Ομιλία Α΄ Στα Βαΐα

Θεοφάνης ο Κεραμεύς

Ευλόγησε, Κύριε

Χαίρε πολύ θυγατέρα της Σιών, ευχαριστήσου και αγάλλιασε και γέμισε ευφροσύνη, ολόκληρη η Εκκλησία του Χριστού. Διότι νάτος έρχεται πάλι προς εσένα ο Βασιλιάς. Νάτος έρχεται ο Νυμφίος σου καθισμένος επάνω σε πουλάρι, όπως σε θρόνο. Ας βγούμε να Τον προϋπαντήσουμε, ας βιαστούμε να δούμε τη δόξα Του, ας προλάβουμε να τιμήσουμε τον ερχομό Του με χαρά. Άλλη μια φορά εμφανίζεται η σωτηρία στον κόσμο, πάλι ο Θεός έρχεται επάνω στον Σταυρό.

Ξαναέρχεται ο Βασιλιάς της Σιών, που είναι η προσμονή των εθνών, σ’ αυτήν και χαρίζει και πάλι τη σωτηρία στον κόσμο, μας επισκέπτεται πάλι το φως και πάλι παύει η πλάνη, πάλι ανθίζει η αλήθεια, πάλι χορεύει η Εκκλησία και μένει χήρα η Συναγωγή. Πάλι ντροπιάζονται οι δαίμονες, πάλι διαλύεται η κατάρα, και πάλι ταράζονται οι Εβραίοι, πάλι συντρίβεται ο δράκοντας, πάλι ευφραίνονται τα έθνη, και πάλι στολίζεται η Σιών.

Ο Χριστός έρχεται καθισμένος επάνω σε πουλάρι, όπως σε θρόνο. Γεμίστε από αγαλλίαση οι ουρανοί, υμνήστε οι Άγγελοι, ευφρανθείτε τα βουνά, σκιρτήστε οι λόφοι, ποτάμια κάνετε κρότο, οι κάτοικοι της Σιών χορέψετε, χαρείτε οι Εκκλησίες. Ψάλετε Ιερείς, ελάτε πιο μπροστά οι προφήτες, κηρύξτε οι μαθητές, υποδεχθείτε Τον οι λαοί, τρέξτε μαζί κι οι γέροντες. Χορέψετε μητέρες και τραγουδήστε νήπια. Νέοι φωνάξτε δυνατά, μαζευτείτε έθνη.

Στα Βαΐα

Όλα τα κτίσματα, όλες οι φύσεις, κάθε τάξη, κάθε τι που αναπνέει, η γη, όλα όσα έχουν αξία, όλες οι ηλικίες, όλες οι εξουσίες των εθνών, όλες οι βασιλείες, ας υποδεχθούμε βασιλικά τον Βασιλιά των βασιλέων, ας υποδεχθούμε δεσποτικά τον Δεσπότη των δεσποτών, ας τραγουδήσουμε θεϊκά στον Θεό των θεών, ας χορέψουμε στον Νυμφίο που φέρνει την αφθαρσία, θεϊκούς χορούς νυφιάτικους. Ας ανάψουμε χαρούμενοι τις χαρωπές λαμπάδες μας, ας αλλάξουμε τους χιτώνες των ψυχών μας, όπως ταιριάζει στον Θεό, ας ετοιμάσουμε λαμπρά τους δρόμους της ζωής, ας κρατήσουμε τα βαΐα της νίκης για τον νικητή του θανάτου, κι ας σείσουμε, όπως αρμόζει στον Θεό, τα κλαδιά της ελιάς, στον βλαστό της Μαρίας. Ας υμνήσουμε αγγελικά τον Θεό των Αγγέλων. Μαζί με τα παιδιά, όπως αρμόζει στον Θεό ας κραυγάσουμε, μαζί με το πλήθος κι εμείς ας πούμε τα λόγια του πλήθους με δυνατή φωνή: Ωσαννά, στον ουρανό. Είναι ευλογημένος Αυτός που έρχεται στο όνομα του Θεού.

Ο Θεός είναι ο Κύριος που φάνηκε φωτίζοντας εμάς που καθόμασταν στο σκοτάδι και τη σκιά του θανάτου. Φάνηκε η επανόρθωση για όσους έπεσαν, φάνηκε η σωτηρία των αιχμαλώτων, φάνηκε η ανάβλεψη των τυφλών, φάνηκε η παρηγοριά για όσους πενθούν, φάνηκε η ανάπαυση όσων κοπιάζουν, φάνηκε το ξεδίψασμα των διψασμένων, φάνηκε η δικαίωση των αδικημένων, φάνηκε η λύτρωση των απελπισμένων, φάνηκε η ένωση όσων χωρίσθηκαν, φάνηκε η θεραπεία των ασθενών, φάνηκε η γαλήνη όσων βρίσκονταν σε τρικυμία.

Γι’ αυτό κι εμείς οι συναγμένοι, ας φωνάξουνε μαζί με το πλήθος σήμερα στον Χριστό, «Ωσαννά», που θα πει, Σώσε μας ουράνιε Θεέ. Τι καινούργια πράγματα και παράξενα θαύματα! Χθες ο Χριστός ανέστησε από τους νεκρούς τον Λάζαρο, σήμερα βαδίζει ο Ίδιος προς τον θάνατο. Χθες σε άλλον, Αυτός που είναι η Ζωή, χάρισε τη ζωή, και σήμερα ο Ίδιος έρχεται προς τον θάνατο. Χθες έλυσε τα σάβανα του Λαζάρου, σήμερα έρχεται στα σάβανα ο Ίδιος για να τυλιχθεί με τη θέλησή Του. Χθες έβγαλε από το σκοτάδι τον άνθρωπο, σήμερα έρχεται για τον άνθρωπο να μπει στα σκοτάδια και τη σκιά του θανάτου. Χτες, έξι ημέρες πριν από το Πάσχα, και με τις πέντε αισθήσεις τον τετραήμερο Λάζαρο, -ο τριήμερος Χριστός- στις δύο αδελφές χαρίζει τον ένα αδελφό τους και σήμερα έρχεται στον Σταυρό.

Χαρίζει στη Μαρία τον τετραήμερο νεκρό, ενώ στην Εκκλησία χαρίζει ο Χριστός τριήμερο τον Εαυτό Του. Εκεί θαυμάζει μόνον η Βηθανία, εδώ γιορτάζει ολόκληρη η Εκκλησία. Γιορτάζει την εορτή των εορτών, έχοντας στο μέσον το Βασιλιά των ασωμάτων αγγελικών δυνάμεων ως Νυμφίο και Βασιλιά. Γιορτάζει γιορτή σαν ελιά γεμάτη με καρπούς, στον κήπο του Θεού, που σκιάζει χωρίς να πέφτουν τα φύλλα της. Γιορτάζει γιορτή, σαν ανοιξιάτικο κρίνο του παραδείσου, όπου ο Χριστός, το αληθινά ολάνθιστο κρίνο, δεν κρίνει αλλά σώζει τον κόσμο. Όπου βρίσκεται ο Χριστός, το ίον, που αληθινά θεραπεύει τα πάθη των ασθενών. Όπου υπάρχει το αμπέλι που λέει: Εγώ είμαι το αληθινό αμπέλι. Όπου υπάρχει ο ελαιώνας, που ελεεί αληθινά όσους ελπίζουν σ’ Αυτόν. Όπου βλάστησε το προαιώνιο κλαδί από τη ρίζα του Ιεσσαί, χωρίς να καλλιεργήσει και να σκάψει ο γεωργός. Όπου υπάρχει η ασταμάτητη πηγή. Όπου δεν υπάρχει ο Φυσών και ο Γεών, ο Τίγρης και ο Ευφράτης, αλλά ο Ματθαίος, ο Μάρκος, ο Λουκάς και ο Ιωάννης, που ποτίζουν τον κήπο της Εκκλησίας του Χριστού. Όπου σήμερα όλη η νεολαία, όπως η ελιά κατάκαρπη γεμάτη από ελιές, παρακαλούμε τον ελεήμονα Χριστό. Φυτεμένοι στο σπίτι του Κυρίου, στις αυλές Του, ανθισμένοι ανοιξιάτικα, γιορτάζουμε τη γιορτή μας, βλέποντας να έχει υποχωρήσει ο χειμώνας του νόμου.

Γιόρταζε, Εκκλησία του Χριστού, όχι τυπικά, όχι σωματικά, αλλά χορεύοντας πνευματικό χορό. Γιόρταζε τη γιορτή, βλέποντας το γκρέμισμα των ειδώλων και ζώντας την ανάσταση των εκκλησιών. Μαζί με τον Παύλο φωνάζω, αυτόν που είναι ιερή και ισχυρή φωνή. Πέρασαν τα παλιά. Να που όλα έχουν γίνει καινούργια, αλλά βέβαια και παράδοξα. Γι’ αυτό χαρείτε, χαρείτε η νεολαία του Χριστού. Γέμισε με χαρά Εκκλησία του Χριστού, γέμισε με ευχαρίστηση και ευφροσύνη θυγατέρα του Θεού. Διότι είναι δική σου όλη η δόξα, εσωτερική και εξωτερική, αυτή που αρμόζει στη θυγατέρα του Βασιλιά Χριστού. Δεν είσαι πια η χήρα κάποιου άνδρα αλλά η σύζυγος του Θεού που ανθίζεις όχι στα αριστερά του Θεού την ειδωλολατρία, αλλά στα δεξιά Του τη Θεογνωσία. Δεν σε μολύνει δουλικό αίμα, αλλά σε σφραγίζει το Αίμα του Θεού. Δεν λατρεύεις τον Ωβήλ, αλλά τον Εμμανουήλ. Δεν δοξάζεις την Τρωάδα αλλά την Αγία Τριάδα. Δεν τιμάς τον Πλάτωνα, αλλά τον Παντοκράτορα Θεό μας. Όχι τον Ηρακλή που νικά το κακό, αλλά τον Παράκλητο, τον δημιουργό των όλων. Δεν προσκυνείς τον Αριστοτέλη που σε έκανε σοφό, αλλά τον Θεό που σε έσωσε για όλους τους αιώνες.

Έπεσε ο Κρόνος γιατί σαρκώθηκε ο Θεός Λόγος. Όχι όμως από ενέργεια άνδρα, αλλά γεννήθηκε με την ενέργεια του Θεού από τη Μαρία. Προσέξετε τη χάρη της ημέρας. Προσέξτε τη λαμπρότητα της γιορτής. Γέμισε χαρά, λοιπόν, και ευφροσύνη, θυγατέρα Σιών, γέμισε τέρψη και αγαλλίαση, όλη η Εκκλησία του Χριστού. Σήκωσε κυκλικά τα μάτια σου και δες τα τέκνα σου που κάποτε ήταν σκορπισμένα στα έθνη. Δες την ευλάβεια της γιορτής. Δες την αρμονία του λαού, δες κάθε γλώσσα που λέει μια δοξολογία, κι όλα τα στόματα να είναι σαν ένα στόμα. Δες τα εθνικά αγρίμια να είναι πρόβατα κοντά σου, δες τις επευφημίες των εθνών που γιορτάζουν, και μιμούνται τις παρατάξεις των Αγγέλων, δες αρμονία, τη χοροστασία των Ασωμάτων, δες πώς παρουσιάζονται οι άνθρωποι ως τάξεις Αγγέλων.

Βλέπω πως οι ύμνοι είναι όπως οι ύμνοι των Αγγέλων, βλέπω τα παιδιά σαν μικρά αρνάκια, να λένε στον Χριστό, Ωσαννά στον ύψιστο Θεό, είναι ευλογημένος Αυτός που έρχεται. Μαζί με τα παιδιά χτύπα τα χέρια δυνατά και φώναξε γιορταστικά και με φωνή σαν λιονταριού πες λόγια για τη γιορτή και συγχρόνως ευχαριστήρια, δηλαδή το «Να, είμαι εδώ εγώ και τα παιδιά που μου έδωσε ο Θεός» (Ησ. η΄ 18), εμένα την άλλοτε άτεκνη και άγνωστη στείρα. Είναι ευλογημένος Αυτός που ήλθε αλλά και που έρχεται στο όνομα του Κυρίου. Αυτός που είναι Κύριος και Θεός και φανερώθηκε σ’ εμάς. Αυτός που έρχεται, και δεν χωρά πουθενά. Αυτός που έρχεται και δεν κρατείται πουθενά. Είναι ευλογημένος Αυτός που έρχεται και δεν χωρίζεται από τους ουρανούς. Είναι ευλογημένος με τρόπο που του πρέπει, και που έρχεται πάλι όπως αρμόζει σε Θεό. Είναι ευλογημένος Αυτός που για χάρη μου τυπικά φτάνει καθισμένος επάνω σε πουλάρι, σαν να κάθεται σε χερουβικό όχημα. Και άκουσε τι λέει για τη γιορτή αυτή ο ιεροκήρυκας Ευαγγελιστής:

«Συνέβη, όταν πλησίαζε ο Κύριος στη Βηθσφαγή και στη Βηθανία, κοντά στο όρος των Ελαιών, έστειλε ο Ιησούς δύο από τους μαθητές Του, και τους λέει: Πηγαίνετε στο απέναντι χωριό, και μόλις μπείτε μέσα σ’ αυτό θα βρείτε ένα πουλάρι δεμένο. Λύστε το και φέρτε το. Και οι μαθητές έκαναν όπως τους είπε ο Ιησούς. Και έστρωσαν τα ρούχα τους επάνω στο πουλάρι και κάθισε ο Ιησούς» (Μάρκ. ια΄ 1-7). Και συνέβη, όταν πλησίασε στην κατηφοριά του όρους, τα πλήθη που είχε ήλθαν στη γιορτή, πήραν τα βαΐα των φοινίκων και βγήκαν να προϋπαντήσουν τον Ιησού. Και όσοι προπορεύονταν και όσοι ακολουθούσαν φώναζαν δυνατά: «Ωσαννά στον υιό του Δαβίδ, είναι ευλογημένος Αυτός που έρχεται σταλμένος από τον Κύριο». Αυτή είναι η παρουσία του Δεσπότου στην παρούσα γιορτή. Αυτή είναι ο ερχομός ο παλιός και ο νέος στη Σιών του Βασιλιά των βασιλέων. Αυτή είναι η λαμπρή και πάνδημος, κατά την παρούσα ημέρα έλευση του Δημιουργού των όλων.

Γι’ αυτό και τώρα, αδελφοί, το πλήθος που ήλθαμε στη γιορτή, ας βγούμε να Τον προϋπαντήσουμε, ο ορατός και ο αόρατος κόσμος, και όσοι προηγήθηκαν στον χρόνο προφήτες και διδάσκαλοι, κι όσοι ακολουθούν το πουλάρι, όσοι είμαστε σύμφωνοι στην πίστη προς τον Θεό. Ας ανυμνούν σήμερα τα ουράνια μαζί με τα επίγεια και τα καταχθόνια, κάθε στόμα και πνεύμα ας ανοίγεται για δοξολογία προς τον Θεό. Φωνάξτε δυνατά τα Χερουβίμ: «Είναι άγιος, άγιος, άγιος ο Κύριος, ο Τρισάγιος των αγγελικών δυνάμεων. Ο ουρανός και η γη είναι γεμάτα από τη δόξα Του» (Ησ. στ΄ 3). Ο ένας να λέει «Ας ευφραίνονται οι ουρανοί και ας αγάλλεται η γη» (Ψαλμ. με΄ 11). Και ο άλλος «Να χαίρεσαι πάρα πολύ θυγατέρα Σιών, κήρυττε θυγατέρα Ιερουσαλήμ» (Ησ. ιβ΄ 6). Και άλλος ατενίζοντας τον Βασιλιά Χριστό ας φωνάζει δυνατά: «Αυτός είναι ο Αμνός του Θεού που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου» (Ιωάν. α΄ 36). Και άλλος γι’ Αυτόν τον Κύριο ας κηρύξει: «Αυτός είναι ο Θεός μας. Δεν μπορεί να συγκριθεί άλλος μ’ αυτόν» (Βαρ. γ΄ 36). Και άλλος: «Αυτός είναι άνθρωπος μαζί και Θεός. Το όνομα Του είναι Ανατολή» (Ζαχ. στ΄ 12). Και ο Δαβίδ, ατενίζοντας προς τον Χριστό που κατά σάρκα είναι απόγονός του, ας λέει: «Ο Θεός είναι Κύριος και φανερώθηκε σ’ εμάς» (Ψαλμ. ριζ΄ 27). Και άλλος πάλι γονατίζοντας μπροστά στον Χριστό ας φωνάζει: «Όλη η γη ας Σε προσκυνήσει» (Ψαλμ. ξε΄ 4). Και άλλος ας προτρέπει τους λαούς, λέγοντας: «Γιορτάστε με κλαδιά ανθισμένα, πορευόμενοι μέχρι τα κέρατα του θυσιαστηρίου» (Ψαλμ. ριζ΄ 27).

Μ’ αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, έγινε τον παλαιό καιρό ο ερχομός του Δεσπότου στη Σιών όταν ήλθε επάνω σε πουλάρι. Ομόψυχοι όλοι, οι χορείες των Πατέρων, οι συνάξεις των δικαίων, οι ψυχές των Προφητών, τα παιδιά των Εβραίων, τα νήπια που έφεραν οι μητέρες, τα πλήθη των Αγγέλων. Και άλλοι άπλωναν φτερά, άλλοι πάλι κρατούσαν βαΐα, άλλοι ακολουθούσαν, άλλοι έλυναν το πουλάρι και άλλοι έστρωναν τους χιτώνες, άλλοι άνοιγαν τις πύλες κι άλλοι καθάριζαν τους δρόμους, άλλοι στόλιζαν το πουλάρι, άλλου κήρυτταν τη νίκη, άλλοι έσειαν τα κλαδιά, άλλοι έλεγαν προς τα νήπια: «Δοξολογείτε, παιδιά, τον Κύριο» (Ψαλμ. ριβ΄ 1) και τα νήπια αποκρίνονταν: «Ωσαννά, είναι ευλογημένος Αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου» (Μαρκ. ια΄ 10).

Ω τι καινούργια πράγματα κι παράδοξα θαύματα της γιορτής! Τα παιδιά μιλούν ως θεολόγοι, λέγοντας τον Χριστό Θεό, και οι ιερείς Τον βλασφημούν. Τα παιδιά που θηλάζουν Τον προσκυνούν, και οι δάσκαλοι δείχνουν ασέβεια. Τα παιδιά λένε «Ωσαννά», και οι Εβραίοι φωνάζουν «Σταυρωθήτω». Αυτά έρχονται με τα βάγια προς τον Χριστό, κι οι άλλοι Τον πλησιάζουν με μαχαίρια. Αυτά κόβουν κλαδιά κι εκείνοι ετοιμάζουν το ξύλο του Σταυρού. Τα νήπια στρώνουν τα ρούχα τους στον Χριστό και οι ιερείς σκίζουν τα ρούχα του Χριστού. Τα παιδιά ανεβάζουν τον Χριστό στο πουλάρι, κι οι γέροντες ανεβάζουν τον Χριστό στο Σταυρό. Τα παιδιά προσκύνησαν τα πόδια του Χριστού κι εκείνοι κάρφωσαν με τα καρφιά τα πόδια του Χριστού. Τα παιδιά προσφέρουν τον ύμνο, κι αυτοί προσφέρουν το ξίδι. Τα παιδιά προσφέρουν την τιμή κι εκείνοι την χολή. Τα παιδιά κουνούν τα βαΐα κι αυτοί Τον τρυπούν με τη λόγχη. Τα παιδιά υμνούν τον Χριστό που κάθεται επάνω στο πουλάρι, κι αυτοί πουλούν τον αναβάτη του πουλαριού.

Το βόδι γνώρισε τον Κύριό του, όταν γεννήθηκε στη φάτνη του, και ο νέος λαός των εθνών υποτάχθηκε στον Κύριό του. Μόνο ο Ισραηλιτικός λαός δεν αναγνώρισε τον Χριστό τον Θεό του. (Πρβλ. Ησ. α΄ 3). Οι άλλοτε άγριες φυλές έγιναν θεοφίλητες, οι άνομοι έγιναν έννομοι και οι έννομοι παράνομοι. Ας είναι όμως. Ισραηλιτικέ λαέ, δεν ντράπηκες τους προφήτες, σκότωσες τους ιερείς, διέστρεψες τις Γραφές, κατέλυσες τον Νόμο, πριόνισες τους δικαίους, αθέτησες τον Μωυσή, κατέσφαξες τους γιούς (για θυσία), βεβήλωσες τον Ναό, παράκουσες τον Θεό, δεν πίστεψες στον Χριστό, ξευτέλισες τα θαύματα, απίστησες για τον Λάζαρο, δεν πίστεψες στους τυφλούς που ξαναβρήκαν το φως τους.

Όμως, τι έχεις να πεις γι’ αυτά τα παιδιά; Τι συμπεραίνεις για τον ύμνο των νηπίων; Πες μου, ποιος τα φώτισε; Ποιος τα δίδαξε; Ποιος τα παρότρυνε; Ποιος τα έδωσε σοφία; Ποιος ξαφνικά στα παιδιά που δεν ήξεραν να μιλούν, έδωσε λόγο, παρά ο Χριστός, ο προαιώνιος Λόγος; Τώρα οι νέοι και τα παιδιά που με το ένα χέρι κρατούν το μητρικό μαστό, απευθύνουν τον αγγελικό ύμνο. Με το ένα χέρι κρατούνε τον μαστό και με το άλλο κουνούν βαΐα για τον Χριστό. Η φύση που δεν ξέρει να μιλά, θεολογεί. Αμέσως τον προφητικό λόγο και τον αγγελικό ύμνο προσφέρουν σαν δώρο στον Χριστό και κραυγάζουν: Ωσαννά στον ουρανό. Είναι ευλογημένος Αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου. Θεός είναι ο Κύριός και φανερώθηκε σ’ εμάς.

Μέσα στη μεγάλη αυτή χαρά και τη γιορτή, παίρνω το θάρρος και ερωτώ αυτά τα άγια παιδιά. Τι λέτε, παιδιά του Θεού, παιδιά υμνολόγοι; Πώς γίνεται να λέτε ίσο με τα χερουβίμ ύμνο; Και πώς βλέποντας ως άνθρωπο τον Χριστό επάνω στο πουλάρι, του φωνάζετε, Ωσαννά στον ουρανό, όπως ταιριάζει στον Θεό; Ναι, μας λένε τα παιδιά με τη θεία τους γλώσσα. Ο Χριστός κάθεται στο αισθητό πουλάρι, όμως δεν απομακρύνεται καθόλου από τον Πατρικό κόλπο. Κάθεται στο πουλάρι αλλά δεν εγκαταλείπει τον Χερουβικό θρόνο. Αλλά Αυτός που κάτω με τη σάρκα Του είναι συνεχώς με τους ανθρώπους, έτσι κι επάνω στον ουρανό ο Ίδιος είναι μαζί με τον Πατέρα, ο αψευδής κι αληθινός Θεός, ο Ίδιος είναι ο Παντοκράτορας, ο κοσμοκράτορας, ο εθνοκράτορας και αληθινός Θεός, και δωρητής και δημιουργός και οδηγός και Σωτήρας όλων. Αυτός εισέρχεται στην κάτω Ιερουσαλήμ και δεν απομακρύνεται από την επάνω. Αυτός είναι ο δημιουργός των αιώνων, έρχεται από τους αιώνες, και πορεύεται στους αιώνες. Αυτός είναι που μόνος Του άπλωσε τον ουρανό. Αυτός είναι που περπατά στη θάλασσα σαν να είναι στεριά. Αυτός τυλίγει τη θάλασσα με την ομίχλη. Αυτός περιέγραψε την περιοχή του ανθρώπου. Αυτός ρύθμισε τα όρια της θάλασσας. Αυτός άπλωσε τη γη μετέωρη στο κενό. Αυτός στόλισε με ομορφιά τα λουλούδια. Αυτός άπλωσε τον ουρανό σαν ρούχο και τον στόλισε με τα λαμπρά αστέρια. Αυτόν τρέμουν τα Χερουβίμ και φοβούνται τα Σεραφίμ. Αυτόν υμνεί ο ήλιος και δοξολογεί η σελήνη, Αυτόν ψάλλουν τα άστρα και υπηρετούν οι πηγές. Γι’ Αυτόν ανατριχιάζουν οι άβυσσοι και δειλιάζουν τα τάρταρα. Σ’ Αυτόν υπακούουν τα κτήνη, και τρέμουν οι δράκοντες. Αυτόν υπηρετούν οι βροχές και Αυτόν σέβονται οι άνεμοι. Αυτός έφερε στην ύπαρξη τις φύσεις, Αυτός δημιούργησε τα πλάσματα, Αυτός όρισε τις τάξεις, Αυτός είναι ο δημιουργός των κτισμάτων του ουρανού και της γης, ο Θεός και Κύριός μας. Σ’ Αυτόν ανήκει η δοξολογία και η δύναμη στους ατέλειωτους αιώνες. Αμήν.

Θεοφάνης ο Κεραμεύς, κ.α., Από την ανάσταση του Λαζάρου στην ανάσταση του Χριστού: Δέκα πατερικές ομιλίες, μετάφραση Γεωργίου Β. Μαυρομάτη, 1η έκδ., Αθήνα, Αρμός, 2001.