Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Κυρίου Β΄[1]

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης

«Ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς,

καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα·

Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός,

ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε»

(Ματθ. 17,5)

Ἀπὸ τοῦ γεγονότος τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου ἄρχεται ἡ δευτέρα περίοδος τοῦ δημοσίου βίου τοῦ Κυρίου, ἥτις ἦτο ἡ ἐσχάτη πορεία αὐτοῦ εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου ἀνέμενον αὐτὸν τὰ πάθη, ὁ σταυρός, ὁ θάνατος, ἅτινα ἦσαν καὶ ὁ κύριος σκοπὸς τοῦ ἐπὶ γῆς βίου του καὶ τὸ ἀντικείμενον τοῦ κηρύγματος καὶ τῆς προπαρασκευῆς τοῦ πρώτου μέρους τῆς ἐπιγείου αὐτοῦ διακονίας.

Ὡς δὲ ἡ πρώτη περίοδος τοῦ δημοσίου ἐπὶ γῆς βίου τοῦ Κυρίου ἤρξατο διὰ σημείου ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, ὁπότε ἠνεώχθησαν οἱ οὐρανοί, καὶ φωνὴ ἦλθεν ἐκεῖθεν «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα» (Μάρκ. 1,11) οὕτω καὶ ἡ δευτέρα αὕτη περίοδος ἄρχεται διὰ σημείου ἐκ τοῦ οὐρανοῦ «ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς, καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα».

Κατὰ τὴν δευτέραν δὲ ταύτην, τὴν ἀπὸ τῆς μεταμορφώσεως ἀρχομένην, περίοδον τοῦ βίου του ὁ Ἰησοῦς σκοπὸν δὲν εἶχε πλέον τὸ νὰ διδάσκῃ τὰ πλήθη ἢ νὰ θαυματουργῇ· διδασκαλίας ἐδίδαξε πολλάς· θαυμαστὰ ἔργα ἐπετέλεσε περισσότερα. Τώρα ἦτο καιρὸς πλέον νὰ παρασκευάσῃ τοὺς μαθητὰς εἰς τὰ πάθη αὐτοῦ καὶ τὸν θάνατον.

Μετὰ τὰς τόσας καὶ τόσας ὑψηλὰς διδασκαλίας, μετὰ τὰ τόσα ἐκπληκτικὰ θαύματα ἔπρεπε νὰ δείξῃ εἰς τοὺς μαθητάς του καὶ τὸ ἀναμένον αὐτὸν τέλος καὶ τὰ συναφῆ αὐτῷ ἀχώριστα πάθη καὶ δεινά, τὰς προδοσίας, τὰς ἀπαρνήσεις, τὰ ὀνείδη, τὰς βασάνους, τὸν Γολγοθᾶν, τὸν Σταυρὸν, τὸν θάνατον. Νὰ κηρύξῃ ταῦτα δημοσίᾳ δὲν ἦτο δυνατόν· καὶ εἰς τοὺς Ἀποστόλους του μόλις ἐτόλμα νὰ τ᾽ ἀποκαλύψῃ· ἀλλ᾽ ἵνα καὶ εἰς αὐτοὺς τ᾽ ἀποκαλύψῃ, καὶ παρασκευάσῃ αὐτοὺς γενναίως νὰ τὰ ὑποδεχθῶσιν, ὁποίας καὶ ὁπόσας προφυλάξεις δὲν ἔγεινεν ἀνάγκη νὰ λάβῃ!

Πρῶτον ἔγεινεν ἀνάγκη, ἵνα βεβαιωθῇ περὶ τῆς πίστεώς τῶν πρὸς αὐτόν, νὰ τοὺς ἐρωτήσῃ τὰς δύο μεγάλας ἐκείνας ἐρωτήσεις: α΄.) «τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου»; καὶ β΄.) «ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγετε εἶναι»; Καὶ ἅμα ἐβεβαιώθη διὰ τῆς μεγάλης καὶ ἐπισήμου ὁμολογίας τοῦ Πέτρου, εἰπόντος «Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος», ὅτι οἱ μαθηταὶ ἐγνώριζον ὅτι αὐτὸς εἶνε ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ τότε ἤρξατο νὰ λέγῃ αὐτοῖς τὰ μέλλοντα αὐτῷ συμβαίνειν ὅτι «Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται τοῖς Ἀρχιερεῦσι καὶ Γραμματεῦσι καὶ κατακρινοῦσι αὐτὸν θανάτῳ» κ.τ.λ. ὅτι δηλονότι πρέπει νὰ μεταβῇ εἰς τὴν προφητοκτόνον πόλιν καὶ ἐκεῖ νὰ γίνῃ ἀντικείμενον φρικαλέας τραγῳδίας καὶ παίγνιον καὶ λάφυρον τοῦ πλέον σκληροῦ καὶ ἐπονειδίστου θανάτου διὰ σταυροῦ καὶ ὅτι τὴν τρίτην ἡμέραν ἀναστήσεται, ὅτι δηλαδὴ μετὰ τὸν σταυρὸν θὰ ἔλθῃ ἡ δόξα, μετὰ τὸν θάνατον ἡ ἀνάστασις, μετὰ τὴν κατάβασιν εἰς τὸν ᾍδην ἡ Ἀνάληψις εἰς τοὺς οὐρανούς.

Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τὰ μὲν πάθη καὶ ὁ θάνατος ἦσαν βέβαια καὶ φανερά, διότι αὐτὰ ἦσαν καὶ ὁ καθημερινὸς κλῆρος τοῦ Κυρίου, ἡ δόξα ὅμως καὶ ἡ ἀνάστασις ἦτο κεκρυμμένον καὶ ἄγνωστον καὶ ἀκατάληπτον μυστήριον διὰ τοὺς μαθητὰς, περιπλέον ἐπειδὴ ἡ τόση αὐταπάρνησις καὶ μεγαλοψυχία τοῦ Κυρίου, βαδίζοντος πρὸς βέβαιον καὶ ἑκούσιον θάνατον, ἐφαίνετο εἰς τοὺς μαθητάς καὶ πάντων μάλιστα εἰς τὸν Πέτρον, μωρία, καὶ ἐσκανδαλίζοντο δεινῶς οἱ μαθηταὶ ἐπὶ τῷ ὅτι ὁ διδάσκαλός τῶν ἔμελλε νὰ πάθῃ, διότι δὲν κατενόει τὰς Γραφὰς καθ᾽ ἃς ὁ Μεσσίας ἦτο προωρισμένον ν᾿ ἀποθάνῃ ἑκουσίως ὑπὲρ τοῦ κόσμου, ἵνα σώσῃ τὸν κόσμον, διὰ ταῦτα μετὰ τὰς ἰδιαιτέρας καθημερινὰς διδασκαλίας του πρὸς τοὺς Ἀποστόλους, τῶν ὁποίων διαρκὲς ἀντικείμενον καὶ θέμα ὁμιλίας ἦτον ἡ ἐγγίζουσα προδοσία καὶ ἡ παράδοσις καὶ ὁ σταυρικὸς αὐτοῦ θάνατος, καθ᾽ ὅλον τὸ διάστημα τῆς ἀπὸ τῶν μερῶν Καισαρείας τῆς Φιλίππου ἐπιστροφῆς του μέχρι τοῦ Θαβωρίου ὄρους ἠκόνιζε τὴν πίστιν καὶ ἐνίσχυε τὸν χαρακτῆρα τῶν μαθητῶν, καὶ ὅτε ἔφθασεν εἰς τὸ ὄρος Θαβὼρ ηὐδόκησεν ἀκριβῶς πρὸς τοῦτον τὸν σκοπὸν νὰ ἐπιτελέσῃ καὶ τὸ μέγιστον καὶ ἐνδοξότατον τοῦτο τῆς Μεταμορφώσεως αὐτοῦ θαῦμα, ἵνα δείξῃ μικρόν τι τῆς ἀπροσίτου δόξης, ἡ ὁποία μετὰ τὸν Σταυρὸν ἀναμένει τὸν νικητὴν τῶν παθῶν καὶ τοῦ θανάτου, καὶ ἵνα οὕτω ριζώσῃ εἰς τὰς καρδίας τῶν μαθητῶν του τὴν πεποίθησιν ὅτι τὸν Γολγοθᾶν θὰ διαδεχθῇ ἡ Ἀνάστασις καὶ τὴν τριήμερον ὑπὸ τὴν γῆν ταφὴν ἡ ἔνδοξος Ἀνάληψις εἰς τοὺς οὐρανούς.

Τὸ θαῦμα λοιπὸν τοῦτο τῆς θείας καὶ μεγαλοπρεποῦς τοῦ Κυρίου Μεταμορφώσεως ἐπὶ τοῦ ὄρους Θαβὼρ ἦτο τρόπον τινὰ τὸ προεικόνισμα καὶ ἡ προαπόδειξις τῆς ζωηφόρου τοῦ Κυρίου ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως, τῆς θαυμαστῆς ἐκ τοῦ ὄρους τοῦ ἐλαιῶνος αὐτοῦ Ἀναλήψεως, καὶ τῆς ἐνδόξου αὐτοῦ δευτέρας παρουσίας, ἵνα «ὅταν ἴδωσι τὸν Ἰησοῦν σταυρούμενον καὶ ἐν τάφῳ κείμενον ἄπνουν νεκρόν, τὸ μὲν πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον, τῷ δὲ κόσμῳ κηρύξωσιν ὅτι ὄντως αὐτὸς ὁ παθὼν καὶ ἀποθανὼν εἶνε ὁ Σωτὴρ τοῦ κόσμου, ὁ Χριστός, τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα».

Τὸ θαῦμα τοῦτο ἔλαβε χώραν ὡς ἑξῆς καὶ ὑπὸ τὰς ἑξῆς περιστάσεις τοῦ Κυρίου.

Ὁ Ἰησοῦς ἀνεχώρησεν ἐκ τῆς Καισαρείας τῆς Φιλίππου, ὅπου εἶχεν ἐρωτήσῃ τοὺς μαθητάς του τὰς δύο μεγάλας ἐκείνας ἐρωτήσεις, περὶ ὧν εἴπομεν ἀνωτέρω, καὶ παραπλεύσας τὸν Ἰορδάνην καὶ τὴν λίμνην Γεννησαρὲτ ἔφθασε καὶ ἀπεβιβάσθη εἰς τὴν μεγάλην πεδιάδα Ἰεζράελ, ἥτις τόσον ἐπιφανῆ κατέχει θέσιν ἐν τῇ ἱστορίᾳ τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ἐν τῷ μέσῳ τῆς ὁποίας ὡς ὑψηλὴ σκοπιὰ δεσπόζουσα ὅλης σχεδὸν τῆς Παλαιστίνης ὑψοῦται τὸ θαυμαστὸν τοῦτο ὄρος Θαβώρ, τὸ ὁποῖον ὑψοῦται 850 μέτρα ἄνω τῆς ἐπιφανείας τῆς θαλάσσης.

Ἐκεῖ κάτω εἰς τὰς ὑπωρείας τοῦ βουνοῦ ὅτε ἔφθασεν ὁ Ἰησοῦς εἶδε πολλὰ πλήθη λαοῦ, ἅτινα παρεμόνευον τρόπον τινὰ αὐτὸν ποῦ ἔμελλε νὰ ἐμφανισθῇ, καὶ τὸν ἠκολούθησαν· ἐκεῖ διέταξε τοὺς ἐννέα μαθητάς του καὶ ὅλον ἐκεῖνον τὸν ὄχλον νὰ περιμένῃ, αὐτὸς δὲ παραλαβὼν τοὺς τρεῖς κορυφαίους μαθητάς, ἤτοι τοὺς δύο υἱοὺς τῆς βροντῆς, τὸν Ἰάκωβον καὶ τὸν Ἰωάννην, καὶ τὴν πέτραν τῆς πίστεως, τὸν Πέτρον, διότι αὐτοὺς μόνους ἔκρινεν ἀξίους νὰ γίνωσι θεαταὶ καὶ ἐπόπται τῆς ἀρρήτου αὐτοῦ μεγαλειότητος καὶ ἴδωσι τὴν δόξαν τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ πατρός, υἱοῦ κατὰ φύσιν καὶ ὄχι κατὰ χάριν, πεπληρωμένου χάριτος καὶ ἀληθείας, καὶ αἰσθανθῶσι τὰς καρδίας των ἐνδυναμουμένας καὶ κρατυνομένην τὴν πίστιν των, ἵνα οὕτω σταθῶσιν ἀκλόνητοι ἀργότερον ν᾿ ἀτενίσωσι καὶ ἴδωσι τὴν ἀφάνταστον καὶ ἄρρητον αὐτοῦ ταπείνωσιν.

Περὶ τὸ ἑσπέρας ἤρξαντο τῆς ἀναβάσεως εἰς τὸ βουνόν· ἐχρειάσθη πλέον ἡ δίωρος ὁδοιπορία ἵνα φθάσωσι περὶ τὴν κορυφήν· ἡ νὺξ ἤρχισε ν᾿ ἁπλώνῃ τὰς μαύρας πτέρυγάς της ἐπὶ τοῦ ὄρους. Ὁ Χριστὸς ἀπεμακρύνθη ὀλίγον ἀπὸ τῶν μαθητῶν του, ἵνα προσευχηθῇ κατὰ μόνας. Οἱ μαθηταὶ ἐν τῷ μεταξὺ τούτῳ κατάκοποι ἐκ τῆς πεζοπορίας καὶ τῆς ἀναβάσεως τοῦ ὄρους, βεβαρημένοι δὲ καὶ ἐκ τοῦ ὕπνου, ἀπεκοιμήθησαν.

Ὁ Χριστὸς προσεύχεται κατὰ μόνας, καὶ ἡ προσευχή του ἔχει ὡς ἀντικείμενον τὰ κατὰ τὸν ἐγγίζοντα θάνατόν του, τὸν ὁποῖον ἔμελλε νὰ ὑποστῇ ἐν Ἱερουσαλήμ. Ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ εἶνε τόσον μεγαλοπρεπὴς ἐν τῇ μοναξίᾳ ἐκείνῃ τοῦ ὄρους! ὁποία ἔμπνευσις! ὁποία ἱκεσία! ὁποῖον μεγαλεῖον πρέπει νὰ ὑπῆρχεν ἐν τῇ προσευχῇ ἐκείνῃ! Ἐκ τῆς λαμπρότητος τῆς μεταμορφώσεως δυνάμεθά πως νὰ κρίνωμεν περὶ τοῦ μεγαλείου ἐκείνης τῆς προσευχῆς, διότι ἐν καιρῷ τῆς ἐκτελέσεως τῆς προσευχῆς ἐκείνης ἐπῆλθεν ἡ μεταμόρφωσις!

Ὁ Χριστὸς προσεύχεται· ὅτε αἴφνης ἡ νὺξ φωτίζεται διὰ φωτὸς ὑπερλάμπρου καὶ ἀπαραμίλλου ὡραιότητος. Τὸ Θαβώριον ὄρος περιεβλήθη ἄφνω τοσαύτην καὶ τηλικαύτην αἴγλην θείας φωτοχυσίας, ὥστε τὸ φῶς, ἡ χιών, ἡ ἀστραπὴ ἦσαν τὰ μόνα αἰσθητὰ πράγματα, πρὸς τὰ ὁποῖα οἱ Ἀπόστολοι ἠδυνήθησαν νὰ παραβάλωσι τὴν θείαν ἐκείνην καὶ ἀσύγκριτον λάμψιν καὶ ἀκτινοβολίαν.

Ὁ Χριστὸς προσεύχεται, καὶ ὁ νοητὸς οὗτος ἥλιος τῆς δικαιοσύνης γίνεται ἑστία καὶ κέντρον νέας καὶ ἀσυνήθους ἐκθαμβωτικῆς φωτοβολίας· τὸ πρόσωπόν του λάμπει ὡς ὁ ἥλιος ὅταν μεσουρανῇ καὶ καταυγάζῃ δι᾽ ἀπλέτου φωτὸς τὰ πάντα. Ἀκτῖνες καὶ κύματα ἱλαροῦ καὶ ἀνεσπέρου φωτὸς μὲ λάμψιν ἀπαράμιλλον ἐκπέμπονται ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ προσευχομένου Ἰησοῦ· καὶ αὐτὰ τὰ ἱμάτιά του ἀντανακλῶσιν ὑπέρλαμπρον καὶ ἀσύγκριτον λευκότητα, τῆς ὁποίας ἀσθενῆ εἰκόνα μόνον τὸ πάλλευκον καὶ πανάσπιλον χρῶμα τοῦ φωτὸς δύναται κατὰ προσέγγισιν νὰ δώσῃ.

Ἐν τῷ μέσῳ τῆς ἀσυνήθους ἐκείνης φωτοχυσίας ἄφνω καὶ κατὰ τρόπον ὑπερβαίνοντα πᾶσαν ἀντίληψιν ἐμφανίζονται δύο φαειναὶ καὶ πανέκλαμπροι μορφαί.

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του Ιερομάρτυρος, Λόγοι ευσέβειας: Γραπτά κηρύγματα εις δεσποτικάς εορτάς, 1η έκδ., Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2000

[1] «Ἱερὸς Πολύκαρπος» Ἔτος Β΄, Σμύρνη, ἀρ. 70, 4.8.1912, σσ. 1122-1125