Οίστρος-Έρως-Φίλτρο

Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Αεράκης

Αμαρτία-Αγάπη-Άφεσις

Δεν την λέγανε Μαρία Μαγδαληνή την αμαρτωλή γυναίκα. Καμμία σχέσι δεν έχει η Μαρία η Μαγδαληνή με το επεισόδιο της μετανοίας, που εξυμνείται τη Μεγ. Τετάρτη. Ανώνυμη παραμένει η αμαρτωλή. Να την κάνουμε επώνυμη; Ας δώση καθένας μας το όνομά του. Εγώ και σεις είμαστε σαν κι εκείνη, κι χειρότεροι. Έτσι τουλάχιστον παραδέχεται ο άγιος υμνογράφος: «Ὑπὲρ τὴν πόρνην, Ἀγαθέ, ἀνομήσας» (κοντάκιο Μ. Τετάρτης).

Οίστρος-Έρως-Φίλτρο

Ούτε βέβαια Κασσιανή ωνομαζόταν η πόρνη γυναίκα. Η Κασσιανή είναι η υμνογράφος (9ος αι.), που ζωγραφίζει υπέροχα με τον ποιητικό της λόγο τη μετάνοια της πόρνης. Η ίδια δεν υπήρξε πόρνη. Υπήρξε αγία μοναχή.

Τη Μεγ. Τετάρτη ούτε η Μαγδαληνή, ούτε η Κασσιανή γιορτάζουν. Γιορτάζουν όλοι οι πρώην αμαρτωλοί.

Οι πρώην μαθητές του Χριστού στιγματίζονται στο πρόσωπο του Ιούδα, που εγκατέλειψε τον Ιησού. Πόσοι οι λιποτάκτες και σήμερα! Πρώην μαθητές, πρώην τίμιοι, πρώην ορθόδοξοι, πρώην αγνοί, πρώην άγιοι!

Όσοι αμαρτωλοί, ας επιθυμήσουμε να συνταχθούμε με τους χειραγωγημένους από τη μετάνοια, με τους πρώην αμαρτωλούς.

Τη Μεγ. Τετάρτη ουσιαστικά βλέπουμε τα τρία Α.

Την Αμαρτία, που γίνεται παρελθόν.

Την Αγάπη, που είναι ένα συνεχές παρόν.

Την Άφεσι, που είναι το αιώνιο λυτρωτικό μέλλον.

Αμαρτία-Αγάπη-Άφεσις! Αυτά τα τρία συνθέτουν το Σταυρό. Αν ο Σταυρός είναι το δένδρο της ζωής, τότε:

Η Αγάπη το μεταφύτευσε από τον ουρανό στη γη.

Η Αμαρτία των ανθρώπων το γιγάντωσε.

Η Άφεσις των παραπτωμάτων μας αποτελεί το γλυκύτερο καρπό του.

Αμαρτία-Αγάπη-Άφεσις! Στο κέντρο η Αγάπη.

Η Αγάπη είναι το ποιητικό αίτιο, το κίνητρο για όλα, και για τα κακά και για τα καλά. Και η αμαρτία είναι αγάπη, ασφαλώς βρώμικη, πάντως αγάπη.

Η αμαρτωλή γυναίκα είχε αγαπήσει πολύ την αμαρτία. Και η μετάνοια μετέστρεψε την πολλή της αγάπη στην αμαρτία, σε πολλή αγάπη στο Χριστό. Σαν βρέθηκε στα πόδια του Χριστού πεσμένη η αμαρτωλή, σπαράζοντας από το κλάμα (Λουκ. 7, 38), οι παρευρισκόμενοι απορούσαν για το πώς την δέχεται ο Διδάσκαλος. Κι εκείνος απαντά στην απορία τους: «Ὅτι ἠγάπησε πολύ» (Λουκ. 7, 47). Το «γιατί» στις δικές μας απορίες είναι το «διότι» της αγάπης του Θεού.

Αφύσικη-Φυσική-Υπερφυσική

Αγάπη!

Αυτή δεσπόζει και τη Μεγ. Τετάρτη, όπως άλλωστε όλη τη Μεγ. Εβδομάδα. Ας ζυγίσουμε τις τρεις αγάπες της Μεγ. Τετάρτης:

Η μία είναι η αγάπη του ανθρώπου στην αμαρτία. Πρόκειται για αφύσικη αγάπη. Είναι παρά φύσιν το ν’ αγαπάς τις ακαθαρσίες και όχι τα λουλούδια. Ανώμαλη αγάπη η αμαρτία. Και όμως πολλοί και πολύ την αγαπούν. Φλέγονται από την επιθυμία της.

Η δεύτερη είναι η αγάπη στο Χριστό. Πρόκειται για φυσική αγάπη. Είναι για τον άνθρωπο φυσιολογικό ν’ αγαπά τον ήλιο, το να μην αποστρέφεται το φως του, το να μη βρίζη τον ήλιο. Κάθε φυσιολογικός άνθρωπος αγαπά τον Ιησού Χριστό, που είναι ο ήλιος της αγάπης. Ο Χριστός είναι η φυσική στάσις της ζωής μας. Μόνο διεστραμμένοι άνθρωποι δεν αγαπούν το Χριστό και Τον βλασφημούν.

Η τρίτη είναι η αγάπη του Χριστού στον αμαρτωλό. Πρόκειται για υπερφυσική αγάπη. Βάσι του έχει ο Σταυρός την υπέρβασι της αγάπης.

Οι δύο μεθυσμένοι

Και τις τρεις αγάπες βλέπουμε τη Μεγ. Τετάρτη:

1. Την πρώτη, την αμαρτία, την είχε αγαπήσει και ποθήσει η αμαρτωλή γυναίκα. Προτού να συναντήση το Χριστό είχε συναντήσεις με αναρίθμητους εραστές του σαρκικού έρωτα.

Δεν είχε απλώς αγάπη. Είχε μανία. Είχε πάθος. Είχε οίστρο. Όπως τα άλογα είναι ασυγκράτητα, όταν τα τσιμπήση η αλογόμυγα, που ονομάζεται «οίστρος», έτσι ασυγκράτητη στην ακολασία είχε καταντήσει η ταλαίπωρη εκείνη γυναίκα. Υπήρχε «οἶστρος ἀκολασίας, ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος, ἔρως τῆς ἁμαρτίας» (δοξαστικό αποστίχων).

Ο έρωτας της αμαρτίας την είχε τυφλώσει. Δεν ήξερε τι έκανε. Δεν είχε αίσθησι του σκότους. Μέθη η αμαρτία. Ζάλη και παραζάλη. Φωτιά και πυράκτωμα.

Δεν είναι μόνο η αμαρτωλή κυριευμένη από τον οίστρο της αμαρτίας. Τη Μεγ. Τετάρτη τονίζεται σε μαύρο φόντο και άλλος με αμαρτωλό οίστρο. Είναι ο Ιούδας. Η γυναίκα είχε μανία για σαρκική ακολασία. Ο Ιούδας για τη φιλαργυρία. Κάπου βέβαια υπάρχει διαφορά.

Στην περίπτωσι της αμαρτωλής γυναίκας η αγάπη έγινε τελικά μίσος, ευλογημένο μίσος.

Στην περίπτωσι του Ιούδα η αγάπη του στα χρήματα γέννησε ένα άλλο μίσος, το καταραμένο μίσος.

Η γυναίκα με την τόση αγάπη στην αμαρτία, σε κάποια στιγμή μίσησε την αμαρτία. «Μισήσασα τὰ ἔργα τῆς αἰσχρᾶς ἁμαρτίας» (οίκος Μεγ. Τετάρτης).

Ο Ιούδας είχε αγάπη σε αμαρτία, χειρότερη από τη σαρκική ακολασία. Από τη φιληδονία χειρότερη είναι η φιλαργυρία. Τα δεσμά της εξαρτήσεως, που λέγεται σαρκική αμαρτία, ευκολώτερα λύνονται με τα δάκρυα της μετανοίας. Τα δεσμά της εξαρτήσεως, που λέγεται φιλαργυρία, δύσκολα σπάνε. Σκληρή καρδιά ο φιλάργυρος.

Η αγάπη στα χρήματα γέμισε την καρδιά του Ιούδα από μίσος. Αγάπησε τη φιλαργυρία και μίσησε το φιλόπτωχο Χριστό. «Ὅθεν καὶ παροινήσας τρέχει πρὸς Ἰουδαίους» (κάθισμα). Μέθυσε, τρελλάθηκε από τη φιλαργυρία κι έτρεξε στους Ιουδαίους να παραδώση τον Ιησού.

Πίκρα-Γλύκα

Η αγάπη στην αμαρτία γεννάει την ηδονή και την οδύνη. Κάποια γλύκα στην αρχή. Παντοτινή και φρικτή πίκρα στο τέλος. Γεννάει τη γλύκα, που μεταστρέφεται σύντομα σε πίκρα. Η αμαρτία είναι η ερωμένη, που της δίνεις ανθοδέσμη και σου δίνει μαχαιριά.

2. Η δεύτερη αγάπη είναι εκείνη του αμαρτωλού στο Χριστό. Τη έζησε κι αυτήν έντονα η αμαρτωλή γυναίκα.

Το μίσος στην αμαρτία προκαλεί την αγάπη στο Χριστό. Δεν μπορούν να συνυπάρχουν οι δύο αγάπες. Η αγάπη είναι μονογαμική. Ένα νυμφίο έχει. Ή έχει πάθος για την αμαρτία ή έχει πάθος για το Χριστό.

Αν η αγάπη της συγκεκριμένης γυναίκας στην αμαρτία ήταν οίστρος παράλογος, η αγάπη της ύστερα στο Χριστό είναι έρωτας φλογερός και υπέρλογος.

Αν η αγάπη στην αμαρτία γεννάη την ηδονή και την οδύνη, η αγάπη της στο Χριστό γεννάει τα δάκρυα της μετανοίας, που είναι η πίκρα της γλύκας, ο πόνος της χαράς.

Η πιο γλυκειά και δυνατή αγάπη

3. Η τρίτη είναι η πιο υπέροχη αγάπη. Είναι η αγάπη του Χριστού σε μας. Η αγάπη του Αναμαρτήτου στον αμαρτωλό.

Αν η πρώτη παράγη τη γλύκα της πίκρας, αν η δεύτερη αποστάζη την πίκρα της γλύκας, η τρίτη, η αγάπη του Εσταυρωμένου, παράγει τη γλύκα της γλύκας.

Γλυκύτητα ανεκλάλητη αισθάνεται η αμαρτωλή γυναίκα, όταν λαμβάνη το δώρο της αφέσεως. Όταν ακούη από το στόμα του Κυρίου, «Ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι» (Λουκ. 7, 48).

Δεν υπάρχει γλυκύτερη στιγμή από εκείνην, που ζη ο αμαρτωλός μετά την ειλικρινή του εξομολόγησι! Τότε, εν ονόματι του Σταυρού της αγάπης ακούει από τα χείλη του πνευματικού: «Ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι».

Η αγάπη του χριστού είναι η πιο δυνατή. Είναι η ανίκητη αγάπη.

Αν η πρώτη αγάπη (στην αμαρτία) είναι παράλογος οίστρος, αν η δεύτερη αγάπη (του αμαρτωλού στο Χριστό) είναι φλογερός έρωτας, η τρίτη αγάπη (του Χριστού στον αμαρτωλό είναι το θεϊκό φίλτρο.

Ας δανεισθούμε εικόνα από τον ιερό Χρυσόστομο για να παρουσιάσουμε αυτήν, την πιο υπέροχη αγάπη: «Ἐννόησον σπινθῆρα εἰς πέλαγος ἐμπεσόντα. Μὴ δύναται στῆναι ἢ φανῆναι; Ὅσον σπινθὴρ πρὸς πέλαγος, τοσοῦτον κακία πρὸς τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν· μᾶλλον δὲ οὐδὲ τοσοῦτον, ἀλλὰ πολλῷ πλέον. Τὸ μὲν γὰρ πέλαγος, κἂν μέγα ᾖ, μέτρον ἔχει, ἡ δὲ τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπία ἀπεριόριστος. (Ε.Π.Ε. 30, 228). Μετάγρασις: Σκέψου ένα σπινθήρα, που έπεσε στο πέλαγος. Μήπως μπορεί να μείνη εκεί ή να φανή; Όσο είναι ο σπινθήρας μπροστά στο πέλαγος, τόσο είναι η κακία απέναντι στη φιλανθρωπία του Θεού. Ή καλύτερα ούτε τόσο, αλλά πολύ περισσότερο. Διότι το πέλαγος, κι αν ακόμα είναι μεγάλο, έχει όρια, ενώ η φιλανθρωπία του Θεού είναι απεριόριστη.

Τα αμαρτήματά μας είναι σαν αναμμένα κάρβουνα. Καίνε τα σωθικά μας. Αλλ’ όσο πολλά κι αν είναι και μεγάλα και καυτά, εφ’ όσον τα ρίξουμε στο πέλαγος της αγάπης του Θεού, δια της μετανοίας, θα εξαφανισθούν.

Άπειρο το πέλαγος του ελέους του Θεού. Η γυναίκα εκείνη η αμαρτωλή, πήρε τα κάρβουνα, που έκαιγαν χρόνια την ύπαρξί της, τα μάζεψε με το φτυάρι της μετανοίας και τα έρριξε στη θάλασσα της αγάπης, στα πόδια του Ιησού Χριστού. Η άφεσις είναι πλέον γεγονός.

Η άφεσις των αμαρτημάτων δεν δίδεται κατά μαγικό τρόπο. Δίδεται βεβαίως από το Χριστό, αλλά μόνο όταν γίνεται η κίνησις, που λέγεται μετάνοια. Γι’ αυτό εισέπραξε το δώρο της αφέσεως η αμαρτωλή, διότι είχε ταπείνωσι, συναίσθησι, μετάνοια.

Αντίθετα, ο σπιτονοικοκύρης, που φιλοξενούσε την ημέρα εκείνη το Χριστό, ο Σίμων ο φαρισαίος, έχασε την άφεσι. Δεν είχε αγάπη. Βλέπει το θύμα της αμαρτίας να κλαίη, κι αυτό χτυπά ακόμα περισσότερο με την άγρια κριτική του. Κι όχι μόνο. Με την κριτική του χτυπά και το Γιατρό, που θεραπεύει το θύμα απ’ τις βρώμικες πληγές του.

-Αν ήταν προφήτης, θάξερε τι βρωμερό κουρέλι σέρνεται τούτη την ώρα μπροστά του (Λουκ. 7, 39)!

Ο άθλιος! Έβλεπε μόνο το μαύρο παρελθόν της. Δεν ήθελε να βλέπη το φωτεινό παρόν.

Ας μην κολλάμε στο παρελθόν του άλλου, αφού αυτό εξαλείφθηκε με την ειλικρινή μετάνοια. Ας βλέπουμε όχι τι ήταν, αλλά τι είναι. Πώς μεταμορφώθηκε με τη μετάνοια και την αγάπη!

Φωτιά με φωτιά!

Η μία αγάπη νίκησε την άλλη αγάπη.

Τι είναι η αγάπη; Προδοσία μιας άλλης αγάπης.

Ο Ιούδας πρόδωσε τη μεγάλη Αγάπη. Πρόδωσε το Χριστό για την πιο βρώμικη αγάπη, το χρήμα.

Η πόρνη πρόδωσε την αισχρή αγάπη, τους αμαρτωλούς έρωτες, για την πιο αγνή και ουράνια αγάπη, το Χριστό. Πόσα «ραντεβού» με σαρκικούς εραστές ακύρωσε για το μεγάλο «ραντεβού» της, για τη μεγάλη συνάντησί της με το Χριστό! «Ἔρως ἔρωτι νικᾶται» (Ιωάννης «Κλίμακος»).

Αν δεν προδώσουμε τις ψεύτικες αγάπες, αν δεν απατήσουμε τις απατηλές αγάπες, θα προδώσουμε την όντως Αγάπη, το Χριστό.

Αγάπησε

Η φωτιά δεν σβήνει με εύφλεκτες ύλες. Η αμαρτία δεν σβήνει με τους πειρασμούς. Όταν δεχώμαστε τους πειρασμούς του διαβόλου, και μάλιστα τους καλλιεργούμε, φουντώνουν τα πάθη.

Η αμαρτία είναι φωτιά.

Αν δεν προσπαθήσουμε να την σβήσουμε, με τη χάρι του Θεού, που είναι η πυροσβεστική του ουρανού, θα ξαπλωθή επικίνδυνα και θα μας παραδώση στην άσβεστη φωτιά της αιωνίου κολάσεως.

Αν ανησυχούμε για τις εξελίξεις της αμαρτίας, ας αγαπήσουμε το Χριστό φλογερά. Η αγία φωτιά θα σβήση την αμαρτωλή φωτιά! Έτσι λέγει ο Κύριος για την αμαρτωλή γυναίκα: «Ἀφέωνται αἱ ἁμαρτίαι αὐτῆς αἱ πολλαί, ὅτι ἠγάπησε πολύ» (Λουκ. 7, 47).

Τα στάδια της μετανοίας για τη γυναίκα εκείνη:

Επίγνωσις της καταστάσεως (Λουκ. 7, 37).

Προσέγγισις του Χριστού. Στάσις δέους και ειλικρινείας (Λουκ. 7, 38).

Θρήνος και κλάμα (Λουκ. 7, 38).

Ταπείνωσις. Δέχεται και τη διαπόμπευσι του φαρισαίου (Λουκ. 7, 39).

Αγάπη φλογερή στο Χριστό (Λουκ. 7, 47).

Πίστις. Εμπιστοσύνη στην παντοδύναμη χάρι. Το όλη σκηνικό σφραγίζεται με την βεβαιότητα και την ευχή του Κυρίου: «Ἡ πίστις σου σέσωκέ σε· πορεύου εἰς εἰρήνην» (Λουκ. 7, 50).

Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Αεράκης, Το Εκούσιο Πάθος: Αγάπη-Ελευθερία-Ανάστασις, Αθήνα, 2003