ΚΥΡΙΑΚΗ 6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2019

 Γ’ ΛΟΥΚΑ – ΙΣΤ΄ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ

(Λουκ. ζ΄ 11-16) (Β΄ Κορ. στ΄ 1-10)

Η κατά Χριστόν πτωχεία

«ως μηδέν έχοντες και πάντα κατέχοντες»

Πολλές ήταν οι φορές που η Εκκλησία της Κορίνθου είχε βρεθεί στη δίνη προστριβών και αντιπαραθέσεων για διάφορα ζητήματα που απασχολούσαν το ποίμνιό της. Γι’ αυτό και ο απόστολος Παύλος αναγκάζεται σε αρκετές περιπτώσεις να απευθυνθεί στα πνευματικά του τέκνα για να τα νουθετεί και να τα καθοδηγεί. Ξεχώριζαν οι μαθητές του που ήταν αφοσιωμένοι σ’ αυτόν, αλλά υπήρχαν και εκείνοι που αμφισβητούσαν ακόμα και την αποστολική του ιδιότητα. Δεν είναι λίγες μάλιστα οι φορές που ο μεγάλος απόστολος αναγκάστηκε ν’ απολογηθεί, δείχνοντας έτσι το ταπεινό φρόνημά του. Ήταν η κατ’ εξοχήν αρετή που κοσμούσε την προσωπικότητά του.

Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα, ο Παύλος επιχειρεί να σκιαγραφήσει τον εαυτό του και κάνει ειδικότερα λόγο για το πώς πρέπει να είναι οι του  «Θεού διάκονοι» (Β΄ Κορ. 6,4). Υποδεικνύει, μεταξύ άλλων, πως τόσο ο ίδιος όσο και εκείνοι που εργάζονται μέσα στον αμπελώνα του Κυρίου, από την μια δεν έχουν τίποτε και από την άλλη τα έχουν όλα. Αναφέρει χαρακτηριστικά με νόημα: «ως μηδέν έχοντες και πάντα κατέχοντες» (Β΄ Κορ. 6,10). Πρόκειται για την περίπτωση της κατά Χριστόν πτωχείας, η οποία έχει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά.

Συνδεδεμένη με τον Χριστό

Η βίωση της πτωχείας, όπως την ξεδιπλώνει ο απόστολος Παύλος μέσα από τη σοφία του, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και συνυφασμένη με το Πρόσωπο του Χριστού. Δεν πρόκειται σίγουρα για την κοσμική πτωχεία, η οποία καμιά σχέση δεν μπορεί να έχει με την κατά Χριστό πτωχεία. Ο Κύριος έδωσε πρότυπο τον εαυτό του για το πώς πρέπει να βαδίζει ο άνθρωπος και να αναλαμβάνει στην καθημερινότητα τον πνευματικό του αγώνα. Ο απόστολος Πέτρος υποδεικνύει ότι «εις τούτο γαρ εκλήθητε, ότι και Χριστός έπαθεν υπέρ υμών, υμίν υπολιμπάνων υπογραμμόν ίνα επακολουθήσητε τοι ίχνεσιν αυτού» (Α΄ Πέτρ. 2,21). Αξίζει επί του προκειμένου να προσέξουμε τον ευαγγελικό λόγο που αναφέρεται στις προτροπές του Χριστού προς τους μαθητές του, όταν τους έστελλε στην πρώτη τους ιεραποστολική περιοδεία: «μη κτήσησθε χρυσόν μεδέ άργυρον μηδέ χαλκόν ες τας ζώνας υμών, μή πήραν εις οδόν μηδέ δύο χιτώνας μηδέ υποδήματα μηδέ ράβδον» (Ματθ. 10, 9-10). Προβαίνοντας σε μια δική του ερμηνεία σε παράλληλο χωρίο του Μάρκου, ο Βίκτωρ ο Πρεσβύτερος Αντιοχείας, θα τονίσει από την πλευρά του: «μηδέ ουν χρυσόν ή άργυρον…έχειν υμάς βούλομαι, ώστε και από του σχήματος δεικνύναι πάσιν υμάς, όσον αφεστήκατε χρημάτων επιθυμίας». Εδώ, βέβαια, είναι αυτονόητο ότι ο πατερικός λόγος δεν αρνείται στον άνθρωπο να φροντίζει για τα αναγκαία της καθημερινής του ζωής. Ωστόσο, εκείνο που συνιστά εκτροπή είναι η υπερβολική μέριμνα, η οποία σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνά τα όρια. Εδώ έχει την θέση του ο σχολιασμός που κάνει ο Κύριλλος Αλεξανδρείας: «κσθ’ υπερβολήν ο λόγος πάσαν απαγορεύει κτήσιν από χρυσού έως ράβδου, ως μέγιστον ούσαν κώλυμα προς αρετήν και θεοσέβειαν. Την δ’ αναγκαίαν τροφήν ουκ απαγορεύει». Εκείνο που εμποδίζει την απόκτηση της αρετής και την παραμονή μας στην εν Χριστώ ζωή είναι η προσκόλληση στα υλικά αγαθά. Στην περίπτωση αυτή η κυριότητα του ανθρώπου εκπίπτει στο επίπεδο της δουλείας. Μάλιστα, ο μεγάλος αυτός πατέρας της Εκκλησίας, θεωρεί ότι είναι κόσμημα για τους αποστόλους αλλά και για τον κάθε χριστιανό να μην εξαρτάται καθόλου από τα υλικά αγαθά. «Κόσμον γαρ αυτοίς, και οίον τινα στέφανον έσεσθαι φησί, το κεκτήσθαι μηδέν». Ακόμα πιο πέρα, η μεγάλη φυσιογνωμία του Ιωάννη του Χρυσόστομου δεν διστάζει να ονομάσει «ρίζα των κακών» την επιθυμία γι’ απόκτηση πολλών υλικών αγαθών. Άλλωστε, ο ίδιος ο Κύριος υπέδειξε ότι η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα πλούτη και τα υλικά αγαθά: «οράτε και φυλάσσεσθε από πάσης πλεονεξίας, ότι ουκ εν τω περισσεύειν τινί η ζωή αυτού έστιν εκ των υπαρχόντων αυτού».

Συνειδητοποίηση των πραγμάτων

Ο άνθρωπος επιβάλλεται να συνειδητοποιήσει κάποιες βασικές πραγματικότητες για να μην σέρνεται δέσμιος των υλικών αγαθών στη ζωή του και κυρίως για να εγκολπώνεται το μεγαλείο της κατά Χριστό πτωχείας.  Το πρώτο που καλείται να κάνει είναι να μην επιζητεί μετά μανίας στη ζωή του τα υλικά αγαθά. Η υπερβολική μέριμνα δεν του επιτρέπει να βαδίζει την κατά Θεό ζωή. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος υποδεικνύει ότι τίποτε δεν ταλαιπωρεί τόσο την ψυχή του ανθρώπου «ως μέριμνα και φροντίς». Δεν μάς λέει να μην μεριμνούμε, αλλά να μην βυθιζόμαστε στις αγωνίες για το αύριο. Η υπερβολική μέριμνα ακυρώνει την πνευματική ζωή «ομού και την ελευθερίαν ημίν παρέχων, και την ψυχήν ημών προσηλών τοις αναγκαιοτέροις».

Η εν Χριστώ πτωχεία προσεγγίζεται και με την θεάρεστη μέριμνά μας για τους πτωχούς. «Εν τω νυν καιρώ το υμών περίσσευμα εις το εκείνων υστέρημα, ίνα και το εκείνων περίσσευμα γένηται εις το υμών υστέρημα, όπως γένηται ισότης» (Β΄ Κορ. 8,14). Η ελεημοσύνη να μην γίνεται εμπαθώς, ούτε ν’ ακολουθεί «πέρπερος λογισμός». Να είναι «άκομπος» και να μην κυνηγά τους «ενταύθα κρότους», αλλά να προσδοκά τους μελλοντικούς στεφάνους, σύμφωνα με τον άγιο Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη. Αυτός που βιώνει την εν Χριστώ πτωχεία καλείται να βοηθά με κάθε τρόπο τον άλλο. Αυτή η βοήθεια μπορεί να είναι υλική, αλλά και πνευματική.

Αγαπητοί αδελφοί, αυθεντική έκφραση της κατά Χριστό πτωχείας είναι και η καθαρή προσευχή στη βαθύτερη της έννοια. Ο άνθρωπος που βιώνει αληθινά την πτωχεία του Χριστού, είναι εκείνος που γνωρίζει να προσεύχεται και ν’ απολαμβάνει τα προνόμια της κοινωνίας που του προσφέρει η αγάπη του Θεού. Σε αυτή τη διάσταση, η προσευχή δεν βραχυκυκλώνεται στη μέριμνα των υλικών αγαθών, αλλά ανεβάζει τον άνθρωπο στις κορυφογραμμές της αγάπης του Θεού.  Εκεί που έφθασαν και οι άγιοι της Εκκλησίας, όπως ο απόστολος Θωμάς και ο Μακάριος νέος ο οσιομάρτυρας, των οποίων τη μνήμη τιμούμε σήμερα. Ας βαδίσουμε κι εμείς την ευλογημένη πορεία τους για να καταξιωθούμε της κατά Χριστόν πτωχείας. Γένοιτο.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

ΠΗΓΗ