Τα δάκρυα του φίλου

Μπλάθρας Κωνσταντίνος

Το Σάββατο του Λαζάρου μας εισάγει στην πορεία του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση. Είναι η πρώτη από τις δεσποτικές εορτές του Πάσχα, με την οποία ολοκληρώνεται η περίοδος και η νηστεία της μεγάλης τεσσαρακοστής. Αύριο μπαίνουμε στη μεγάλη εβδομάδα.

Τα δάκρυα του φίλου

Ο Λάζαρος, που ζούσε με τις αδελφές του, Μάρθα και Μαρία, στη Βηθανία, μια κωμόπολη λίγο έξω από τα Ιεροσόλυμα, ήταν τέσσερις μέρες νεκρός, θαμμένος ήδη, σύμφωνα με τα ιουδαϊκά έθιμα, καθώς ο Χριστός βρισκόταν στην αντίπερα όχθη του Ιορδάνη. Είναι σπουδαία η αφηγηματική και θεολογική δεινότητα του Ιωάννη στην ιστορία αυτή.

Η εκκλησία αρχίζει, ακριβώς, από το κατά Ιωάννην τα αναγνώσματα του ευαγγελίου της εβδομάδας του Πάσχα, για να καταλήξει στην Ανάσταση και πάλι στον Ιωάννη, τον μαθητή και επιστήθιο φίλο.

Φίλος του Ιησού και ο Λάζαρος. Όταν αρρώστησε, οι αδελφές του τού έστειλαν μήνυμα να έρθει αμέσως. Εκείνος μόλις είχε ξεφύγει από τους Ιουδαίους, που ήθελαν να τον λιθοβολήσουν όταν τους είπε: «υἱὸς τοῦ Θεοῦ εἰμι» (Ιωάν. 10, 36). Έχει προηγηθεί μια αλυσίδα θαυμάτων, από τον γάμο στην Κανά, μέχρι τη θεραπεία του τυφλού, που αποδείχνουν «τοῦ λόγου τὸ ἀληθές».[1] Τώρα σειρά έχει η ισχυρότερη απόδειξη της θεότητάς του, η εξουσία απάνω στο θάνατο.

Ο Χριστός αργοπορεί ηθελημένα δυο μέρες και, όταν ο Λάζαρος πέθανε, ξεκινά με τους μαθητές για τη Βηθανία. Στο δρόμο τον προϋπαντά η Μάρθα. Είναι εκείνη που μεριμνούσε και τύρβαζε «περὶ πολλά» (Λουκ. 10, 41), τακτοποιούσε και φρόντιζε τα πάντα, μέχρι που σκόνταψε στο απρογραμμάτιστο, πλην όμως βέβαιο· το θάνατο του αδελφού.

Την αγαπά τη Μάρθα ο Ιησούς, όπως αγαπά και τον Λάζαρο. Γιατί και οι δυο πιστεύουν στην αποστολή του, ίσως περισσότερο ακόμα και από τους δώδεκα μαθητές. Στον σύντομο διάλογο που ακολουθεί, η Μάρθα μας εισάγει στο Πάσχα ως ευαγγελίστρια: «ναί, Κύριε, ἐγὼ πεπίστευκα ὅτι σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὁ εἰς τὸν κόσμον ἐρχόμενος» (Ιωάν. 11, 27).

Υπάρχει μια σπουδαία μικρή φορητή εικόνα του Θεοφάνη του Κρητικού, που παρουσιάζει τον Χριστό, μπροστά στον τάφο του Λαζάρου να κλαίει. Σπάνιο δείγμα δραματικότητας για τη συνήθως θεολογικά αυστηρή εκκλησιαστική εικόνα. Η καινοτομία, όμως, του Θεοφάνη δεν είναι παρά υποταγή στον Ιωάννη. «Ἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦς» (Ιωάν. 11, 35), όταν βρέθηκε ανάμεσα σε όσους θρηνούσαν τον Λάζαρο. Στην ομολογία της Μάρθας για τη θεότητά του προστίθεται η μαρτυρία του Ιωάννη για την ανθρωπότητα του φίλου Ιησού. Ο Χριστός, ως απεσταλμένος Υιός, όλος Θεός και τέλειος Άνθρωπος, έχει την εξουσία να κραυγάσει: «Λάζαρε δεῦρο ἔξω» (Ιωάν. 11, 43)!

Η ανάσταση του Λαζάρου αποδεικνύει τον Ιησού της Ναζαρέτ πραγματικό βασιλέα της ζωής και του θανάτου. Δείχνει την κυριότητά του απάνω στον κόσμο και την ιστορία και προεικονίζει την τελική του νίκη απάνω στο θάνατο.

Αύριο, Κυριακή των Βαΐων, ο όχλος θα τον υποδεχθεί θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα. Τα παιδιά θα τον ζητωκραυγάσουν, καθώς οι Γραμματείς και Φαρισαίοι, οι πρόσκαιροι διαχειριστές της εξουσίας και της ιστορίας, «οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν» (Μάρκ. 10, 42) θα ζητήσουν να θανατωθεί…

Μπλάθρας Κωνσταντίνος, Δέκα σκαλιά για την Ανάσταση, 1η έκδ., Αθήνα, Μαΐστρος, 2008.

[1] Από το απολυτίκιο των Θεοφανείων.