Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος και η Δ’ Κυριακή των Νηστειών

(† Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, τον οποίο σήμερα η Εκκλησία μας ιδιαιτέρως τιμά, είναι ένα πολύτιμο δώρο του Θεού στην Εκκλησία μας, διότι μας άφησε πολύτιμη παρακαταθήκη, την Κλίμακα, με την οποία μας διδάσκει δύο σπουδαία πράγματα.

Πρώτον, η πρόοδος στην πνευματική ζωή πρέπει να γίνεται μετ’ επιστήμης, όχι χωρίς πρόγραμμα, όχι πρόχειρα, όχι χωρίς συνέπεια, αλλά με προσοχή και με προσπάθεια ν’ αγωνιστεί κανείς να αποτινάξει από επάνω του τα πάθη και να οικειωθεί τις αρετές.

Και το δεύτερον, σ’ αυτόν τον αγώνα δεν μπορεί κανείς να φθάσει από την μια στιγμή στην άλλη στην τελειότητα, αλλά πρέπει με βαθμίδες να ανεβαίνει τις αρετές, να τις επιδιώκει, να τις επιθυμεί, να προσεύχεται γι’ αυτές ωσότου φθάσει στην υψίστη αρετή, που είναι η αγάπη.

Και ο άγιος Ιωάννης μάς αναφέρει 30 σκαλοπάτια στην κλίμακα των αρετών, τα οποία πρέπει ο αγωνιζόμενος μοναχός και χριστιανός να τα ανεβεί.

Είναι ένα μήνυμα σημαντικό όχι μόνο για τους μοναχούς, αλλά και για τους εν τω κόσμω αγωνιζομένους χριστιανούς, ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε, παρασυρόμενοι από τις βιοτικές μέριμνες, ότι κύριος σκοπός της ζωής μας, είναι η τελείωσή μας. Είναι η ένωσή μας με τον Θεό. Είναι η κάθαρσή μας από τα πάθη. Είναι ο αγώνας ο πνευματικός. Κι αυτός πρέπει να γίνεται, όπως είπα, με συνέπεια, με αγώνα καθημερινό, με πόθο Θεού.

Κι αυτό είναι για τους μοναχούς το κύριο έργο και δεν πρέπει να το ξεχνάμε, ιδίως όσοι εξήλθαμε στην έρημο. Αυτόν τον αγώνα εξήλθαμε να κάνουμε. Και οι χριστιανοί στον κόσμο, κι αυτοί με τις συνθήκες που ευρίσκονται, που δεν έχουν βέβαια την άνεση που έχουν οι μοναχοί, ούτε τον χρόνο που έχουν οι μοναχοί, αλλά μπορούν όμως κι αυτοί να αφιερώνουν κάποιον χρόνο στη ζωή τους για να ασχολούνται με την πνευματική τους πρόοδο και καλλιέργεια και κάθαρση από τα πάθη και τον φωτισμό του Θεού.

Και υπάρχουν σήμερα στον κόσμο χριστιανοί που κάνουν αυτόν τον αγώνα με τη βοήθεια του Θεού και οι οποίοι δεν παρασύρονται από τα πρόσκαιρα και φθαρτά για να ξεχνούν τα αιώνια και τα μένοντα, αλλά μπορούν και αγωνίζονται μέσα στον κόσμο για τη σωτηρία τους και την ένωσή τους με τον Θεό. Κι αυτοί θα έχουν πολύ μεγάλο μισθό.

Διότι είναι πολύ δύσκολο πράγμα, σε μια εποχή, που συναγωνίζονται όλα να διασπούν τον άνθρωπο, να τον βγάζουν σε μία εξωστρέφεια, να μην αγαπά την εσωστρέφεια τού έσω ανθρώπου, αλλά να φθείρεται συνεχώς από την προσκόλληση στα επίγεια, στα δευτερεύοντα, στα γήινα, στα μάταια· κι όμως υπάρχουν χριστιανοί σήμερα, που από αγάπη για τον Θεό και αγωνίζονται, και νικούν αυτή την εξωστρέφεια κι αυτή την προσκόλληση στα γήινα και στα φθαρτά, για τη σωτηρία τους, για την αγάπη του Χριστού, για την ένωσή τους με τον Θεό.

Κι εμείς οι μοναχοί έχουμε αυτόν τον μόνιμο στόχο. Πρέπει να μη ξεχνάμε το «δι’ ο εξήλθομεν», και τον αγώνα αυτόν πρέπει να τον κάνουμε κάθε ημέρα. Να μη περνά η ημέρα που να μη κάνουμε αυτόν τον αγώνα. Τον αγώνα της καθάρσεως από τα πάθη, και τον αγώνα της αποκτήσεως των αρετών και του φωτισμού. Γιατί αν περάσει και μία ημέρα της ζωής μας, που δεν κάναμε αυτόν τον αγώνα, αυτή η ημέρα πήγε χαμένη. Γι’ αυτό βλέπουμε στο Γεροντικό και στους Βίους των Αγίων ότι οι Άγιοι είχαν ανύστακτο το ενδιαφέρον της ψυχής τους να κάνουν αυτόν τον αγώνα, μέχρι την τελευταία τους στιγμή.

Και ενθυμείσθε τον αββά Σισώη που ήλθε η ώρα του να φύγει απ’ αυτόν τον κόσμο και παρακάλεσε τον Θεό να τον αφήσει ακόμη μισή ώρα να μετανοήσει. Όλη την ζωή του μετανοούσε, αλλά δεν του έφθανε. Ζητούσε ακόμη μισή ώρα να μετανοήσει. Και μετά ήλθε ο χορός των Προφητών, των Αποστόλων, ο Ίδιος ο Χριστός να πάρουν την ευλογημένη και αγωνιζομένη ψυχή του.

***

Ας παρακαλέσουμε τον Θεό, διότι η ραθυμία μάς χαυνώνει πολλές φορές και ξεχνάμε το «δι’ ο εξήλθομεν», την εγρήγορση και την πνευματική αναζήτηση της ανόδου μας στην κλίμακα των αρετών, αφού λέγει και ο λόγος του Κυρίου: «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν».

Αυτό είναι το ήθος του μοναχού και του ορθοδόξου Χριστιανού. Πρέπει να είναι η εγρήγορση, διότι ανά πάσα στιγμή κινδυνεύουμε να πέσουμε στη ματαιότητα των φθαρτών πραγμάτων του κόσμου και να ξεχάσουμε τον αιώνιο προορισμό μας και την αποστολή μας, που είναι η κατάπαυσή μας στους κόλπους του Αγίου Θεού.

Εύχομαι, με την ευχή του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, μεγάλου διδασκάλου της Εκκλησίας μας, που το βιβλίο του «Κλίμαξ», είναι το Αναγνωστικό και το καλύτερο σύγγραμμα και για τον τελειότερο χριστιανό και μοναχό. Δεν χρειάζεται άλλο βιβλίο για την πρώτη τάξη, ούτε άλλο βιβλίο για την τελευταία τάξη του πνευματικού πανεπιστημίου, διότι η Κλίμακα τα έχει όλα.

Είναι και το Αλφαβητάριο, αλλά είναι και το βιβλίο των τελείων, διότι περιέχει μέσα σοφία πνευματική, την οποία έλαβε ο Άγιος εκ της προσωπικής του πείρας και του αγώνα του στην πνευματική ζωή, αλλά και εκ της πείρας του, ως γέροντος και ηγουμένου αδελφών μοναχών, την οποία αποτύπωσε στο βιβλίο του αυτό.

Γι’ αυτό είπα, ότι η Κλίμαξ, την οποία διαβάζουμε μάλιστα τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή στα μοναστήρια, η Κλίμαξ είναι ένα μεγάλο πολύτιμο δώρο του Θεού στην Εκκλησία μας και, αν δεν το είχαμε, θα ήμασταν φτωχότεροι. Γι’ αυτό η Πρόνοια του Θεού μερίμνησε να υπάρχουν τέτοια σπουδαία θεόπνευστα βοηθήματα, ώστε απ’ αυτά να παιδαγωγούμαστε και να οδηγούμαστε στη σωτηρία.

Με την ευχή λοιπόν του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος να ενισχυθούμε κι εμείς για να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι να εορτάσουμε το Άγιον Πάσχα, αλλά και μετά το Άγιον Πάσχα, γρηγορούντες και προσευχόμενοι πάντοτε. Αμήν.

ΠΗΓΗ