Συναξαριστής 15ης Αυγούστου

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης

Τῷ αὐτῷ μηνὶ ΙΕ΄, ἡ σεβασμία Μετάστασις τῆς ὑπερενδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας.[1]

Οὐ θαῦμα θνήσκειν κοσμοσώτειραν Κόρην,

Τοῦ Κοσμοπλάστου σαρκικῶς τεθνηκότος.

Ζῆ αἰεὶ Θεομήτωρ κᾂν δεκάτῃ θάνε πέμπτῃ.

Ὅταν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἠθέλησε νὰ παραλάβῃ εἰς τὸν ἑαυτόν του τὴν ἐδικήν του Μητέρα, τότε προτίτερα ἀπὸ τρεῖς ἡμέρας, ἐφανέρωσεν εἰς αὐτὴν διὰ μέσου Ἀγγέλου (ὅστις λέγουσιν, ὅτι ἦτον ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ) τὴν ἀπὸ γῆς εἰς Οὐρανὸν αὐτῆς Μετάστασιν. Ἐλθὼν δὲ πρὸς αὐτὴν ὁ Ἄγγελος, εἶπε. Τάδε λέγει ὁ Υἱός σου· καιρὸς εἶναι νὰ παραλάβω τὴν Μητέρα μου εἰς τὸν ἑαυτόν μου. Ὅθεν μὴ ταραχθῇς διὰ τοῦτο, ἀλλὰ μὲ εὐφροσύνην δέξαι τὸ μήνυμα, ἐπειδὴ καὶ μεταβαίνεις εἰς ζωὴν ἀθάνατον. Τοῦτο δὲ μαθοῦσα ἡ Θεοτόκος, ἐχάρη χαρὰν μεγάλην. Καὶ λοιπὸν ἀπὸ τὸν πόθον κινουμένη τοῦ νὰ μεταβῇ πρὸς τὸν Υἱόν της, ἀνέβη μὲ σπουδὴν καὶ προθυμίαν ἐπάνω εἰς τὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν διὰ νὰ προσευχηθῇ. (Εἶχε γὰρ ἡ Πανύμνητος τοιαύτην συνήθειαν, νὰ ἀναβαίνῃ συχνὰ εἰς τὸ ὄρος αὐτό.) Τότε δὲ ἠκολούθησεν ἕνα θαῦμα παράδοξον. Διότι ὅταν ἀνέβη ἐκεῖ ἡ Θεοτόκος, τότε ἔκλιναν τὴν κορυφὴν αὑτῶν τὰ δένδρα, ὁποῦ ἦτον εἰς τὸ ὄρος φυτευμένα, ὡσὰν νὰ ἦτον ἔμψυχα καὶ λογικά, καὶ ἔτζι ἐπροσκύνησαν, καὶ ἀπέδωκαν κατὰ τὸ πρέπον, σέβας καὶ τιμὴν εἰς τὴν Κυρίαν τοῦ κόσμου καὶ Δέσποιναν.

Συναξαριστής 15ης Αυγούστου

Ἀφ’ οὗ δὲ ἱκανὼς ἐπροσευχήθη ἡ Πανάχραντος, ἐγύρισεν εἰς τὴν οἰκίαν της, καὶ ὢ τοῦ θαύματος! παρευθὺς ἐσείσθη ὅλη. Ἔπειτα ἄναψε πολλὰ φῶτα ἡ Δέσποινα, καὶ εὐχαριστήσασα τὸν Θεόν, ἐκάλεσε τὰς συγγενίδας αὑτῆς καὶ γειτόνισσας. Σαρόνοι τὸν οἶκόν της, εὐτρεπίζει τὸν νεκροκράββατον, καὶ ἑτοιμάζει ὅλα, ὅσα ἦτον ἐπιτήδεια εἰς τὸν ἐνταφιασμόν της. Φανερόνοι δὲ καὶ εἰς τὰς ἄλλας γυναῖκας τὰ λόγια, ὁποῦ τὴν ἐλάλησεν ὁ Ἄγγελος διὰ τὴν εἰς τοὺς Οὐρανοὺς αὐτῆς μετάστασιν. Καὶ εἰς πληροφορίαν καὶ πίστωσιν τῶν λεγομένων, δείχνει εἰς αὐτὰς τὸ χαροποιὸν καὶ νικητικὸν σημεῖον, ὁποῦ ἔδωκεν εἰς αὐτὴν ὁ Ἄγγελος. Τοῦτο δὲ ἦτον ἕνας κλάδος τῆς φοινικίας. ᾙ δὲ καλεσμέναις γυναῖκες, τὸ λυπηρὸν τοῦτο ἀκούσασαι μήνυμα, ἐθρήνουν, καὶ μὲ δάκρυα τὸ πρόσωπον αὑτῶν ἔλουον, ἐλεειναῖς φωναῖς ὀδυρόμεναι. Παύσασαι ὅμως ἀπὸ τοὺς θρήνους, παρεκάλουν τὴν Δέσποιναν νὰ μὴ τὰς ἀφήσῃ ὀρφανάς. Ἡ δὲ Θεοτόκος τὰς ἐβεβαίονεν, ὅτι καὶ ἀφ’ οὗ μετασταθῇ εἰς τοὺς Οὐρανούς, ἔχει νὰ διαφυλάττῃ, ὄχι μόνον αὐτάς, ἀλλὰ καὶ ὅλον τὸν κόσμον. Ὅθεν μὲ τὰ τοιαῦτα παρηγορητικὰ λόγια, ἔπαυσε τὴν ὑπερβολικὴν αὐτῶν λύπην.

Ἔπειτα ἐδιώρισεν ἡ Πάναγνος διὰ τὰ δύω φορέματα ὁποῦ εἶχεν, ὅτι δηλαδὴ αἱ δύω χῆραι, ὁποῦ ἦτον εἰς αὐτὴν γνώριμαι καὶ φιλαινάδαι, καὶ ὁποῦ ἐτρέφοντο παρ’ αὐτῆς, αὐταὶ νὰ πάρουν κάθε μία τὸ ἕνα φόρεμα. Εἰς καιρὸν δὲ ὁποῦ ταῦτα ἐδιάτασσεν ἡ Πανάμωμος, ὢ τοῦ θαύματος! ἔγινεν αἰφνιδίως ἕνας ἦχος μιᾶς δυνατῆς βροντῆς, καὶ εὐθὺς ἦλθον ἐκεῖ πάμπολλα νέφαλα, τὰ ὁποῖα ἁρπάσαντα ἀπὸ τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τοὺς Ἀποστόλους, ἔφεραν αὐτοὺς εἰς τὴν οἰκίαν τῆς Θεοτόκου. Μαζὶ δὲ μὲ τοὺς Ἀποστόλους ἦλθε καὶ ὁ Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος, ὁ Ἅγιος Ἱερόθεος ὁ διδάσκαλος τοῦ Διονυσίου, ὁ Ἀπόστολος Τιμόθεος, καὶ οἱ λοιποὶ θεόσοφοι Ἱεράρχαι, ἐπὶ τῶν νεφελῶν φερόμενοι. Οἱ ὁποῖοι καθὼς ἔμαθον τὴν αἰτίαν, διὰ τὴν ὁποίαν αἰφνιδίως καὶ παραδόξως ἐσυνάχθησαν, ταῦτα ἔλεγον πρὸς τὴν Θεοτόκον. Σὲ Δέσποινα, βλέποντες ἡμεῖς, πῶς ἔζης καὶ ἔμενες εἰς τὸν κόσμον, ἐπαρηγορούμεθα, ὡσὰν νὰ ἐβλέπομεν τὸν Υἱόν σου καὶ Δεσπότην ἡμῶν καὶ Διδάσκαλον. Ἐπειδὴ δὲ τώρα μὲ τὴν βουλὴν τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ σου μεταβαίνεις εἰς τὰ Οὐράνια, διὰ τοῦτο θρηνοῦμεν, ὡς ὁρᾷς, καὶ δακρύομεν. Ἀγκαλὰ καὶ κατὰ ἄλλον τρόπον χαίρομεν, διὰ τὰ ἐπὶ σοὶ οἰκονομούμενα πράγματα. Ταῦτα δὲ λέγοντες, ἔβρεχον τὸ πρόσωπόν τους μὲ δάκρυα.

Τότε ἡ Θεοτόκος πρὸς αὐτοὺς ἀπεκρίθη. Ὦ φίλοι καὶ μαθηταὶ τοῦ ἐμοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ, μὴ κάμετε πένθος καὶ λύπην τὴν ἐδικήν μου χαράν. Ἀλλὰ ἐνταφιάσετε τὸ σῶμά μου, καθὼς ἐγὼ θέλω τὸ σχηματίσω ἐπάνω εἰς τὸ νεκροκράββατον. Ὅταν δὲ ταῦτα τὰ λόγια ἐτελειώθησαν, ἰδοὺ φθάνει καὶ ὁ θεσπέσιος Ἀπόστολος Παῦλος, τὸ σκεῦος τῆς ἐκλογῆς, ὅστις πεσὼν εἰς τοὺς πόδας τῆς Θεομήτορος, ἐπροσκύνησεν αὐτήν. Καὶ ἀνοίξας τὸ στόμα του, τὴν ἐγκωμίασε μὲ πολλὰ καὶ οὐράνια ἐγκώμια. Χαῖρε, λέγων, ὦ Μῆτερ τῆς ζωῆς, καὶ τοῦ ἐδικοῦ μου κηρύγματος ἡ ὑπόθεσις· διατὶ, ἀγκαλὰ καὶ ἐγὼ δὲν εἶδον σωματικῶς ἐπὶ τῆς γῆς τὸν Υἱόν σου, ἐσένα ὅμως βλέπωντας, ἐνόμιζον ὅτι βλέπω ἐκεῖνον τὸν ἴδιον. Μετὰ ταῦτα, ἀποχαιρετᾷ ὅλους ἡ Παρθένος. Ἀνακλίνεται ἐπάνω εἰς τὸν νεκροκράββατον. Σχηματίζει τὸ Πανάχραντον αὑτῆς Σῶμα, καθὼς ἠθέλησε. Προσφέρει δεήσεις καὶ ἱκεσίας εἰς τὸν Υἱόν της διὰ τὴν σύστασιν καὶ εἰρήνην ὅλου τοῦ κόσμου. Γεμόζει τοὺς Ἀποστόλους καὶ Ἱεράρχας ἀπὸ τὴν εὐλογίαν τοῦ Υἱοῦ της, τὴν διδομένην δι’ αὐτῆς εἰς τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ ἔτζι ἀφίνει εἰς τὰς χεῖρας τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της, τὴν ὁλόφωτον καὶ Παναγίαν ψυχήν της. Τότε ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος, ἄρχισε πρῶτος νὰ λέγῃ εἰς τὴν Θεοτόκον ἐγκώμια ἐπιτάφια, οἱ δὲ λοιποὶ Ἀπόστολοι ἐσήκωσαν τὸν νεκροκράββατον. Καὶ ἄλλοι μέν, ἐπροπορεύοντο ἔμπροσθεν, βαστάζοντες λαμπάδας καὶ φῶτα, καὶ ὕμνους ψάλλοντες. Ἄλλοι δέ, ἠκολούθουν, παραπέμποντες εἰς τὸν τάφον τὸ Θεοδόχον σῶμα τῆς Θεομήτορος.

Τότε δὴ τότε καὶ Ἄγγελοι ἠκούοντο ψάλλοντες ἀπὸ τοὺς Οὐρανούς, καὶ αἱ φωναὶ τῶν ἀσωμάτων Δυνάμεων τὸν ἀέρα ἐγέμοζον. Τὰ ὁποῖα ὅλα μὴ ὑποφέροντες νὰ βλέπουν καὶ νὰ ἀκούουν οἱ φθονεροὶ ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων, ἐπαρακίνησαν μερικοὺς ἀπὸ τὸν λαόν, καὶ ἔπεισαν αὐτοὺς νὰ κρημνίσουν εἰς τὴν γῆν τὸ ἱερὸν νεκροκράββατον, ἐπάνω εἰς τὸ ὁποῖον ἐφέρετο τὸ ζωαρχικὸν Σῶμα τῆς Θεοτόκου. Ἀλλ’ ὅμως ἡ θεία δίκη ἐπρόφθασε καὶ ἐπαίδευσε τοὺς τοῦτο τολμήσαντας, τυφλώσασα πάντως τοὺς ὀφθαλμούς. Ἕνα δὲ ἀπὸ αὐτοὺς ἐστέρησεν ὄχι μόνον ἀπὸ ὀμμάτια, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ χέρια. Ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς θρασύτερον ἀπὸ τοὺς ἄλλους ὥρμησε καὶ ἐπίασε τὴν ἱερὰν ἐκείνην κλίνην. Ὅστις ἀφῆκεν εἰς τὴν κλίνην κρεμασμένα τὰ τολμηρά του χέρια, τὰ ὁποῖα τὸ σπαθὶ τῆς θείας δίκης ἀπέκοψεν. Ἔμεινε λοιπὸν ὁ τάλας ἐκεῖνος ἕνα ἐλεεινὸν καὶ ἀξιοδάκρυτον θέαμα. Πιστεύσας ὅμως ὕστερον ἐξ ὅλης ψυχῆς, ὄχι μόνον αὐτὸς ἰατρεύθη καὶ ἀπεκατέστη ὑγιὴς ὡς τὸ πρότερον, ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους ὁποῦ ἐτυφλώθησαν, ἔγινεν αἴτιος ἰατρείας καὶ σωτηρίας. Πέρνωντας γὰρ οὗτος ὀλίγον τι μέρος ἀπὸ τὸ ῥοῦχον τῆς Θεοτόκου, καὶ βαλὼν αὐτὸ ἐπάνω εἰς τοὺς τυφλωθέντας, ὢ τοῦ θαύματος! ἰάτρευσεν αὐτούς, καὶ ἀπὸ τὸ πάθος τῆς τυφλότητος, καὶ ἀπὸ τὸ πάθος τῆς ἀπιστίας.

Φθάσαντες δὲ οἱ Ἀπόστολοι εἰς τὸ χωρίον Γεθσημανῆ, ἐνταφίασαν τὸ Πάναγνον Σῶμα τῆς Θεοτόκου, καὶ τρεῖς ἡμέρας προσμένουσιν ἐκεῖ, ἀκούοντες ἀκαταπαύστως εἰς ὅλον αὐτὸ τὸ διάστημα, τοὺς ὕμνους καὶ τὰς φωνὰς τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων. Ἐπειδὴ δὲ κατὰ θείαν οἰκονομίαν, ὡς ᾄδεται λόγος, ἕνας ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους (ὁ Θωμᾶς δηλαδή, καθὼς οἱ πολλοὶ θέλουσιν) δὲν εὑρέθη παρὼν εἰς τὴν κηδείαν τοῦ ζωαρχικοῦ σώματος τῆς Θεομήτορος, ἀλλ’ ἦλθεν εἰς τὴν τρίτην ἡμέραν, διὰ τοῦτο ἐλυπεῖτο πολλά, ἐπειδὴ δὲν ἠξιώθη νὰ ἰδῇ καὶ αὐτὸς ἐκεῖνα, ὁποῦ ἠξιώθησαν καὶ εἶδον οἱ λοιποὶ Ἀπόστολοι. Ὅθεν κοινῇ ψήφῳ ἅπαντες οἱ Ἀπόστολοι ἄνοιξαν τὸν τάφον διὰ νὰ προσκυνήσῃ τὸ Σῶμα τῆς Θεοτόκου, ὁ ὑστερήσας Ἀπόστολος. Ἀνοίξαντες δὲ τὸν τάφον, ἐξέστησαν ἅπαντες. Εὗρον γὰρ τὸν τάφον, εὔκερον μὲν ἀπὸ σῶμα, μόνον δὲ τὸ σινδόνι ἔχοντα, τὸ ὁποῖον ἔμεινε παρηγορία εἰς τοὺς Ἀποστόλους, ὁποῦ ἔμελλον νὰ λυποῦνται, καὶ μαρτυρία καὶ ἀπόδειξις ἀψευδὴς τῆς ἐκ τοῦ τάφου μεταθέσεως τῆς Θεοτόκου. Ἐπειδὴ καὶ ἕως τώρα, ὁ ἐν τῇ πέτρᾳ σκαμμένος τάφος αὐτῆς, βλέπεται καὶ προσκυνεῖται εὔκερος ἀπὸ σῶμα. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῆς Σύναξις καὶ ἑορτὴ ἐν τῷ σεβασμίῳ οἴκῳ τῶν Βλαχερνῶν, πανηγυρίζεται δὲ καὶ εἰς ὅλας τὰς κατὰ τόπον Ἐκκλησίας. (Ὅρα εἰς τὸν πεζογράφον Δαμασκηνόν, εἰς τὸν Μηνιάτην, εἰς τὴν Σάλπιγγα, εἰς τὸν Μακάριον τὸν Κωφόν, εἰς τὸν Θεοτόκην, καὶ εἰς τὴν Κατήχησιν.)[2]

***

Ἡ ἀνάμνησις τῆς περὶ ἡμᾶς μεγίστης καὶ ἀνυπερβλήτου φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ, ἣν ἐνεδείξατο, ἀποστρέψας μετ’ αἰσχύνης τοὺς ἀθέους Ἀγαρηνούς, μεσιτείᾳ τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας.

Ὑπέρμαχος σὺ σῶν πολιτῶν ὡράθης,

Θραύουσα ἐχθροὺς Ἀγαρηνοὺς ἀθέους.

Εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς βασιλείας Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου τοῦ καὶ Κόνωνος ὀνομαζομένου, ἤτοι ἐν ἔτει ψις΄ [716], ἀνέβη διὰ θαλάσσης πλῆθος Σαρακηνῶν μὲ καΐκια χίλια ἐννακόσια, θέλοντες νὰ πολεμήσουν τὴν μεγίστην καὶ θεοφύλακτον Κωνσταντινούπολιν. Οὗτοι λοιπὸν προφθάσαντες τὴν βασιλείαν τῶν Περσῶν, ἡ ὁποία εἰς χρόνων πολλῶν διάστημα ἐπολέμησε τὴν βασιλείαν τῶν Ῥωμαίων, ἐπῆγαν ἔπειτα εἰς τὴν Αἴγυπτον καὶ Λιβύαν. Καὶ γελάσαντες μὲ ὑποσχέσεις ψευδεῖς τοὺς ἐκεῖ εὑρισκομένους Χριστιανούς, ὅτι ἐὰν ὑποταχθοῦν εἰς αὐτούς, δὲν θέλουν τοὺς βιάσουν νὰ παραβοῦν τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν, δὲν ἐφύλαξαν οἱ ἄθεοι τὰς ὑποσχέσεις των. Ὅθεν πολλοὺς Χριστιανοὺς τιμωρήσαντες διὰ νὰ ἀρνηθοῦν τὸν Χριστόν, ἐποίησαν αὐτοὺς Μάρτυρας, ἐπειδὴ καὶ ἐκεῖνοι δὲν ἠθέλησαν νὰ πατήσουν τὸν τίμιον Σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν οἱ ἀνωτέρω Σαρακηνοὶ ἐκούρσευσαν διάφορα ἔθνη, Ἰνδούς, καὶ Χαμπέσους, καὶ τὰ ἔθνη τῶν Μώρων, καὶ Λίβυας καὶ Ἰσπανούς, ἐπῆγαν καὶ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, θέλοντες νὰ κυριεύσουν αὐτήν. Ὁ δὲ ῥηθεὶς βασιλεὺς Λέων ἐβουλήθη νὰ δώσῃ εἰς αὐτοὺς χαράτζι, ἀλλ’ οἱ Σαρακηνοὶ δὲν ἔστεργον ἕως τούτου, ἀλλὰ ἤθελαν νὰ βάλουν καὶ φύλακας ἀπὸ λόγου των, διὰ νὰ φυλάττουν τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ὅθεν ἐπειδὴ οἱ πολῖται ἦλθον εἰς ἀπορίαν, καὶ δὲν ἤξευρον τί νὰ κάμουν, διὰ τοῦτο κατέφυγον εἰς τὴν Θεοτόκον, τὴν ἔφορον καὶ προστάτιδα τῆς Κωνσταντινουπόλεως, παρακαλοῦντες αὐτὴν νὰ βοηθήσῃ καὶ νὰ διασώσῃ τὴν ἐδικήν της πόλιν, ὁποῦ ἐκινδύνευε. Καὶ λοιπὸν εἰσακούει τούτων ἡ Θεοτόκος, καὶ παιδεύει τοὺς ἀθέους, καθὼς αὐτοῖς ἔπρεπεν.

Εἰς καιρὸν γὰρ ὁποῦ οἱ Σαρακηνοὶ ἔτρεχον ἔξω ἀπὸ τὸ τεῖχος τῆς Πόλεως, ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς μὲ βλάσφημα λόγια ὠνόμαζε τὴν Πόλιν Κωνσταντίαν, καὶ τὴν μεγάλην Ἐκκλησίαν τῆς Ἁγίας Σοφίας, οὐχὶ Ἁγίαν Σοφίαν, ἀλλὰ μόνον Σοφίαν ὠνόμαζε μὲ ψιλὸν ὄνομα εἰς καταφρόνησιν. Ὅθεν εὗρεν αὐτὸν ἡ παρὰ τῆς Θεοτόκου ἐκδίκησις. Πεσὼν γὰρ ἐκεῖνος ἀπὸ τὸ ἄλογόν του, δικαίως ὁ ἄδικος ἐκρημνίσθη καὶ ἀπέρριψε τὴν μιαράν του ψυχήν. Ἀλλὰ καὶ ὁ κήρυξ αὐτῶν, ἀναβαίνωντας ἐπάνω εἰς ἕνα ξύλον ὑψηλόν, διὰ νὰ κηρύξῃ τὴν μυσαρὰν καὶ ἀκάθαρτον αὑτῶν προσευχήν, καὶ αὐτὸς κάτω πίπτωντας, εὐθὺς διεσκορπίσθη εἰς κομμάτια καὶ ἐξέψυξεν. Ἔπειτα ἐπολέμησαν οἱ Σαρακηνοὶ καὶ μὲ τοὺς Βουλγάρους, καὶ ἐθανατώθησαν παρὰ τῶν Βουλγάρων εἴκοσι χιλιάδες Σαρακηνοί. Τὰ δὲ καΐκια αὐτῶν διασκορπίσασα ἡ Θεοτόκος, ἄλλα εἰς ἄλλα μέρη, παρέδωκεν αὐτὰ εἰς τέλειον ἀφανισμόν. Ἐπειδὴ γὰρ ἡ μεγάλη σιδηρᾶ ἁλυσίδα τῆς Πόλεως, ἐξαπλώθη εἰς τὸ πέραμα τοῦ Γαλατᾶ, διὰ τοῦτο ἐμποδίσθησαν ἀπὸ αὐτὴν οἱ Σαρακηνοί, καὶ δὲν ἐδυνήθησαν νὰ διαπεράσουν κάτω, ἀλλὰ εἰς τὸ στενὸν τὸ λεγόμενον Στένη, ἐκεῖ ἐσυντρίφθησαν ἀπὸ τὴν φουρτοῦναν. Τὰ δὲ μεγαλίτερα καΐκια αὐτῶν, τὰ ἔκαυσαν οἱ Ῥωμαῖοι. Ὅθεν ἐπειδὴ ἐπέρασε καιρὸς πολὺς καὶ ἔφαγαν οἱ Σαρακηνοὶ ὅσας τροφὰς εἶχον, διὰ τοῦτο ἔπεσαν εἰς τόσην μεγάλην πεῖναν, ὥστε ὁποῦ ἔτρωγαν καὶ σάρκας ἀνθρωπίνας, καὶ ποντικούς, καὶ ἑρπετὰ ἀκάθαρτα, καὶ ζῶα ψοφισμένα. Ὕστερον δέ, ὑπὸ τῆς ἀνάγκης βιαζόμενοι, ἔφαγον καὶ τὴν ἀνθρωπίνην κόπρον, ἀνακατόνοντες αὐτὴν μὲ ὀλιγώτατον ἄλευρον. Διὰ τοῦτο καὶ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς πρώτους καὶ μεγιστάνας τῶν Σαρακηνῶν, ἐπρόστρεξαν εἰς τὴν Πόλιν, καὶ ὑπετάχθησαν εἰς τοὺς Ῥωμαίους.

Μετὰ ταῦτα ἐσηκώθησαν οἱ Σαρακηνοὶ ἀπὸ τὸ τεῖχος τῆς Πόλεως, τὸ ὁποῖον εἶναι κατὰ τὴν ξηράν, καὶ ἦλθον εἰς τόπον καλούμενον Συκαῖς, ἤτοι εἰς τὸν Γαλατᾶν, καὶ ἐκεῖ εὑρόντες ἕνα ἄνθρωπον Ῥωμαῖον, κατηγορημένον εἰς διάφορα ἐγκλήματα, ὁ ὁποῖος ἐπρόστρεξεν εἰς αὐτούς, τοῦτον ἐκήρυξαν βασιλέα Ῥωμαίων. Εἶτα ἔδωκαν εἰς αὐτὸν δορυφόρους καὶ σωματοφύλακας, καὶ ποιήσαντες συμφωνίας μὲ αὐτόν, ἐπεριτριγύριζον τὸ τεῖχος τῆς Πόλεως, εὐφημοῦντες τὸν νεοχειροτόνητον βασιλέα καὶ ἐγκωμιάζοντες, καὶ μὲ αὐτὸ τρόπον τινὰ τὴν πίστιν τῶν Χριστιανῶν καταισχύνοντες. Ἀλλ’ ὅμως εἰς μάτην ἔγινε τὸ τοιοῦτον αὐτῶν ἐπιχείρημα. Ὁ δὲ πρῶτος τῶν Σαρακηνῶν, Σουλεϊμὰν ὀνομαζόμενος, ἐζήτησε νὰ ἔμβῃ μέσα εἰς τὴν Πόλιν διὰ νὰ θεωρήσῃ τὸν τόπον, καὶ ἔλαβε τὴν ἄδειαν. Ὅθεν ἦλθε καβαλάρης ἕως τὸν Βόσπορον, καὶ ὅλοι μὲν οἱ ἄλλοι, ἐμβῆκαν ἀβλαβῶς μέσα εἰς τὴν Πόλιν, αὐτὸς δὲ μόνος ὁ Σουλεϊμάν, δὲν ἐδύνετο νὰ ἔμβῃ, ἐπειδὴ καὶ τὸ ἄλογόν του ἔτρεχεν ὄρθιον, καὶ ἐσήκωνε τὰ ποδάριά του ὑψηλά. Ὅθεν δὲν ἐδύνετο νὰ ἔμβῃ ἀπὸ τὴν πόρταν. Ὁ δὲ Σουλεϊμὰν θαυμάζωντας, διατὶ δὲν ἐδύνετο νὰ ἔμβῃ, ἐσήκωσε τοὺς ὀφθαλμούς του, καὶ βλέπει ἐπάνω εἰς τὴν πόρταν τῆς Πόλεως ἱστορισμένην διὰ ψηφίδος, τὴν Δέσποιναν ἡμῶν Θεοτόκον καθημένην ἐπὶ θρόνου, καὶ βαστάζουσαν εἰς τὰς ἀγκάλας της τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Ὅθεν εὐθὺς ἐκατέβη ἀπὸ τὸ ἄλογον, καὶ πεζὸς ἐμβῆκε μέσα εἰς τὴν Πόλιν, κατηγορήσας τὸν ἑαυτόν του διὰ τὴν προτέραν βλασφημίαν ὁποῦ ἐλάλησεν.

Μὲ τοιοῦτον λοιπὸν τρόπον ἐγύρισαν οἱ Σαρακηνοὶ ἄπρακτοι, πολεμηθέντες ἀπὸ τὸν Θεόν, καὶ ἀπὸ τὴν Θεοτόκον, καὶ ἀφανισθέντες μὲ πεῖναν καὶ θανατικόν. Ὅσα δὲ καΐκια καὶ κάτεργα αὐτῶν ἔμειναν, ταῦτα καταβαίνοντα, ἐσυντρίφθησαν, ἄλλα εἰς τὸ πέλαγος, καὶ ἄλλα εἰς τοὺς λιμένας καὶ τὰς ξέρας τῆς θαλάσσης. Τὸ δὲ μεγαλώτατον θαῦμα ἐστάθη τοῦτο, ὅτι εἰς τὸ Αἰγαῖον πέλαγος ἔπεσε πλῆθος χαλάζης, ὁμοῦ μὲ φωτίαν, ἡ δὲ φωτία βυθιζομένη εἰς τὴν θάλασσαν, ἀνέβραζεν αὐτήν, καθὼς καὶ τὸ πυρωμένον σίδηρον ἀναβράζει, ὅταν βαλθῇ μέσα εἰς τὸ νερόν. Ὅθεν ἐπειδὴ ἡ πίσσα τῶν καϊκίων ἀνάλυσε, διὰ τοῦτο ὁμοῦ μὲ τοὺς ἀνθρώπους ἐβυθίζοντο τὰ καΐκια. Δέκα δὲ μόνον καΐκια ἐγλύτωσαν, καὶ ἔδωσαν εἴδησιν εἰς τοὺς ἄλλους Σαρακηνοὺς τῆς συμφορᾶς ὁποῦ ἔπαθον. Ἐπῆγαν λοιπὸν οἱ Σαρακηνοὶ ἐναντίον τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὴν δεκάτην πέμπτην τοῦ Αὐγούστου, καὶ ἀφ’ οὗ ἐπέρασεν ἕνας χρόνος, ἐγύρισαν πάλιν ὀπίσω μὲ πολλὴν ἐντροπήν, κατὰ τὴν δεκάτην πέμπτην τοῦ ἄλλου Αὐγούστου. Ὅθεν καιρὸς ἁρμόδιος εἶναι νὰ εἰπῇ τινας ἐδῶ μεγαλοφώνως τὸ ῥητὸν τοῦ Δαβίδ· «Τίς Θεὸς μέγας, ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν; Σὺ εἶ ὁ Θεός, ὁ ποιῶν θαυμάσια μόνος». Ὁ ὁποῖος ἐχάρισες λύτρωσιν εἰς τὸν λαόν σου καὶ εἰς τὴν Πόλιν σου, διὰ τῆς ἀχράντου σου Μητρός (3).[3]

Ἧς ταῖς ἁγίαις πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

**

Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005

[1] Σημείωσαι, ὅτι εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου τρία ἐγκώμια συνέθετο Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Ὧν τοῦ μὲν ἑνὸς ἡ ἀρχή ἐστιν αὕτη· «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων γίνεταί φησιν». Τοῦ δὲ ἑτέρου, αὕτη· «Ἔστι μὲν ἀνθρώπων οὐδείς, ὃς κατ’ ἀξίαν». Τοῦ δὲ τρίτου, αὕτη· «Ἔθος ἐστὶ τοῖς ἐρωτικῶς πρός τι διακειμένοις». Ἀνδρέας ὁ Κρήτης τρία, ὧν τοῦ μὲν ἑνὸς ἡ ἀρχή ἐστιν αὕτη· «Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις». Τοῦ δὲ ἑτέρου, αὕτη· «Ὅσοι τὸ σεπτὸν τοῦτο τῆς Θεοτόκου κατειλήφασι τέμενος». Τοῦ δὲ τρίτου, αὕτη· «Καλεῖ πάλιν ἡμᾶς τὸ συνεχὲς τοῦ λόγου». Γρηγόριος ὁ Θεσσαλονίκης ὁ Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή· «Τὴν ἐμὴν ὁμιλίαν σήμερον». Γερμανὸς ὁ Κωνσταντινουπόλεως, οὗ ἡ ἀρχή· «Φήμη καλὴ καὶ ἀγαθή». (Σῴζονται οὗτοι ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Διονυσίου, καὶ ἐν τῇ τοῦ Βατοπαιδίου, καὶ Ἰβήρων, καὶ ἐν ἄλλαις.) Ἀλλὰ καὶ Λέων ὁ Σοφὸς λόγον ἔχει εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου (παρὰ τῇ Ἱερᾷ Τελετουργίᾳ). Ὁ δὲ Μάρκος ὁ Ἐφέσου ὀκτώηχον Κανόνα ἐσύνθεσεν εἰς αὐτήν. Ὁμοίως καὶ Μανουὴλ ὁ Ῥήτωρ. Ὁ δὲ Νεῖλος ὁ Ῥόδου Μητροπολίτης, Ἱαμβικὸν Κανόνα ἐφιλοπόνησεν εἰς αὐτήν, οἵτινες σῴζονται ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῶν Ἰβήρων. Ἐν δὲ τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ σῴζεται καὶ ἕτερος λόγος τοῦ Ἁγίου Γερμανοῦ εἰς τὴν Κοίμησιν, οὗ ἡ ἀρχή· «Πᾶσα μὲν ἀνθρώπων γλῶσσά τε καὶ διάνοια».

[2] Σημειοῦμεν ἐνταῦθα, ὅτι ἡ Κυρία ἡμῶν Θεοτόκος, μετὰ τὴν ἐν τῷ τάφῳ τριήμερον αὑτῆς Κοίμησιν, ὄχι μόνον μετέστη, ἀλλὰ καὶ ἀνέστη ἀπὸ τοῦ τάφου, καὶ ἀνελήφθη εἰς τοὺς Οὐρανούς, ἤτοι ἑνώθη πάλιν ἡ ὁλόφωτος αὐτῆς ψυχὴ μετὰ τοῦ θεοδόχου αὐτῆς σώματος, καὶ οὕτως ἀνέστη ἀπὸ τοῦ τάφου. Καὶ μετὰ τὴν ἀνάστασίν της, εὐθὺς ἀνελήφθη σύσσωμος εἰς τοὺς Οὐρανούς, μᾶλλον δὲ καὶ ὑπὲρ Οὐρανούς. Ὅτι δὲ ταῦτά ἐστιν ἀληθῆ, βεβαιοῦσι τὰ πνευματοκίνητα στόματα τῶν ἱερῶν Θεολόγων. Ὁ μὲν γὰρ θεσπέσιος Ἀνδρέας ὁ Κρήτης, ἐν ἑνὶ τῶν εἰς τὴν Κοίμησιν τριῶν ἐγκωμίων αὑτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις», οὕτω γράφει· «Πῶς οὐκ ἀψευδὴς ἡ μετάθεσις; ἐπεὶ καὶ τἄλλα συνέδραμε. Ψυχῆς διάστασις ἀπὸ σώματος· συνθέτου λύσις· μερῶν διάζευξις· ἀνάλυσις, ἐπίζευξις (ἤτοι ἕνωσις ψυχῆς μετὰ σώματος), σύμπηξις (ἤτοι ἀνάστασις) καὶ πρὸς τὸ ἀφανὲς ὑποχώρησις». Ὁ Δαμασκηνὸς Ἰωάννης ἐν ἑνὶ τῶν εἰς τὴν Κοίμησιν τριῶν λόγων αὐτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἔθος ἐστὶ τοῖς ἐρωτικῶς πρός τι διακειμένοις», οὕτω φησίν· «Ἔδει καθάπερ χρυσὸν ἀποβαλοῦσαν τὸ γεῶδες καὶ ἀλαμπὲς τῆς θνητότητος πάχος, ὡς ἐν χωνεύσει τῷ θανάτῳ σάρκα (τῆς Θεοτόκου) ἄφθαρτον καὶ καθαρὰν τῷ φέγγει τῆς ἀφθαρσίας ἐκλάμπουσαν, ἐξαναστῆναι τοῦ μνήματος. Σήμερον ἀρχὴν λαμβάνει (ἡ Θεοτόκος) δευτέρας ὑπάρξεως (ἥτις ἐστὶν ἡ ἀνάστασις) ὑπὸ τοῦ δόντος αὐτῇ τὴν ἀρχὴν τῆς προτέρας ὑπάρξεως». Τούτοις συμμαρτυρεῖ καὶ ὁ ἱερὸς Κοσμᾶς οὕτως ᾄδων ἔν τινι τροπαρίῳ τῆς πρώτης ᾠδῆς τοῦ εἰς τὴν Κοίμησιν Κανόνος αὑτοῦ· «Διὸ θνήσκουσα, σὺν τῷ Υἱῷ ἐγείρῃ διαιωνίζουσα».

Καθαρώτατα δὲ καὶ σαφέστατα τοῦτο παρίστησιν ὁ τῆς Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἐν τῷ εἰς τὴν Κοίμησιν λόγῳ αὑτοῦ, οὕτω πανηγυρίζων· «Μόνη αὕτη νῦν μετὰ τοῦ θεοδοξάστου Σώματος σὺν τῷ Υἱῷ τὸν οὐράνιον ἔχει χῶρον… εἰ γὰρ ψυχὴ Θεοῦ χάριν ἔνοικον σχοῦσα πρὸς Οὐρανὸν ἀνέρχεται τῶν ἐνταῦθα λυθεῖσα… πῶς ἄν, τὸ μὴ μόνον ἐν ἑαυτῷ λαβὸν αὐτὸν τὸν προαιώνιον καὶ μονογενῆ τοῦ Θεοῦ Υἱόν, τὴν ἀένναον πηγὴν τῆς χάριτος, ἀλλὰ καὶ γεννητικὸν ἀναφανὲν αὐτοῦ σῶμα, οὐκ ἀπὸ γῆς πρὸς Οὐρανὸν ἀνελήφθη; Διὰ τοῦτο, τὸ γεννῆσαν εἰκότως σῶμα, συνδοξάζεται τῷ γεννήματι δόξῃ θεοπρεπεῖ, καὶ συνανίσταται, κατὰ τὸ προφητικὸν ᾆσμα, τῷ πρότερον ἀναστάντι τριημέρῳ Χριστῷ, ἡ Κιβωτὸς τοῦ ἁγιάσματος αὐτοῦ. Καὶ παράστασις γίνεται τοῖς μαθηταῖς τῆς ἐκ νεκρῶν αὐτῆς ἀναστάσεως, αἱ σινδόνες καὶ τὰ ἐντάφια μόνα περιλειφθέντα τῷ τάφῳ, καὶ μόνα κατ’ αὐτὸν εὑρεθέντα τοῖς κατὰ ζήτησιν προσελθοῦσι, καθάπερ ἐπὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ Δεσπότου πρότερον. Οὐκ ἦν δὲ χρεία καὶ ταύτην ἔτι προσολίγον, καθάπερ ὁ ταύτης Υἱὸς καὶ Θεός, διατρίψαι τῇ γῇ. Διὰ τοῦτο πρὸς τὸν ὑπερουράνιον εὐθὺς ἀνελήφθη χῶρον ἀπὸ τοῦ τάφου».

Ἀλλὰ καὶ ὁ Θεόδωρος ὁ Στουδίτης τοῦτο βεβαιοῖ ἐν τῷ εἰς τὴν Κοίμησιν λόγῳ αὑτοῦ. Ὡσαύτως δὲ καὶ ὁ θεῖος Μάρκος ὁ Ἐφέσου ἐν τοῖς εἰς τὴν Κοίμησιν ὀκτωήχοις Κανόσιν αὐτοῦ, οὕτω λέγει ἔν τινι τροπαρίῳ τῆς ἐνάτης ᾠδῆς τοῦ βαρέος ἤχου· «Μεγαλυνέσθω εὐφήμοις ᾠδαῖς ἡ Πάναγνος, μακαριζέσθω ἀξίως ἡ Παμμακάριστος, ὅτι νενέκρωται καὶ ἐγήγερται πάλιν ὡς Μήτηρ τοῦ Κυρίου, εἰς πίστωσιν ἐσχάτης ἀναστάσεως ἣν ἐλπίζομεν». Καὶ ἐν ἄλλῳ τροπαρίῳ τῆς ς΄ ᾠδῆς τοῦ πλαγίου δ΄ ἤχου οὕτω φησί· «Νέκρωσιν ἡ τῆς ζωῆς Μήτηρ δέχεται, καὶ τάφῳ τεθεῖσα, μετὰ τρίτην ἡμέραν, εὐκλεῶς ἐξανίσταται εἰς αἰῶνας τῷ Υἱῷ συμβασιλεύουσα, καὶ αἰτοῦσα τὴν τῶν πταισμάτων ἡμῖν ἄφεσιν». Παρίημι λέγειν, ὅτι καὶ ἐν τῷ κοινῷ Ὡρολογίῳ γράφεται περὶ τῆς ὑψώσεως τῆς Παναγίας, ὅτι οἱ μαθηταὶ τῷ τάφῳ προσελθόντες, καὶ μὴ εὑρόντες τὸ Πανάγιον τῆς Θεοτόκου σῶμα, ἐπείσθησαν ἀληθῶς, ὅτι σύσσωμος, ζῶσα, καὶ τριήμερος, ὡς ὁ Υἱὸς αὐτῆς, ἐκ νεκρῶν ἀναστάσα καὶ μεταστάσα, εἰς Οὐρανοὺς μεταβέβηκε.

Εἰ δὲ καὶ προβάλοι τινὰς τὸ Κάθισμα ἐκεῖνο τὸ λέγον· «Εἰς τὰ Οὐράνια, ἡ νοερά σου ψυχή, εἰς τὸν Παράδεισον, ἡ ἱερά σου Σκηνή». Ἀποκρινόμεθα: πρῶτον, ὅτι τὸ Κάθισμα αὐτὸ εἶναι ἀνωνύμου ποιητοῦ, καὶ οὐχὶ Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, καὶ δεύτερον, ὅτι τὸ Κάθισμα αὐτὸ ἐν τοῖς χειρογράφοις βίβλοις οὕτως εὑρίσκεται γεγραμμένον· «Εἰς τὸν Παράδεισον, ἡ νοερά σου ψυχή, ὡς θεοπρόστακτον, Μαρία ἄχραντε, τοῖς Ἀποστόλοις ἐν φωνῇ, Παναγία παραδέδοται». Ἐκ δὲ τῶν ἀμφιλεγομένων, οὐδὲν βέβαιον συμπεραίνεται. Ἄλλως τε δέ, καὶ ὁ Παράδεισος νοητῶς ἐννοεῖται, καὶ ἀντὶ τοῦ Οὐρανοῦ παραλαμβάνεται, ὡς λέγει ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος, ἑρμηνεύων τὸ, «Σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ Παραδείσῳ».

Διατί δὲ οὐ δημοσιεύεται ἐπ’ Ἐκκλησίας ἡ τῆς Θεοτόκου ἀνάστασις καὶ ἀνάληψις, ἀλλὰ Μετάστασις μόνον αὐτῆς λέγεται; Εἰς τοῦτο ἀποκρίνονται μερικοί. Πρῶτον, ὅτι ἡ τῆς Θεοτόκου ἀνάστασις καὶ ἀνάληψις δὲν εἶναι μαρτυρημένη ἐν ταῖς θείαις Γραφαῖς, καθὼς εἶναι ἡ τοῦ Υἱοῦ αὐτῆς καὶ Θεοῦ Ἀνάστασις καὶ Ἀνάληψις. Δεύτερον, διατὶ ἡ τῆς Θεοτόκου ἀνάστασις καὶ ἀνάληψις, δόγμα ἐστὶ μυστικόν, ἐν μόνοις τοῖς λόγοις τῶν Πατέρων σημειούμενον, καὶ οὐχὶ κήρυγμα. Ὅθεν καὶ σιωπᾶται, ἐπεὶ κατὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, «Τὰ μὲν δόγματα σιωπᾶται, τὰ δὲ κηρύγματα δημοσιεύεται» (καν. Ϟα΄). Ἀποκρίνονται δὲ καὶ τρίτον, ὅτι ἡ Μετάστασις εἶναι καθολικωτέρα τῆς ἀναστάσεως καὶ ἀναλήψεως. Καθότι πᾶν τὸ ἀναστηθὲν ἢ ἀναληφθέν, μεθίσταται κατὰ τόπον. Ὅθεν ἡ Μετάστασις λεγομένη ἐπὶ τῆς Θεοτόκου, καὶ τὴν ἀνάστασιν αὐτῆς συμπεριλαμβάνει καὶ τὴν ἀνάληψιν. Ἐκ τῶν εἰρημένων λοιπὸν ἔγινε δῆλον, ὅτι οἱ φρονοῦντες, ὅτι ἡ Θεοτόκος οὐκ ἀνέστη, ἤτοι δὲν ἑνώθη ἡ ἁγιωτάτη αὐτῆς ψυχὴ μετὰ τοῦ ἀχράντου αὐτῆς σώματος, ἀλλ’ οὐδὲ τὸ σῶμα αὐτῆς ἐστὶ ζωντανὸν ἐν Οὐρανοῖς, ἀλλὰ νεκρόν, ὡς χωρισμένον τῆς ζωοποιούσης αὐτὸ ψυχῆς, οὐκ ὀρθῶς τοῦτο φρονοῦσιν.

[3] Ὅρα καὶ εἰς τὰς ἕνδεκα τοῦ Μαΐου, τὴν ὑποσημείωσιν εἰς τὰ γενέθλια τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Σημείωσαι, ὅτι ἀτάκτως γράφεται ἡ διήγησις αὕτη παρὰ τοῖς Μηναίοις ἐν τῇ δεκάτῃ ἕκτῃ τοῦ Αὐγούστου, εἰς καιρὸν ὁποῦ οἱ Σαρακηνοί, καὶ ἐπῆγαν εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ ἔφυγον ἀπὸ αὐτὴν κατὰ τὴν δεκάτην πέμπτην τοῦ Αὐγούστου. Διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς ὧδε αὐτὴν ἐτάξαμεν. Ἕως λοιπὸν ὁποῦ ἡμεῖς συμμέτρως ἁμαρτάνομεν, ἐπροστατεύετο ἡ Κωνσταντινούπολις ὑπὸ τῆς Θεοτόκου, καὶ ἀνωτέρα πάσης ἁλώσεως ἐφυλάττετο. Ἐπειδὴ δὲ ἡμεῖς ὑπερβαλλόντως ὠλισθήσαμεν εἰς τὰς κακίας, διὰ τοῦτο καὶ ἡ Κωνσταντινούπολις στερηθεῖσα τῆς προστασίας τῆς Θεοτόκου, παρεδόθη φεῦ! εἰς τὰς χεῖρας τῶν ἀλλοφύλων, καὶ τώρα εὑρίσκεται ἀκλεὴς καὶ ἄτιμος, ἐκεῖ ὁποῦ πρότερον ἦτον ἔντιμος καὶ εὐκλεής. Ὥστε ὁποῦ καθ’ ἕνας ὁποῦ τὴν βλέπει, ἔχει νὰ ἀναστενάξῃ ἀπὸ καρδίας, καὶ νὰ εἰπῇ ἐκεῖνο τὸ ἡρωελεγεῖον, ὁποῦ προσφυῶς συνέθηκεν εἰς αὐτὴν Μάξιμος ὁ Μαργούνιος ὁ Κυθήρων (ἤτοι τοῦ Τζυρίγου) Ἐπίσκοπος.

«Ῥώμην εἰσορόων τὴν ὁπλοτέρην στονόεσσαν,

Τούς τε πάρος χρυσοῦς κειρομέναν πλοκάμους,

Ἆ Πόλις! ἆ σοι ἔφην! ἆ σοι Πόλις! ἣ ποθ’ ἑλοῦσα,

Σκῆπτρά τε βασιλίης, στέμματα τ’ εὐσεβίης.

Νῦν δ’ ὑπ’ ἀτασθαλίης στυγερῆς, φεῦ! δεινὰ παθοῦσα,

Κεῖσ’ ἀκλεὴς κόσμον, πᾶντ’ ἀποσεισαμένα».