ΤΟ ΣΤΑΥΡΟΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟ ΠΑΣΧΑ

π. Βασιλείου Ἰ. Καλλιακμάνη

Τό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα (Ἰωάν. 1, 1-17)

Θεολογική καί κοινωνική προσέγγιση

Ὁ Σταυρός ὁδηγεῖ στήν Ἀνάσταση, ἡ Μεγάλη Παρασκευή κυοφορεῖ τή λαμπροφόρο Κυριακή τοῦ Πάσχα. Τή λύπη, τήν ἀθυμία καί τήν ἀπόγνωση διαδέχεται ἡ χαρά καί ἡ εἰρήνη τῆς Ἀναστάσεως. Χωρίς τό Σταυρό δέ νοεῖται Ἀνάσταση καί χωρίς Ἀνάσταση δέν ἔχει νόημα ὁ Σταυρός. Γι’ αὐτό καί τό ὀρθόδοξο Πάσχα εἶναι σταυροαναστάσιμο. Καί κάθε ἄνθρωπος μετέχει ὁλόσωμα καί ὁλόψυχα στή μεγάλη ἑορτή τῆς πίστης καί τῆς συνάντησης μέ τόν Ἀναστημένο Κύριο. Ἡ συμπόρευση καί ἡ συσταύρωση μέ Αὐτόν τόν καθιστᾶ μέτοχο τοῦ θείου φωτός καί τόν φέρνει σέ πραγματική κοινωνία μέ τούς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς.

β) Ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, στή σημερινή περικοπή (Ἰωάν. 1, 1-17), ἀναφέρει ὅτι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος. Προσέλαβε ἀνθρώπινη σάρκα καί σκήνωσε ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους, φανερώνοντας ἔτσι τή θεϊκή Του δόξα. Εἶναι τό φῶς τό ἀληθινό, πού φωτίζει κάθε ἄνθρωπο πού ἔρχεται στόν κόσμο. Γιά νά ἀναγνωρίσει ὅμως ὁ ἄνθρωπος τή θεϊκή παρουσία, χρειάζεται καταρχήν νά ἔχει οἰκειωθεῖ τό θεῖο φῶς διά τοῦ βαπτίσματος στό ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ὁπότε ἡ ἔνταξη στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία, καί ἡ μέθεξη τῶν ἱερῶν μυστηρίων τόν καθιστοῦν δεκτικό τοῦ θείου φωτισμοῦ.

γ) Παράλληλα, ἀπαιτεῖται καί ἡ διαρκής ἀνθρώπινη συναίνεση καί προσπάθεια μέσω τῆς ἄσκησης. «Καθαρθῶμεν τὰς αἰσθήσεις καὶ ὀψόμεθα τῷ ἀπροσίτῳ φωτὶ τῆς ἀναστάσεως», ψάλλει ὁ ἱερός Ὑμνωδός. Σέ αὐτό συμβάλλει καί ἡ νηστεία, ἡ μετάνοια, ἡ ἐγκράτεια, ἡ ἐσωτερική συντριβή ἀλλά καί ἡ ἔμπρακτη ἄσκηση τῆς ἀγάπης. Ὁρισμένοι βλέπουν τόν Χριστό μόνο ὡς Θεό, ἐνῶ ἄλλοι τόν βλέπουν μόνο ὡς ἄνθρωπο. Οἱ πρῶτοι τόν τοποθετοῦν τόσο ψηλά πού δέν τόν φτάνουν. Οἱ δεύτεροι τόν ἀπογυμνώνουν ἀπό τή θεότητα, στερώντας οὐσιαστικά ἀπό τόν ἄνθρωπο τή δυνατότητα νά γίνει θεός κατά χάριν καί νά ὑπερβεῖ τή φθορά καί τό θάνατο.

δ) Ὁ Χριστός ὅμως ὡς Θεάνθρωπος ἀνοίγει τήν ὁδό τῆς νίκης ἐναντίον τοῦ θανάτου καί γίνεται «πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν». Τήν πορεία αὐτή μπορεῖ νά ἀκολουθήσει καί ὁ χριστιανός. Σταυρώνει τά πάθη του γιά νά συναναστηθεῖ μέ τόν Χριστό. Πεθαίνει διά τῆς μετανοίας καί τῶν δακρύων γιά τή ζωή τῆς ἁμαρτίας καί γεύεται ἀπό τήν παρούσα ζωή τά ἀγαθά τῆς Ἀνάστασης. Τηρεῖ φιλότιμα τίς θεῖες ἐντολές καί οἰκειώνεται τίς ἀρετές, πού τόν ἐλευθερώνουν ἀπό τή φθορά καί τό θάνατο: «Θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει» (Ρωμ. 6, 9). 

ε) Τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως ἐκχέεται πλουσιοπάροχα στόν κόσμο. Ἀπαιτοῦνται ὅμως καθαρά αἰσθητήρια καί καθαροί ὀφθαλμοί, γιά νά ἀναγνωρίσουν οἱ ἄνθρωποι τήν ἐνέργεια τοῦ ἀναστάσιμου φωτός. Συχνά ἡ πνευματική τύφλωση ἐμποδίζει αὐτή τήν κοινωνία. Ἀλλά αὐτές τίς ἅγιες ἡμέρες ὅλοι αἰσθάνονται, ἔστω ἀμυδρά, μιά ἀχτίδα τοῦ θείου φωτός νά φωτίζει τό νοῦ καί τήν καρδιά τους. Στήν ὀρθόδοξη ἀνατολική παράδοση, παρά τήν ἀλλοτρίωση, διασώζονται ἀκόμη καί λαϊκά ἔθιμα πού δηλώνουν ὅτι οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν λησμονήσει παντελῶς τό φῶς τῆς βαπτίσεώς τους. Ἡ λαμπάδα, ὁ ἀναστάσιμος χαιρετισμός, τό κοινό τραπέζι, τό κόκκινο μαντήλι τῆς Μ. Πέμπτης, ὁ ἐν Χριστῷ ἀσπασμός τῆς ἀγάπης, ἡ ἐπίσκεψη στά μνήματα κ.ἄ., εἶναι ὁρισμένα ἀπό αὐτά.

στ) Ἡ ἀναστάσιμη λαμπάδα, πού σύμφωνα μέ τό ἔθιμο εἶναι δῶρο τοῦ νονοῦ, λιώνει, λάμπει καί φωτίζει, παραπέμποντας στό σταυροαναστάσιμο χριστιανικό ἦθος. Ἐπίσης ὁ χαιρετισμός «Χριστός Ἀνέστη», «Ἀληθῶς Ἀνέστη», πού σέ ὁρισμένες περιοχές ἀντικαθιστᾶ κάθε ἄλλο χαιρετισμό γιά σαράντα μέρες, εἶναι ἐκφραστικός τοῦ ἀναστάσιμου βιώματος. Ἀλλά καί ἡ ἐπίσκεψη στά μνήματα τῶν κεκοιμημένων τίς ἅγιες αὐτές ἡμέρες δείχνει τήν πίστη τοῦ λαοῦ, ὅτι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἀναψύχει τίς ψυχές τους καί ἀποτελεῖ πρόκριμα γιά τήν ἀνάσταση ὁλόκληρου τοῦ ἀνθρώπινου γένους.

ζ) Ἐκεῖνο ὅμως πού ἀποτελεῖ τήν κορύφωση τῆς προσπάθειας τοῦ ἀνθρώπου νά γίνει κοινωνός τοῦ πάθους καί τῆς Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ ἐσωτερική ἀνάγκη γιά συμμετοχή στό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἀρκεῖ αὐτή νά γίνεται μετά «καθαροῦ συνειδότος», «πεφωτισμένης καρδίας», βαθειᾶς πίστης καί ἀγάπης πρός τό συνάνθρωπο. Τότε, σύμφωνα μέ τόν ἱερό Χρυσόστομο, «ὅλοι ἀπολαμβάνουν τό συμπόσιο τῆς πίστεως. Ὅλοι γεύονται τόν πλοῦτο τῆς χρηστότητας. Κανείς δέ θρηνεῖ γιά τήν πνευματική του πενία, διότι φανερώθηκε ἡ κοινή βασιλεία. Κανείς δέν ὀδύρεται γιά τά πταίσματά του, διότι συγγνώμη ἀπό τόν τάφο ἀνέτειλε. Κανείς δέ φοβᾶται τό θάνατο, γιατί μᾶς ἐλευθέρωσε τοῦ Σωτῆρος ὁ θάνατος. Ἀναστήθηκε ὁ Χριστός καί χαίρουν οἱ ἄγγελοι. Ἀναστήθηκε ὁ Χριστός καί ἡ ζωή βασιλεύει». Ἀναστήθηκε ὁ Χριστός καί ὑπερβαίνεται ὁ μωσαϊκός νόμος, ἀλλά καί ἡ χάρη τοῦ Ἀναστάντος πλημμυρίζει τίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων!

Ἀπό τό βιβλίο: Μαθητεύοντας στό Εὐαγγέλιο τῆς Κυριακῆς