Η Κυριακή των Βαΐων

Γέροντας Πετρώνιος Τανάσε

Η Κυριακή των Βαΐων είναι η γέφυρα διαβάσεως από την αγία Τεσσαρακοστή στην εβδομάδα των αγίων Παθών.

Ο Κύριος εισήλθε στην Ιερουσαλήμ ταπεινά και θριαμβευτικά συγχρόνως. Ταπεινά διότι «ὁ ἔχων θρόνον οὐρανὸν καὶ ὑποπόδιον τὴν γῆν… ἐπὶ πώλου ἀλόγου ἐμετρίασε σήμερον» και «ὁ τοῖς Χερουβεὶμ ἐποχούμενος καὶ ὑμνούμενος ὑπὸ τῶν Σεραφείμ, ἐπέβη ἐπὶ πώλου ὄνου». Αλλά και θριαμβευτικά, διότι το πλήθος του λαού αναγνωρίζει στο πρόσωπο αυτού που έρχεται τον Δεσπότη της ζωής και του θανάτου, ενώ τα αθώα νήπια προαισθανόμενα το μυστήριον του Θεού, Τον προϋπαντούν ως ένα Βασιλέα με κλάδους φοινίκων, ψάλλουν το «Ὡσαννά» και στρώνουν χαλιά στον δρόμο.

Η Κυριακή των Βαΐων

Κι εμείς, ο νέος Ισραήλ, περιμένουμε να προϋπαντήσουμε τον Κύριο, ο οποίος έρχεται πράος και ταπεινός και εισέρχεται στην Ιερουσαλήμ των ψυχών μας.

Εάν η ανάστασις του Λαζάρου μας απέδειξε ότι μόνο με τον Χριστό πραγματοποιείται η ανάστασίς μας, οι κλάδοι των φοινίκων μας φανερώνουν την μορφή αυτής της αναγεννήσεως. Όταν εισέρχεται ο Κύριος ως θριαμβευτής στα Ιεροσόλυμα των ψυχών μας, τον υποδεχόμεθα με λουλούδια και κλάδους, ψάλλουμε το «Ὡσαννά» και του στρώνουμε τα ενδύματά μας στην γη.

Την πνευματική σημασία των κλάδων την φανερώνει το Δοξαστικό του όρθρου, το οποίον μας καλεί: «Δεῦτε καὶ ἡμεῖς ὡς οἱ παῖδες…».

Ακλόνητη πίστις λοιπόν, και αγάπη με τις οποίες υποδεχόμεθα τον Κύριο, είναι τα σημεία της αναγεννήσεώς μας. Με αυτές τις αρετές άραγε δεν μας καλεί ο Ίδιος να πλησιάζουμε στο δείπνο της Ευχαριστίας σε κάθε Θεία Λειτουργία; Αυτές οι αρετές κυριαρχούν και στην πνευματική νηπιότητα, που χαρακτηρίζεται από απόλυτη εμπιστοσύνη και ανεπιφύλακτη αγάπη. Απ’ εδώ προέρχεται και η τόλμη να κράξουμε άφοβα και αδίστακτα το «Ὡσαννά», ενώπιον των φαρισαίων και γραμματέων, που ευρίσκονται ενώπιόν μας διότι «ἡ τελεία ἀγάπη ἕξω βάλλει τὸν φόβον».(Α. Ιωάν.4, 18).

Τα στρωμένα στον δρόμο ενδύματα είναι η απόδοσις ενός παλαιού χρέους. Ο άνθρωπος εξέπεσε λόγω της παρακοής του, και ο Θεός του έφτιαξε δερμάτινους χιτώνες και τον έβγαλε έξω από τον παράδεισο της τρυφής. Τώρα έρχεται ο ίδιος ο Θεός σ’ εμάς και παράδεισος είναι ο Ίδιος. Οπότε δεν έχουμε πλέον ανάγκη από χιτώνες και ενδύματα. Γι’ αυτό του τα επιστρέφουμε. Τα στρώνουμε ενώπιόν Του και τα καταπατεί ο όνος, το ζώο στο οποίο επέβαινε ο Ιησούς, δείχνοντας την κτηνωδία από την οποία ήλθε να μας λυτρώσει Εκείνος. Η περιβολή με ενδύματα ήτο στενά συνδεδεμένη με την εκ της αμαρτίας εντροπή και το απαρρησίαστο, πράγμα το οποίο μας ανάγκαζε να κρυβώμεθα. Τώρα όμως με χαρά και παρρησία κράζουμε το «Ὡσαννά». Προϋπαντούμε τον νικητή του θανάτου και του άδου, διότι δι’ Αυτού κι εμείς εγίναμε νικητές κατά της αμαρτίας, όπως το μαρτυρούν περίτρανα οι κλάδοι των βαΐων, σαν σημεία της νίκης, τα οποία κρατάμε στα χέρια μας.

Οι Γραμματείς και Φαρισαίοι χολώνονται από φθόνο. «Διδάσκαλε, ἐπιτίμησον τοῖς μαθηταῖς σου» (Λουκ.19, 39). Δεν ακούεις τι κράζουν για σένα τα νήπια; «Ἐὰν οὖτοι σιωπήσωσι οἱ λίθοι κεκράξονται»,(19, 40) τους απεστόμωσε το στόμα του Κυρίου. Έτσι και ο διάβολος, βλέποντας το πνευματικό κέρδος του αναγεννημένου με την μετάνοια ανθρώπου, σκάζει από τον φθόνο του. Αλλ’ όμως υπεράνω όλων είναι οι αστείρευτες ενέργειες του Θεού που διαχέονται σ’ όλη την πλάση και μόνο αυτός είναι τυφλός και σκοτισμένος στον νου.

Δεν πρέπει να παραβλέψουμε την χριστιανική παράδοση των κλάδων από δένδρα φοινίκων, με τα οποία οι Χριστιανοί προϋπαντούν τον Κύριο αυτή την ημέρα. Στα μέρη, όπου στερούμεθα δένδρων φοινίκων, ο λαός υποδέχεται τον Κύριο με κλάδους δάφνης ή καρυδιάς. Ενώ στην πατρίδα μου, την Ρουμανία, οι Χριστιανοί υποδέχονται τον Χριστό με κλάδους ακακίας. Η παράδοσις αυτή είναι πλήρης πνευματικών νοημάτων. Τους κλάδους που κρατεί ο λαός στα χέρια σ’ αυτή την ιερή Ακολουθία είναι σημεία νίκης. Διότι στα λουλούδια, μετά την νάρκη του χειμώνος, αρχίζει και έρχεται η ζωή. Είναι σημείο ότι ήδη η ζωή επανήλθε στην πορεία της, διότι ενίκησε τον θάνατο του χειμώνος.

Υπάρχει μία εξωτερική ασυμφωνία, που φαίνεται κατά την είσοδο του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα. Είναι η εξής: Ο Σωτήρ έρχεται καθήμενος σ’ ένα ονάριο, πράος και ταπεινός, ενώ τα πλήθη Τον υποδέχονται σαν ένα θριαμβευτή με κλάδους και επευφημίες. Αυτές οι δύο στάσεις, δηλαδή η ταπείνωσις και ο θρίαμβος είναι πια ενωμένα μεταξύ τους. Την αληθινή νίκη και δύναμη μόνον η ταπείνωσις την χαρίζει, όπως μας λέγει ο ίδιος ο Κύριος. Η ταπείνωσις είναι το σημείο δια του οποίου διεξήχθησαν όλα τα έργα της πνευματικής μας αναγεννήσεως. Η νηστεία άρχισε με την ταπείνωση του Τελώνου και έκλεισε με την ταπείνωση του Κυρίου, ο οποίος μας άφησε την ταπείνωση, σαν την μοναδική οδό για την Ζωή και την Ανάσταση.

Οι κλάδοι είναι η δίοδος για την Μεγάλη Εβδομάδα των Αγίων Παθών· γιατί οι Γραμματείς και Φαρισαίοι βλέποντας το μεγάλο θαύμα της αναστάσεως του Λαζάρου αυτή την ημέρα, αποφάσισαν οριστικά τον θάνατο του Κυρίου. «Τί ποιοῦμεν;» έλεγαν οι αρχιερείς του συνεδρίου; «Ἐὰν ἀφῶμεν αὐτὸν οὕτω , πάντες πιστεύσουσιν εἰς αὐτόν». Ενώ ο Καϊάφας χωρίς να θέλει, επροφήτευσε: «ὅτι συμφέρει ἡμῖν, ἵνα εἷς ἄνθρωπος ἀποθάνῃ ὑπὲρ τοῦ λαοῦ καὶ μὴ ὅλον τὸ ἔθνος ἀπόληται. Ἀπʾ ἐκείνης οὖν τῆς ἡμέρας συνεβουλεύσαντο ἵνα ἀποκτείνωσιν αὐτόν»(Ιωάν.11, 47-53). Ο Ισραήλ αρνήθηκε τον Κύριο κι ένας νέος Ισραήλ τον υποδεχόταν, καθώς έμπαινε στην Ιερουσαλήμ.

«Συναγωγὴ πονηρὰ καὶ μοιχαλίς, ψάλλει η Εκκλησία μας στον εσπερινό της Κυριακής των Βαΐων, ἡ τῷ ἰδίῳ ἀνδρί, μὴ φυλάξασα πίστιν, τί κατέχεις διαθήκην, ἧς οὐκ ᾖς κληρονόμος; Τί καυχᾶσαι ἐν Πατρί, τὸν Υἱὸν ἀθετήσασα;…».

«Ἐκ βαΐων καὶ κλάδων, ὡς ἐκ θείας ἑορτῆς εἰς θείαν μεταβάντες ἑορτήν, πρὸς σεβασμίαν τῶν Χριστοῦ Παθημάτων, πιστοὶ συνδράμωμεν, τελετὴν σωτήριον. Καὶ τοῦτον ὑπὲρ ἡμῶν, πάθος ὑφιστάμενον, κατοπτεύσωμεν ἑκούσιον…».

Γέροντας Πετρώνιος Τανάσε, Οι Πύλες της Μετανοίας – Στοχασμοί στο Τριώδιο, Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη, 2003.