ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ
 (22-2-2004)

Ἡ σημερινή Κυριακή, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἔχει ἕνα ἰδιαίτερο ὄνομα. Λέγεται Κυ­ρια­κή τῆς Τυρινῆς. Ἀπό αὔριο ἀρχίζει ἡ κατανυκτική περίοδος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ Μεγά­λη Τεσσαρακοστή. Τό στάδιο τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀνοίγει ἀπό αὔριο, «οἱ βουλόμε­νοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε», ὅσοι, δηλαδή, θέλετε νά συμμετάσχετε στά πνευ­­ματικά αὐτά ἀ­γω­νίσματα ἄς μπῆτε, ἀκούσαμε σήμερα σ᾿ ἕνα τροπάριο τοῦ  Ὄρ­θρου, ἐπίκαιρο ὅσο ποτέ, λόγῳ καί τῆς ἐπικείμενης Ὀλυμπιάδας.

Ἕνα ἀπό τά ἀγωνίσματα εἶναι καί ἡ νηστεία μέ τήν ἐγκράτεια, στήν ὁποία ἀνα­φέρ­θηκε καί ὁ Χριστός στό σημερινό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα.

­          Ὅποιος λέει ὅτι οἱ ἄνθρωποι σήμερα δέν νηστεύουν, εἶναι ἔξω ἀπό τήν πρα­γμα­τικό­τη­­τα. Ποτέ κατά τό παρελθόν οἱ ἄνθρωποι δέ νήστευαν τόσο πολύ ὅσο σή­με­ρα. Μάλιστα γιά μερικούς ἡ νηστεία θά ἔπρεπε νά ὀνομασθῆ ἀσιτία, ἀφοῦ γιά με­γάλες περιόδους δέν τρῶ­νε σχεδόν καθόλου καί περνοῦν μέ νερό ἤ φροῦτα ἤ μέ ἕνα ὡρισμένο εἶδος τρο­φῆς. Νηστεύουν σήμερα οἱ ἄν­θρωποι. Νηστεύουν ὅμως ὄχι ὅπως ὁρίζει ἡ Ἐκκλησία, ἀλλ᾿ ὅ­πως θέλουν αὐτοί. Νηστεύουν γιά νά κρατοῦν τή σι­λουέτα τους. Νηστεύουν γιατί πά­σχουν ἀπό κάποια ἀρρώστεια. Νηστεύουν γιατί τούς τό ἐπιβάλλει ὁ γιατρός. Ἡ νηστεία τους εἶναι ἐγωκεντρική, δέν εἶναι πνευματι­κή. Κι ἀκόμα εἶναι περιορισμένη μόνο στό στο­μά­χι γιά λό­γους σαρκικούς· δέν ἐ­πε­κτείνεται στά μάτια, στή γλῶσ­σα, στήν ἀκοή, σ᾿ ὅλες τίς αἰσθήσεις.

          Γιά τήν Ἐκκλησία ἡ νηστεία δέν εἶναι μόνο ἀποχή ἀπό τά φαγητά. Εἶναι ἕνας τρό­πος προ­σεγγίσεως τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἕνα δύσκολο ταξίδι. Ὅπως οἱ Πρωτόπλα­στοι, λόγῳ τῆς λαι­­μαργίας τους ἐκδιώχθηκαν ἀπό τόν Παράδεισο, ἔτσι κι ὅλοι ἐ­μεῖς θά ξαναμποῦμε στή Βα­­σιλεία τοῦ Θεοῦ μέ τή νηστεία. Οἱ μεγάλες ἑορτές μᾶς δίδουν τήν εὐκαιρία συν­αν­τή­σε­­ώς μας μέ τόν Θεό. Γι᾿ αὐτό ὑποδεικνύει ἡ Ἐκκλησία τόν τρόπο τῆς νηστείας μέ τήν ἐ­ξά­­σκηση τῆς ὁποίας προετοιμάζονται οἱ ψυχές καί εὐ­τρεπίζονται γιά τήν ὥρα τῆς μεγάλης συ­ναντήσεως. Ἡ νηστεία ἀφορᾶ τόν ὅλο ἄν­θρωπο. Γιά τήν Ἐκκλησία νηστεία θά πῆ ἐγ­κρά­­τεια τοῦ στομάχου, ἀλλά καί τῶν κα­κιῶν, καθαρισμός τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς. Ἡ νη­στεία, ὅπως τήν ὁρίζει ἡ Ἐκ­κλη­σια, συμβαδίζει μέ τούς κανόνες τῆς φυσικῆς ὑγιεινῆς. Ἡ πνευματική νηστεία ἀ­φο­ρᾶ τίς ἐπιθυμίες καί τά σκιρτήματα τῆς ψυχῆς. Νηστεύω πνευ­μα­τι­κά θά πεῖ ἀγω­νί­ζομαι νά κόψω τά πάθη μου, προσπαθῶ νά καθα­ρίσω τήν ψυχή μου. «Ἀ­λη­­­θής νη­στεία ἡ τῶν κακῶν ἀλλο­τρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, καταλαλιᾶς, ψεύ­δους καί ἐπιορκίας», ψάλλουμε σήμερα στήν Ἐκκλη­σία. Τί ὠφελεῖ ἄν νηστεύ­σου­με στίς τροφές καί κολυμ­ποῦμε στό βοῦρκο τῶν ἡδονῶν; Ἤ ἄν δέν τρῶμε κρέ­ας καί μέ τή γλῶσ­σα μας καταρρακώνουμε ὑπολήψεις; Τί ἀξία μπορεῖ νά ἔχη μιά νη­στεία σωματική, ἔστω κι ἄν εἶναι ἐξαντλητική, ἄν δέν συνοδεύεται ἀπό τόν ἀγώ­να ἀπαλλαγῆς μας ἀπό τά πά­θη καί τίς κακίες;

Γιά νά εἶναι ὁλοκληρωμένη ἡ νηστεία πρέπει νά συνο­δεύεται ἀπό ἀρετές, καί ἰδίως ἀ­πό τίς ἀρετές τῆς προσευχῆς καί τῆς ἐλεημοσύνης. «Ὅπως τό πτηνό, ἐάν δέν ἔχει φτερά δέν μπορεῖ νά πετάξη, ἔτσι καί ἡ νηστεία, ἄν δέν ἔχη προσευχή καί ἐ­λε­ημοσύνη, δέν μπο­ρεῖ νά μᾶς ἀνυψώση στό Θεό. Ἔτσι ἡ νηστεία ἀποδεικνύεται ἀ­ρχή μετανοίας», γράφει ὁ Μέ­γας Bασίλειoς.

Ποιά εἶναι τά ὀφέλη τῆς νηστείας; Κατ᾿ ἀρχήν ταπεινώνει τή σάρκα. Ἡ πο­λυφαγία καί ἡ πολυποσία ἐξάπτουν τίς ἐπιθυμίες καί τά σαρκικά πάθη. Ἡ νηστεία κα­τευνάζει τά πάθη, ἠ­ρε­μεῖ τά ἡδονικά σκιρτήματα τῶν ὁρμῶν καί ἀπαλλάσσει τόν ὀρ­­γανισμό ἀπό τήν ἔνταση τῶν τοξινῶν. Ὁ ἄνθρωπος πού νη­στεύει μπορεῖ νά ἐγ­κρα­τεύεται.

Ἀκόμη θεραπεύει τήν ψυχή καί τό σῶμα. Μέ τή νηστεία χαλυβδώνεται ἡ θέλη­ση, κα­θα­ρίζεται ὁ νοῦς, ἠρε­μοῦν τά συναισθήματα, ἐλευθερώνεται ἡ ψυχή, ἀνακου­φί­­ζεται τό σῶ­μα, παιδαγωγοῦνται οἱ ἐπιθυμίες, εἰρηνεύει ἡ συνείδηση, φωταγωγεῖ­ται ἡ ψυχή. Στήν πε­ρίοδο τῆς νη­στείας ἐκείνος πού χωρίς γογγυσμό νηστεύει καί χαί­ρεται τή στέρηση, αἰ­σθά­νεται ἀνάλαφρος, ἤρεμος, πράος, εὐ­διάθετος, εὐχάρι­στος. Ἡ νηστεία ἀποτοξινώνει τόν ὀργα­νισμό καί συντελεῖ στήν ἁρμονική λειτουρ­γία τῶν ὀργά­νων τοῦ σώματος. «Ἡ νη­στεία» λέγει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ νέος Θεο­λό­γος «ὅπως ὁ ἥλιος σιγά-σιγά ἐκλεπτύνει καί διαλύει τήν ὁμίχλη, ἔτσι κι αὐτή ἀπελαύνει καί διαλύει τόν ζόφο τῆς ψυχῆς».

Κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ἡ νηστεία βοηθεῖ στήν ἐξάσκηση τῶν ἀρετῶν, ἀφοῦ ἀνα­ζη­τοῦ­με πε­­ρισσότερο τίς πνευματικές εὐκαιρίες, τήν προσευχή, τήν πνευματική μελέτη. Ἔτσι ἡ νη­στεία κατατροπώνει τόν διάβολο.

          Γιά τή δύναμη τῆς νηστείας στήν ἀπομάκρυνση τῶν δαιμόνων γράφει ὁ Μέγας Ἀθα­νά­σιος. «Ἐκεῖνος πού ταλαιπωρεῖται ἀπό ἀκάθαρτο πνεῦμα ἐάν καταλάβη καί χρη­σιμο­ποι­ή­σει τό φάρμακο τῆς νηστείας, ἀμέσως τό πονηρό πνεῦμα στενοχωρού­με­νον ἀναχω­ρεῖ, φοβούμενον τήν νηστείαν». Ἄλλως τε καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὅταν βρέ­θηκε μπροστά στό δαιμονιζόμενο εἶπε: «Τοῦτο τὸ γένoς οὐκ ἐκπo­ρεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ».

          Ἀδελφοί μου! Ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο νηστεύει ὁ περισσότερος κόσμος σήμε­ρα χα­ρα­κτηρίζεται ἀπό τήν κενοδοξία­ καί συνεπῶς εἶναι ἀνώφελος γιά τήν ψυχή. Οἱ ἄνθρωποι σή­μερα θέλουν νά νηστεύουν, δέν ἔχουν ὅμως τή δύναμη νά ὑπα­κού­σουν στήν Ἐκκλησία. Τά βιβλία τῆς ὑγιεινῆς διατροφῆς γίνονται ἀνάρπαστα, κα­νείς ὅμως δέν ἀνοίγει τά βι­βλία τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά μελετήση καί νά ἐφαρμόση τούς δικούς της ὅρους «ὑγιεινῆς δια­τροφῆς», πού ὠφελοῦν ὄχι μόνο τό σῶμα, ἀλ­λά καί τήν ψυχή.

          Ἄς ἀγαπήσουμε τή νηστεία, ἄς ὑπακούσουμε στήν Ἐκκλησία, ἄς προχωρήσουμε πρός τόν Χριστό. Μᾶς καλεῖ καί μᾶς περιμένει. ΚΑΛΗ ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ.