συγχωρέσει ε-σάς για τα δικά σας παραπτώματα β) να νηστεύσουμε και γ) να θησαυρίσου-με όχι επί της γης αλλά «θησαυρούς ἐν οὐ¬ρανῷ».
Σπουδαία και μεγάλα και τα τρία θέματα. Ας περιοριστούμε σήμερα και ας δούμε κάπως καλύτερα το θέμα της νηστείας.
Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, τους πρωτοπλάστους, «κατ’ εἰκόνα» δική του, για να φθάσουν στο «καθ’ ομοίω-σιν». Δηλαδή τους έδωσε τις προϋποθέ-σεις, τη δυνατότητα να προχωρήσουν σταδιακά και να τελειοποιηθούν, να γί-νουν όμοιοι με αυτόν κατά την αφθαρ-σία, δηλαδή να ζουν χωρίς αρρώστια και θάνατο, και όμοιοι με αυτόν κατά την αρετή. Και αυτή η ωρίμανση θα γι-νόταν με άσκηση, με την τήρηση μιας εντολής. Η εντολή δε αυτή ήταν να κά-νουν μια μικρή νηστεία. «Από κάθε δένδρο που είναι στον παράδεισο μπο-ρείτε να φάτε. Από το δένδρο όμως της γνώσεως του καλού και του κακού δεν πρέπει να φάτε». Και τους προειδοποί-ησε· «τη μέρα που θα φάτε από αυτό θα πεθάνετε». Με την τήρηση δε της εντο-λής αυτής θα καλλιεργούσαν και θα έδειχναν την υπακοή που έχει μέσα της την ταπείνωση και την αγάπη.
Ο διάβολος όμως που είχε ήδη ξε-πέσει από υπερηφάνεια, το δηλητήριο αυτό της υπερηφάνειας το πρόσφερε στην Εύα. «Όχι της είπε, αν φάτε δε θα πεθάνετε αλλά θα γίνετε «ως θεοί»». Έτσι παρασύρθηκαν οι πρωτόπλαστοι και έφαγαν και με το να μη νηστέψουν έχασαν τον παράδεισο, απέκτησαν την φθορά και οδηγήθηκαν στο θάνατο. Και για να τον ξανακερδίσουν και να ζήσουν, πρέπει να βαδίσουν τον αντί-θετο δρόμο, δηλαδή χρειάζεται να νη-στεύσουν.
Αυτό έκανε ο Χριστός, και νήστεψε σαράντα μέρες στην έρημο· όχι γιατί το χρειαζόταν αλλά για χάρη μας, για να κατανικήσει το διάβολο. Αυτό έκαναν και οι άγιοι Απόστολοι και καθόρισαν τη νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής με τον 69ο κανόνα τους, ο οποίος λέει ότι κάθε κληρικός που δεν νηστεύει την Μ. Τεσσαρακοστή καθώς και τις Τετάρτες και Παρασκευές, χωρίς να έχει λόγο υ-γείας, να καθαιρείται, αν δε είναι λαϊ-κός να αφορίζεται.
Είναι λοιπόν απαραίτητη η νη-στεία για τον κάθε χριστιανό. Πώς όμως θα μπορέσουμε καλύτερα και επωφε-λέστερα να την μετέλθουμε; Να μερικά που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν.
Πρωτίστως να μη τη βλέπουμε ως αγγαρεία αλλά ως φάρμακο για τη θε-ραπεία της ψυχής μας. Η ψυχή μας εί-ναι άρρωστη και η αρρώστιά της είναι η φιλαυτία, μορφές της οποίας είναι η φι-ληδονία και η γαστριμαργία, δηλαδή το να τρώμε για να ευχαριστηθούμε. Ο πνευματικός άνθρωπος τρώει από α-νάγκη· τρώει μόνο ότι είναι απαραίτητο και μόνο όσο χρειάζεται για να ζήσει. Και ακριβώς ο σκοπός της νηστείας δεν είναι απλώς το να στερηθούμε κάποιες τροφές αλλά το να ξεκολλήσει η ψυχή μας από τα ευχάριστα φαγητά και ε-λεύθερη να στραφεί προς τον Θεό και να ενωθεί με αυτόν. Δύσκολη η θερα-πεία και ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος προτείνει ένα τέχνασμα. Να νηστέψου-με πρωτίστως από τα λιπαρά, μετά από τα ερεθιστικά και έπειτα από τα εύγε-στα.
Ακόμη για να έχει πνευματική α-ξία η νηστεία μας πρέπει να στηρίζεται στην πίστη. Η νηστεία της Εκκλησίας αν και έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στη σωματική υγεία, όμως ο σκοπός της είναι καθαρά πνευματικός. Δεν γί-νεται ούτε για λόγους υγείας, ούτε για να χάσουμε κιλά ούτε για διαμόρφωση «σιλουέτας». Αιτία και σκοπός της νη-στείας είναι ο Χριστός.
Επί πλέον η νηστεία ως εγκράτεια, για να έχει αποτελέσματα πρέπει να είναι γενική, ολοκληρωμένη. Δηλαδή να μη περιορίζεται στην κοιλιά αλλά να επεκτείνεται και στην όραση και στην ακοή και γενικά σε όλες τις αισθήσεις. Τι όφελος αν κλείνω την πόρτα στον εχθρό αφήνω όμως ανοικτά τα παρά-θυρα; «Αυτός που περιορίζει την νη-στεία μόνο στην αποχή των φαγητών, μας λέει ο άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, αυτός είναι που περισσότερο την ατιμά-ζει… Ας μη νηστεύει μόνο το στόμα αλ-λά και τα μάτια και η ακοή και τα πόδια και τα χέρια και όλα τα μέλη του σώμα-τος». Και ακόμη πιο πολύ, η νηστεία να μη περιορίζεται στις αισθήσεις αλλά να επεκτείνεται και να είναι αποχή από κάθε είδος αμαρτίας. «Αληθινή νηστεί-α, τονίζει ο Μ. Βασίλειος, είναι η αποξέ-νωση από το κακό· η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, ο χωρι-σμός από τις (κακές)επιθυμίες, από την καταλαλιά, το ψέμα, την επιορκία. Η στέρηση αυτών είναι αληθινή νηστεία». Και πράγματι τι πνευματικό όφελος θα έχω αν δεν τρώω κάποιες τροφές τρώγω όμως το δίκιο ή την υπόληψη του άλλου;
Τέλος, η νηστεία που είναι κάτι το αρνητικό, μια στέρηση, καλό είναι να συνοδεύεται και με θετικές αρετές όπως είναι η προσευχή και η ελεημοσύνη. «Νηστεύεις; Δείξε το μου, με αυτά τα έργα, λέει και πάλι ο χρυσορρήμων ά-γιος. Ποια έργα; Αν δεις πτωχό ελέησέ τον· αν δεις εχθρό συμφιλιώσου μαζί του· αν δεις φίλο που προκόβει μη τον βασκάνεις…».
Αλλά πάνω από όλα, ως επιστέ-γασμα, χρειάζεται η ταπείνωση. Αν κάθε καλό έργο κινδυνεύει από την υ-περηφάνεια, είναι προφανές ότι και η νηστεία για να μας ωφελήσει, οι κόποι της να μη πάνε χαμένοι, οι καρποί της να διατηρηθούν, χρειάζεται η ασφάλεια της ταπεινώσεως. Γι' αυτό και ο Κύριος συμβουλεύει· «Όταν νηστεύετε μη γί-νεστε σκυθρωποί όπως οι υποκριτές παραμορφώνουν το πρόσωπό τους για να δείξουν στους ανθρώπους ότι νη-στεύουν. Σας βεβαιώνω ότι έτσι έχουν πάρει ήδη το μισθό τους, δηλαδή τους επαίνους των ανθρώπων. Εσύ αντίθε-τα, όταν νηστεύεις περιποιήσου τα μαλλιά και νίψε το πρόσωπό σου, για να μη φανεί στους ανθρώπους η νη-στεία σου, αλλά στον Πατέρα σου που είναι παντού. Και ο Πατέρας σου που βλέπει και τα κρυπτά, θα σου αποδώσει στα φανερά την αμοιβή σου».
Αυτή την αμοιβή είθε και εμείς να επιτύχουμε «ἀναζωσάμενοι, με πολλή ταπείνωση και πολλές υπομονές, τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγώνα», με τις πρεσβείες της Παναγίας Μητέρας μας και όλων των Αγίων. Αμήν.
«Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγώνα».
Σήμερα Κυριακή της Τυρινής και από αύριο αρχίζει η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η οποία καθώς προηγεί-ται της Μεγάλης Εβδομάδος, μας προε-τοιμάζει να ζήσουμε κατά το δυνατόν καλύτερα τα άγια Πάθη και την ζωη-φόρο Ανάσταση , μας βοηθά να συμμε-τάσχουμε και εμείς στον Σταυρό και την Ανάσταση του Χριστού.
Πώς όμως θα πρέπει να περάσου-με την περίοδο αυτή μας το λέει το ση-μερινό Ευαγγέλιο. Μας υποδεικνύει α) να συγχωρέσουμε ο ένας τον άλλο· «ε-άν δεν συγχωρέσετε τους ανθρώπους για τα παραπώματά τους, ούτε και ο (ουράνιος) πατέρας θα συγχωρέσει ε-σάς για τα δικά σας παραπτώματα β) να νηστεύσουμε και γ) να θησαυρίσου-με όχι επί της γης αλλά «θησαυρούς ἐν οὐ¬ρανῷ».
Σπουδαία και μεγάλα και τα τρία θέματα. Ας περιοριστούμε σήμερα και ας δούμε κάπως καλύτερα το θέμα της νηστείας.
Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, τους πρωτοπλάστους, «κατ’ εἰκόνα» δική του, για να φθάσουν στο «καθ’ ομοίω-σιν». Δηλαδή τους έδωσε τις προϋποθέ-σεις, τη δυνατότητα να προχωρήσουν σταδιακά και να τελειοποιηθούν, να γί-νουν όμοιοι με αυτόν κατά την αφθαρ-σία, δηλαδή να ζουν χωρίς αρρώστια και θάνατο, και όμοιοι με αυτόν κατά την αρετή. Και αυτή η ωρίμανση θα γι-νόταν με άσκηση, με την τήρηση μιας εντολής. Η εντολή δε αυτή ήταν να κά-νουν μια μικρή νηστεία. «Από κάθε δένδρο που είναι στον παράδεισο μπο-ρείτε να φάτε. Από το δένδρο όμως της γνώσεως του καλού και του κακού δεν πρέπει να φάτε». Και τους προειδοποί-ησε· «τη μέρα που θα φάτε από αυτό θα πεθάνετε». Με την τήρηση δε της εντο-λής αυτής θα καλλιεργούσαν και θα έδειχναν την υπακοή που έχει μέσα της την ταπείνωση και την αγάπη.
Ο διάβολος όμως που είχε ήδη ξε-πέσει από υπερηφάνεια, το δηλητήριο αυτό της υπερηφάνειας το πρόσφερε στην Εύα. «Όχι της είπε, αν φάτε δε θα πεθάνετε αλλά θα γίνετε «ως θεοί»». Έτσι παρασύρθηκαν οι πρωτόπλαστοι και έφαγαν και με το να μη νηστέψουν έχασαν τον παράδεισο, απέκτησαν την φθορά και οδηγήθηκαν στο θάνατο. Και για να τον ξανακερδίσουν και να ζήσουν, πρέπει να βαδίσουν τον αντί-θετο δρόμο, δηλαδή χρειάζεται να νη-στεύσουν.
Αυτό έκανε ο Χριστός, και νήστεψε σαράντα μέρες στην έρημο· όχι γιατί το χρειαζόταν αλλά για χάρη μας, για να κατανικήσει το διάβολο. Αυτό έκαναν και οι άγιοι Απόστολοι και καθόρισαν τη νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής με τον 69ο κανόνα τους, ο οποίος λέει ότι κάθε κληρικός που δεν νηστεύει την Μ. Τεσσαρακοστή καθώς και τις Τετάρτες και Παρασκευές, χωρίς να έχει λόγο υ-γείας, να καθαιρείται, αν δε είναι λαϊ-κός να αφορίζεται.
Είναι λοιπόν απαραίτητη η νη-στεία για τον κάθε χριστιανό. Πώς όμως θα μπορέσουμε καλύτερα και επωφε-λέστερα να την μετέλθουμε; Να μερικά που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν.
Πρωτίστως να μη τη βλέπουμε ως αγγαρεία αλλά ως φάρμακο για τη θε-ραπεία της ψυχής μας. Η ψυχή μας εί-ναι άρρωστη και η αρρώστιά της είναι η φιλαυτία, μορφές της οποίας είναι η φι-ληδονία και η γαστριμαργία, δηλαδή το να τρώμε για να ευχαριστηθούμε. Ο πνευματικός άνθρωπος τρώει από α-νάγκη· τρώει μόνο ότι είναι απαραίτητο και μόνο όσο χρειάζεται για να ζήσει. Και ακριβώς ο σκοπός της νηστείας δεν είναι απλώς το να στερηθούμε κάποιες τροφές αλλά το να ξεκολλήσει η ψυχή μας από τα ευχάριστα φαγητά και ε-λεύθερη να στραφεί προς τον Θεό και να ενωθεί με αυτόν. Δύσκολη η θερα-πεία και ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος προτείνει ένα τέχνασμα. Να νηστέψου-με πρωτίστως από τα λιπαρά, μετά από τα ερεθιστικά και έπειτα από τα εύγε-στα.
Ακόμη για να έχει πνευματική α-ξία η νηστεία μας πρέπει να στηρίζεται στην πίστη. Η νηστεία της Εκκλησίας αν και έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στη σωματική υγεία, όμως ο σκοπός της είναι καθαρά πνευματικός. Δεν γί-νεται ούτε για λόγους υγείας, ούτε για να χάσουμε κιλά ούτε για διαμόρφωση «σιλουέτας». Αιτία και σκοπός της νη-στείας είναι ο Χριστός.
Επί πλέον η νηστεία ως εγκράτεια, για να έχει αποτελέσματα πρέπει να είναι γενική, ολοκληρωμένη. Δηλαδή να μη περιορίζεται στην κοιλιά αλλά να επεκτείνεται και στην όραση και στην ακοή και γενικά σε όλες τις αισθήσεις. Τι όφελος αν κλείνω την πόρτα στον εχθρό αφήνω όμως ανοικτά τα παρά-θυρα; «Αυτός που περιορίζει την νη-στεία μόνο στην αποχή των φαγητών, μας λέει ο άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, αυτός είναι που περισσότερο την ατιμά-ζει… Ας μη νηστεύει μόνο το στόμα αλ-λά και τα μάτια και η ακοή και τα πόδια και τα χέρια και όλα τα μέλη του σώμα-τος». Και ακόμη πιο πολύ, η νηστεία να μη περιορίζεται στις αισθήσεις αλλά να επεκτείνεται και να είναι αποχή από κάθε είδος αμαρτίας. «Αληθινή νηστεί-α, τονίζει ο Μ. Βασίλειος, είναι η αποξέ-νωση από το κακό· η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, ο χωρι-σμός από τις (κακές)επιθυμίες, από την καταλαλιά, το ψέμα, την επιορκία. Η στέρηση αυτών είναι αληθινή νηστεία». Και πράγματι τι πνευματικό όφελος θα έχω αν δεν τρώω κάποιες τροφές τρώγω όμως το δίκιο ή την υπόληψη του άλλου;
Τέλος, η νηστεία που είναι κάτι το αρνητικό, μια στέρηση, καλό είναι να συνοδεύεται και με θετικές αρετές όπως είναι η προσευχή και η ελεημοσύνη. «Νηστεύεις; Δείξε το μου, με αυτά τα έργα, λέει και πάλι ο χρυσορρήμων ά-γιος. Ποια έργα; Αν δεις πτωχό ελέησέ τον· αν δεις εχθρό συμφιλιώσου μαζί του· αν δεις φίλο που προκόβει μη τον βασκάνεις…».
Αλλά πάνω από όλα, ως επιστέ-γασμα, χρειάζεται η ταπείνωση. Αν κάθε καλό έργο κινδυνεύει από την υ-περηφάνεια, είναι προφανές ότι και η νηστεία για να μας ωφελήσει, οι κόποι της να μη πάνε χαμένοι, οι καρποί της να διατηρηθούν, χρειάζεται η ασφάλεια της ταπεινώσεως. Γι' αυτό και ο Κύριος συμβουλεύει· «Όταν νηστεύετε μη γί-νεστε σκυθρωποί όπως οι υποκριτές παραμορφώνουν το πρόσωπό τους για να δείξουν στους ανθρώπους ότι νη-στεύουν. Σας βεβαιώνω ότι έτσι έχουν πάρει ήδη το μισθό τους, δηλαδή τους επαίνους των ανθρώπων. Εσύ αντίθε-τα, όταν νηστεύεις περιποιήσου τα μαλλιά και νίψε το πρόσωπό σου, για να μη φανεί στους ανθρώπους η νη-στεία σου, αλλά στον Πατέρα σου που είναι παντού. Και ο Πατέρας σου που βλέπει και τα κρυπτά, θα σου αποδώσει στα φανερά την αμοιβή σου».
Αυτή την αμοιβή είθε και εμείς να επιτύχουμε «ἀναζωσάμενοι, με πολλή ταπείνωση και πολλές υπομονές, τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγώνα», με τις πρεσβείες της Παναγίας Μητέρας μας και όλων των Αγίων. Αμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου