Κυριακὴ τῶν Βαΐων[1]

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του Ιερομάρτυρος

«Ὡσαννά,

εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου,

ὁ βασιλεὺς τοῦ ᾿Ισραήλ»

(Ἰωάν. 12,13)

Βασιλικὴν ὄντως ἑορτὴν ἑορτάζομεν σήμερον· βασιλικὴν δεχόμεθα ἐπίσκεψιν, καὶ τὰ πάντα βασιλικῶς πρέπει νὰ εὐτρεπίσωμεν, διότι ὅπου βασιλέως παρουσία, ἐκεῖ καὶ ἡ προετοιμασία, καὶ ἡ τάξις καὶ ἡ ὑποδοχὴ πρέπει νὰ εἶνε ἀνάλογα καὶ πρὸς τὸ μεγαλεῖον τῆς ἑορτῆς, καὶ πρὸς τὴν ὑψηλὴν ἀξίαν τοῦ βασιλικοῦ ἐπισκέπτου.

Πρὸς τὴν τοιαύτην δὲ μεγαλοπρεπῆ, ἣ μᾶλλον εἰπεῖν θεοπρεπῆ, προετοιμασίαν καὶ ὑποδοχὴν μᾶς καλοῦσιν ἐκ τοῦ βάθους τῶν αἰώνων αἱ παλαιαὶ φωναὶ τῶν προφωτῶν, ἃς ἐπαναλαμβάνουσι καὶ οἱ ἀπειρόκακοι παῖδες, οἱ ὁποῖοι κρατοῦντες τὰ βαΐα τῶν φοινίκων ἐν χερσὶν ὑποδέχονται σήμερον τὸν ἐρχόμενον Βασιλέα τῆς Νέας Ἱερουσαλήμ, βοῶντες, κεκραγότες καὶ λέγοντες: «Χαῖρε σφόδρα, θύγατερ Σιών, κήρυττε, θύγατερ Ἱερουσαλήμ, ἰδοὺ ὁ Βασιλεύς Σου ἔρχεται πραῢς καὶ σῴζων». Καὶ ἔτι περισσότερον ἐντείνοντες τὰς φωνάς των κραυγάζουσιν: «Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ Βασιλεῦς τοῦ Ἰσραήλ».

Κυριακὴ τῶν Βαΐων

Μᾶς καλοῦσιν οἱ προφῆται νὰ ἴδωμεν ὅ,τι αὐτοὶ ἐπεθύμησαν ἴδεῖν καὶ οὐκ εἶδον, ν᾿ ἀκούσωμεν ὅσα αὐτοὶ προσεδόκησαν ν᾿ ἀκούσωσι καὶ οὐκ ἤκουσαν, νὰ ἴδωμεν ὅτι ἡ σωτηρία καὶ ἡ χάρις ἐπεφάνη, ὅτι ὁ βασιλεὺς ἦλθεν καὶ ὁ νικητὴς τοῦ θανάτου πάρεστιν.

Μᾶς καλοῦσι νὰ ἐξέλθωμεν εἰς ὑπάντησιν Ἐκείνου, Ὅστις ἔρχεται πραῢς καὶ σῴζων, ἔρχεται ὡς βασιλεὺς ἵνα δώσῃ γενικὴν ἄφεσιν καὶ ἀμνηστείαν εἰς ἡμᾶς τοὺς καταδίκους καὶ νὰ κηρύξῃ ἐνιαυτὸν Κυρίου δεκτόν, καὶ ἔρχεται ἐν σχήματι ταπεινώσεως, ἐν μορφῇ δούλου εἰς τοῦς δούλους ὁ Δεσπότης, ἐν μορφῇ καταδίκου εἰς τοὺς καταδίκους ὁ ἐλευθερωτὴς καὶ φέρει ἐπὶ τῶν ὤμων αὐτοῦ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν πάσας ὁ ἀναμάρτητος, ἔρχεται ἐν εὐτελεῖ προσχήματι Ἐκεῖνος, Ὅστις εἶνε ἐπᾶνω πάντων, ὁ ἐρχόμενος ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ Οὐρανοῦ, Ἐκεῖνος, ἐπὶ τὸν Ὁποῖον ἀναβαίνουσι καὶ καταβαίνουσιν οἱ ἅγγελοι τοῦ Θεοῦ, «ἔρχεται πραῢς καὶ σώζων».

Περὶ Αὐτοῦ εἶπον οἱ προφῆται «Ἰδοὺ ὁ Θεὸς ἡμῶν, αὐτὸς ἥξει καὶ σώσει ἡμᾶς». «Ἰδοὺ ἄνθρωπος, Ἀνατολὴ ὄνομα αὐτῷ, ὁδοποιήσατε τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπὶ δυσμῶν, Κύριος ὄνομα αὐτῷ». «Ἐξεγέρθητι Βορρᾶ, ἔρχου Νότε, ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν καὶ βορρᾶ καὶ θαλάσσης καὶ Ἑὼας κάλεσον τὰ τέκνα σου Ἱερουσαλήμ». «Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν». «Τέρπου καὶ εὐφραίνου Σιών, αἰνεῖτε, παῖδες, Κύριον». Καὶ οἱ παῖδες ἀνευφημοῦσι λέγοντες: «Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ», καὶ ἀντιλαλεῖ τὰς φωνὰς τῶν προφητῶν ἡ ἠχὼ τῶν αἰώνων καὶ ἐπαναλαμβάνουσιν αἱ μυριάδες καὶ τὰ μιλλιούνια τῶν πανταχοῦ γῆς πιστῶν: «Χαῖρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυττε, θύγατερ Ἱερουσαλήμ, ἰδοὺ ὁ Βασιλεύς σου ἔρχεται πραῢς καὶ σώζων».

Ἀλλὰ ποῦ ἔρχεται, πότε ἔρχεται, καὶ διατί ἔρχεται «πραῢς καὶ σώζων»; Ἰδοὺ τὸ μέγα τὸ ὑπὸ τὴν σημερινὴν βασιλικήν καὶ μοναδικὴν ταύτην ἑορτὴν καὶ ἡμέραν κρυπτόμενον μυστήριον.

Ἔρχεται πρῶτον πρὸ ἓξ ἢ κάλλιον εἰπεῖν πρὸ πέντε ἡμερῶν τοῦ Πάσχα, τοῦ μεγάλου ἐκείνου καὶ καινοῦ καὶ μοναδικοῦ εἰς τὰ χρονικὰ τῆς ἀνθρωπότητος· ἔρχεται εἰς Ἱερυσαλήμ, δίοτι ἐν Ἱερουσαλὴμ ἦτο γεγραμμένον νὰ τελεσθῂ ἡ μεγάλη θυσία τοῦ ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ αἵροντος τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ ἔρχεται πραῢς ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν καὶ ὡς ἀμνὸς ἄφωνος, καὶ σώζων ἐν τῷ αἵματί του πάντας τοὺς γηγενεῖς.

Πρὸ ἓξ ἡμερῶν ἢ μᾶλλον πρὸ πέντε ἡμερῶν τοῦ Πάσχα, ἀκριβῶς τῇ δεκάτῃ τοῦ μηνὸς τοῦ πρώτου ἦτο νόμος ἀπαράβατος παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις ν᾿ ἀγοράζῃ πᾶς Ἰσραηλίτης πρόβατον τέλειον, ἄμωμον, ἐνιαύσιον, ἄρσεν, καὶ νὰ διατηρῇ αὐτὸ μέχρι τῆς 14ης τοῦ μηνός, καὶ τότε πρὸς ἑσπέραν ἅπαν τὸ πλῆθος τῆς Συναγωγῆς τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ νὰ σφάζῃ τὸν ἀμνὸν τοῦτον καὶ να τελῇ τὸ Πάσχα εἰς ἀνάμνησιν τῆς ἐξόδου Ἰσραὴλ ἐξ Αἰγύπτου ἐκ γῆς δουλεάς, πρὸς ὑπόμνησιν καὶ τῆς σωτηρίας τῶν πρωτοτόκων τῶν Ἰουδαίων ἀπὸ τοῦ ἀγγέλου τοῦ ὁλοθρευτοῦ.

Τοῦτο δὲ ὅλον ἦτο ταὐτοχρόνως καὶ τύπος τοῦ αἰωνίου ἀμνοῦ, τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ αἰωνίου θύματος, εἰς τὸ αἷμα τοῦ ὁποίου ἐγένετο ἔνοχος ὁ σκληροτράχηλος Ἰσραήλ. Πρὸ ἓξ ἡμερῶν τοῦ Πάσχα τὸν ἀμνὸν τοῦτον ἐλθόντα εἰς Βηθανίαν ὑπεδέχθησαν μετὰ ἐξαιρετικῶν τιμῶν οἱ Ἰουδαῖοι καὶ τροφῆς πλουσίας εἰς αὐτὸν μετέδωκαν, καὶ διὰ μύρων νάρδου πιστικῆς πολυτίμου αὐτὸν ἤλειψαν καὶ τῇ ἐπαύριον προπομπὴν καὶ δεξίωσιν ὅλως πρωτοφανῆ καὶ πρωτάκουστον δι᾿ αὐτὸν παρεσκεύασαν.

Πᾶσα ἡ πόλις ἐσείσθη, καὶ πάντες ἐξῆλθον εἰς προϋπάντησιν αὐτοῦ καὶ στρώννοντες τὰ ἱμάτιά των εἰς τὰς ὁδοὺς, καὶ κόπτοντες κλάδους δένδρων, καὶ ὑψοῦντες βαΐα φοινίκων, ἀνευφήμουν καὶ ἐζητωκραύγαζον λέγοντες: «Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ».

Ἐρχεται δὲ πραῢς καὶ ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν μένει ἄφωνος, οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ, ἐν ᾧ ὁδηγεῖται εἰς σφαγήν, καὶ ἐν ᾧ ἔρχεται ν᾿ ἀποθάνῃ καὶ διὰ τοῦ αἵματός του νὰ σώσῃ τὸ κόσμον.

Ἡ νέα γενεὰ τῶν Ἰουδαίων ὁρμεμφύτως τρόπον τινὰ αἰσθάνεται καὶ ἐννοεῖ ταῦτα πάντα, ἅτινα οἱ πατέρες των θλιβερῶς εἶχον λησμονήσει.

Ὡς βλέπετε, τῆς βασιλικῆς ταύτης ἐπισκέψεως τὰ σημαινόμενα ταῦτα οἱ παῖδες συναισθάνονται βαθύτερον, καὶ διὰ τοῦτο ὡς Θεὸν δοξολογοῦσι τὸν ἐρχόμενον, ἐν ᾧ οἱ πατέρες των ὡς ἐχθρὸν αὐτὸν ἐσταύρωσαν ἐν μέσῳ λῃστῶν.

Οἱ παῖδες κράζουσιν «Ὡσαννά, ὅ.ἐ. ὦ Κύριε, σῶσον δή, ὦ Κύριε, εὐδόκησον δή», ἐν ᾧ οἱ πατέρες ὠρύονται κραυγάζοντες «ἆρον, ἆρον σταύρωσον αὐτόν». Οἱ παῖδες ἔστρωσαν τὰ ἱμάτια των ἐν τῇ ὁδῷ, δι᾿ ἦς διήρχετο ὁ Ἰησοῦς, καὶ οἱ πατέρες των διεμερίσαντο τὰ ἱμάτια τοῦ Ἰησοῦ καὶ εἰς τὸν ἱματισμόν του ἔβαλον κλῆρον, οἱ παῖδες ἐκδύονται καὶ τοὺς χιτῶνας των, οἱ πατέρες γυμνώνουσι μέχρι τοῦ χιτῶνος τὸν Κύριον. Τὰ παιδία μετὰ βαΐων καὶ κλάδων ὑποδέχονται ὡς βασιλέα τὸν Ἰησοῦν, ἐν ᾧ οἱ πρεσβύτεροι μετὰ μαχαιρῶν καὶ ξύλων ὡς ἐπὶ λῃστὴν ἐξέρχονται, ἵνα συλλάβωσι τὸν Κύριον· οἱ παῖδες εὐλογοῦσι, καὶ οἱ γηραλέοι βλασφημοῦσι. Τὰ παιδία ὡς ἀρνία ἄκακα τὸν ποιμένα τῶν προβάτων τὸν μέγαν ὑποδέχονται, καὶ οἱ πατέρες ὡς λύκοι τὸν ἀμνὀν σφαγιάζουσι καὶ σπαράττουσιν.

Καὶ ἰδοὺ πῶς τὴν βασιλικὴν ταύτην ἑορτὴν πρέπει νὰ ἑορτάσωμεν, καὶ τὸν βασιλικὸν τοῦτον ἐπισκέπτην πῶς νὰ ὑποδεχθῶμεν: Νὰ ἑορτάσωμεν ὡς παιδία, νὰ δεχθῶμεν τὸν ἐρχόμενον βασιλέα ὡς παιδία, νὰ στραφῶμεν καὶ γίνωμεν ὡς τὰ παιδία, νήπιοι εἰς τὴν ἁμαρτίαν, κεκαθαρμένοι παντὸς ρύπου καὶ μολυσμοῦ· ἀνάγκη νὰ ἐπιστρέψῃ ἡ σάρξ ἡμῶν καὶ γίνῃ ὡς σάρξ παιδαρίου μικροῦ, ὡς λέγει ὁ προφήτης, τρυφερὰ δηλονότι καὶ εὐπαθὴς νὰ γίνῃ ἡ σκληρὰ ὡς λίθος καρδία μας· ἀνάγκη νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὰ στήθη ἡμῶν ἡ παιδικὴ συνείδησις τῶν παιδικῶν μας χρόνων, ἡ περίφοβος ἐκείνη καὶ σεμνὴ καὶ καθαρὰ καὶ ἀμόλυντος παιδικὴ μας συνείδησις, ἀνάγκη ν᾿ ἀπεκδυθῶμεν ὅλον τὸ ἁμαρτωλὸν παρελθόν μας, νὰ γυμνωθῶμεν ὅλους τοὺς χιτῶνας μὲ τοὺς ὁποίους μᾶς περιβάλλει πάντοθεν ἡ ἁμαρτία, ἀνάγκη νὰ στρώσωμεν κλάδους καλῶν ἔργων ἐν τῇ ὁδῷ τοῦ βίου ἡμῶν καὶ κρατοῦντες ὡς βαΐα φοινίκων τὰ δράγματα τῶν ἀγαθῶν πράξεων ἡμῶν νὰ ἐξέλθωμεν κατὰ τὴν ἐρχομένην μεγάλην καὶ ἁγίαν ἑβδομάδα τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου εἰς ὑπάντησιν καὶ προσκύνησιν Αὐτοῦ, πληροῦντες διὰ τῆς εὐβλαβοῦς παρουσίας ἡμῶν τοὺς Ναοὺς τοῦ Θεοῦ καὶ ἀκροώμενοι μετὰ προσοχῆς καὶ κατανύξεως τὰ θεσπέσια ᾄσματα καὶ τὰς οὐρανίους ψαλμῳδίας τῆς Ἐκκλησίας μας, ἵνα οὕτω καταξιωθῶμεν νὰ ἑορτάσωμεν ἐν πνευματικῇ χαρᾷ καὶ εὐδαιμονίᾳ καὶ τὴν λαμπροφόρον τριήμερον τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἀνάστασιν. Ἀμήν.

[1] «Ἱερὸς Πολύκαρπος» Ἔτος Α΄. Σμύρνη, ἀρ. 50, 17.3.1912, σς. 802-805.

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του Ιερομάρτυρος, Λόγοι ευσέβειας: Γραπτά κηρύγματα εις δεσποτικάς εορτάς, 1η έκδ., Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2000