Προσεγγίσεις στὸ ἀπρόσιτο τῆς θείας Μεταμορφώσεως

Γράμμα τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη

σὲ πνευματικά του τέκνα γιὰ τὴν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου

Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοὶ καὶ Ἀδελφές,

 Ἡ πρακτικῶς ἀπόλυτη ἀδυναμία μου νὰ ἀπαντήσω σὲ κάθε ἕνα ἀπὸ τὶς ἑκατοντάδες αὐστηρῶς προσωπικὰ γράμματα, ποὺ ἡ ἀγάπη σας μου ἀπευθύνει, μὲ ἀναγκάζει νὰ ἀπαντήσω σὲ ὅλους σας μὲ τὸ παρόν. Αὐτὴ τὴ φορὰ τὸ μήνυμά μου στὴν ἀγάπη σας ἐπικεντρώνεται στὴ μεγάλη ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου μὲ ὅ,τι αὐτὴ μᾶς λέει σὲ μία βαθύτερη θεώρησή της. Καὶ αὐτό, ὅσο ὁ περιορισμένος χῶρος ἑνὸς γράμματος ἐπιτρέπει καὶ ἀναγκαστικὰ πλημμελῶς καὶ ἀτελῶς.

 Ὅσα κι ἂν ξέρουμε γιὰ τὴν θεία Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἐλάχιστα ἐν σχέσει μὲ τὸ πλούσιο μυστικό της βάθος καὶ νόημα. Καὶ αὐτό, γιατί ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου μας εἶναι στὴν οὐσία της ἀπρόσιτο γιὰ τὴ διάνοιά μας μυστήριο. Ἔτσι τὸ χαρακτηρίζει ἡ σχετικὴ ἑόρτια ὑμνωδία τῆς Ἐκκλησίας μας, πού θὰ νοηματοδοτήση τὸ περιεχόμενο αὐτοῦ τοῦ κειμένου. «Μυστήριον δείκνυσι Χριστὸς τοῖς μαθηταῖς ἐν Θαβὼρ λάμψας ὑπὲρ αἴγλην τῷ προσώπῳ». Ἡ θεία Μεταμόρφωση ἀποτελεῖ κατὰ βάθος ἀποκάλυψη τοῦ μεγάλου μυστηρίου τῆς θείας συγκαταβάσεως. Ὅ,τι παλιὰ λαχτάρησε ὁ μέγας Μωυσῆς θέλοντας νὰ ἰδῆ «γνωστῶς» τὸν Θεό, κατὰ τρόπον δηλαδὴ κατανοητὸ καὶ συναισθητό, χωριτὸ καὶ ἀνεκτὸ στὴν ἀνθρώπινη ἀδύναμη φύση, τὸ βλέπει τώρα ἄνετα στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.«Γνωστῶς νῦν προέρχεται ἐμφανισθῆναι Μωσεῖ Χριστὸς καὶ δόξαν τὴν ἄρρητον δεῖξαι ἐν ὄρει Θαβὼρ τῇ πρὸς πρόσωπον ἀμέσως ὁμιλίᾳ». Τώρα μὲ τρόπο, ποὺ μπορεῖ πιὰ νὰ γίνη πιὸ συναισθητός, ἔρχεται ὁ Χριστὸς νὰ φανῆ στὸν Μωυσῆ καὶ νὰ τοῦ δείξη μὲ μία μόνον ἀκτίνα τῆς θεότητός του τὴν ἀπερίγραπτη μὲ λόγια δόξα του μὲ μία πρόσωπο πρὸς πρόσωπο σχέση καὶ ἐπικοινωνία. Τὸ ἴδιο βέβαια κάνει καὶ γιὰ τοὺς Μαθητάς του. Ἔτσι ἀνασηκώνεται γιὰ λίγο ὁ πέπλος τοῦ μυστηρίου τοῦ θείου προσώπου τοῦ Χριστοῦ.

 «Βροτὸς τὸ ὁρώμενον, ἀλλὰ θεὸς τὸ κρυπτόμενον, ἐπὶ τὸ Θαβὼρ Χριστὸς ἀνέρχεται τῆς θεότητος αὐγὴν παραγυμνῶσαι ταῖς ὑπὲρ τὸν ἥλιον δόξης λαμπρότησι».

 Μὲ θεία λαμπρότητα, ποὺ ξεπερνάει τὴ λάμψη τοῦ ἥλιου, φανερώνει ὁ Κύριος τὴ θεϊκή του φύση καὶ ἰδιότητα, πού ἦταν κρυμμένη πίσω ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη φύση του. Προβαίνει μὲ ἄλλα λόγια μὲ ἀμεσότερο τρόπο σὲ μία ἀποκάλυψη καὶ φανέρωση μὲ τρόπον αἰσθητὸ καὶ ἀναμφίβολο τῆς θεότητός του στὸ βαθμό, πού δὲν μποροῦσε νὰ τὴν ἀντέξη ἡ ἀνθρώπινη ἀδυναμία. Ἀλλὰ δὲν περιορίζεται μόνον σὲ αὐτὸ τὸ νόημα ἡ θεία Μεταμόρφωση. Μεταμορφώνεται ὁ Κύριος καὶ γιὰ ἄλλον σκοπό.

«Σήμερον ὁ Χριστὸς ἐν ὄρει θαβωρίω τὴν τοῦ Ἀδὰμ ἀμείψας ἀμαυρωθεῖσαν φύσιν λαμπρύνας ἐθεούργησεν».

 Ἐνῶ ἀπὸ τὴ μία μεριὰ ἀποκαλύπτει τὴ θεϊκή του ἰδιότητα, ἀπὸ τὴν ἄλλη ἐξυψώνει καὶ κάνει κατὰ χάριν θεὸ τὸν μὲ ξεπεσμένη καὶ ἐξευτελισμένη καὶ διεφθαρμένη ἀδαμιαία φύση ἄνθρωπο. Τὸν λαμπρύνει καὶ λούζοντάς τον μὲ τὸ θεϊκό του φῶς τὸν ἀναγεννᾶ στὸ πρόσωπό του δυνάμει, γιὰ νὰ προσφέρη ἐνεργεῖς πιὰ καὶ ἀτομικὰ στὸ κάθε ἐπὶ μέρους ἀνθρώπινο πρόσωπο αὐτὴν τὴν μεταμόρφωση, ἀρκεῖ νὰ τὴν ποθήση.

 Μεγάλο ὄντως καὶ ἀπερινόητο τὸ μυστήριο τῆς θείας Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου μας! Μυστήριο, ποὺ γοητεύει κάθε πιστὴ ψυχή, πράγμα ποὺ δοκίμασε πρῶτα ἡ ψυχὴ τοῦ κάθε Μαθητοῦ τοῦ Κυρίου, πού τὴν ἔζησε πραγματοποιούμενη μπροστά τους. Καὶ ἐκεῖνοι μὲν εἶδαν καὶ ἔζησαν τὸ μυστήριο ἐκεῖνο αἰσθητά. Ἄραγε γιὰ μᾶς ὑπάρχει δυνατότητα νὰ τὸ νιώσουμε βαθύτερα καὶ σὲ κάποιο βαθμὸ καὶ ἐμεῖς αὐτό, πού ἐκεῖνοι ἔζησαν; Καὶ βέβαια ὑπάρχει. Ἀκριβῶς σὲ αὐτὸ μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία μας. Μέσα της ὁ ἑορτασμὸς τοῦ γεγονότος τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου μας δὲν ἔχει ἁπλῶς ἱστορικὸ χαρακτήρα, δηλαδὴ κάτι, πού κάποτε ἔγινε. Εἶναι γεγονός, πού μπορεῖ νὰ τὸ προσεγγίση καὶ νὰ τὸ ζήση κάθε πιστὴ ψυχή. Πῶς ὅμως;

 Ἡ προσέγγιση καὶ βίωση τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου δὲν μπορεῖ νὰ γίνη μὲ μόνον ἐξωτερικὸ ἑορτασμό της. Χρειάζεται πολὺ μεγαλύτερη καὶ ἐσωτερικότερη προσπάθεια ἐκ μέρους μας. Νὰ τί μᾶς ὑποδεικνύεται:

 – «Τῇ διανοίᾳ, πιστοί, δεῦτε ἀπίωμεν πρὸς τὸ ἅγιον ὅρος ἰδεῖν τὴν Μεταμόρφωσιν Χριστοῦ τὴν «παμφαή», «μετάρσιοι δὲ γενόμενοι τῷ πνεύματι»,«πίστει κατίδωμεν τὴν παμφαεστάτην Μεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου, τοῦτον πιστῶς προσκυνοῦντες».

 – «Δεῦτε νῦν τὴν κρείττονα ἀλλοιωθέντες ἀλλοίωσιν ἑαυτοὺς καλῶς εὐτρεπίσωμεν ἐν ὄρει προβῆναι θεοῦ τῷ ἁγίῳ τὴν ἀναλλοίωτον δόξαν ἀπαστράτπουσαν κατοπτεύσοντες, λαμπρῶς ὑπὲρ τὸν ἥλιον, καὶ τὸ τρισσὸν αὐγαζόμενοι φῶς ἐν τούτῳ δοξάσωμεν τὴν αὐτοῦ συγκατάβασιν».

 – «Δεῦτε νῦν τὴν κρείττονα ἀλλοιωθέντες ἀλλοίωσιν οὐρανόφρονες σήμερον Χριοτῷ συμμορφούμενοι εὐσεβῶς γῆθεν ὑφ’ ὑψηλοτάτην ἀρετῶν περιωπὴν ἀνενεχθέντες ἀγαλλιασώμεθα».

 – «Δεῦτε ἑαυτοὺς ἐκκαθάρωμεν καὶ πιστῶς ἑτοιμάσωμεν πρὸς θείαν ἀνάβασιν τῆς ὑψηλοτάτης τοῦ θεοῦ πολιτείας».

 – «Οἱ δόξης ἐφιέμενοι ὁλικῶς τῆς ἐνθέου, τὸ νέφος διακόψωμεν τοῦ γεώδους σαρκίου μετάρσιοι πρὸς τὸ ὄρος θαβὼρ ἀνελθόντες… τοῖς πρωτάρχαις (τῶν Μαθητῶν) συμμετασχεῖν θεϊκὲς ἐλλάμψεως ἀπροσίτου ἀξιωθῆναι σπεύσωμεν, φῶς φωτί προσλαβόντες».

– «Ὅρος τὸ ὑψηλότατον τὴν καρδίαν κεκαθαρμένην ἐκ παθῶν ἔχοντες, ὀψόμεθα Χριστοῦ τὴν μεταμόρφωσιν, φωτίζουσαν τὸν νοῦν ἡμῶν». 

– «Φέγγει τῶν ἀρετῶν ἐκλάμποντες προοβῶμεν ἐν ὄρει τῷ ἁγὶῳ ὁψόμενοι τὴν θείαν τοῦ Κυρίου Μεταμόρφωσιν». 

– «Ἐγερθῆτε οἱ νωθεῖς, μὴ πάντοτε χαμερπεῖς οἱ συγκύμπτοντες εἰς γῆν τὴν ψυχήν μου λογισμοί, ἐπάρθητε καὶ ἄρθητε εἰς ὕψος θείας ἀναβάσεως». 

– «Τὴν καλὴν ἀλλοίωσιν ἀλλοιωθέντες τῇ Χριστοῦ Μεταμορφώσει εὑρεθῶμεν φωτοφανεῖς ταῖς εὐπραγίαις ἡμῶν ταύτην μεγαλύνοντες».

Μὴ μπορώντας νὰ ἀναπτύξω σὲ πλάτος τὶς προτροπὲς αὐτὲς μέσα στὰ στενὰ πλαίσια τοῦ παρόντος, περιορίζομαι σὲ λιτὴ καὶ συνοπτικὴ ἐπεξήγησή τους.

Ἡ βιωματικὴ προσέγγιση καὶ ἡ ἐπίψαυση τοῦ βαθύτερου νοήματος τῆς θείας Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου μπορεῖ νὰ γίνη:

 Ἀρνητικὰ

 – Μὲ ἀπάρνηση τοῦ «γεώδους» φρονήματος καὶ τῶν ἁμαρτωλῶν ἀπαιτήσεων τῆς σαρκός.

 – Μὲ ὑπέρβαση, δηλαδὴ ξεπέρασμα, τῆς νωθρότητας καὶ τῆς ἀδιαφορίας, ποὐ ὑποβάλλουν καὶ ἐπιβάλλουν, ἂν γίνουν ἀποδεκτοί, οἱ σερνόμενοι σὲ ὅ,τι ἁμαρτωλὸ κακοὶ λογισμοὶ καὶ γενικὰ

 – Μὲ ἀποκάθαρση τῆς καρδιᾶς ἀπὸ πάθη, πού τὴ δεσμεύουν καὶ τὴν κρατοῦν αἰχμάλωτη σὲ ὅ,τι ἁμαρτωλὸ ἢ πρόσκαιρο καὶ φθαρτὸ στὸν κόσμο αὐτόν.

Θετικὰ

 – Μὲ ἐσωτερικὴ πνευματικὴ θέαση τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου.

 – Μὲ ἀνύψωση καὶ μεταρσίωση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδίας πρὸς ἐσωτερικὴ θέαση καὶ κατανόηση τῆς θείας Μεταμορφώσεως.

– Μὲ τὴν «κρείττονα», τὴν καλύτερη καὶ ἀνώτερη «ἀλλοίωσιν», δηλαδὴ τὴ βαθύτερη ἐσωτερικὴ ἀλλαγὴ καὶ μεταβολὴ ἀπὸ ὅ,τι ὄχι καλὸ πρὸς ὅ,τι καλὸ καὶ εὐάρεστο στὸν θεό, πράγμα πού σημαίνει ἀδιάπτωτη μετάνοια καὶ συνεχῆ πνευματικὸν ἀγώνα.

– Μὲ ἀπόκτηση τῆς φεγγοβόλου ἀρετῆς καὶ ἀνάβαση στὴν «ὑψηλοτάτην περιωπήν» της, δηλαδὴ στὸ ὕψος ἐκεῖνο τὸ πνευματικό, ποὺ ἐπιτρέπει τὴν πνευματικὴ θέαση καὶ μακαριότητα τῆς θείας Μεταμορφώσεως.

– Μὲ ἔφεση καὶ λαχτάρα τῆς ἔνθεης καὶ ὄχι τῆς πρόσκαιρης καὶ παρερχόμενης γήινης δόξας.

– Μὲ σταθερὸ» οὐράνιο φρόνημα («οὐρανόφρονες»), αὐτὸ ποὺ ὁ θεῖος ἀπόστολος Παῦλος διατυπώνει ὡς τὸ «τὰ ἄνω φρονεῖν, μὴ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς»,«οὐ Χριστὸς ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος»( Κολασ.γ΄ 1,2)

 – Μὲ τὴν ἐπιδίωξη καὶ πραγμάτωση (μὲ τὴ χάρη βέβαιά τοῦ Θεοῦ) τοῦ «τῷ Χριστῷ συμμορφοῦσθαι», δηλαδὴ τὴν ἀπόκτηση τῆς «χριστοείδειας», τῆς προσπάθειας νὰ μεταμορφώνεται κανένας ὅσο μπορεῖ σὲ Χριστόν, ἀκολουθώντας τὸν «ὅπου ἂν ἀπέρχηται», ὅποιες δηλαδὴ συνέπειες κι ἂν ἔχει αὐτὴ ἡ ἀκολούθησή του.

 Ἀλλὰ «πρὸς ταῦτα τὶς ἱκανός; Μόνος του καὶ μὲ τὶς δικές του δυνάμεις, κανένας δὲν μπορεῖ νὰ τὰ πραγματοποίηση αὐτά. Ὅμως ἂν ὑπάρχη πόθος γιὰ μυστικὴ προσέγγιση τῆς θείας Μεταμορφώσεως, μὲ ἄλλα λόγια τῆς ἑνώσεως μὲ τὸν ἴδιο τὸν Μεταμορφωθέντα, τότε «ἴσιος ὁ δρόμος γίνεται κι ἀνάλαφρος ὁ κόπος». Ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ καὶ κάθε πιστὴ ψυχὴ ἂς ἀπευθύνεται, γιὰ ὅ,τι σημειώθηκε πιὸ πάνω, αὐτὴ ἡ προσευχὴ στὸν Μεταμορφωθέντα Κύριον Ἰησοῦν.

 Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ θεὸς ἡμῶν, νοούμενε τοῖς πιστοῖς καὶ ἀνθρώποις γνωριζόμενε, τῆς σῆς Μεταμορφώσεως ἡμᾶς ἀξίωσον ἐκτελεῖν τὴν φαιδρὰν πανήγυριν, ἐν τῷ φωτὶ καλῶν ἔργων ἐκλάμποντας.

Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ ἐν τῷ ὄρει τῷ Θαβὼρ μεταμορφωθείς ἐν δόξῃ καὶ δείξας τοῖς μαθηταίς σου τὴν δόξαν τῆς σῆς θεότητος, καταύγασον καὶ ἡμᾶς ἐν τῷ φωτὶ τῆς σῆς ἐπιγνώσεως. Ὁδήγησον καὶ ἡμᾶς, ἴνα, ἐν τῇ τρίβῳ τῶν θείων σου ἐντολῶν βαδίζοντες, ἁγιαζώμεθα ὁλοτελεῖς, ὕψος οὐρανίου πολιτείας ἐπὶ μᾶλλον καὶ μᾶλλον ἐπιποθοῦντες καὶ ἔλλαμψιν τοῦ θείου φωτὸς ἐν ἡμῖν βιοῦντες. Καὶ ἱκετεύομεν δώρησαι ἡμῖν, ἴνα ἀπαρεγκλίτως τὴν ὁδόν σου ταύτην ἄχρι τέλους ὀδεύωμεν. Καὶ γὰρ Νυμφώνα μακαριότητος τοῖς φίλοις σου ηὐτρέπισας ἀνερχόμενος εἰς τὸ ὅρος. Ναί, γλυκύτατε Ἰησοῦ, πρὸς πολιτείαν μετάρσιον ἐκ βίου χαμαιζήλου μετάστησον ἡμᾶς, καὶ ἐκεῖθεν εἰς τὴν οὐράνιον Βασιλείαν σου. Ἀμήν.

Μὲ θερμοὺς χαιρετισμοὺς καὶ πολλὴ ἐν Κυρίω ἀγάπη

ἱερομ. Εὐσέβιος, κεχριαῖος μοναχός.