ΚΥ­ΡΙ­Α­ΚΗ ΤΩΝ Α­ΓΙ­ΩΝ ΠΑ­ΤΕ­ΡΩΝ ΤΗΣ Δ΄ ΟΙ­ΚΟΥ­ΜΕ­ΝΙ­ΚΗΣ ΣΥ­ΝΟ­ΔΟΥ

 (14 Ἰουλίου 2002)

«Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ»

(Πρός Τίτον γ΄, 8-15)

Ἡ Ἐκ­κλη­σί­α τι­μᾶ σή­με­ρα τή μνή­μη τῶν Ἁ­γί­ων Πα­τέ­ρων τῆς Δ΄ Οἰ­κου­με­νι­κῆς Συ­νό­δου πού συ­νῆλ­θε τό 451 μ.Χ. στήν Χαλ­κη­δό­να. Ἡ Σύ­νο­δος αὐ­τή δι­ε­τύ­πω­σε τήν ὀρ­θό­δο­ξη πί­στη πού ἀ­να­φέ­ρε­ται στό Πρό­σω­πο τοῦ Χρι­στοῦ. Ὁ Χρι­στός εἶ­ναι τέ­λει­ος Θε­ός καί τέ­λει­ος ἄν­θρω­πος. Ἔ­χει δύ­ο φύ­σεις, τή θεί­α καί τήν ἀν­θρώ­πι­νη, ἑ­νω­μέ­νες με­τα­ξύ τους χω­ρίς νά συγ­χέ­ο­νται. Ἔ­χει δύ­ο θε­λή­σεις καί δύ­ο ἐ­νέρ­γει­ες. Ἡ ἀν­θρώ­πι­νη θέ­λη­ση καί ἐ­νέρ­γει­α ὑ­πο­τάσ­σο­νται στή θεί­α ὄ­χι ἀ­πό ἀ­νά­γκη, ἀλ­λά οἰ­κει­ο­θε­λῶς.

Τό θέ­μα τῆς ση­με­ρι­νῆς ὁ­μι­λί­ας εἶ­ναι αὐ­τό πού κα­θο­ρί­ζει τό ἀ­πο­στο­λι­κό ἀ­νά­γνω­σμα καί ἡ ση­με­ρι­νή ἑ­ορ­τή τῶν Ἁ­γί­ων Πα­τέ­ρων. Ἡ αἵ­ρε­ση, οἱ αἱ­ρε­τι­κοί καί ἡ ἀ­ντι­με­τώ­πι­σή τους.

Αἵ­ρε­ση εἶ­ναι ἡ αὐ­θαί­ρε­τη καί δι­α­φο­ρε­τι­κή δι­δα­σκα­λί­α στά ζη­τή­μα­τα τῆς πί­στε­ως ἀ­πό ἐ­κεί­νη πού ἔ­χει ἡ Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α. Στήν Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α εὑ­ρί­σκε­ται ἡ πλη­ρό­τη­τα τῆς ἀ­λη­θεί­ας. Ἡ αἵ­ρε­ση ἀ­πο­σπᾶ ὡ­ρι­σμέ­νες ἀ­λή­θει­ες, ἕ­να μέ­ρος τῆς ἀ­λη­θεί­ας, τίς νο­θεύ­ει μέ ξέ­να στοι­χεῖ­α πρός τήν ἀ­λη­θι­νή πί­στη, εἴ­τε ἀ­πό τήν φι­λο­σο­φί­α, εἴ­τε ἀ­πό ἄλ­λες θρη­σκεῖ­ες, καί τίς προ­σφέ­ρει ὡς γνή­σι­α δι­δα­σκα­λί­α τοῦ Χρι­στοῦ, πρός πα­ρα­πλά­νη­ση τῶν ἁ­πλῶν χρι­στι­α­νῶν.

Ἡ ὕ­παρ­ξη αἱ­ρέ­σε­ων καί αἱ­ρε­τι­κῶν στήν Ἐκ­κλη­σί­α εἶ­ναι πα­λαι­ό πρό­βλη­μα. Ὁ Ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος γρά­φει στόν μα­θη­τή του καί ἐ­πί­σκο­πο Τι­μό­θε­ο: «Τό πνεῦ­μα ρη­τῶς λέ­γει ὅ­τι ἐν ἐ­σχά­τοις και­ροῖς ἀ­πο­στή­σο­νταί τι­νες τῆς πί­στε­ως». Θά ἔλ­θη δη­λα­δή και­ρός, κα­τά τόν ὁ­ποῖ­ο θά ἀ­πο­στα­τή­σουν με­ρι­κοί ἀ­πό τήν ὀρ­θή πί­στη καί θά προ­σέ­χουν σέ ἀν­θρώ­πους πού δι­δά­σκουν ψεύ­τι­κη καί πλα­νε­μέ­νη δι­δα­χή. Αὐ­τά πού γρά­φει ὁ Ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος δέν εἶ­ναι ἀν­θρώ­πι­νη πρό­βλε­ψη, ἀλ­λά εἶ­ναι ἀ­πο­κά­λυ­ψη, τήν ὁ­ποί­α τοῦ φα­νέ­ρω­σε τό Ἅ­γι­ο Πνεῦ­μα.

Ἡ αἵ­ρε­ση, πι­ό κα­θα­ρά, εἶ­ναι δι­α­στρο­φή τῆς ἀ­λή­θει­ας πού ἀ­πε­κά­λυ­ψε ὁ Θε­ός, εἶ­ναι προ­κλη­τι­κή ἐ­πα­νά­στα­ση τοῦ ἀν­θρώ­που κα­τά τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, εἶ­ναι ὑ­πε­ρή­φα­νη καί ἐ­γω­ι­στι­κή στά­ση τοῦ ἀν­θρώ­που ἔ­να­ντι τοῦ Χρι­στοῦ. Ἡ πα­ρα­χά­ρα­ξη τῆς πί­στε­ως καί ἡ πα­ρέκ­κλι­ση ἀ­πό τήν ἀ­λή­θει­α ἔ­χει ὡς συ­νέ­πει­α τήν ἀλ­λοί­ω­ση τῆς πνευ­μα­τι­κῆς ζω­ῆς.

Ἀ­πό τίς αἱ­ρέ­σεις δέν κιν­δυ­νεύ­ει ὁ Χρι­στός, ἀλ­λά ὁ ἄν­θρω­πος. Οἱ αἱ­ρέ­σεις δέν μπο­ροῦν νά ἀλ­λά­ξουν τόν πρα­γμα­τι­κό Χρι­στό. Μέ τήν ἀλ­λοί­ω­ση ὅ­μως καί τή νό­θευ­ση τῆς ὀρ­θῆς πί­στης τί­θε­ται σέ κίν­δυ­νο ἡ δυ­να­τό­τη­τα τῆς σω­τη­ρί­ας τοῦ ἀν­θρώ­που. Δι­ό­τι, ἄν ὁ Χρι­στός εἶ­ναι μό­νο τέ­λει­ος Θε­ός καί δέν ἔ­λα­βε πρα­γμα­τι­κά τήν ἀν­θρώ­πι­νη φύ­ση, δέν μπο­ρεῖ νά εἶ­ναι τέ­λει­ος ἄν­θρω­πος· τό­τε «τό ἀ­πρόσ­λη­πτον καὶ ἀ­θε­ρά­πευ­τον». Αὐ­τό πού δέν προσ­λαμ­βά­νε­ται δέν μπο­ρεῖ καί νά θε­ρα­πευ­θεῖ καί ἑ­πο­μέ­νως ὁ ἄν­θρω­πος δέν σώ­ζε­ται, ὅ­πως ἀ­να­φέ­ρει ὁ Ἅ­γι­ος Γρη­γό­ρι­ος ὁ Θε­ο­λό­γος.

Οἱ αἱ­ρε­τι­κοί κά­θε ἐ­πο­χῆς ἔ­χουν ὑ­πε­ρή­φα­νο φρό­νη­μα καί με­γά­λη ἰ­δέ­α γι­ά τόν ἑ­αυ­τό τους. Νο­μί­ζουν ὅ­τι εἶ­ναι ἐ­λεύ­θε­ροι, ἀ­να­γεν­νη­μέ­νοι καί ἀ­παλ­λα­γμέ­νοι ἀ­πό προ­η­γού­με­να ἁ­μαρ­τή­μα­τα καί κα­τη­γο­ροῦν τούς ὀρ­θο­δό­ξους χρι­στι­α­νούς, συ­κο­φα­ντοῦν τούς ἐ­πι­σκό­πους καί τούς ἱ­ε­ρεῖς, κα­θώς καί ὅ­λη τήν Ἐκ­κλη­σί­α. Δι­α­φη­μί­ζουν καί προ­πα­γαν­δί­ζουν τίς πλα­νε­μέ­νες ἰ­δέ­ες τους, ὅ­τι τά­χα ὅ­σα δι­δά­σκουν στη­ρί­ζο­νται στήν Ἁ­γί­α Γρα­φή. Πῶς ἐ­ξη­γεῖ­ται ὅ­μως νά ὑ­πάρ­χει τό­σο πλῆ­θος αἱ­ρέ­σε­ων, ἀ­φοῦ ὅ­λες στη­ρί­ζο­νται στήν Ἁ­γί­α Γρα­φή; Ἡ Ἁ­γί­α Γρα­φή δέν λέ­γει ἄλ­λα στόν ἕ­να καί ἄλ­λα στόν ἄλ­λο· τό ἴ­δι­ο πε­ρι­ε­χό­με­νο, τόν ἴ­δι­ο λό­γο ἀ­πευ­θύ­νει σέ ὅ­λους. Εἶ­ναι φα­νε­ρό ὅ­τι ὁ λό­γος τους δέν εἶ­ναι λό­γος Θε­οῦ, ἀλ­λά λό­γος ἀν­θρώ­πι­νος, δι­ό­τι στη­ρί­ζο­νται στόν ἑ­αυ­τό τους καί ἐ­πι­μέ­νουν ἐ­γω­ι­στι­κά νά ἑρ­μη­νεύ­ουν τήν Ἁ­γί­α Γρα­φή, σύμ­φω­να μέ τή δι­κή τους λο­γι­κή καί ὄ­χι ὅ­πως τήν ἑρ­μη­νεύ­ουν οἱ Πα­τέ­ρες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Αὐ­τοί μέ τα­πεί­νω­ση καί με­τά­νοι­α ἀ­γω­νί­σθη­καν νά κα­θα­ρι­σθοῦν ἀ­πό τά ἁ­μαρ­τω­λά πά­θη, γι­ά νά δε­χθοῦν τόν φω­τι­σμό τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος, νά κα­τα­νο­ή­σουν καί νά βι­ώ­σουν τό λό­γο τοῦ Θε­οῦ καί νά τόν ἑρ­μη­νεύ­σουν σω­στά.

Ἡ στά­ση τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας πρός τούς αἱ­ρε­τι­κούς ἦ­ταν συμ­βου­λευ­τι­κή. Αὐ­τό φαί­νε­ται ἀ­πό τά λό­γι­α του Ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου πρός τόν ἐ­πί­σκο­πο Τί­το, στό ση­με­ρι­νό ἀ­πο­στο­λι­κό ἀ­νά­γνω­σμα: «Αἱ­ρε­τι­κὸν ἄν­θρω­πον με­τὰ μί­αν καὶ δευ­τέ­ραν νου­θε­σί­αν πα­ραι­τοῦ». Ἕ­ναν ἄν­θρω­πο πού εἶ­ναι αἱ­ρε­τι­κός θά τόν συμ­βου­λεύ­σης μι­ά φο­ρά, δύ­ο φο­ρές, ἔ­πει­τα ἄ­φη­σέ τον, ἀ­φοῦ ἐ­κεῖ­νος ἐ­πι­μέ­νει στή δι­κή του γνώ­μη. Νά γνω­ρί­ζεις ὅ­τι ἕ­νας τέ­τοι­ος ἄν­θρω­πος ἔ­χει δι­α­στρα­φεῖ, ἁ­μαρ­τά­νει θε­λη­μα­τι­κά καί ὁ ἴ­δι­ος ἔ­χει κα­τα­δι­κά­σει τόν ἑ­αυ­τό του.

Εἶ­ναι δύ­σκο­λο πρά­γμα νά ἐ­πα­να­φέ­ρη κα­νείς αἱ­ρε­τι­κό ἄν­θρω­πο στήν ἀ­λή­θει­α· εἶ­ναι κα­θα­ρή μα­ται­ο­πο­νί­α, δι­ό­τι ἡ αἵ­ρε­ση εἶ­ναι δαι­μο­νι­κή κα­τά­στα­ση τοῦ λο­γι­κοῦ, ἀ­πό τήν ὁ­ποί­α δύ­σκο­λα ἀ­παλ­λάσ­σε­ται ὁ ἄν­θρω­πος. Μό­νο ἄν εὐ­δο­κή­σει ἡ χά­ρη τοῦ Θε­οῦ, τό­τε εἶ­ναι δυ­να­τόν νά συ­ντε­λε­σθεῖ ἡ με­τα­βο­λή.

Ἡ Ἐκ­κλη­σί­α ἔ­χει ἀ­κό­μη χρέ­ος πρός τούς πι­στούς νά τούς προ­φυ­λά­ξει ἀ­πό τήν πλά­νη τῶν αἱ­ρε­τι­κῶν. Ἡ Ἐκ­κλη­σί­α ἀ­πο­κό­πτει τούς αἱ­ρε­τι­κούς ἀ­πό τό σῶ­μα της γι­ά νά μήν κι­νοῦ­νται ἐ­λεύ­θε­ρα στό χῶ­ρο της καί δι­α­δί­δουν τήν αἵ­ρε­σή τους. Συγ­χρό­νως δι­α­φω­τί­ζει τούς χρι­στι­α­νούς νά προ­φυ­λάσ­σο­νται ἀ­πό αὐ­τούς.

Χρι­στι­α­νοί μου, ἄς στα­θοῦ­με μα­κρυ­ά ἀ­πό ὅ­λες τίς αἱ­ρέ­σεις, γι­α­τί εἶ­ναι ἐ­πι­κίν­δυ­νες γι­ά τήν πνευ­μα­τι­κή μας ζω­ή καί γι­ά τήν ἴ­δι­α τήν ὑ­παρ­ξή μας, καί νά μεί­νου­με στε­νά ἑ­νω­μέ­νοι μέ τήν Ἐκ­κλη­σί­α, ἡ ὁ­ποί­α εἶ­ναι φύ­λα­κας τῆς ἀ­λη­θεί­ας, μᾶς τρέ­φει μέ τό λό­γο τοῦ Θε­οῦ καί τά Μυ­στή­ρι­α, μᾶς εὐ­ερ­γε­τεῖ μέ τούς Ἁ­γί­ους καί ἐγ­γυ­ᾶ­ται τή σω­τη­ρί­α μας. Α­ΜΗΝ.