Κυριακή των Βαΐων

π. Θωμάς Χόπκο

Εξαιτίας της αναστάσεως του Λαζάρου εκ νεκρών, τα πλήθη ζητωκραύγασαν στον Ιησού ως τον πολυαναμενόμενο Μεσσία και Βασιλιά του Ισραήλ. Έτσι προς εκπλήρωση της προφητείας της Παλαιάς Διαθήκης εισήλθε στα Ιεροσόλυμα, την πόλη του Βασιλέως, καθήμενος επί πώλου όνου (Ζαχ. 9,9· Ιωάν. 12,12). Τα πλήθη Τον υποδέχτηκαν με κλαδιά στα χέρια τους και Τον προσφωνούσαν με κραυγές δοξολογίας: «Ὡσαννά! Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου! Ὁ Υἱὸς τοῦ Δαυΐδ! Ὁ Βασιλεύς τοῦ Ἰσραήλ!» Και εξαιτίας αυτού του δοξασμού από το λαό, οι ιερείς και οι γραμματείς τελικά «ἐζήτουν αὐτὸν ἀπολέσαι» (Λουκ. 19, 47).

Η γιορτή της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, η Κυριακή των Βαΐων, είναι μία από τις δώδεκα μεγαλύτερες εορτές της Εκκλησίας. Οι ακολουθίες αυτής της Κυριακής έπονται αμέσως μετά το Σάββατο του Λαζάρου. Ο ναός συνεχίζει να ’ναι στολισμένος αναστάσιμα, γεμάτος από ύμνους που επαναλαμβάνουν συνεχώς το «Ὡσαννά» που απευθυνόταν στον Χριστό ως τον Μεσσία Βασιλιά, που έρχεται εν ονόματι του Θεού-Πατρός για τη σωτηρία του κόσμου.

Κυριακή των Βαΐων

Το κύριο τροπάριο της Κυριακής των Βαΐων είναι το ίδιο με εκείνο του Σαββάτου του Λαζάρου. Ψάλλεται σ’ όλες τις ακολουθίες και χρησιμοποιείται στη θεία Λειτουργία ως το τρίτο Αντίφωνο, που ακολουθεί τους άλλους ψαλμικούς στίχους, οι οποίοι ψάλλονται ως λειτουργικά αντίφωνα στη θέση αυτών που χρησιμοποιούνται συνήθως. Το δεύτερο τροπάριο της εορτής, όπως και το κοντάκιο και οι άλλοι ύμνοι, όλα δοξολογούν συνεχώς τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού «πρὸ ἕξ ἡμερῶν τοῦ Πάσχα», οπότε και θα παραδώσει Εαυτόν στο τελευταίο Δείπνο και στον Σταυρό για τω ζωή του κόσμου.

Σήμερον ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συνήγαγε· καὶ πάντες αἴροντες τὸν σταυρόν σου λέγομεν· Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου· Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις. (Α΄ Ιδιόμελο του Εσπερινού).

Συνταφέντες σοι διὰ τοῦ βαπτίσματος, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, τῆς ἀθανάτου ζωῆς ἠξιώθημεν τῇ Ἀναστάσει σου καὶ ἀνυμνοῦντες κράζομεν· Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου (Απολυτίκιον της εορτής).

Τῷ θρόνῳ ἐν οὐρανῷ, τῷ πώλῳ ἐπὶ τῆς γῆς ἐποχούμενος, Χριστὲ ὁ Θεός, τῶν Ἀγγέλων τὴν αἴνεσιν καὶ τῶν παίδων τὴν ἀνύμνησιν προσεδέξω βοώντων σοι· Εὐλογημένος εἶ ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι (Κοντάκιον).

Στην Αγρυπνία της εορτής της Κυριακής των Βαΐων, οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης για τον Μεσσία και Βασιλιά διαβάζονται μαζί με τα Ευαγγέλια για την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Στον Όρθρο ευλογούνται Βάγια, τα οποία ο λαός κρατά καθ’ όλη την εορτή ως σημείο της δικής του δοξολογίας στον Ιησού, τον Σωτήρα και Βασιλέα. Αυτοί οι κλάδοι στις Σλαβικές Εκκλησίες είναι ιτιές, οι οποίες καθιερώθηκαν εξαιτίας της διαθεσιμότητάς τους και της πρόωρης ανθοφορίας τους κατά την Άνοιξη.

Καθώς ο λαός κρατά τους κλάδους και ψέλνει τα άσματα στον Κύριο την Κυριακή αυτή, κρίνεται μαζί με το πλήθος των Ιεροσολύμων. Διότι οι φωνές που κραύγαζαν «Ὡσαννά» στον Χριστό κατά την είσοδό Του στα Ιεροσόλυμα, ήταν ίδιες μ’ εκείνες που μετά από λίγες μέρες έκραζαν «Σταύρωσον Αὐτόν»! Έτσι στη Λειτουργία της Εκκλησίας οι ζωές των ανθρώπων συνεχίζουν να κρίνονται καθώς χαιρετούν τον Χριστό με τους «κλάδους της νίκης» και εισέρχονται μαζί Του στις ημέρες του «εκουσίου Πάθους» Του.

π. Θωμάς Χόπκο, Δόγμα και λατρεία Βασικό εγχειρίδιο για την ορθόδοξη πίστη, Τόμος: 1ος, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα, 2014