Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

 Γεώργιος Μαντζαρίδης

Η ΜΕΤΑΜΟΦΩΣΗ τοῦ Σωτῆρος ἔχει κεντρικὴ θέση στὴν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία καὶ Θεολογία. Εἶναι τὸ γεγονός, ποὺ ἀποκαλύπτει τὴν δόξα τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ τῶν πιστῶν. Εἶναι ἡ μαρτυρία τῆς νέας καταστάσεως, ποὺ εἰσάγεται μὲ τὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ στὴν ἱστορία.

Κατὰ τὴν Μεταμόρφωση, ὁ Χριστὸς φανερώνει μέσα ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη φύση Του τὴν ἄκτιστη δόξα τῆς θεότητός Του. Ταυτόχρονα προσλαμβάνει στὴν ἄκτιστη θεϊκὴ δόξα τοὺς ἀνθρώπους ποὺ τὸν περιβάλλουν.

῾Ο Μωϋσῆς καὶ ὁ ᾿Ηλίας μετέχουν στὴν ἴδια λαμπρότητα μὲ τὸν Χριστό. ῾Η μόνη διαφορὰ εἶναι ὅτι ὁ Χριστὸς ἀποτελεῖ τὴν πηγή, ἐνῶ αὐτοὶ τοὺς δέκτες τῆς θείας λαμπρότητας. ῾Ο λόγος, γιὰ τὸν ὁποῖο μεταμορφώθηκε ὁ Χριστὸς ἐνώπιον τῶν Μαθητῶν, ἦταν ἡ προσέγγιση τῆς ἡμέρας τῆς Σταυρώσεώς Του: «῞Ινα ὅταν σὲ ἴδωσι σταυρούμενον, τὸ μὲν πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον» .

Μὲ τὴν Μεταμόρφωση ὁ Χριστὸς ἀπὸ τὴν μιὰ μεριὰ βεβαιώνει τὴ θεότητά Του, ποὺ λίγο νωρίτερα εἶχαν ὁμολογήσει οἱ Μαθητὲς μὲ τὸ στόμα τοῦ ᾿Αποστόλου Πέτρου, ἐνῶ ἀπὸ τὴν ἄλλη προσφέρει μιὰ πρώτη ἐμπειρία τῆς ἐλεύσεως τῆς Βασιλείας Του. ῾Ο ἑορτασμὸς τῆς Μεταμορφώσεως στὶς 6 Αὐγούστου δὲν μᾶς βοηθεῖ ἴσως νὰ θυμηθοῦμε τὸν ἄμεσο σύνδεσμό της μὲ τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Μόνο ἂν σκεφθοῦμε ὅτι μετὰ μερικὲς ἑβδομάδες, στὶς 14 Σεπτεμβρίου, γιορτάζεται ἡ Παγκόσμιος ῞Υψωσις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ποὺ θυμίζει τὴν Μ. Παρασκευή, βρίσκουμε τὴν ἱστορικὴ συνάφεια τῆς ῾Εορτῆς.

῾Ως ἱστορικὸ δηλαδὴ γεγονός, ἡ Μεταμόρφωση πραγματοποιήθηκε λίγες ἑβδομάδες πρὶν τὸ Πάθος. Στὸ ἐκκλησιαστικὸ ἑορτολόγιο θὰ εἶχε ἀπὸ ἱστορικὴ σκοπιὰ τὴν θέση της λίγες ἑβδομάδες πρὶν τὸ Πάσχα· ἴσως τόσες, ὅσες τὴν χωρίζουν τώρα ἀπὸ τὴν ῞Υψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Καὶ δὲν πρέπει νὰ θεωρεῖται τυχαῖο ὅτι στὴν θέση αὐτὴ τοποθέτησε ἡ ᾿Εκκλησία μας μιὰν ἄλλη ἑορτή· τὴν ἑορτὴ τοῦ θεολόγου τοῦ Θαβωρείου Φωτός, τοῦ ῾Αγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.῎Ετσι ἡ δεύτερη Κυριακὴ τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, πέντε ἑβδομάδες πρὶν τὸ Πάσχα, εἶναι ἀφιερωμένη στὸν ῞Αγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ.

Εἶναι ἐξάλλου χαρακτηριστικό, ὅτι καὶ στὰ τρία συνοπτικὰ Εὐαγγέλια τὸ γεγονὸς τῆς Μεταμορφώσεως ἀναφέρεται ἀμέσως μετὰ τὴν δήλωση τοῦ Χριστοῦ, ὅτι «εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει» . ῎Ετσι ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἐπισημαίνεται καὶ στὴν Πατερικὴ Παράδοση, ἔρχεται ὡς «ἐν δυνάμει» φανέρωση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

῾Ο Χριστὸς μὲ τὴ Μεταμόρφωσή Του ἐπαληθεύει καὶ ἐνισχύει τὴν πίστη στὴν θεότητά Του, ποὺ ἤδη ὁμολόγησαν οἱ Μαθητές. Κατὰ τὴν Μεταμόρφωση ὁ Χριστὸς δὲν προσέλαβε κάτι ποὺ δὲν εἶχε πρίν, ἀλλὰ φανέρωσε, στὰ μέτρα καὶ πάλι τῆς δεκτικότητας τῶν Μαθητῶν Του, τὴν δόξα ποὺ εἶχε πάντοτε ὡς Θεάνθρωπος. ῾Η δόξα δηλαδὴ ποὺ εἶδαν οἱ τρεῖς Μαθητὲς στὸ ὄρος Θαβὼρ δὲν ἦταν κάποιο παροδικὸ φαινόμενο, ἀλλὰ τὸ αἰώνιο Φῶς τῆς θείας φύσεως τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ δηλώνει καὶ ὁ ὑμνογράφος τῆς ᾿Εκκλησίας μας, ὅταν λέει:

«Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει, Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου καθὼς ἠδύναντο». Τὸ φῶς τῆς Μεταμορφώσεως εἶναι τὸ ῎Ακτιστο Φῶς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἦρθε στὸν κόσμο μὲτὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Βέβαια ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὡς ἄναρχη καὶ ἀτελεύτητη δὲν περιορίζεται στὸν χρόνο, ἀλλὰ τὸν ὑπερκαλύπτει καὶ τὸν μεταμορφώνει. Δὲν ἀρχίζει μετὰ τὸ τέλος τῆς ἱστορίας, ἀλλὰ ὑπάρχει ἤδη μέσα σ᾿ αὐτὴν καὶ πάνω ἀπὸ αὐτήν, καὶ θὰ ἐξακολουθεῖ νὰ ὑπάρχει πέρα ἀπὸ αὐτήν.

Στὴν πραγματικότητα δηλαδὴ ἡ «ἐν δυνάμει» ἔλευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρὰ ἡ «ἐν δυνάμει» φανέρωσή Της. Δὲν ἔρχεται κάτι ποὺ δὲν ὑπῆρχε προηγουμένως, ἀλλὰ φανερώνεται αὐτὸ ποὺ ὑπῆρχε καὶ θὰ ὑπάρχει πάντοτε. ῞Οπως τὸ ῎Ακτιστο Φῶς, ποὺ φανερώθηκε κατὰ τὴν Μεταμόρφωση στοὺς Μαθητές, ὑπῆρχε ἐξαρχῆς καὶ παραμένει αἰώνια στὴ θεανθρώπινη ὑπόσταση τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι καὶ ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἦρθε στὸν κόσμο μὲ τὸν Χριστό, φανερώνεται μερικὲς φορὲς στοὺς πιστούς, ὡς προανάκρουσμα τοῦ Μέλλοντος Αἰῶνος.

῾Η χριστιανικὴ Πίστη δὲν στηρίζεται σὲ κάποια ἠθικὴ ἀρχὴ ἢ ἰδεολογία, ἀλλὰ θεμελιώνεται στὴν φανέρωση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ἐν Χριστῷ μέσα στὴν ἱστορία. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ μαρτυρία τοῦ ᾿Αποστόλου Πέτρου, ποὺ ἀναφέρεται ἀκριβῶς στὴν ἐμπειρία του ἀπὸ τὴ Μεταμόρφωση, προκειμένου νὰ δηλώσει τὴν ἀλήθεια τοῦ χριστιανικοῦ κηρύγματος: «Οὐ γὰρ σεσοφισμένοις μύθοις ἐξακολουθήσαντες ἐγνωρίσαμεν ὑμῖν τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ δύναμιν καὶ παρουσίαν, ἀλλ᾿ ἐπόπται γενηθέντες τῆς ἐκείνου μεγαλειότητος» .

Χωρὶς τὴν ἐμπειρία τῶν οὐρανίων δὲν ἐλευθερώνεται ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς τῶν ἐπιγείων. Οἱ ᾿Απόστολοι τοῦ Χριστοῦ, οἱ Μάρτυρες, οἱ ῞Αγιοι καὶ οἱ ᾿Ασκητὲς τῆς ᾿Εκκλησίας δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ νικήσουν τὸν κόσμο καὶ νὰ προσφέρουν τὰ πάντα γιὰ τὸν Χριστό, ἂν δὲν εἶχαν κάποια γεύση τῆς οὐράνιας μακαριότητας. ῾Η ἐν Χριστῷ υἱοθεσία κερδίζεται ἀπὸ τὴν παροῦσα ζωή. «Νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμεν», γράφει ὁ ᾿Απόστολος καὶ Εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης, «καὶ οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα· οἴδαμεν δὲ ὅτι ἐὰν φανερωθῇ, ὅμοιοι Αὐτῷ ἐσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν καθώς ἐστι» .

Τὴν αἴσθηση τῆς ἐν Χριστῷ υἱοθεσίας ἀποκτᾶ ὁ ἄνθρωπος στὴν ζωή του μὲ τὴν τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν. Μὲ τὴν αὐταπάρνηση καὶ τὴν αὐτοπροσφορά του στὸν Θεὸ καὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀποτελεῖ μιὰ μορφὴ θανάτου, γίνεται ὁ πιστὸς μέτοχος τῆς θείας Ζωῆς καὶ Βασιλείας.

῾Η γεύση τῆς αἰωνιότητας δὲν ἀρχίζει μετὰ τὸ Σταυρό, ἀλλὰ μὲ τὸν Σταυρό. ῾Η ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ «μέχρι θανάτου» εἶναι ἤδη μετοχὴ στὴν ἀνάσταση. ῞Οπως ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ ἀρχίζει μὲ τὸ Σταυρό, ποὺ συντρίβει τὶς δυνάμεις τοῦ πονηροῦ, ἔτσι καὶ ἡ δόξα τῶν χριστιανῶν ἀρχίζει μὲ τὴν ἑκούσια ἀποδοχὴ τοῦ θανάτου γιὰ τὸν Χριστό, ποὺ συντρίβει τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο καὶ ἀποκαλύπτει τὸ νέο.

῾Η Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ προετοιμασία τοῦ Σταυροῦ. Καὶ ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἀφετηρία τῆς δόξας Του ὡς ἀνθρώπου. ῾Ο Χριστὸς μὲ τὴν Μεταμόρφωση δὲν ἀποκτᾶ τίποτε καινούργιο, ἀλλὰ ἐνισχύει τοὺς Μαθητὲς ἐνόψει τῆς Σταυρώσεώς Του. Οἱ Μαθητὲς χρειάζονταν τὴν ἐνίσχυση αὐτή, γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸ Σταυρὸ τοῦ Διδασκάλου τους, ὅπως καὶ τὸ δικό τους σταυρὸ ἀργότερα γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Διδασκάλου τους.

῾Η πύλη τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ Σταυρός. Καὶ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν κόσμο ἀρχίζει μὲ τὸ Σταυρό. Κάθε φανέρωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν ἱστορία, πρὶν ἢ μετὰ τὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, ἀποτελεῖ προτύπωση ἢ προέκταση τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ.Κάθε ἐμπειρία τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ κατὰ τὴν παροῦσα ζωὴ προαναγγέλλει ἢ συνοδεύει τὴνἐμπειρία τοῦ Μυ στηρίου τοῦ Σταυροῦ.