Ομιλία στην Μεγάλη Παρασκευή[1]

Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς

Ουδέποτε ήταν ο Θεός μέσα στον άνθρωπο, αγαπητοί αδελφοί, λιγότερο απ’ ότι σήμερα. Σήμερα ο διάβολος εγκαταβίωσε στον άνθρωπο για να εξοβελίσει τον Θεάνθρωπο. Σήμερα όλο το κακό μετακομίστηκε στο σώμα του ανθρώπου για να διώξει τον Θεό από το σώμα του. Σήμερα όλη η κόλαση μετοίκησε στη γη˙ θυμάται καθόλου κανείς ότι η γη κάποτε ήταν παράδεισος; Η σημερινή πτώση του ανθρώπου είναι αμέτρητα μεγαλύτερη από την πρώτη πτώση˙ τότε ο άνθρωπος αποστάτησε από τον Θεό, σήμερα όμως έχει σκοτώσει τον Θεό. Άνθρωπε, ποιο είναι το όνομά σου, αν δεν είναι διάβολος;

Μα, τι λέγω εγώ; Τούτο είναι προσβολή για το διάβολο. Ο διάβολος ουδέποτε ήταν τόσο κακός, τόσο δεξιοτεχνικά κακός όπως ο άνθρωπος. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός κατέβηκε και μέσα στον Άδη αλλά δεν τον σταύρωσαν εκεί. Εμείς Τον σταυρώσαμε! Μα, οι άνθρωποι δεν είναι χειρότεροι από το διάβολο; Η γη δεν είναι πιο κολασμένη από την κόλαση; Από την κόλαση δεν εδίωξαν τον Χριστό˙ και οι άνθρωποι σήμερα τον έχουν διώξει από τη γη, τον εξεδίωξαν από του σώμα τους, από την ψυχή του, από την πόλη τους…

Ομιλία στην Μεγάλη Παρασκευή

Μέσα στην κόρη οφθαλμού μου κούρνιασε σαν φίδι το μοχθηρό ερώτημα και φθονερά με ρωτά: Ο άνθρωπος πότε ήταν καλός, όταν μπόρεσε να σταυρώσει τον Χριστό; Εσύ εμπιστεύεσαι τον άνθρωπο˙ εγκωμιάζεσαι μ’ αυτόν˙ είσαι αισιόδοξος; Κοίτα τον άνθρωπο από το ζενίθ της Μεγάλης παρασκευής, κοίτα τον άνθρωπο πώς δολοφονεί τον Θεάνθρωπο και πες μου: Είναι και τώρα αισιόδοξος; Δεν ντρέπεσαι που είσαι άνθρωπος; Δεν βλέπεις ότι ο άνθρωπος είναι χειρότερος από το διάβολο;

Ξεχάστε όλες τις μέρες πριν και όλες τις μέρες μετά την Μεγάλη Παρασκευή˙ κατεβάστε τον άνθρωπο στα όρια της μεγάλη Παρασκευής, δεν είναι αυτός η κόρη του οφθαλμού όλων των κακών, το γήπεδο όλων των πειρασμών, η συσσώρευση όλων των βδελυγμάτων; Δεν έχει τρελαθεί η γη σήμερα εξαιτίας του ανθρώπου; Δεν έχει τεκμηριώσει ο άνθρωπος, δολοφονώντας τον Θεάνθρωπο, ότι πράγματι είναι η παραφροσύνη της γης;

Ούτε η Ημέρα της Κρίσεως δεν θα είναι πιο φοβερή από την Μεγάλη Παρασκευή. Όχι, θα είναι αναμφισβήτητα λιγότερο φοβερή, επειδή τότε ο Θεός θα κρίνει τον άνθρωπο, ενώ σήμερα ο άνθρωπος κρίνει τον Θεό. Σήμερα είναι η φοβερή Ημέρα της Κρίσεως για τον Θεό˙ Τον κρίνει η ανθρωπότητα. Σήμερα ο άνθρωπος εκτιμά τον Θεό˙ Τον εκτιμά για 30 αργύρια. Τον Χριστό για 30 αργύρια! Μα, αυτό είναι η τελευταία τιμή; Μα, ο Ιούδας είναι η τελευταία μας λέξη περί του Χριστού;

Σήμερα η ανθρωπότητα καταδίκασε τον Θεό σε θάνατο. Αυτό είναι η μεγαλύτερη εξέγερση στην ιστορία του ουρανού και της γης. Αυτό είναι η μεγαλύτερη αμαρτία στην ιστορία του ουρανού και της γης. Ούτε οι πεπτωκότες άγγελοι δεν το έκαναν. Σήμερα έχει εκτελεστεί η φοβερή Ημέρα της κρίσεως πάνω στον Θεό. Ουδέποτε μέχρι σήμερα είδε ο κόσμος τον πιο αθώο ως κατηγορούμενο, ουδέποτε τον πιο παράφρονα ως κριτή. Ξεγελασμένος ο Θεός όσο ποτέ άλλοτε. Ο «Ἅδης παγγέλαστος» σήμερα μετακομίστηκε στον άνθρωπο και ξεγέλασε τον Θεό και καθετί του Θεού. Περιφρονείται σήμερα Εκείνος που ποτέ δεν γελούσε. Λένε ότι ο Κύριος Ιησούς ποτέ δεν γελούσε, όμως Τον είδαν πολλές φορές που έκλαιγε. Ντροπιασμένος είναι σήμερα Εκείνος ο Οποίος ήρθε να μας δοξάσει˙ βασανισμένος είναι σήμερα Εκείνος που ήρθε να μας λύσει από την θλίψη˙ παραδίδεται σήμερα σε θάνατο Εκείνος που έφερε την αιώνια ζωή. Άνθρωπε, υπάρχει τέλος στην παραφροσύνη σου; Υπάρχει πυθμένας της πτώσης σου;

Τον σταυρό, το πιο ντροπιαστικό δώρο, χαρίσαμε σ’ Εκείνον που μας χάρισε την αιώνια δόξα. Λεπρέ, Αυτός σε καθάρισε από τη λέπρα, μα γι’ αυτό Του δωρίζεις τον σταυρό; Τυφλέ, Αυτός σου άνοιξε τα μάτια, μα, για να βλέπεις να φτιάξεις τον σταυρό και να Τον σταυρώσεις σ’ Αυτόν; Νεκρέ, Αυτός σε ανάστησε από τον τάφο, μα, γι’ αυτό να Τον πετάξεις στον τάφο σου; Με τις ευχάριστες αγγελίες γλύκανε ο Γλυκύτατος Ιησούς το πικρό μυστήριο της ζωής μας, αδελφέ, για ποια απ’ αυτές Του δωρίσαμε τέτοια πικρότητα; «Άνθρωποί μου, τι σας έκανα; Δεν γέμισα την Ιουδαία με θαύματα; Δεν ανάστησα τους νεκρούς με μία λέξη; Δεν θεράπευσα κάθε ασθένεια και αδυναμία;… τί μου δίνετε εσείς; Για τις θεραπείες τις πληγές, τί Μου δώσατε; Για τη ζωή με δολοφονείτε και με σταυρώνετε στο ξύλο;

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η ντροπή μας, αδελφοί, και το αίσχος μας και η ήττα μας. Στον Ιούδα Ισκαριώτη υπάρχει λίγο από την ψυχή του καθενός. Αν δεν ήταν έτσι, θα ήμασταν αναμάρτητοι. Μέσω του Ιούδα όλοι πέσαμε˙ όλοι πουλήσαμε τον Χριστό˙ όλοι προδώσαμε τον Χριστό και δεχτήκαμε τον διάβολο, αγκαλιάσαμε τον Σατανά, ναι, τον σατανά, επειδή στο άγιο Ευαγγέλιο είναι ειπωμένο: «Καὶ μετὰ τὸ ψωμίον τότε εἰσήλθεν εἰς ἐκεῖνον ὁ σατανᾶς». Μετά το ποιο ψωμίο; Μετά το κομμάτι ψωμιού που του έδωσε ο Χριστός˙ μετά τη μετάληψη˙ μετά τον Χριστό. Αχ, υπάρχει μεγαλύτερη πτώση, μεγαλύτερη φρίκη;

Φιλαργυρία, εσύ πρόδωσες τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό! Φιλαργυρία, εσύ και σήμερα Τον προδίδεις. Τον Ιούδα ο οποίος ήταν μαθητής του Χριστού, ο οποίος τρία χρόνια ήταν μαζί Του, ο οποίος παρευρισκόταν σε όλα τα θαύματα του Χριστού, ο οποίος με τον όνομα του Χριστού καθάριζε τους λεπρούς, θεράπευε τους ασθενείς, ανέσταινε τους νεκρούς, εξόριζε τα ακάθαρτα πνεύματα˙ αυτόν τον Ιούδα η φιλαργυρία τον έκανε προδότη και χριστοκτόνο˙ πώς τότε εμένα και εσένα να μην κάνει προδότη και χριστοκτόνο, εμένα που δεν έβλεπα τον Θεό εν σώματι τρία χρόνια, που δεν καθάριζα ούτε με το όνομα του Ιησού τους λεπρούς ούτε θεράπευα τους ασθενείς ούτε ανέσταινα τους νεκρούς; Ο Ιούδας ήταν αρκετό καιρό μ’ Εκείνον ο Οποίος δεν είχε που να γείρει το κεφάλι Του, μ’ Εκείνον που είτε με τα έργα είτε με τα λόγια δίδασκε ότι δεν πρέπει να κουβαλάμε ούτε άργυρο ούτε χρυσό. Και εγώ; Και εσύ; Αν δεν ξέρεις να χαίρεσαι  την φτώχεια, αδελφέ, αν δεν ξέρεις να είσαι χαρούμενος με την φτώχεια, να ξέρεις ότι ομοιάζεις τρόπον τινά με τον Ιούδα. Μην ρωτήσεις: «Μήτι ἐγώ εἰμι, Κύριε;», επειδή αναμφίβολα θα ακούσεις την απάντηση: «Σὺ εἶπας».

Αν ποθείς τον πλούτο, αν καίει σιγά και κρυφά το πάθος για τα χρήματα, να ξέρεις ότι μέσα σου συλλαμβάνεις τον Ιούδα. Αδελφέ και φίλε, να συγκρατήσεις στη μνήμη σου για όλη τη ζωή σου, η φιλαργυρία σταύρωσε τον Χριστό, σκότωσε τον Θεό˙ η φιλαργυρία από μαθητή του Χριστού τον έκανε εχθρό του Χριστού, δολοφόνο του Χριστού. Και όχι μόνο αυτό, αυτή σκότωσε και τον Ιούδα. Η φιλαργυρία έχει αυτήν την καταραμένη ιδιότητα να κάνει τον άνθρωπο όχι μόνο χριστοκτόνο αλλά και αυτόχειρα. Προ πάντων «σκοτώνει» τον Θεό μέσα στην ψυχή του ανθρώπου˙ σκοτώνοντας δε τον Θεό μέσα στον άνθρωπο, αυτή κατόπιν σκοτώνει και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Ο θάνατος είναι ένα φοβερό μυστήριο, αδελφοί, όμως το πιο φοβερό είναι όταν οι άνθρωποι παραδίδουν τον Θεό σε θάνατο και επιδιώκουν να Τον σκοτώσουν εντελώς, να Τον καταστρέψουν πλήρως, όλος για να γίνει νεκρός, να χαθεί εντελώς. Σήμερα είναι η μέρα που οι άνθρωποι είναι φοβεροί για τον Θεό, επειδή βασανίζουν τον Θεό καθώς δεν Τον βασάνισε κανείς ποτέ˙ επειδή φτύνουν τον Θεό καθώς δεν Τον έφτυσε κανείς ποτέ˙ επειδή δέρνουν τον Θεό καθώς δεν Τον έδειρε κανείς ποτέ. Ας σιωπήσει καθετί που ονομάζεται άνθρωπος! «Σιγησάτω πᾶσα σὰρξ βροτεία»! Ας μην ταυτίζεται κανείς με τον άνθρωπο, ας μην ταυτίζεται κανείς με την ανθρωπότητα, αφού, ιδού, η ανθρωπότητα δεν αντέχει τον Θεό στο περιβάλλον της, δολοφονεί τον Θεό. Μα, με τέτοια ανθρωπότητα να επαινούμαστε; Ας μην εγκωμιάζεται κανείς με τον ουμανισμό! Αχ, μα αυτό είναι μόνο σατανισμός, σατανισμός, σατανισμός…

Σήμερα όχι οι διάβολοι, όχι τα θηρία, όχι τα τσακάλια αλλά οι άνθρωποι έπλεξαν το ακάνθινο στεφάνι και το έβαλαν στο κεφάλι του Χριστού. Με το ακάνθινο στεφάνι στολίζουν Εκείνον που εξωράισε τον άνθρωπο με την αθανασία. Το ακάνθινο στεφάνι πλέκει η ανθρωπότητα γύρω από το κεφάλι Εκείνου που έπλεξε το στεφάνι από τα αστέρια γύρω από τη γη! Το ακάνθινο στεφάνι για τον Χριστό πλέκω και εγώ και εσύ, φίλε μου, αν είμαι φιλάργυρος, αν είμαι πόρνος, αν είμαι μοιχός, αν είμαι βλάστημος, αν είμαι συκοφάντης, αν είμαι κουτσομπόλης, αν είμαι μέθυσος, αν είμαι ανελέητος, αν είμαι οργίλος, αν είμαι φειδωλός, αν αμαρτωλούς λογισμούς σκέφτομαι, αν ακάθαρτες αισθήσεις έχω, αν πίστη δεν έχω, αν αγάπη δεν έχω. Κάθε αμαρτία μου, κάθε αμαρτία μας, είναι ένα αγκάθι το οποίο παρεμβάλλουμε μέσα στο καταραμένο στεφάνι που η εξωφρενική ανθρωπότητα αδιάκοπα πλέκει γύρω στο κεφάλι του Κυρίου Χριστού.

Στο βασάνισμα του θεού ο άνθρωπος είναι πιο άσπλαχνος από το διάβολο. Εσείς δεν το πιστεύετε αυτό; Ακούστε τι εξιστορεί ο αυτόπτης μάρτυρας: «Τότε ἐνέπτυσαν εἰς τὸ πρόσωπον Αὐτοῦ»˙ αχ, στο δικό Του πρόσωπο, στο δικό Του θαυμάσιο και μαγευτικό πρόσωπο… Κύριε, γιατί τα στόματά τους δεν λώβιασαν και σε πληγή δεν μεταβλήθηκαν; Γιατί να μας μάθεις την ανοχή και την πραότητα;… Έφτυναν εκείνο το καταπληκτικό, εκείνο το ήπιο πρόσωπο που αξίζει περισσότερο από όλους τους αστερισμούς, από όλες τις μακαριότητες. Τί λέω; Ναι, περισσότερο από όλες τις μακαριότητες επειδή μέσα σ’ αυτό το πράο πρόσωπο είναι η πανταχόθεν αιώνια μακαριότητα, η πανταχόθεν αιώνια χαρά… Έφτυσαν εκείνο το λαμπερό πρόσωπο ενώπιον του οποίου η θάλασσα γαλήνευε και καλόπιανε˙ εκείνο το πρόσωπο που καθησύχαζε τις θυελλώδεις ψυχές και τη γαλήνη σ’ όλους έδινε. Και εσείς ταυτίζεστε με τον άνθρωπο; Ωχ, κατεβάστε τις σημαίες, σκόροι και μηδενικά! Κανείς, κανείς δεν πρέπει να ντρέπεται τόσο πολύ από τον εαυτό του όσο ο άνθρωπος, κανείς από τους διαβόλους, κανείς από τα θηρία, κανείς από τα ζώα… Οι άνθρωποι φτύνουν τον Θεό, υπάρχει τίποτα πιο φρικαλέο απ’ αυτό; Οι άνθρωποι δέρνουν τον Θεό, υπάρχει τίποτα πιο σατανικό απ’ αυτό; Αδελφοί, αν δεν υφίσταται η κόλαση, θα έπρεπε να την επινοήσουν, να την επινοήσουν για τους ανθρώπους, μόνο για τους ανθρώπους…

Αυτόν, τον Δημιουργό και Σωτήρα φτύνουν και δέρνουν, ενώ Αυτός με πραότητα και σιωπηλά υποφέρει τα πάντα. Έχεις τη δικαιολογία εσύ που για κάθε προσβολή με την προσβολή ανταποδίδεις, που το κακό με το κακό ανταποδίδεις, που καταριέσαι όταν σε καταριούνται, που μισείς όταν σε μισούν; Ανταποδίδοντας το κακό για το κακό, εσύ τον Κύριο Χριστό φτύνεις˙ μισώντας εκείνους που εσένα μισούν, εσύ τον Χριστό δέρνεις και βασανίζεις˙ ανταποδίδοντας την προσβολή για την προσβολή, εσύ τον Κύριο Ιησού ντροπιάζεις, επειδή Αυτός δεν το έπραττε.

Και τον πράο Κύριο ο Πιλάτος παραδίδει για σταύρωση. Και οι άνθρωποι Τον οδηγούν από κριτήριο σε κριτήριο, από θλίψη σε θλίψη, από χλευασμό σε χλευασμό. Τελικά σταυρώνουν τον χλευασμένο Θεό˙ Τον καρφώνουν στο σταυρό. Μα, τα καρφιά μπήγετε στα χέρια του Χριστού, που τόσους ασθενείς θεράπευσαν; Τόσους λεπρούς καθάρισαν; Τόσους νεκρούς ανάστησαν; Μα, να σιωπήσει το στόμα που μιλούσε καθώς άνθρωπος δεν έχει ξαναμιλήσει ποτέ; Ιάιρε, πού είσαι; Λάζαρε, πού είσαι; Χήρα της Ναΐν, που είσαι να προστατέψεις τον Κύριό σου και δικό μου; Μα, σταυρώνετε Αυτόν, την ελπίδα των απέλπιδων, την παρηγοριά των απαρηγόρητων, το μάτι των τυφλών, το αφτί των κουφών, την ανάσταση των νεκρών; Ώστε μπήγετε τα καρφιά σ’ αυτά τα άγια πόδια που την ηρεμία φορούσαν, που ευαγγελίζονταν, που βάδιζαν πάνω στη θάλασσα σαν στην ξηρά, που έτρεχαν προς όλους τους ασθενείς, προς τον Λάζαρο νεκρό, προς τον δαιμονισμένο των Γαδαρηνών;

Σταυρωμένος είναι ο Θεός. Είστε ικανοποιημένοι, θεομάχοι; Είστε χαρούμενοι, θεοκτόνοι; Τί νομίζετε για τον Χριστό στο σταυρό; Είναι πλάνος˙ Είναι αδύναμος˙ αν είσαι ο Υιός του Θεού, κατέβα από τον σταυρό! Ουά, εσύ που οικοδομείς τον ναό μέσα σε τρεις μέρες, βοήθησε τον ίδιο τον εαυτό σου και κατέβα από το σταυρό!

Και τί να σκέφτεται άραγε ο Κύριος στο σταυρό περί των ανθρώπων; Τούτο που μόνο ο Θεός της αγάπης και ο Θεός της πραότητας δύναται να σκεφθεί: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι!» Αληθώς, δεν ξέρουν τι πράττουν με τον Θεό εν σώματι. Μήπως ήταν πιο εύκολα για τον Κύριο μέσα στο σώμα παρά στο σταυρό; Ασφαλώς θα ήταν πιο δύσκολο, σας βεβαιώ, απ’ ό,τι θα είχα ένα διάβολο σε κάθε πόρο του σώματός μου. Επειδή είναι απέραντα μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ του Θεού και του ανθρώπου παρά μεταξύ του διαβόλου και του ανθρώπου, μεταξύ του θανάτου και του Θεού παρά μεταξύ του θανάτου και του ανθρώπου, ο Σωτήρας αισθανόταν αυτή τη θλίψη: Η δική του αγνή, αναμάρτητη φύση εξηγέρθηκε κατά του θανάτου, και Αυτός την στιγμή που τον πλησίασε ο θάνατος «ἤρξατο λυπεῖσθαι καὶ ἀδημονεῖν…: περίλυπος ἐστιν ἡ ψυχὴ ἕως θανάτου»!

Όταν και ο Θεός λυπάται, όταν και ο Θεός παραπονείται για τον θάνατο, τότε πείτε μου, υφίσταται τίποτα πιο τρομερό για τον άνθρωπο από τον θάνατο; Τίποτα πιο αφύσικο από τον θάνατο; Τίποτε πιο σιχαμερό από τον θάνατο; Ο θάνατος είναι δύσκολος για τον Θεό, περισσότερο όμως και για τον άνθρωπο. Από όλα, ο θάνατος είναι ο δυσκολότερος για τον άνθρωπο, εφόσον παρουσιάζει την μεγαλύτερη απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Θεό. Ο άνθρωπος μέσα στον Χριστό αυτό αισθάνθηκε και με πόνο ομολόγησε: «Θεέ μου, Θεέ μου ἱνατί μὲ ἐγκατέλιπες;» Αυτό ανεβόησε ο μονογενής Υιός του Θεού, οποίος είναι ομοούσιος με τον Πατέρα, ένα με τον Πατέρα. Δεν είναι αυτό η καλύτερη τεκμηρίωση ότι ο θάνατος είναι η δύναμη που απορρίπτει τον άνθρωπο από τον Θεό, τον απομακρύνει από τον Θεό, τον αποχωρίζει από τον Θεό;

Έχουμε σταυρώσει τον Θεό. Άνθρωπε, τί θέλεις ακόμα; Αν δεν υπήρξε ο σώφρων κακούργος, για σένα δεν θα υφίστατο η δικαιολογία. Αν δεν υπήρξε αυτός, η γη δια παντός θα παρέμεινε κόλαση. Όταν σκανδαλίστηκαν με τον Χριστό όλοι οι μαθητές του, ο κακούργος Τον ομολόγησε ως Κύριο και ως Βασιλέα: «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου!» Ο κακούργος είναι η ελπίδα μας, αφού πίστεψε στον Χριστό ως τον Θεό τότε όταν όλοι έχασαν την πίστη σ’ Αυτόν, επειδή πίστεψε στον Χριστό ως τον Κύριο την ώρα που ο Χριστός ήταν χλευασμένος, ξεγελασμένος, βασανισμένος, την ώρα που ήταν στην πιο εξευτελισμένη θέση, όταν πάθαινε και έπασχε φρικωδώς όπως κάθε άνθρωπος.

Λοιπόν, ενώ οι άνθρωποι φτύνουν τον Θεό, ενώ οι άνθρωποι σταυρώνουν τον Θεό, την ίδια στιγμή όλη η φύση διαμαρτύρεται για το γεγονός αυτό: «Καὶ σκότος ἐγένετο ἐφ᾿ ὅλην τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης… Καὶ φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν: Πάτερ, εἰς χεῖράς Σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου. Τοῦτο δὲ εἰπὼν ἐξέπνευσεν… τοῦ ἡλίου ἐκλίποντος, ἐσχίσθη δὲ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ μέσον… καὶ ἡ γῆ ἐσείσθη καὶ αἱ πέτραι ἐσχίσθησαν καὶ τὰ μνημεῖα ἀνεῴχθησαν καὶ πολλὰ σώματα τῶν κεκοιμημένων ἁγίων ἠγέρθησαν».

Όταν οι άνθρωποι αποτελείωσαν τον διασυρμό και την γελοιοποίησή τους με τον Θεό, όταν σιώπησαν, η οικουμένη άρχισε να μιλά, οι πέτρες άρχισαν να μιλούν και αποδείχτηκαν πιο ευαίσθητες από τους ανθρώπους, πιο ευαίσθητες για τον πόνο του Χριστού. Και ο ήλιος άρχισε να μιλά, απέσυρε από την ντροπή το φως του από τον φρικιαστικό πλανήτη μας. Το φως ντρεπόταν από εκείνο για το οποίο χαίρονταν οι άνθρωποι. Οι νεκροί στους τάφους άκουσαν την κραυγή του Χριστού, συγκινήθηκαν και βιάστηκαν να εγερθούν από τους τάφους, ενώ οι ζωντανοί άνθρωποι στέκονταν κάτω από το σταυρό και είχαν νεκρές τις ψυχές μέσα στο σώμα. «Σήμερον τοῦ Ναοῦ τὸ καταπέτασμα, εἰς ἔλεγχον ρήγνυται τῶν παρανόμων˙ καὶ τὰς ἰδίας ἀκτίνᾶς, ὁ ἥλιος κρύπτει, Δεσπότη ὁρῶν σταυρούμενον»!

«Τὰ πάντα συνέπασχον τῶ τὰ πάντα κτίσαντι», ναι τα πάντα συμπονούσαν με τον σταυρωμένο Κύριο, τα πάντα εκτός από τον άνθρωπο, εκτός από τους ανθρώπους. Όλη η κτίση στη Σταύρωση αναγνώρισε μέσα στο Χριστό τον Θεό και Τον ομολόγησε ως τον Θεό. Και από τον σταυρό ο Χριστός έδειξε ότι είναι Θεός. Με τί; Με τί; Με την απάντηση στον κακούργο. Με τί άλλο; Με την έκλειψη του ηλίου, με τον σεισμό. Με τί άλλο; Με την προσευχή για τους εχθρούς Του: Πάτερ, συγχώρησέ τους, επειδή δεν ξέρουν τί κάνουν.

Πράγματι, οι άνθρωποι δεν ξέρουν τί κάνουν με τον Χριστό. Από την μοχθηρή αγνωσία οι άνθρωποι σταύρωσαν τον Χριστό˙ από την αγνωσία Τον σταυρώνουν και σήμερα. «Εἰ γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἐσταύρωσαν» ( Α΄ Κορ. 2, 8). Διαμέσου της πραότητας και σεμνότητας ο Κύριος εισήλθε μέσα στον κόσμο. Δεν είναι η μεγαλύτερη πραότητα και η μεγαλύτερη σεμνότητα να γίνει ο Θεός άνθρωπος, να ενδύσει τον Εαυτό του στο ετοιμόρροπο, στο στενό, στο μηδαμινό ανθρώπινο σώμα; Διαμέσου της πραότητας και σεμνότητας ο Κύριος εξήλθε από τον κόσμο˙ εξήλθε και πράος προσευχόταν για τους βασανιστές Του. Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τον Χριστό, γι’ αυτό Τον καταδιώκουν˙ δεν ξέρουν πόση αγάπη είναι αυτό, πόση σεμνότητα, πόση πραότητα όταν ο Θεός επιτρέπει να Τον κρίνουν οι άνθρωποι, να Τον φτύνουν, να Τον δέρνουν και να Τον σκοτώσουν τελικά.

Τρομερό είναι το πάθος του Χριστού και σήμερα στη γη, αδελφοί. Κάθε αμαρτία μου είναι μία Μεγάλη Παρασκευή γι’ Αυτόν. Τέσσερις αμαρτίες μου, και ήδη έχω σταυρώσει τον Κύριο Ιησού. Κάθε αμαρτία σου, αδελφέ, είναι μεγαλύτερη θλίψη γι’ Αυτόν παρά για σένα και για μένα. Κάνοντας αμαρτίες εσύ Τον σταυρώνεις. Κάθε ακάθαρτη σκέψη, κάθε παθητική αίσθηση μουγκρίζει και ουρλιάζει: Σταύρωσέ Τον, σταύρωσέ Τον! Δεν είναι όλη η ζωή μας στη γη η αβασίλευτη Μεγάλη Παρασκευή για τον Κύριο Χριστό; Κάθε αμαρτία μου είναι ένα καρφί που μπήγω μέσα στα χέρια του πράου Κυρίου˙ κάθε πάθος μου είναι ένα αγκάθι˙ όλα τα πάθη μου είναι το ακάνθινο στεφάνι το οποίο τοποθετώ στο κεφάλι του Χριστού. Ο δικός μας χλευασμός στον Χριστό είναι φοβερότερος από τον εβραϊκό. Οι Εβραίοι μπόρεσαν λιγότερο να πιστεύουν στον Χριστό, επειδή δεν είχε αναστηθεί ακόμα. Και εμείς στους οποίους ο Χριστός εδώ και είκοσι αιώνες ισχυρά μαρτυρεί ότι αναστήθηκε, εμείς εμπαίζουμε τον αναστάντα Χριστό, φτύνουμε τον αναστάντα Χριστό, ξανασταυρώνουμε τον Χριστό, και μάλιστα τον Χριστό τον αναστάντα! Μα, δεν σταυρώνει το αναστάντα Κύριο Χριστό ο ιερέας που με τη ζωή του αποδιώχνει από τον Χριστό το ποίμνιό του; Μα, δεν βασανίζει, δεν ξεγελά τον αναστάντα Χριστό ο καθηγητής, ο δάσκαλος που με τη θεομάχο διδασκαλία του εξορίζει τον Χριστό από τις ψυχές των μαθητών του; Μα, δεν ντροπιάζει τον Χριστό, δεν φτύνει τον αναστάντα Χριστό κάθε χριστιανός που μόνο κατ’ όνομα είναι χριστιανός;

Αλίμονο, εμείς που αδιάκοπα καταδιώκουμε τον αναστάντα Χριστό… Πώς, πώς καταδιώκουμε τον Χριστό εμείς, θα πουν μερικοί, όταν Αυτός δεν είναι μαζί μας εν σώματι, όταν δεν βλέπουμε το σώμα Του; Ω, Τον καταδιώκουμε εμείς, αδελφοί, όταν το πνεύμα Του καταδιώκουμε, όταν την διδασκαλία Του καταδιώκουμε, όταν τους αγίου Του καταδιώκουμε, όταν την Εκκλησία Του καταδιώκουμε. Εμείς τον Χριστό καταδιώκουμε όταν τον φτωχό καταδιώκουμε, επειδή Αυτός είναι εκείνος που εντός του φτωχού ζητιανεύει˙ καταδιώκουμε τον Χριστό όταν τον γυμνό δεν περιβάλλουμε, επειδή εντός του γυμνού ο Χριστός γυμνητεύει˙ καταδιώκουμε τον Χριστό όταν τον πεινασμένο δεν θρέψουμε, επειδή εντός του πεινασμένου ο Χριστός πεινά˙ καταδιώκουμε τον Χριστό όταν τον ασθενή δεν επισκεφτούμε, επειδή εντός του ασθενούς ο Χριστός ασθενεί. Σε κάθε ταλαίπωρο ο Κύριος Χριστός πάσχει˙ με κάθε θλιμμένο ο Κύριος Χριστός θλίβεται. Από την απεριόριστη φιλανθρωπία Αυτός αδιάκοπα ενσαρκώνεται μέσα στα σώματα όλων των πεινασμένων, όλων των αρρωστημένων, όλων των διψασμένων, όλων των λυπημένων, όλων των καημένων, όλων των καταφρονημένων, όλων των χλευασμένων, όλων των υποτιμημένων, όλων των προσβεβλημένων, όλων των γυμνών, όλων των καταδιωγμένων. Αυτός αδιάκοπα προσλαμβάνει στον Εαυτόν Του το σώμα του ανθρώπου, πάσχει μ’ αυτό, ταλαιπωρείται μ’ αυτό, ταλαιπωρείται μέσα σ’ αυτό, θλίβεται μέσα σ’ αυτό. Από την ακαταμέτρητη ευσπλαχνία Του αδιάλειπτα εξισώνει τον Εαυτό Του μ’ αυτούς: «Ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε (ματθ. 25, 40)… [Ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε (Ματθ. 25, 45)]» .

Ο Χριστός ενσαρκώνεται στον κάθε χριστιανό. Άκου τι λέει: «Σαοὺλ Σαούλ, τί μ[ε διώκεις;» (Πραξ. 9, 4), επειδή διώκοντας εκείνους που πιστεύουν σε Μένα, Εμένα διώκεις˙ φτύνοντας εκείνους που πιστεύουν σε Μένα, βασανίζοντας εκείνους που πιστεύουν σε Μένα, Εμένα βασανίζεις. Να ξέρετε, διδάσκει ο απόστολος Παύλος, όταν αμαρτάνετε στους αδελφούς σας, τύπτοντας την ασθενούσα τους συνείδηση, στον Χριστό αμαρτάνετε ( Α΄ Κορ. 8, 12).

Όχι μόνο για τον Κύριο Χριστό, αδελφοί, αλλά και για όλους τους Χριστοφόρους η επίγεια ζωή είναι αβασίλευτη Μεγάλη Παρασκευή. Όσο περισσότερο έχεις τον Χριστό μέσα σου, τόσο πιο πολύ σε καταδιώκουν. Αν είσαι του Χριστού, να θεωρείς τον εαυτό σου για το σκουπιδαριό του κόσμου, στο οποίο όλοι πατούν, καθώς πατούσαν πάνω στον Χριστό. Όταν σε καταριούνται να ευλογείς˙ όταν σε δέρνουν να συγχωρείς˙ όταν σε μισούν να αγαπάς. Με την ανοχή να νικάς τους βασανιστές όπως και ο Κύριος. Να ανταποδίδεις το κακό με το καλό˙ να παλεύεις καθώς ο Κύριος Χριστός πάλευε˙ κατά της υψηλοφροσύνης να παλεύεις με την ταπεινοφροσύνη˙ κατά της σκληρότητας να παλεύεις με την πραότητα˙ κατά του μίσους να παλεύεις με την αγάπη˙ κατά της προσβολής να παλεύεις με τη συγχώρηση˙ κατά της κατάρας να παλεύεις με την προσευχή.

Αυτός είναι ο δρόμος της νίκης˙ ο δρόμος που άπαξ δια παντός δρομολόγησε ο Κύριος Ιησούς˙ αυτός διαμέσου των παθημάτων οδηγεί στην ανάσταση. Εμείς είμαστε σ’ αυτό τον δρόμο, στον μοναδικό δρόμο που τερματίζει με τη ανάσταση, αν ευλογούμε εκείνους που μας καταριούνται, αν καλό κάνουμε σ’ εκείνους που μας μισούν, αν αγαπάμε τους εχθρούς μας, αν εναντιωνόμαστε στο κακό με το καλό, αν δεν θυμώνουμε όταν μας προσβάλλουν, αν ευχόμαστε όταν μας βλαστημούν, αν με την προσευχή υποφέρουμε όταν φτύνουν σε μας. Εμείς είμαστε ασφαλώς στο δρόμο που τερματίζει με τη θριαμβική νίκη πάνω στον θάνατο, αν βέβαια και τότε, όταν μας σταυρώνουν, σύμφωνα με τον Χριστό, προσευχόμαστε για τους βασανιστές μας: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι!». Αμήν.

[1] Η ομιλία αυτή έχει παρθεί από το βιβλίο ¨ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΚΡΗΜΝΟΙ» της Ι.Μ. Χιλανδαρίου Αγίου Όρους.

Συλλογικό, Ο Χριστός επάνω στον Σταυρό: εμπνευσμένες ομιλίες στα σεπτά πάθη και την σταύρωση του Κυρίου μας, εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη, 2016