Προτύπωσις και Υπόδειγμα

Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος Καρούσος

«Ὁ Ἰακὼβ ὠδύρετο, τοῦ Ἰωσὴφ τὴν στέρησιν καὶ ὁ γενναῖος ἐκάθητο ἅρματι, ὡς βασιλεὺς τιμώμενος˙ τῆς Αἰγυπτίας γὰρ τότε ταῖς ἡδοναῖς μὴ δουλεύσας, ἀντεδοξάζετο, παρὰ τοῦ βλέποντος τὰς τῶν ἀνθρώπων καρδίας».

Τον δίκαιον Ιωσήφ προβάλλει απόψε η Εκκλησία μας με την έναρξη της Μ. Εβδομάδος. Και έχει μεγάλη σχέση το πρόσωπο του Παγκάλου Ιωσήφ στην Εβδομάδα των Παθών, για δύο λόγους.

Πρώτον, γιατί στον Ιωσήφ έχουμε προτύπωση του Κυρίου.

Δεύτερον, γιατί ο Ιωσήφ με την σώφρονα διαγωγή του μας παρέχει ωραία διδάγματα για τον πνευματικό αγώνα μας, ιδιαίτερα τώρα τη Μ. Εβδομάδα.

Προτύπωσις και Υπόδειγμα

1) Προτύπωσις του Κυρίου

Ήταν ένα από τα δώδεκα παιδιά του Πατριάρχου Ιακώβ. Η ζωή του κύλισε πολυτάραχη. Παρουσιάζει δε πολλά σημεία στα οποία βλέπουμε, όπως λέγουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, μια προτύπωση των παθημάτων του Κυρίου. Θα αναφέρω με συντομία μερικά στην αγάπη σας.

Ο Ιωσήφ επωλήθη από τους αδελφούς του στους Αιγυπτίους. Είναι γνωστή η σχετική διήγησις της παλαιάς Διαθήκης. Πήγε, σταλμένος από τον Ιακώβ τον πατέρα του, να συναντήσει τους αδελφούς του στους αγρούς. Εκείνοι ευρήκαν την ευκαιρία να τον βγάλουν από τα μάτια τους. «Ἐπορεύθη Ἰωσὴφ κατόπισθεν τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ… προεῖδον δὲ αὐτὸν μακρόθεν… καὶ ἐπονηρεύσαντο τοῦ ἀποκτεῖναι αὐτόν. Εἶπε δὲ ἕκαστος πρὸς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, νῦν οὖν δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτόν…». Κατόπιν όμως επεμβάσεως του Ρουβήν δεν τον εφόνευσαν, αλλά τον έριξαν σ’ ένα λάκκο. Εσκόπευε ο Ρουβήν δια του τρόπου αυτού να τον γλυτώσει από τα φονικά χέρια των αδελφών του και να τον βγάλει αργότερα από το λάκκο για να τον αποδώσει στον πατέρα του˙ «Εἶπε δὲ αὐτοῖς Ρουβήν, μὴ ἐκχέητε αἷμα· ἐμβάλλετε αὐτὸν εἰς ἕνα τῶν λάκκων τούτων τῶν ἐν τῇ ἐρήμῳ, χεῖρα δὲ μὴ ἐπενέγκητε αὐτῷ, ὅπως ἐξέληται αὐτὸν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῶν καὶ ἀποδῷ αὐτὸν τῷ πατρὶ αὐτοῦ». Αλλ’ ενώ μετά την πράξιν τους αυτήν κάθισαν οι πανούργοι αυτοί αδελφοί του Ιωσήφ και έτρωγαν, βλέπουν να περνούν έμποροι Ισμαηλίτες, που πήγαιναν στην Αίγυπτο. Τότε με πρόταση του Ιούδα, πώλησαν στους Ισμαηλίτες τον Ιωσήφ αντί είκοσι (20) χρυσών νομισμάτων. Και οι Ισμαηλίτες τον οδήγησαν, αφού πια τον αγόρασαν, στην Αίγυπτο σαν δούλον. «Εἶπε δὲ Ἰούδας πρὸς τούς ἀδελφοὺς αὐτοῦ… δεῦτε ἀποδώμεθα αὐτὸν τοῖς Ἰσμαηλίταις τούτοις… καὶ ἀνεβίβασαν τὸν Ἰωσὴφ ἐκ τοῦ λάκκου καὶ ἀπέδοντο τὸν Ἰωσὴφ τοῖς Ἰσμαηλίταις εἴκοσι χρυσῶν, καὶ κατήγαγον τὸν Ἰωσὴφ εἰς Αἴγυπτον».

Αλλά κατά τον αυτόν τρόπον δεν επωλήθη και ο Κύριος από τον μαθητήν Του, αντί τριάκοντα αργυρίων; «Τί θέλετέ μοι δοῦναι κἄγὼ παραδώσω αὐτὸν ὑμῖν; Οἱ δὲ ἔστησαν αὐτῷ τριάκοντα ἀργύρια».

Ο Ιωσήφ επωλήθη από φθόνο. Τον ζήλευαν οι αδελφοί του. «Ἰδόντες δὲ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ, ὅτι αὐτὸν ὁ πατὴρ φιλεῖ ἐκ πάντων τῶν υἱῶν αὐτοῦ, ἐμίσησαν αὐτὸν καὶ οὐκ ἠδύναντο λαλεῖν αὐτῷ οὐδὲν εἰρηνικόν» διηγείται το λζ΄ κεφάλαιον της Γενέσεως.

Και ο Κύριος από φθόνο και ζήλεια κατακρίθηκε. Από φθόνο και ζήλεια τον μισούσαν οι άρχοντες του Ισραήλ. Από φθόνο και ζήλεια Τον πρόδωσε ο αχάριστος μαθητής Του. Από φθόνο και ζήλεια το Συνέδριον των Ιουδαίων Τον καταδίκασε σε σταυρικό θάνατο.

Ο Ιωσήφ στην Αίγυπτο συκοφαντήθηκε από την ακόλαστη γυναίκα του Πετεφρή.

Και ο Κύριος συκοφαντήθηκε κατά τον πιο άδικο και χείριστο τρόπο.

Ο Ιωσήφ κλείστηκε στη φυλακή από την άδικη εναντίον του συκοφαντία.

Και ο Κύριος φυλακίστηκε.

Ο Ιωσήφ δεινοπάθησε εξ αιτίας της σωφροσύνης του.

Και ο Κύριος βασανίσθηκε, κατά πολύ χειρότερο τρόπο, και μαρτύρησε επάνω στο σταυρό, ο αναμάρτητος, και κλείσθηκε στη φυλακή του τάφου.

Ο Ιωσήφ μετά την φυλάκισή του δοξάσθηκε, φάνηκε η αθωότητά του και ανέβηκε σε θρόνο υψηλό, γενόμενος άρχοντας στην Αίγυπτο.

Και ο Κύριος δοξάσθηκε μετά την τριήμερον ταφήν. Ανέστη με δόξα. Και ανεδείχθη νικητής και θριαμβευτής.

Βλέπετε, λοιπόν, ότι έχουμε σπουδαίες προτυπώσεις στο πρόσωπο του Ιωσήφ των παθημάτων και του θριάμβου του Κυρίου; Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίον προβάλλει, στην αρχή της Μ. Εβδομάδος, τον Ιωσήφ η Εκκλησία.

2) Αλλά ο Ιωσήφ είναι και σπουδαίο πρότυπο σωφροσύνης και εγκρατείας

Ήταν νέος, όταν υπέστη τις επιθέσεις από την αμαρτωλή γυναίκα του αφεντικού του, του Πετεφρή. Δεν υποχώρησε στη δύναμη της σαρκός. Δεν κάμφθηκε. Δεν πρόδωσε την πίστη του στο Θεό. Έδιωξε τον πειρασμό. Προτίμησε να χάσει και τα ρούχα του, παρά να χάσει την ψυχή του. Προτίμησε να πέσει στη δυσμένεια της αμαρτωλής αφεντικιάς του, και να συκοφαντηθεί και να κλεισθεί στη φυλακή, παρά να χάσει την αγνότητά του και την καθαρότητα της καρδιάς του. Δεν έκαμε συμβιβασμούς, ούτε αβαρίες στη φωνή της συνειδήσεώς του. Δεν έκαμε διάλογο με την αμαρτία, που προκλητικά ορθώθηκε μπροστά του. Έφυγε αμέσως και σώθηκε ψυχικά. Είχε μπροστά στα μάτια του ζωντανή της παρουσία του Θεού και αυτό τον φύλαξε από τον γκρεμό και τον δυνάμωσε στο να αποκρούσει τον πειρασμό.

Μέγα δίδαγμα περί του τρόπου αντιμετωπίσεως των πειρασμών της σαρκός!

Μη κάνεις διάλογο με τον πειρασμό, αδελφέ. Είσαι νέος και δοκιμάζεις προκλήσεις από το περιβάλλον σου, από πρόσωπα κάποτε συγγενικά, από γύναια φθηνά; Φεύγε και σώζου. Κανένας διάλογος. Ο σατανάς παραμονεύει. Μιμήσου τον Ιωσήφ. Προτίμα να χάσεις τη θέση σου, να χάσεις εύνοιες ανθρώπων, να υποστείς διωγμούς, να πεινάσεις, παρά να προδώσεις την τιμή σου και να χάσεις τον πολύτιμο θησαυρό της αγνότητός σου. Θα σε βραβεύσει ο Θεός, όπως βράβευσε τον σώφρονα Ιωσήφ.

Μεγάλο παράδειγμα αυτοκυριαρχίας και εγκρατείας ο Ιωσήφ. Αλλά και σταθερότητος στην πίστη του, και προσηλώσεώς του στο νόμο του Θεού. Το Θεό είχε παρόντα μπροστά στα μάτια της ψυχής του.

«Πῶς ποιήσω τὸ ρῆμα τὸ πονηρὸν τοῦτο καὶ ἁμαρτήσομαι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ;» είπε στο αμαρτωλό εκείνο γύναιο.

Την συναίσθηση της παρουσίας του Θεού πρέπει να έχουμε πάντοτε ζωντανή μέσα μας. Ο Θεός μας βλέπει. Μας ακούει. Είναι μπροστά μας. «Προωρώμην τὸν Κύριον διὰ παντὸς ἐνώπιόν μου, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού ἐστι, ἵνα μὴ σαλευθῶ» έλεγε ο πολύπειρος Δαβίδ. Όταν έχουμε αυτή τη συναίσθηση της παρουσίας του Θεού, τότε χαλιναγωγούμε εύκολα την σάρκα. Τότε αποκρούομε εύκολα τους πειρασμούς. Τότε παίρνουμε δύναμη στον αγώνα εναντίον των ατάκτων σκιρτημάτων του εαυτού μας.

***

Αδελφοί μου,

Να η μεγάλη αξία της προβολής του Ιωσήφ απόψε. Ας εμπνευσθούμε από την ηρωική και ακέραιη προσωπικότητά του. Από τη δυνατή θέλησή του. Από την εγκράτεια και αυτοκυριαρχία του. Ώστε με αμόλυντο σώμα και καθαρή ψυχή να υποδεχτούμε το Σωτήριο Πάθος του Κυρίου μας.

Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος Καρούσος, Η Εβδομάδα των Παθών, Δ΄ έκδ., Αθήνα 1983