Βασιλιάς και μάρτυρας

π. Πινακούλας, Αντώνιος

Κυριακή των Βαΐων

Ιωάν. 12, 1-18

Αγαπητοί αδελφοί, Κυριακή των Βαΐων σήμερα και όλοι μαζί ψάλαμε «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου». Γιορτάζουμε την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ως βασιλιά. Παρ’ ότι έλειπαν πάρα πολλά από τα στοιχεία της εισόδου των βασιλιάδων στις πόλεις της εποχής εκείνης, με αυτή την είσοδό του ο Χριστός θέλει ο ίδιος να φανεί ότι είναι βασιλιάς. Ο κόσμος τον επευφημεί ως βασιλιά και ο Χριστός αποδέχεται αυτή την ιδιότητα. Και όταν οι αντίπαλοί του τον ελέγχουν γιατί δέχεται να τον αποχαλούν βασιλιά, ο Χριστός τους δηλώνει ότι, αν οι άνθρωποι δεν το πουν, και οι πέτρες ακόμη θα το φωνάξουν δυνατά. Σωστά λοιπόν γιορτάζουμε εμείς την είσοδο στα Ιεροσόλυμα ως μεγάλη δεσποτική γιορτή, γιορτή που μας βοηθάει να εννοήσουμε περισσότερο, αν αξιωθούμε από το Θεό, το μυστήριο του Χριστού.

Βασιλιάς και μάρτυρας

Η βασιλική όμως εμφάνιση του Χριστού κρατάει μόνο μια μέρα. Παρά τις επευφημίες του πλήθους, τις διαμαρτυρίες των Φαρισαίων, τη δυναμική επίσκεψη του Χριστού στο Ναό -όπου συγκρούστηκε με τους εμπόρους και καπηλευτές των αγίων-, ο Χριστός την ίδια μέρα το απόγευμα αποσύρεται στη Βηθανία, έξω από τα Ιεροσόλυμα, και τα Ευαγγέλια δε διηγούνται άλλη παρόμοια εμφάνιση του Χριστού. Ο Χριστός δεν αρνείται ότι είναι βασιλιάς ούτε όταν παρουσιάζεται μπροστά στις θρησκευτικές και πολιτικές αρχές. Θα ακούσουμε κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τον Πιλάτο να τον ρωτάει: «οὐκοῦν βασιλεὺς εἶ σύ; ἀπεκρίθη ὁ Ἰησοῦς· σὺ λέγεις ὅτι βασιλεύς εἰμί» – «Είσαι λοιπόν βασιλιάς;» τον ρώτησε ο Πιλάτος, «Ναι, όπως το λες» αποκρίθηκε ο Ιησούς. Παρ’ ότι δεν αρνείται ότι είναι βασιλιάς, παρ’ ότι δικάζεται επειδή λέει ότι είναι βασιλιάς, παρ’ ότι και πάνω στην επιγραφή του Σταυρού υπάρχει το γράμμα Β (βασιλεύς), η εμφάνισή του στα μάτια των ανθρώπων κάθε άλλο παρά εμφάνιση βασιλιά ήταν. Ταλαιπωρημένος ψυχικά και σωματικά, εγκαταλειμμένος από τους μαθητές και τους γνωστούς, καταδικασμένος από τις θρησκευτικές και πολιτικές αρχές της Παλαιστίνης και εξουθενωμένος από το πλήθος, που προτίμησε το Βαραββά παρά το βασιλιά του, πεθαίνει ανάμεσα σε δυο κακούργους ληστές. Εφαρμόζεται αυτό που λέει ο Ψαλμός: «ἐγὼ δε εἰμι σκώληξ καὶ οὐκ ἄνθρωπος, ὄνειδος ἀνθρώπων καὶ ἐξουδένημα λαοῦ» – «Εγώ είμαι σκουλήκι και όχι άνθρωπος, έγινα περίγελος των ανθρώπων και αντικείμενο χλευασμού του λαού μου».

Ο βασιλιάς και κάθε κυβερνήτης είναι το κατεξοχήν δημόσιο πρόσωπο. Ο βασιλιάς δε ζει μόνο στο σπίτι του, ζει μπροστά στους ανθρώπους· είναι βασιλιάς, για να φαίνεται βασιλιάς. Δεν υπάρχει βασιλιάς χωρίς να φαίνεται. Γι’ αυτό είναι τόσο τραγικό να είναι κανείς βασιλιάς, να το δηλώνει, και να φαίνεται σκουλήκι. Να είναι βασιλιάς και να γίνεται περίγελος των ανθρώπων, να είναι βασιλιάς και, αντί να δοξάζεται, να χλευάζεται από τους υπηκόους του. Ο Χριστός επιμένει να είναι βασιλιάς σ’ αυτή τη φρικτή κατάσταση του Σταυρού, και δε λέει ότι ήταν βασιλιάς ενώ τώρα δεν είναι· ότι κυβερνούσε πριν από λίγες μέρες και τώρα δεν κυβερνά· ότι κάποτε βασίλευε και τώρα δε βασιλεύει. Κάθε άλλο μάλιστα. Τονίζει ότι τώρα, πάνω στο Σταυρό, είναι βασιλιάς. Αυτή είναι η ώρα της δόξας του, κι ο Σταυρός είναι ο θρόνος του.

Και σ’ αυτή την κατάσταση αξιώθηκαν κάποιοι να τον αναγνωρίσουν ως βασιλιά. Ο ληστής που τον παρακάλεσε να τον θυμηθεί στη Βασιλεία του κι ο εκατόνταρχος που κατάλαβε ότι πραγματικά αυτός είναι ο Υιός του Θεού. Οι άλλοι εξαφανίστηκαν: το πλήθος χλευάζοντας, οι μαθητές δραπετεύοντας. Αργά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής εμφανίστηκαν οι κρυφοί μαθητές, ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος, για να τον κηδέψουν.

Τι είναι αυτό που έφερε το βασιλιά Χριστό σ’ αυτή την κατάσταση, που να μη φαίνεται δημόσια η βασιλική του ιδιότητα; Κι αντίθετα μάλιστα, να φαίνεται τόσο αδύναμος και τόσο περιφρονημένος; Φυσικά, η εναντίωση των ανθρώπων. Ο φθόνος των Εβραίων και η άγνοια των Ρωμαίων, όπως λέει ένας δάσκαλος της Εκκλησίας μας. Ο φθόνος των Εβραίων, που πίστευαν στο Θεό αλλά δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι τη θέση μας μπροστά στο Θεό την προσδιορίζει ο ίδιος ο Θεός κι όχι εμείς. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού ο αγαπητός, είναι αυτός στον οποίο αναπαύεται ο Θεός γιατί είναι ολόκληρος δοσμένος σε κείνον. Παρ’ ότι έβλεπαν συνεχώς την επιβεβαίωση του Θεού, με τα θαύματα, τη διδασκαλία και τη δημόσια στάση του, δεν μπορούσαν να χωνέψουν ότι κάποιος άλλος ήταν ο αγαπημένος του Θεού κι όχι οι ίδιοι. Νόμιζαν πως ήταν υποχρεωμένος ο Θεός να υποτάσσεται στους θεσμούς τους και δεν ήταν οι ίδιοι υποχρεωμένοι να θέτουν στην κρίση του Θεού τους θεσμούς τους και τον εαυτό τους. Και απ’ την άλλη μεριά ήταν η άγνοια των Ρωμαίων, που ήταν οι πολιτικοί κυρίαρχοι της Παλαιστίνης. Βυθισμένοι στο σκοτάδι της ειδωλολατρίας, δεν ήταν δυνατό να καταλάβουν ποιόν είχαν μπροστά τους. Η πολιτική διαχείριση του φθόνου των Εβραίων ήταν το μόνο ενδιαφέρον τους.

Ας έλθουμε όμως, αγαπητοί αδελφοί, σε μας σήμερα, που αξιωνόμαστε να γιορτάσουμε τη μεγάλη αυτή γιορτή. Και σήμερα ο Χριστός παραμένει βασιλιάς. Και σήμερα όμως δε φαίνεται αυτό. Εμείς οι χριστιανοί θέλουμε να τον έχουμε βασιλιά και στην καρδιά μας και στο μυαλό μας και στα χέρια μας. Θέλουμε στα συναισθήματά μας, στις επιθυμίες μας, στις σκέψεις μας και στα έργα μας εκείνος να βασιλεύει και να κυριαρχεί. Αλλά δίπλα μας, στην πλειονότητα των ανθρώπων, βλέπουμε την εναντίωσή στο βασιλιά Χριστό.

Η εναντίωση αυτή δεν έχει τη μορφή της προσωπικής απόρριψής του. Θα έλεγε μάλιστα κανείς πως εξωτερικά, όταν γίνεται λόγος γι’ αυτόν, ακούγονται καλά λόγια. Ότι ήταν ταπεινός, αγνός και ανιδιοτελής ο Ναζωραίος. Η εναντίωση στο Χριστό σήμερα έχει τη μορφή της αδιαφορίας και της σχετικότητας. Οι άνθρωποι αδιαφορούν για το θέλημά του και για τις εντολές του. Δεν τους ενδιαφέρουν αυτά για την καθημερινή τους ζωή. Το θέλημα του Θεού και οι εντολές του δεν έχουν απόλυτή θέση στη ζωή τους. Οι άνθρωποι σήμερα δε θέλουν να τοποθετηθούν μπροστά στη Βασιλεία του και να τη δουν σαν τον μοναδικό τρόπο ζωής, προσανατολισμού και προοπτικής. Αντίθετα, τοποθετούνται μπροστά στον εαυτό τους και μεταφέρουν τη σχετικότητα των ανθρώπων, τη ρευστότητα των αντιλήψεών τους, στη σχέση τους με το Θεό. Ο Θεός και το θέλημά του γίνονται θέμα επιλογής. Επιλέγω σημαίνει ότι εγώ καθορίζω ποιος είναι ο Θεός. Ποιες είναι οι απαιτήσεις του και ποιες οι υποχρεώσεις μου. Ένας τέτοιος Θεός βέβαια δεν είναι ο βασιλιάς Χριστός, αλλά όνειδος ανθρώπων και εξουδένημα λαού. Περίγελος των ανθρώπων και αντικείμενο χλευασμού του λαού του.

Αν τα πράγματα είναι έτσι, τι μένει σε μας; Να βγάλουμε τα μαχαίρια και να αγωνιστούμε για την επικράτηση του βασιλιά Χριστού; Να χρησιμοποιήσουμε την πολιτική μας θέση και να αξιώσουμε, έστω και ως μειοψηφία, αλλά με όλες τις δυνατότητες μιας ισχυρής ομάδας πίεσης, την εφαρμογή του Ευαγγελίου; Ή, τέλος, να συμβιβαστούμε κι εμείς με τη νοοτροπία των ανθρώπων που ζουν γύρω μας; Με τον πολιτισμό του πλουραλισμού των αξιών, με την αναγνώριση της σχετικότητας του θελήματος του Θεού και των εντολών του; Ο,τι κι αν επιλέξουμε απ’ αυτά είναι λάθος. Το ένα χειρότερο από το άλλο. Ο Χριστός τα απέρριψε όλα. Μας έδειξε κάτι εντελώς διαφορετικό. Και ποιο είναι αυτό; Έβαλε στην ίδια θέση με τη βασιλική του ιδιότητα και μία άλλη. Την ιδιότητα του μάρτυρα. «Είμαι βασιλιάς», είπε, «αλλά ταυτόχρονα είμαι μάρτυρας αυτής της βασιλείας». Στη συνομιλία του με τον Πιλάτο, ενώ δέχτηκε και ομολόγησε ότι είναι βασιλιάς, μαζί μ’ αυτό τόνισε και την ιδιότητα του μάρτυρα. «Ναι, είμαι βασιλιάς, όπως το λες», όμως «ἐγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ». «Εγώ γι’ αυτό γεννήθηκα και γι’ αυτό ήρθα στον κόσμο, για να μαρτυρήσω την αλήθεια». Η Βασιλεία του Θεού δεν είναι μία κατάσταση που μπορεί να επικρατήσει σ’ αυτό τον κόσμο. Αυτό δε γίνεται χωρίς στρατιώτες. Η Βασιλεία του μαρτυρείται απ’ αυτούς που τη ζουν μέσα τους· τη ζουν μυστικά, αλλά τη βεβαιώνουν στο περιβάλλον τους. Καλούν τους ανθρώπους σ’ αυτήν. Είναι μία βασιλεία που έρχεται, κι όσο περνάει ο καιρός, τόσο πιο κοντά είναι. Οι μάρτυρές της το γνωρίζουν, είναι βέβαιοι περισσότερο από καθετί άλλο. Φυλάνε καλά το μυστικό στην καρδιά τους. Κι αισθάνονται τεράστια ευθύνη να μιλήσουν γι αυτό.

Αγαπητοί αδελφοί, ο Χριστός ήταν, είναι και παραμένει βασιλιάς. Όπως το δείχνει και η σημερινή μεγάλη γιορτή. Αν τον δούμε τη Μεγάλη Εβδομάδα ταπεινωμένο, να σύρεται και να πεθαίνει επάνω στο Σταυρό, δεν παύει να είναι βασιλιάς. Και μάλιστα. ακόμα φανερότερα από κάθε άλλη στιγμή. Ας έχουμε προσηλωμένα τα μάτια μας πάνω του. Ας κρατούμε το μυστικό της Βασιλείας του μέσα μας. Κι ας αξιωνόμαστε από το Χριστό να γινόμαστε μάρτυρές της.

π. Πινακούλας, Αντώνιος, Το πηγάδι και η πηγή: Κηρύγματα στις Κυριακές της Μ. Σαρακοστής και του Πάσχα, 1η έκδ., Αθήνα, Εν πλω, 2008.