Μεγάλη Τρίτη

Γεώργιος Δορμπαράκης

«Αφού λάβεις κατά νου, ψυχή μου, την ώρα του τέλους σου, και δειλιάσεις από την εκκοπή της συκιάς (στην οποία προέβη ο Χριστός λόγω της ανυπαρξίας των καρπών της), εργάσου με φιλοπονία, ταλαίπωρε, το τάλαντο που σου δόθηκε, μένοντας σε εγρήγορση και φωνάζοντας δυνατά: “Ας μη μείνουμε έξω από τον νυμφώνα του Χριστού”.

(«Τὴν ὥραν, ψυχή, τοῦ τέλους ἐννοήσασα, καὶ τὴν ἐκκοπήν τῆς συκῆς δειλιάσασα, τὸ δοθέν σοι τάλαντον φιλοπόνως ἔργασαι, ταλαίπωρε, γρηγοροῦσα καὶ κράζουσα, Μὴ μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ».)

Μεγάλη Τρίτη

1. Το παραπάνω κοντάκιο της Μ. Τρίτης σε λίγες γραμμές μας θέτει στην πορεία της αληθινής εν Χριστώ ζωής. «Μὴ μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ»: μας καλεί ο υμνογράφος, δηλ. η Εκκλησία μας, να μη μείνουμε έξω από το νυμφώνα του Χριστού. Ποιος είναι ο νυμφώνας; Μα ο ίδιος ο Χριστός και η σχέση μας μαζί Του. Εκείνος είναι ο νυμφίος και ο κάθε πιστός η νύμφη ψυχή. Σκοπός μας είναι ακριβώς να παραμένουμε πάντοτε ενωμένοι μαζί Του, όπως συμβαίνει στη σχέση του νυμφίου με τη νύμφη. Αυτό συνιστά και τον Παράδεισο και τη Βασιλεία του Θεού. Γι’ αυτό άλλωστε και ήλθε και έγινε άνθρωπος: να μας παραλάβει και να μας ενσωματώσει στο άγιο Σώμα Του, την Εκκλησία. Να μας κάνει κλαδιά στο δέντρο που είναι Εκείνος. «Ἐγὼ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα». Ο κάθε πιστός συνιστά, μετά το άγιο βάπτισμά Του, με το οποίο ενδύθηκε τον Χριστό, μια προέκταση Εκείνου, μια άλλη παρουσία Του μέσα στον κόσμο. Ποια είναι η αγωνία λοιπόν του πιστού, για να μη μένει εκτός νυμφώνος; Να διακρατεί το ένδυμα που ενδύθηκε στο βάπτισμα, τον ίδιο τον Χριστό, καθαρό και αρρύπωτο. «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε». Αυτός είναι και ο σκοπός όλης της χριστιανικής ζωής: «Να κρατήσουμε την καθαρότητα του αγίου βαπτίσματος» (αββάς Μάρκος ο ασκητής), δηλ. «να κρατήσουμε το άγιον Πνεύμα στη ζωή μας, με το οποίο γίναμε χριστιανοί» (άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ).

Η πραγματικότητα όμως της ζωής έρχεται πολύ συχνά και αναιρεί αυτήν την επιθυμία. Η αγωνία μη και ρυπωθεί το ένδυμα, μη δηλαδή και χάσουμε τον Χριστό, γίνεται πράξη. Κι αυτό εκφράζει και ο υμνωδός στο γνωστό εξαποστειλάριο των ημερών: «Τὸν νυμφῶνα σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον, καὶ ἔνδυμα οὐκ ἔχω, ἵνα εισέλθω εἰς αυτόν»! Δυστυχώς, η καθημερινότητα μας οδηγεί συχνά σε λήθη, σε λησμονιά των υποσχέσεών μας κατά το βάπτισμα, και «ξεσκίζουμε» κυριολεκτικά το ένδυμα που ελάβαμε, με τις πολυποίκιλες αμαρτίες μας. Πότε η φιληδονία μας, πότε η φιλαργυρία μας, πότε η φιλοδοξία μας, τα κεντρικά αυτά πάθη που πηγάζουν από τη ρίζα όλων των κακών, τη φιλαυτία, μας κάνουν να χάνουμε αυτό που θα ’πρεπε να είναι η προτεραιότητα της ζωής μας. «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (ο Κύριος). «Ἡγοῦμαι πάντα σκύβαλα εἶναι, ἵνα Χριστὸν κερδήσω» (απ. Παύλος).

2. Τι είναι εκείνο που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να μη ξεφεύγουμε από την προτεραιότητά μας αυτή; Οι άγιοί μας βεβαίως, στηριγμένοι στα ευαγγελικά λόγια, μας υπενθυμίζουν: να μην εκπίπτουμε από την αγάπη μας προς τον Κύριο. Να υποκαίουμε πάντοτε την καρδιά μας προς Αυτόν που είναι ο Δημιουργός μας, ο συντηρητής μας, ο κριτής μας, κυρίως όμως ο νυμφίος ακριβώς της ζωής μας. Εκείνος μας το ζητά διαρκώς: «Μείνατε ἐν τῆ ἀγάπῃ τῆ ἐμῇ»! «Ἐάν τις ἀγαπᾷ με, τὸν λόγον μου τηρήσει». Η αγάπη μας λοιπόν προς τον Κύριο είναι εκείνο που φυσιολογικά θα έπρεπε να μας κρατά σ’ αυτήν τη χαρισματική κατάσταση. Όμως, επειδή δεν συμβαίνει συχνά αυτό, οι άγιοί μας μάς υπενθυμίζουν ότι μπορούμε να βρισκόμαστε σ’ Αυτήν την εγρήγορση που ζητά ο Κύριος, και με χαμηλότερα μέσα και με λιγότερο χαρισματικούς λογισμούς, πάντοτε όμως με την επίγνωση ότι δεν βρισκόμαστε στην κανονική κατάσταση: δηλαδή με την αίσθηση του θανάτου και με το φόβο της κολάσεως. Είναι αυτό ακριβώς που μας υπενθυμίζει και ο υμνογράφος του κοντακίου: «τὴν ὥραν, ψυχή, τοῦ τέλους ἐννοήσασα, καὶ τὴν ἐκκοπήν τῆς συκῆς δειλιάσασα». Είναι το ίδιο που μας καλεί και ο άγιος Ανδρέας Κρήτης στο Μεγάλο Κανόνα: «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις; Τὸ τέλος ἐγγίζει καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι»! Οι άγιοι Πατέρες μας θυμίζουν γενικότερα ότι με τρεις τρόπους μπορεί ένας πιστός να διακρατείται στο θέλημα του Θεού: με το φόβο (η κατάσταση του δούλου), με την προσμονή των δωρεών του Θεού (η κατάσταση του μισθωτού) και με την αγάπη (η κατάσταση του υιού). Η τελευταία, όπως είπαμε, είναι η φυσιολογική, αλλά και τους άλλους δεν τους απορρίπτει ο αγαθός Πατέρας μας.

3. Σε όποια κατάσταση λοιπόν και αν βρισκόμαστε, το ζητούμενο είναι να είμαστε σε εγρήγορση για να μη χάνουμε τη ζωντανή σχέση μας με τον Χριστό, το νυμφίο της ψυχής μας. Κι αυτό που καλούμαστε συγκεκριμένα να κάνουμε είναι να εργαζόμαστε το τάλαντο που μας δόθηκε, δηλαδή να ενεργοποιούμε τα χαρίσματα που λάβαμε κατά το άγιο βάπτισμα και το χρίσμα μας. Η ενεργοποίηση αυτή -πορεία στην πραγματικότητα πάνω στις εντολές του Χριστού- φέρνει με τη χάρη του Θεού τους καρπούς που πρέπει να έχουμε ως κλήματα στο αμπέλι του Χριστού. Κι αυτοί οι καρποί δεν είναι άλλοι από αυτούς που μας αναφέρει ο απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή: «Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, ἀγαθωσύνη, χρηστότης, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια». Όπου επισημαίνουμε την παρουσία αυτών των καρπών, σημαίνει ότι ψηλαφούμε την παρουσία του αγίου Πνεύματος, άρα τη ζωντανή σχέση μας με τον Ιησού Χριστό. Όπου απουσιάζουν, σημαίνει ότι εκεί δεν υπάρχει παρουσία Χριστού, έστω κι αν υπάρχει επίκληση του ονόματός Του. Βρισκόμαστε εκτός νυμφώνος! «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν, ἀλλ᾽ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με Πατρός»!

Αυτή η εργασία είναι η προτεραιότητα της ζωής ενός χριστιανού και γι’ αυτό απαιτείται φιλοπονία. Η επίγνωση της δωρεάς που μας δόθηκε -να είμαστε πια μέλη Χριστού, να φανερώνουμε τον Χριστό- κατά φυσικό τρόπο κάνει έναν εν επιγνώσει Χριστιανό να «εργάζεται» όχι ράθυμα και χαλαρά, αλλά με φιλοπονία. Όσο συνειδητοποιεί ένας πιστός την πραγματικότητα αυτή, τόσο και θα επεκτείνεται προς τον Χριστό, που σημαίνει θα ανοίγεται προς το συνάνθρωπό του εν αγάπη, και άρα από εδώ θα βιώνει τη βασιλεία του Θεού!

Γεώργιος Δορμπαράκης, Του Πάθους και της Ανάστασης, 1η έκδ., Αθήνα, Αρχονταρίκι, 2014.