Ερμηνευτικά σχόλια στην ευαγγελική περικοπή της Κυριακής του Παραλύτου.

Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου, Πρ. Ιερού Ναού Τιμίου Σταυρού Πειραιώς

Εν Πειραιεί τη 2α Μαΐου 2015.

(1ον)

Η ευαγγελική περικοπή της Κυριακής του Παραλύτου είναι μια περικοπή από το 5ο κεφάλαιο του κατά Ιωάννην ευαγγελίου, στίχοι 1-15. Αναφέρεται στην θεραπεία ενός παραλύτου, τον οποίον ο Κύριος εθεράπευσε καθ’ όν χρόνον βρισκόταν στην πόλη της Ιερουσαλήμ, την οποία επισκέφθηκε με την ευκαιρία κάποιας εορτής των Ιουδαίων.Στις γραμμές που ακολουθούν προχωρούμε σε σύντομη ερμηνευτική ανάλυση της περικοπής. 

«Μετά ταύτα ην η εορτή των Ιουδαίων και ανέβη ο Ιησούς εις Ιεροσόλυμα. έστι δε εν Ιεροσολύμοις επί τη προβατική, κολυμβήθρα η επιλεγομένη Εβραϊστί Βηθεσδά, πέντε στοάς έχουσα» (5, 1-2 ).

 Μετά από όλα όσα γεγονότα έλαβαν χώρα στη Γαλιλαία κατά την διάρκεια της παραμονής του Κυρίου εκεί, πλησίαζε η εορτή των Ιουδαίων. Δεν μας λέγει ο Ευαγγελιστής, ποιά ήταν η εορτή. Οι ερμηνευτές εκφράζουν διάφορες γνώμες. Η πιο πιθανή είναι, ότι μάλλον πρόκειται για την εορτή των Πουρίμ.  Ήταν μια εορτή, που την εόρταζαν οι Εβραίοι για να θυμούνται τη σωτηρία του έθνους των από μια βέβαιη καταστροφή από τούς Πέρσες χάρις στην επέμβαση μιας Εβραίας βασίλισσας των Περσών, της Εσθήρ, κατά τις αρχές του 5ουπ.Χ.αιώνος. Την εόρταζαν ένα μήνα περίπου πριν από το Πάσχα, δηλαδή αρχές Μαρτίου. Όταν λοιπόν έφθασε η εορτή αυτή, ο Κύριος άφησε την Γαλιλαία και ήρθε πάλι στα Ιεροσόλυμα. Ήδη ο Κύριος επισκέπτεται για δεύτερη φορά τα Ιεροσόλυμα κατά το δεύτερο έτος της δημόσιας δράσεώς του. Επομένως στη Γαλιλαία θα πρέπει να παρέμεινε περίπου τρεις με τέσσερες μήνες, δηλαδή από τον Δεκέμβριο του πρώτου έτους μέχρι τον Μάρτιο του δευτέρου.Η Ιερουσαλήμ την εποχή εκείνη περιβαλλόταν από τείχος, το οποίο είχε πολλές πύλες. Μια από αυτές τις πύλες που βρισκόταν στη Β.Α. πλευρά του τείχους ονομαζόταν προβατική, διότι από αυτήν μπαινόβγαιναν τα πρόβατα των Εβραίων, για να βοσκήσουν στα λιβάδια έξω από το τείχος. Πολύ κοντά λοιπόν σ’ αυτή την πύλη υπήρχε μια δεξαμενή γεμάτη με νερό, που είχε αρκετό βάθος και έκταση, ώστε να μπορεί κανείς να κολυμβήσει. Αυτή η δεξαμενή ονομαζόταν στα εβραϊκά Βηθεσδά που σημαίνει: «οίκος  ελέους».  Είχε δε τριγύρω της πέντε θολωτά υπόστεγα.

«Εν ταύταις κατέκειτο πλήθος πολύ των ασθενούντων, τυφλών, χωλών, ξηρών,εκδεχομένων την του ύδατος κίνησιν» (5, 3 ).

Μέσα σ’ αυτά τα θολωτά υπόστεγα βρισκόταν ξαπλωμένοι ένα μεγάλο πλήθος αρρώστων, που έπασχαν από διάφορες ασθένειες. Τυφλοί, κουτσοί, ανάπηροι, παράλυτοι. Όλοι αυτοί περίμεναν εκεί καρτερικά τη θεραπεία τους, η οποία γινόταν με ένα υπερφυσικό τρόπο. Όπως δε θα δούμε παρά κάτω ο Κύριος επισκέφτηκε και θεράπευσε έναν από αυτούς τούς πονεμένους ανθρώπους. Ο Κύριος με την επίσκεψή του στον χώρο αυτό, γίνεται παράδειγμα προς μίμηση προς τον πιστό λαό του Θεού. Μας διδάσκει με το παράδειγμά του, να δείχνουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, το ενδιαφέρον, την φροντίδα και τη συμπαράστασή μας προς όλους εκείνους που πάσχουν και υποφέρουν από διάφορες αρρώστιες. Μπορεί βέβαια να μην έχουμε τη δύναμη να τούς χαρίσουμε την υγεία τους. Μπορούμε όμως να τούς προσφέρουμε κάποια διακονία, να τους παρηγορήσουμε στη δοκιμασία τους, να ενισχύσουμε μέσα τους την υπομονή, την ελπίδα και την πίστη στο Θεό. Έτσι με τον τρόπο αυτό, όταν συμπάσχουμε στον πόνο των αδελφών μας, αφ’ ενός μεν τούς ανακουφίζουμε και ελαφρώνουμε το βάρος του σταυρού, που βαστάζουν και αφ’ ετέρου ωφελούμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Βλέπουμε καλύτερα την πραγματική όψη της ζωής. Συνειδητοποιούμε πόσο μάταιος και απατηλός είναι αυτός ο κόσμος που με τα θέλγητρα, τις ηδονές και τις πρόσκαιρες χαρές ζητά να μας εξαπατήσει, για να προσκολληθούμε σ’  αυτόν. Ότι αυτό το φθαρτό σαρκίο που φέρουμε όλοι μας, που τόσο πολύ το περιποιούμαστε και το φροντίζουμε, φθείρεται σιγά-σιγά από τις πολλές και διάφορες αρρώστιες για να καταλήξει τελικά στον τάφο, όπου διαλύεται οριστικά. Πως είναι δυνατόν να γλεντούμε και να διασκεδάζουμε, τη στιγμή που τόσοι άλλοι αδελφοί μας πονούν και υποφέρουν στο κρεβάτι του πόνου;

 «Άγγελος γαρ κατά καιρόν κατέβαινεν εν τη κολυμβήθρα και ετάρασσε το ύδωρ. ο ουν πρώτος εμβάς μετά την ταραχήν του ύδατος, υγιής εγίνετο ωδήποτε κατείχετο νοσήματι» ( 5, 4 ).

 Όλοι αυτοί οι άρρωστοι περίμεναν καρτερικά εκεί μέσα στα υπόστεγα, πότε θα κινηθή το νερό της δεξαμενής. Κάποιος άγγελος δηλαδή κατέβαινε στη δεξαμενή και τάραζε τα νερά της. Έτσι με τον τρόπο αυτό μετέδιδε ιαματική, θεραπευτική δύναμη στο νερό. Το νερό δεν είχε από μόνο του θεραπευτικές ιδιότητες, όπως συμβαίνει στα λεγόμενα ιαματικά νερά. Αποκτούσε όμως τη δύναμη να θεραπεύει κάθε είδους ασθένεια μόνο μετά την επέμβαση του αγγέλου. Επί πλέον το νερό χάριζε την υγεία μόνο σε έναν, σ’ εκείνον δηλαδή που πρώτος έμπαινε μέσα στο νερό. Ο άγγελος τάραζε μεν το νερό, δεν έπαιρνε όμως και τούς αρρώστους να τούς βάλει μέσα στο νερό, γιατί αυτό μπορούσαν να το κάνουν είτε οι ίδιοι, είτε οι συγγενείς τους, που ήταν κοντά τους.

Οτιδήποτε μπορεί να κάνη ο άνθρωπος μόνος του, δεν πρέπει να περιμένει να του το δώσει ο Θεός.  Όταν εμείς κάνουμε, ό,τι εξαρτάται από εμάς για τη θεραπεία της ψυχής μας, τότε συνεργούμε έμπρακτα με τον Θεό στο έργο αυτό. Τότε μόνο ο Θεός θα κάνει αυτό, που είναι πέραν των δυνάμεών μας, που είναι έργο της θείας Του δυνάμεως. Το νερό αυτής της δεξαμενής προτυπώνει, καθώς ερμηνεύουν οι Πατέρες, και προεικονίζει το μυστήριο του αγίου βαπτίσματος. Η διαφορά έγκειται στο ότι το νερό της δεξαμενής θεραπεύει κάθε σωματική ασθένεια, ενώ το του αγίου βαπτίσματος καθαρίζει την ψυχή  από κάθε αμαρτία και μολυσμό. Σ’ αυτό ενεργεί άγγελος, ενώ στο του αγίου βαπτίσματος αυτό το άγιο Πνεύμα. Αυτό θεραπεύει έναν και κατά διαστήματα, ενώ εκείνο όλους και πάντοτε.

«Ήν δε τις άνθρωπος εκεί τριάκοντα και οκτώ έτη έχων εν τη ασθενεία αυτού» (5, 5).

Αφού μας κατατόπισε προηγουμένως εισαγωγικά γύρω από τον τόπο και τον χρόνο του θαύματος, έρχεται τώρα να διηγηθεί το θαύμα. Ανάμεσα στούς άλλους αρρώστους υπήρχε και ένας παράλυτος που ήταν κατάκειτος επί 38 ολόκληρα χρόνια. Μια ζωή ολόκληρη στο κρεβάτι του πόνου. Η ζωή του πέρασε σ’ ένα συνεχές και αδιάκοπο μαρτύριο. Εάν μία πρόσκαιρη αρρώστια κουράζει και ταλαιπωρεί, καταλαβαίνει κανείς, τι σημαίνει να βαστάζεις μία χρόνια αρρώστια. Σκεφθείτε λοιπόν πόσο αξιοθαύμαστη ήταν η υπομονή και η καρτερία αυτού του ανθρώπου, ο οποίος επί τόσα πολλά χρόνια εβάσταζε επάνω του το σταυρό της αρρώστιας του με την ελπίδα, ότι θα έλθει κάποτε και γι’ αυτόν η ώρα να θεραπευθεί. Δεν χάνει την υπομονή του, δεν γογγύζει κατά του Θεού, δεν απελπίζεται, ούτε κατακρίνει τούς ανθρώπους για την αδιαφορία τους. Πόσο μας διδάσκει η υπομονή και η καρτερία του παραλυτικού, και πόσο μεγάλη ανάγκη έχουμε από την υπομονή του στην πορεία της πνευματικής μας ζωής. Εμείς όταν ζητούμε κάτι από τον Θεό, θέλουμε αμέσως να μας το δώσει. Δεν έχουμε την υπομονή να περιμένουμε. Και αν δεν μας το δώσει, γογγύζουμε.  Απεναντίας  ο  παράλυτος  ήταν ένας πραγματικός αθλητής της υπομονής, που μόνο με τον Ιώβ θα μπορούσε να συγκριθή.