Κυριακή Βαΐων βράδυ

Νευράκης Νικόλαος

«Τὸν Nυμφῶνά Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον· καὶ ἔνδυμα οὐκ ἔχω, ἵνα εἰσέλθω ἐν αὐτῷ· λάμπρυνόν μου τὴν στολὴν τῆς ψυχῆς, Φωτοδότα, καὶ σῶσόν με».

Από τα εμπνευσμένα σημερινά 21 τροπάρια, διαλέγουμε ένα, το υπέροχο εξαποστειλάριο της βραδιάς, για να νοιώσουμε όλο το μεγαλείο της αποψινής πρώτης γιορτής της ασύγκριτης της αγίας και μεγάλης εβδομάδας.

Κυριακή Βαΐων βράδυ

Ο ύμνος είναι μικρός, αλλά περιεκτικός. Είναι απλός, αλλά συναρπαστικός. Είναι δημοφιλής και μεγαλειώδης. Το τραγούδι αυτός της Εκκλησίας μας είναι γεμάτο με έννοιες υψηλές και εικόνες μεγαλοπρεπείς και πίστη ενθουσιώδη.

Δημιουργός του μικρού αυτού αριστουργήματος είναι μάλλον ο ποιητής Άγιος Ρωμάνος ο Μελωδός που εύστοχα ονομάστηκε «ο μέγιστος των βυζαντινών ποιητών» και «ο μέγιστος του κόσμου εκκλησιαστικός ποιητής» και «ο Πίνδαρος της εκκλ. μας ποιήσεως» (Δ. Μπαλάνου, Οι Πατέρες και Συγγραφείς της Αρχαίας Εκκλησίας, έκδ. β΄ Αθήναι 1961, σ. 120-1 και Αρχιμ. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, η Μεγάλη Εβδομάς μετά ερμηνείας των ύμνων, έκδ. β΄ Αθήναι 1969 σ. 29).

Ο Άγιος Ρωμανός έζησε στην Συρία και Κωνσταντινούπολη και υπήρξε ιερέας γύρω στα 500 μ.Χ. και συνέθεσε 1.000 εξαίρετα κοντάκια από τα οποία σώθηκαν περίπου 100. Ίσως το καλύτερο σωζόμενο τροπάριο είναι το σημερινό μας εξαποστειλάριο. Οι στίχοι αυτού του θρησκευτικού άσματος είναι εμπνευσμένοι από την απαράμιλλη παραβολή του Θεανθρώπου Σωτήρα μας που λέγεται «Η παραβολή των βασιλικών γάμων. (Βλέπε Ματθ. 22, 1-24). Το αλληγορικό νόημα της παραβολής είναι το εξής: Βασιλιάς είναι ο Θεός. (Α΄ Τιμ. 1, 17). Γιος του Βασιλιά και Νυμφίος είναι ο Χριστός μας. Καλεσμένοι είναι όλοι οι άνθρωποι. Υπηρέτες του Βασιλιά είναι οι Άγιοι Άγγελοι στον ουρανό και οι Προφήτες, Απόστολοι και οι κληρικοί και ιεροκήρυκες στην γη. Δείπνο είναι η αιώνια και ουράνια Βασιλεία του Θεού. Στην Αποκάλυψη του Αγίου Ιωάννου διαβάζουμε: «Μακάριοι οἱ εἰς τὸ δεῖπνον τοῦ γάμου τοῦ ἀρνίου κεκλημένοι» (Αποκ. 19, 9).

Το θαυμάσιο τροπάριό μας «Τὸν Nυμφῶνά Σου βλέπω» αποτελείται από 3 μέρη. Αυτά είναι:

1) «Τὸν Nυμφῶνά Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον».

Βλέπω, λέγει ο ιερός υμνογράφος, το ουράνιο νυφικό παλάτι Σου στολισμένο Σωτήρα μου. Αληθινά η Βασιλεία του Θεού είναι γεμάτη στολίδια πνευματικά. Άγγελοι και άνθρωποι, Προφήτες και Απόστολοι, Άγιοι και Μάρτυρες, Δίκαιοι και μετανοημένοι, όλοι αυτοί στολίζουν το ουράνιο ανάκτορο του Θεού. Ακόμη Στόλισμα της ουράνιας παστάδας το Αίμα του Υιού του Ευλογητού και το ιερότερο σύμβολο των αιώνων ο Τίμιος Σταυρός. Ο Χριστός μας είναι ο μοναδικός Σωτήρας της ανθρωπότητας. Ο προφήτης Ζαχαρίας είπε για την θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου μας στα Ιεροσόλυμα τα πολύ χαρακτηριστικά λόγια «Χαῖρε σφόδρα θύγατερ Σιών… ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεταί σοι, δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον» (Ζαχ. 9, 9). Ο άγγελος αργότερα είπε στους αγνούς βοσκούς τα αισιόδοξα λόγια «Ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον Σωτήρ» (Λουκά 2, 11). Όλοι οι αιώνες αναγνωρίζουν τον Χριστόν μοναδικό Σωτήρα της ανθρωπότητας. Ο μεγάλος γιατρός και εφευρέτης του χλωροφορμίου Σίμπσον, με ταπείνωση ομολόγησε: «Η πιο μεγάλη μου ανακάλυψη είναι ότι είμαι αμαρτωλός και Σωτήρας μου ο Χριστός». (Σπ. Μπιλάλη, Θεός και κόσμος, Αθήναι 1954, σ. 149).

2) «Καὶ ἔνδυμα οὐκ ἔχω, ἵνα εἰσέλθω ἐν αὐτῷ».

Ο ποιητής μας από τον ουρανό στρέφει το βλέμμα του στην γη, μέσα στην καρδιά του και βλέποντας την φτώχεια του θρηνεί το ψυχικό του κατάντημα. Και σαν ειλικρινής άνθρωπος ανεγνώρισε ότι το ένδυμα της ψυχής του ήταν λερωμένο και ακατάλληλο για να μπει με αυτό στους πνευματικούς γάμους της αιώνιας Βασιλείας. Ξέρει καλά ο ποιητής σαν βαθύς γνώστης και μελετητής του πιο σπουδαίου βιβλίου, της Αγίας Γραφής, το αλληγορικό νόημα της παραβολής των γάμων του υιού του Βασιλέως. Προ παντός γνωρίζει ότι όπως οι άρχοντες της Ανατολής μαζί με την πρόσκληση έστελναν ως δώρο μια ενδυμασία, έτσι και ο Θεός μαζί με την ουράνια πρόσκλησή Του δίνει και το ολοκαίνουργιο ένδυμα της ψυχής με το Άγιο Βάπτισμα. Και όπως κατακρίθηκε ο καλεσμένος εκείνος που πήγε χωρίς το καινούργιο ένδυμα που του χάρισε ο Βασιλιάς, έτσι φοβάται και ο ποιητής μήπως κατακριθεί, αφού δεν φοράει τη φορεσιά των αρετών που του χάρισε ο Θεός στα παιδικά του χρόνια με το Άγιο Βάπτισμα και μετά με τα Άγια Μυστήρια. Παραδέχεται ο άγιος τις ατέλειές του σε αντίθεση με μας που νομίζουμε ότι είμαστε σπουδαίοι. Και ενώ έχουμε για το σώμα μας πολλά ρούχα όμως ψυχικά είμαστε γυμνοί από αρετές.

3) «Λάμπρυνόν μου τὴν στολὴν τῆς ψυχῆς, Φωτοδότα, καὶ σῶσόν με».

Ο Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός δεν κάνει μόνο διαπιστώσεις. Παίρνει και ηρωικές αποφάσεις. Και πιο πολύ καταφεύγει στο πανίσχυρο όπλο της προσευχής. Και ενώ τα ισχυρότερα κανόνια δεν ακούγονται μακρύτερα από λίγα χιλιόμετρα εν τούτοις η προσευχή όταν βγαίνει από ηφαιστειώδη καρδιά φτάνει στα ουράνια (Π. Τρεμπέλας). Τέτοια ήταν η προσευχή του τελώνη που είπε τα υπέροχα λόγια «Ὁ Θεὸς ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. 18, 13). Θερμά ήταν τα λόγια του μετανοημένου Ασώτου όταν έλεγε «Πάτερ, ἥμαρτον (Λουκ. 15, 18 και 21). Σεισμικά και βαθυστόχαστα τα λόγια της προσευχής του ευγνώμονα ληστή που ομολόγησε τα επιγραμματικά «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23, 42). Όλοι οι άγιοι ζητούσαν αγιότητα, κάθαρση, αγνότητα, αρετή, μετάνοια, αγώνα. Και ζητούσαν αυτά τα πνευματικά αγαθά γιατί ήξεραν ότι η ψυχή είναι, το πολυτιμότερο στοιχείο στον άνθρωπο. Και πολύ σωστά αφού και ο Μέγας Βασίλειος συνιστά: «Ἐπιμελοῦ ψυχῆς πράγματος ἀθανάτου» (ΕΠΕ 6, 222). Η ψυχή καθαρίζεται με το αίμα του Νυμφίου της Εκκλησίας. Στην Αποκάλυψη του Αγίου Ιωάννου λέγεται ότι οι Άγιοι ελεύκαναν τα ρούχα της ψυχής τους μέσα στο αίμα του αρνίου Χριστού (Αποκ. 7, 14). Και ο απόστολος των εθνών Παύλος το ίδιο υποστηρίζει γράφοντας «τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθαρίζει τὴν συνείδησιν ἡμῶν ἀπὸ νεκρῶν ἔργων» (Εβρ. 9, 11).

Αγαπητοί, ο μοναδικός Σωτήρας και Λυτρωτής του κόσμου Θεάνθρωπος Χριστός μας έφερε στη γη τέλειο πλυντήριο των συνειδήσεων τα δυο μεγάλα μυστήρια της Εξομολογήσεως και της Θείας Ευχαριστίας. Αυτά ο φιλόσοφος Βολταίρος τα ονόμασε δυνατά χαλινάρια ιδιαίτερα τη Θεία Ευχαριστία που κρατά τον άνθρωπο στην αρετή (Κ. Καλλινίκου, Τα θεμέλια της πίστεως, Θεσσαλονίκη 1976 σ. 374 και Σπ. Μπιλάλη, Εκκλησία και κοινωνία, Αθήναι 1959 σ. 204). Αν τα θειότατα αυτά μυστήρια δεν τα απολαμβάνουμε τακτικά και άξια κινδυνεύουμε να πάθουμε ότι και ο άνθρωπος της παραβολής με το κουρελιασμένο ένδυμα. Ο Νυμφίος της Εκκλησίας και των αθανάτων ψυχών μας τελεί εδώ στη γη αρραβώνες πνευματικούς με τον καθένα μας και μας υπόσχεται γάμους αιώνιους στη αδιάδοχη Βασιλεία Του. Σύμφωνα με ωραιότατη παρομοίωση του αθάνατου Χρυσοστόμου όπως ο κάθε γαμπρός και ο πιο πλούσιος πάει στην νύμφη και αν ακόμη είναι η πιο φτωχιά του κόσμου έτσι και ο Χριστός, ο Νυμφίος μας, ήλθε από τους ουρανούς στην ταπεινή μας γη και μας μετέφερε στα ουράνιά του ανάκτορα (Ε.Π. 59, 115). Η ευλογημένη Βασιλεία της Αγίας Τριάδος άρχισε και βρίσκεται μέσα μας αφού ο Κύριος μας βεβαιώνει ότι «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστι» (Λουκά 17, 21). Από τώρα ζούμε σε μεγάλο βαθμό την αμάραντη και αναφαίρετη χαρά του Χριστού μας. Αυτή θα γίνει πλήρης στην ατέλειωτη αιωνιότητα.

Είθε αυτή τη ζωή να την περάσουμε θεάρεστα και να απολαύσουμε τα αιώνια πνευματικά αγαθά στο ασταμάτητο πανηγύρι του Ουράνιου Νυμφώνα «ὅπου ἤχος καθαρὸς ἑορταζόντων καὶ λεγόντων ἀπαύστως, Κύριε, δόξα Σου». Αμήν.

Νευράκης Νικόλαος, Το κατανυκτικό Τριώδιο, Αθήνα, 1995