ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

9/2/2020

Ἀγαπητοί ἀδελφοί, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ εἰσήλθαμε στήν περίοδο τοῦ Τριωδίου. Δέ θά μποροῦσε ἡ Ἐκκλησία μας νά βρεῖ πιό πρόσφορο Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, γιά νά δηλώσει τήν ἔναρξη τῆς περιόδου αὐτῆς, ἀπό τήν παραβολή «τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου» (Λουκ. 18, 9-14).

Ὁ Χριστός μέ τήν παραβολή αὐτή μας ὁμιλεῖ λοιπόν γιά δύο μόνο πρόσωπα. Ὁ ἕνας εἶναι ὁ Φαρισαῖος, ἕνας φαινομενικά εὐσεβής καί πολύ θρῆσκος, θά λέγαμε, ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἀνήκει στή θρησκευτική ὁμάδα τῶν Φαρισαίων πού ἦταν Νομοδιδάσκαλοι τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, εἶχαν ἄκρα προσήλωση στούς ἐξωτερικούς τύπους τοῦ νόμου καί τῆς λατρείας καί ἔχαιραν τῆς ἐκτίμησης, τοῦ σεβασμοῦ καί τῆς ἀναγνώρισης τῶν συνανθρώπων τους. Οἱ Φαρισαῖοι θεωροῦσαν τούς ἑαυτούς τους ὡς τούς μόνους καλούς, καθαρούς καί ἐνάρετους, γι’ αὐτό καί κατηγοροῦσαν τούς ὑπόλοιπους.

Ὁ ἄλλος εἶναι ἕνας Τελώνης, ἕνας φοροεισπράκτορας. Οἱ τελῶνες θεωροῦνταν ἄδικοι, κακοί, ἅρπαγες καί ἁμαρτωλοί πού κατέτρεχαν τόν κόσμο.

Καί οἱ δυό ἄνθρωποι εἰσέρχονται στό ναό.

Ὁ μέν Φαρισαῖος στέκεται ἐπιδεικτικά στό μέσον του καί ἀρχίζει νά προσεύχεται σχετικά μέ τόν ἑαυτό του: «Θεέ μου, σ’ εὐχαριστῶ πού δέν εἶμαι σάν τούς ἄλλους ἀνθρώπους ἅρπαγας, ἄδικος, μοιχός, ἤ σάν αὐτόν ἐδῶ τόν τελώνη. Ἐγώ νηστεύω δυό φορές τήν ἑβδομάδα καί δίνω στό ναό τό δέκατο ἀπ’ ὅλα τα εἰσοδήματά μου».

Ὁ δέ Τελώνης, σέ ἀντίθεση μέ τόν Φαρισαῖο, στέκεται στό πίσω μέρος τοῦ ναοῦ καί δέν τολμᾶ οὔτε τά μάτια του νά σηκώσει πρός τόν οὐρανό. Χτυπᾶ τό στῆθος του καί λέει: «Θεέ μου, σπλαχνίσου μέ τόν ἁμαρτωλό». Ὁ Χριστός λέγοντας αὐτή τήν παραβολή, καταλήγει: «Σᾶς βεβαιώνω πώς αὐτός ἔφυγε γιά τό σπίτι τοῦ ἀθωωμένος καί συμφιλιωμένος μέ τό Θεό, ἐνῶ ὁ ἄλλος ὄχι· γιατί ὅποιος ὑψώνει τόν ἑαυτό του θά ταπεινωθεῖ, κι ὅποιος τόν ταπεινώνει, θά ὑψωθεῖ».

Ἡ παραβολή μᾶς μιλᾶ γιά τήν ἀληθινή προσευχή καί μετάνοια. 

Εἶναι ὁδοδείκτης γιά τήν διάβασή μας μέσα ἀπό τήν περίοδο τοῦ Τριωδίου καί τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὡς τό Πάσχα. Θέτει ὡς ὁδηγό, ὡς ὀρθό πρότυπο τήν περίπτωση τοῦ Τελώνη καί ὄχι αὐτή τοῦ Φαρισαίου.

Συνεπῶς γιά μιά αὐθεντική βίωση τοῦ Τριωδίου, θά λέγαμε ὅτι ἡ προσευχή δέν πρέπει νά εἶναι ἐπιδεικτική πρός τούς ὑπολοίπους, ἀλλά ἁπλή, ταπεινή, καρδιακή, ἀληθινή, σά νά μιλᾶμε στόν πατέρα μας. Στήν προσευχή δέ χρειάζονται πολλά καί σύνθετα λόγια, ὁ Θεός γνωρίζει τίς ἀνάγκες μας καί τήν προαίρεσή μας. Ὁ Τελώνης ξέρει τήν κατάστασή του καί τά σφάλματά του. Τά λέει ὅλα μόνο μέ τή φράση «ὁ Θεὸς ἱλάσθητὶ μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Αὐτή ἡ πρόταση τά ἔχει ὅλα, τήν παραδοχή τῆς παντοδυναμίας τοῦ Θεοῦ, τήν αὐτοσυνειδησία καί ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτωλότητας τοῦ ἀνθρώπου καί τήν παράδοση τῆς ζωῆς του στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

Ἐπιπλέον, ἡ προσευχή γίνεται πραγματική μέσα ἀπό τήν ταπείνωση, τά λόγια μας, ἀκόμη καί τή στάση τοῦ σώματος, ἡ ὁποία μαρτυρᾶ τή διάθεση τῆς ψυχῆς μας: ὅπως ὁ Τελώνης πού δέν τολμᾶ καν νά κοιτάξει στόν οὐρανό, καθώς νιώθει τόσο ἁμαρτωλός καί τόσο μικρός μπροστά στό Θεό. Ἡ ταπείνωση καί ἡ αὐτοσυνειδησία μᾶς ὁδηγοῦν μέ ἀσφάλεια στή μετάνοια.

Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, δέ θά πρέπει νά εἴμαστε ἐγωιστές, ὑποκριτές, ἀλαζόνες, ὑπερόπτες καί νά κακολογοῦμε τούς ὑπόλοιπους καυχόμενοι ὅτι τάχα ἐμεῖς εἴμαστε οἱ πιό καλοί, οἱ πιό ἄξιοι, οἱ πιό εὐσεβεῖς. Ὁ κάθε ἕνας κάνει τόν προσωπικό του ἀγώνα καί ὁ Παντογνώστης Θεός σαφῶς γνωρίζει τή διάθεση πού ἔχουμε. 

Ἀκόμα καί ἡ φιλανθρωπία καί ἡ ἐλεημοσύνη δέν πρέπει νά γίνονται ἐπιδεκτικά, γιά νά τό βλέπουν οἱ ἄλλοι, ὅπως ἔκανε ὁ Φαρισαῖος.

Ἡ τυπική καί ὄχι οὐσιαστική ἐφαρμογή τῆς ἀγάπης εἶναι ὑποκριτική.

Ἡ ἁγιότητα δέν κατακτᾶται ἀπό ἐμᾶς, ὅπως νομίζει ὁ Φαρισαῖος, ἀλλά δωρίζεται ἀπό τό Θεό στούς ταπεινούς καί μετανοημένους, ὅπως ὁ Τελώνης. Καθώς, «πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν, ταπεινωθήσεται· ὁ δὲ ταπεινών ἑαυτὸν, ὑψωθήσεται», δηλαδή, ὅποιος εἶναι ταπεινός θά ἐξυψωθεῖ ἀπό τό Θεό καί ὅποιος δέν εἶναι ταπεινός ἀπό μόνος του ἀλλά ὑπερόπτης, αὐτός θά ταπεινωθεῖ ἀπό τό Θεό.

Τό σημερινό Εὐαγγέλιο μᾶς μιλᾶ γιά δυό ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ· ὅμως ἅς μή γελιόμαστε, ὁ εὐαγγελικός λόγος εἶναι αἰώνιος, ἄχρονος, γι’ αὐτό καί πάντοτε ἐπίκαιρος. Ἀνάλογες προσωπικότητες μέ αὐτές τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελίου ὑπάρχουν καί σήμερα ἀνάμεσά μας. Ἅς κάνει ὁ καθένας μᾶς τήν αὐτοδιάγνωση καί αὐτοκριτική του. Καλό Τριώδιο.

ΠΗΓΗ