Η αγωγή των παιδιών κατά τους 3 Ιεράρχες

Πρωτ. Χριστοδούλου Χρ. Χριστοδούλου

Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες παρουσιάζουν ἕνα πλούσιο ποιμαντικό, φιλανθρωπικό, θεολογικὸ καὶ συγγραφικὸ ἔργο. Τὸ συγγραφικό τους ἔργο καλύπτει ὅλα τὰ θέματα ποὺ ἀπασχολοῦσαν τοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς τους. Ὡς ποιμένες μεριμνοῦν καὶ ἀγωνίζονται γιὰ τὸ ποίμνιό τους καὶ κάθε στιγμὴ βρίσκονται στὸ πλάι τῶν πιστῶν στηρίζοντάς τους στὰ προβλήματά τους. Γι’ αὐτὸ καὶ στὰ συγγράμματά τους οἱ πατέρες αὐτοί, δὲν καταπιάνονται μόνο μὲ θεολογικὰ θέματα, ἀλλὰ καὶ μὲ ζητήματα ποὺ ἀφοροῦν στὸν τρόπο λειτουργίας τῆς κοινωνίας, τὶς ἀνθρώπινες σχέσεις, τὴν οἰκογένεια, τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν, τὴν παιδεία, τὸν πολιτισμό, τὴν ἐργασία. Προβλήματα ὅπως ἡ δουλεία, ἡ ἀνισότητα εἰς βάρος τῶν γυναικῶν, τὰ ἐργατικὰ θέματα, οἱ δυσλειτουργίες στὸν γάμο καὶ στὴν οἰκογένεια ἀπασχολοῦν πολὺ συχνὰ τοὺς τρεῖς μεγάλους Πατέρες. Μελετώντας μὲ προσοχὴ τὰ ἔργα τους βλέπουμε ὅτι λόγω τῆς ἐμπειρίας τους καὶ τῆς ἀγάπης τους γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ πάνω ἀπ’ ὅλα χάρη στὸν θεῖο φωτισμὸ οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες δίνουν στὰ προβλήματα αὐτὰ ἀπαντήσεις, ποὺ ἀνταποκρίνονται πλήρως στὶς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων, ἀκόμα καὶ τῆς δικῆς μας ἐποχῆς.

Τὸ θέμα, τὸ ὁποῖο θα προσπαθήσω νὰ προσεγγίσω ἄπόψε εἶναι βέβαια πολὺ πλατὺ καὶ μὲ πολλὲς παραμέτρους καὶ γι’ αὐτὸ θὰ περιοριστῶ στὴν παρουσίαση ἁπλῶς κάποιων ἀπόψεων τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν γιὰ τὴν ἀγωγὴ καὶ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν.

Μελετώντας τὰ συγγράμματα τῶν τριῶν αὐτῶν πατέρων διαπιστώνει κανεὶς πόσο ἐπίκαιροι καὶ διαχρονικοὶ εἶναι. Εἰδικότερα γιὰ τὸ θέμα τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν ἐκπλήσσει τὸ ἀνοικτὸ πνεῦμα, μὲ τὸ ὁποῖο βλέπουν τὰ πράγματα καὶ πόσο μπροστὰ ἦταν γιὰ τὴν ἐποχή τους σὲ θέματα παιδαγωγικῆς καὶ ψυχολογίας. Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες, ὡς γνωστὸν εἶχαν πολὺ ψηλὴ ἐπιστημονικὴ κατάρτιση, καὶ γι’ αὐτὸ στὶς ὁμιλίες τους κάνουν χρήση τῶν γνώσεων καὶ τῶν ἐμπειριῶν τους. Ὅμως πάνω ἀπ’ ὅλα τὶς ὁμιλίες τους διέπουν ἡ ἀγάπη, τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ὅταν μιλοῦν γιὰ ὁποιοδήποτε θέμα, δὲν μιλοῦν μόνο ὡς φιλόσοφοι καὶ πολυσπουδασμένοι ἐπιστήμονες, ἀλλὰ κυρίως μιλοῦν ὡς πατέρες. Τὸ ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς νέους: «Πολλοὶ λόγοι, ἀγαπητά μου παιδιά, μὲ κάνουν νὰ σᾶς δώσω αὐτὲς τὶς συμβουλές. Πιστεύω ὅτι εἶναι οἱ καλύτερες καὶ θὰ σᾶς ὠφελήσουν, ἂν τὶς κάνετε κτῆμα σας. Ἔχω προχωρημένη ἡλικία. Ἀσκήθηκα στὴ ζωὴ μὲ πολλοὺς τρόπους. Ἔτσι, ἔχω κάμποση πείρα στὰ ἀνθρώπινα πράγματα. Μπορῶ, λοιπόν, σ᾿ αὐτοὺς ποὺ πρωτομπαίνουν στὸ στάδιο τῆς ζωῆς, νὰ δείξω τὸν ἀσφαλέστερο δρόμο. Νὰ ξέρετε ὅτι σᾶς ἀγαπῶ ὅπως οἱ  γονεῖς σας. Κι ἐσεῖς μὲ βλέπετε σὰν πατέρα σας, ἔτσι θαρρῶ». Μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴν προοπτικὴ λοιπὸν θὰ ἐπιχειρήσω νὰ προσεγγίσω τὴ διδασκαλία τους ποὺ ἀφορᾶ στὴν ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν ἀπὸ γονεῖς καὶ δασκάλους.

Λέω πρῶτα ἀπὸ τοὺς γονεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ τοὺς δασκάλους, γιατὶ δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι τὴν πρώτη καὶ κύρια εὐθύνη γιὰ τὴν ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν ἔχουμε πρῶτα οἱ γονεῖς καὶ ὕστερα  τὸ σχολεῖο, τὸ εὑρύτερο οἰκογενειακὸ περιβάλλον (παπποῦδες, γιαγιάδες) καὶ οἱ ὑπόλοιποι φορεῖς (Ἐκκλησία, πολιτεία, πολιτιστικοὶ φορεῖς κ.λπ.). Ὅπως χαρακτηριστικὰ τονίζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος: «Πάνω ἀπ’ ὅλα, πρώτη φροντίδα μας πρέπει νὰ εἶναι ἡ οἰκογένεια, τὰ παιδιά μας. Γιατὶ γονιὸς δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔφερε παιδιὰ στὸν κόσμο, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ κουράστηκε νὰ τὰ ἀναθρέψει. Τὸ κτίσιμο τοῦ χαρακτήρα τοῦ παιδιοῦ γίνεται ἀπὸ τοὺς γονεῖς».

Εἶπα πιὸ πάνω ὅτι οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες εἶναι πάντα διαχρονικοὶ καὶ ἐπίκαιροι. Γι’ αὐτὸ μποροῦν νὰ δώσουν ἀπαντήσεις σὲ πολλὰ θέματα ποὺ ἀπασχολοῦν  τοὺς γονεῖς καὶ τοὺς δασκάλους στὴν ἐποχή μας. Θὰ φέρω ἕνα παράδειγμα. Πρὶν λίγες μέρες εἶχα μιὰ συζήτηση μὲ γονεῖς γιὰ τὴν ἀσφάλεια στὸ διαδίκτυο. Ὅλοι συμφωνούσαμε ὅτι τὸ ίντερνετ εἶναι ἕνα πολὺ σημαντικὸ μέσο ποὺ μᾶς προσφέρει πολλὲς εὐκολίες, ἀλλὰ καὶ χρήσιμες πληροφορίες. Ὅμως ταυτόχρονα ὑπάρχουν πολλοὶ κίνδυνοι, οἱ ὁποῖοι εἰσβάλλουν στὸ σπίτι μας χωρὶς νὰ μποροῦμε οἱ γονεῖς νὰ πάρουμε ἰδιαίτερα μέτρα γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῶν παιδιῶν μας. Πόσο πράγματι ἐπίκαιρος εἶναι ὁ Μέγας Βασίλειος, ὅταν τονίζει ὅτι ὀφείλουμε νὰ μάθουμε τὰ παιδιά μας νὰ κάνουν σωστὲς ἐπιλογές, νὰ ξεχωρίζουν τί εἶναι ὠφέλιμο καὶ τί βλαβερό. Στὸ ἔργο του μὲ τίτλο Πρὸς τοὺς νέους, πῶς ἂν ἐξ ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων,στὸ ὁποῖο διδάσκει τὴ χρησιμότητα τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν κειμένων, τονίζει παράλληλα ὅμως ὅτι πρέπει οἱ νέοι ποὺ μελετοῦν τὰ κείμενα αὐτὰ νὰ εἶναι προσεκτικοὶ καὶ νὰ ἐπιλέγουν μόνο τὰ ὠφέλιμα νοήματα ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γραμματεία. Προτρέπει τοὺς νέους νὰ ἀκολουθοῦν τὸ παράδειγμα τῶν μελισσῶν: «Οἱ μέλισσες δὲν πετᾶνε σὲ ὅλα τὰ λουλούδια μὲ τὸν ἴδιο τρόπο. Κι ὅπου καθίσουν, δὲν κοιτᾶνε νὰ τὰ πάρουν ὅλα. Παίρνουν μονάχα ὅσο χρειάζεται στὴ δουλειά τους καὶ τὸ ὑπόλοιπο τὸ παρατοῦν καὶ φεύγουν. Ἔτσι κι ἐμεῖς ἂς παίρνουμε ὅ,τι εἶναι ὠφέλιμο καὶ τὰ ὑπόλοιπα νὰ τὰ ἀφήνουμε πίσω μας. Κι ὅπως, κόβοντας τὸ τριαντάφυλλο, ἀποφεύγουμε τ᾿ ἀγκάθια τῆς τριανταφυλλιᾶς, ἔτσι κι ἀπὸ τὰ κείμενα αὐτὰ θὰ πάρουμε ὅ,τι εἶναι χρήσιμο καὶ θὰ φυλάξουμε τὸν ἑαυτό μας ἀπ᾿ ὅ,τι εἶναι ἐπιζήμιο».

Ὅμως αὐτὸ εἶναι εὔκολο νὰ τὸ πετύχουμε; Καταρχὰς ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος τονίζει ὅτι ἡ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν ξεκινᾶ ἀπὸ πολύ νωρίς. Ἀπὸ τὴν ἐμβρυακὴ ἀκόμα ἡλικία, ἀπὸ τὴν μήτρα τῆς μάνας του τὸ παιδὶ παίρνει μηνύματα γιὰ τὴ ζωή. Λέει ἐπίσης ὅτι ἂν δὲν μπορέσεις νὰ μεταδώσεις τὰ σωστὰ διδάγματα στὸ παιδί κατὰ τὴν περίοδο τῆς παιδικῆς ἡλικίας, ὅπου τὸ παιδὶ ἀποδέχεται πιὸ εὔκολα τὶς συμβουλὲς τῶν γονιῶν του, τότε μὴν περιμένεις νὰ πετύχεις πολλὰ πράγματα ὅταν θὰ μπεῖ στὴν ἐφηβία καὶ θὰ ἀρχίσει ἡ ἀμφισβήτηση. Ὅταν εἶναι ἀκόμα πολὺ μικρὰ τὰ  παιδιά σας, καταλήγει ὁ ἱερὸς πατήρ, σπείρετε στὶς ψυχές τους τὸν σπόρο τοῦ καλοῦ καὶ θὰ δεῖτε ὅτι αὐτὸς θὰ καρποφορήσει σὲ μεγαλύτερη ἡλικία. Γιατὶ καμιὰ συμβουλὴ καὶ παραίνεση δὲν πάει χαμένη.

Ὁ Μέγας Βασίλειος, ἀπὸ τὴν ἄλλη μιλᾶ μὲ πολὺ νοσταλγία γιὰ τὰ παιδικά του χρόνια καὶ τὰ ὅσα τοῦ πρόσφεραν οἱ γονεῖς του. Τὴν παρακαταθήκη τῶν γονιῶν τὴν χαρακτηρίζει ὡς σπόρο ποὺ ἐμφυτεύεται βαθιὰ στὴν ψυχὴ τῶν παιδιῶν, ὅπου αὐξάνεται καὶ καρποφορεῖ: «Τὴν πίστη ποὺ ἀπὸ παιδὶ διδάχθηκα ἀπὸ τὴ μακαρία μητέρα μου Ἐμμέλεια καὶ τὴ γιαγιὰ μου τὴ Μακρίνα, αὐτὴ τὴν πίστη τὴν ἐμφύτευσα βαθιὰ μέσα μου καὶ τὴν ἄφησα ν’ αὐξάνεται. Ὅπως ἕνας σπόρος, ὅταν φυτευτεῖ στὴ γῆ, μεγαλώνει καὶ βγάζει περισσότερους καρπούς, ἔτσι κι ἐγὼ τὶς ἀλήθειες ποὺ μοῦ παρέδωσαν οἱ γονεῖς μου τὶς αὔξησα μέσα μου, χωρὶς ὅμως νὰ ἀλλοιώσω τὸ παραμικρόν».

Ὅμως οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες δὲν περιορίζουν τὴν ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν στὴ δύναμη τοῦ λόγου. Δηλαδὴ δὲν πιστεύουν ὅτι τὰ παιδιὰ τὰ διδάσκουμε μόνο μὲ τὰ λόγια μας. Ἀντίθετατονίζουν μὲ ἔμφαση τὴ εὐεργετικὴ δύναμη ποὺ ἔχει τὸ καλὸ παράδειγμα γονιῶν καὶ δασκάλων καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τὴν καταστροφικὴ ἐνέργεια ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει ἕνα κακὸ παράδειγμα. Ὁ θεολόγος καὶ ποιητὴς Γρηγόριος λέει σὲ ἕνα ποίημά του:

Πάντα νά διδάσκεις μέ τό παράδειγμά σου.

Ὄχι ὅσα κτίζεις μέ τά λόγια σου

νά τά γκρεμίζεις μέ τίς λανθασμένες ἐνέργειές σου.

Θά χρειασθεῖς λιγότερα λόγια, ἄν πράττεις ὅσα πρέπει.

Γιατί… ὁ ζωγράφος διδάσκει περισσότερο μέ τίς ζωγραφιές του.

Καὶ ἀφοῦ ἀναφερθήκαμε πιὸ πάνω στὸ θέμα τοῦ διαδικτύου, διερωτώμαστε: ἄραγε πῶς ἕνας γονιὸς μπορεῖ νὰ ἀποτρέψει τὰ παιδιὰ του ἀπὸ τὴν κακὴ χρήση τοῦ διαδικτύου, ἐὰν ὁ ἴδιος εἶναι προσκολλημένος στὸ κινητό του, τὸ τάμπλετ ἢ τὸν ὑπολογιστή του, χάνοντας τὴν προσωπική-ἄμεση ἐπαφὴ μὲ τὰ παιδιά του;

 Ἐκτὸς ἀπὸ τὴ διδασκαλία μέσω τοῦ παραδείγματος οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες τονίζουν ἐπίσης τὴν ἀξία τῆς ἐξατομικευμένης ἀγωγῆς. Δηλαδὴ τόσο ἡ ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν ἀπὸ τοὺς γονεῖς, ὅσο καὶ ἡ ἀγωγὴ στὸ σχολεῖο πρέπει νὰ λαμβάνει ὑπόψη τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ κάθε παιδιοῦ. Ὀφείλουμε νὰ ἀντιμετωπίζουμε τὰ παιδιὰ ὡς πρόσωπα μοναδικὰ μὲ ἰδιαίτερα χαρίσματα καὶ ὄχι ὡς μάζα.

 Ἐπίσης καὶ οἱ τρεῖς Πατέρες προβάλλουν συχνὰ τὴν ἔννοια τοῦ μέτρου στὴν ἐπικοινωνία μας μὲ τὰ παιδιά. Δηλαδὴ μὲ μέτρο πρέπει νὰ γίνεται ἡ ἐκδήλωση τῆς ἀγάπης μας, ὥστε νὰ μὴ φτάνουμε στὸ σημεῖο νὰ καλομαθαίνουμε τὰ παιδιὰ ἰκανοποιώντας ὅλες τὶς ἐπιθυμίες τους. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μὲ μέτρο πάλι πρέπει νὰ γίνονται οἱ παρατηρήσεις, χωρὶς νὰ τα προσβάλλουμε καὶ νὰ τὰ μειώνουμε. Λέει ὁ Χρυσόστομος Ἰωάννης: «Καὶ οἱ ἔλεγχοι χρειάζονται καὶ οἱ παρατηρήσεις, ἀλλὰ μὲ μέτρο καὶ μὲ διάκριση. Πάνω ἀπ’ ὅλα νὰ εἶναι ἡ ἀγάπη. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ὅμως, δὲν σημαίνει ὅτι θὰ ἰκανοποιοῦμε κάθε ἐπιθυμία τοῦ παιδιού, γιατὶ τότε τοῦ κάνουμε ζημιά. Τὸ κάνουμε ἐγωκεντρικὸ καὶ μὲ ἕνα τέτοιο χαρακτήρα θὰ δυστυχήσει μέσα στὸν κόσμο».

Ὁ Μέγας Βασίλειος καταδικάζει τὴν παιδαγωγία ποὺ γίνεται μὲ θυμὸ καὶ ὀργή· δὲν διαφωνεῖ ὅμως ὅτι χρειάζεται καὶ ὁ ἔλεγχος καὶ ἡ τιμωρία ἀκόμα. Λέει χαρακτηριστικά: «Εἶναι ἀποτελεσματικότερη ἡ παιδαγωγία ποὺ γίνεται μὲ λογικὸ καὶ ἤπιο τρόπο, παρὰ ἐκείνη ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ τὸν θυμὸ καὶ τὴν ὀργή. Γι’ αὐτὸ τὰ σφάλματα τῶν νέων πρέπει νὰ τὰ διορθώνουμε μὲ πατρικὴ ἀγάπη καὶ εὐσπλαχνία καὶ μὲ μεθόδους παιδαγωγικές, χρησιμοποιώντας γιὰ κάθε σφάλμα τὴν κατάλληλη τακτική, τὴν κατάλληλη θεραπεία». Ἐνῶ γιὰ τὴν τιμωρία τονίζει ὅτι «ὅταν τιμωροῦμε ἢ γινόμαστε αὐστηροὶ μὲ τὰ παιδιά, ἀλλὰ παράλληλα ξέρουν ὅτι τὸ κάνουμε ἀπὸ ἀγάπη καὶ ὄχι ἀπὸ κακία, τότε δέχονται μὲ ταπείνωση τὴν τιμωρία». Πόσο μεγάλη δύναμη ἔχει πράγματι ἡ ἡρεμία καὶ ἡ πραότητα γονιῶν καὶ δασκάλων, ποὺ μιλᾶ κατευθείαν στὶς ψυχές τῶν παιδιῶν! Γιατί, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Γρηγόριος Θεολόγος,  «Ἡ πραότητα τῶν γονέων στὰ ἀτίθασα παιδιά τους μπορεῖ νὰ ἔχει θετικό ἀποτέλεσμα. Πολλὲς φορὲς οἱ γονεῖς ἀντιμετωπίζουν μὲ ὑπομονὴ τὶς κακίες τοῦ παιδιοῦ τους καὶ συγκρατοῦν τὴν ὀργή τους ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὰ παιδιά τους. Αὐτό εἶναι ὠφέλιμο, γιατὶ ἡ πραότητα τοῦ πατέρα πάντοτε συγκρατεῖ τὰ παιδιά, ἐνῶ ἡ ἀλαζονία του γεννᾶ τὸ θράσος τῶν παιδιῶν».

 Ὅπως εἶπα στὴν ἀρχή, τὸ θέμα τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν καὶ εἰδικότερα, ὅπως αὐτὸ παρουσιάζεται μέσα ἀπὸ τὰ θεόσοφα συγγράμματα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, εἶναι ἕνα θέμα τὸ ὁποῖο δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ τὸ καλύψουμε μέσα ἀπὸ μιὰ ὁμιλία.

Ὅπως ἐγὼ ὡς γονιός, ἔτσι κι ἐσεῖς, γονεῖς καὶ δάσκαλοι, παραδεχόμαστε ὅτι ὅλα ὅσα εἴπαμε πιὸ πάνω εἶναι οἱ ἰδανικὲς προϋποθέσεις καὶ μέθοδοι γιὰ τὴν ἀνατροφὴ καὶ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν μας. Ἀναγνωρίζουμε ὅμως ταυτόχρονα ὅτι δὲν εἶναι εὔκολο νὰ ἐφαρμοσθοῦν μὲ τελειότητα. Γιατὶ ἀκόμα καὶ ἄν ξέρουμε τὸ σωστό, δὲν εἶναι εὔκολο πάντα νὰ τὸ ἐφαρμόζουμε στὴν πράξη. Χρειάζεται κόπος πολύς, προσπάθεια, χρειάζεται νὰ ἔχουμε μετάνοια, νὰ ἀναγνωρίζουμε δηλαδή τὰ λάθη ποὺ κάνουμε ὡς γονεῖς καὶ νὰ προσπαθοῦμε νὰ τὰ διορθώνουμε. Χρειάζεται νὰ ἔχουμε πνεῦμα αὐτοθυσίας, νὰ ἀφήνουμε πίσω τὴν ξεκούρασή μας, νὰ εἴμαστε σὲ συνεχῆ ἐγρήγορση καὶ ἐπαγρύπνηση γιὰ τὰ παιδιά μας. Μὲ ἄλλα λόγια ὁ γονιὸς δὲν βρίσκει ποτὲ τὴν ἠσυχία του. Πάνω ἀπ’ ὅλα ὅμως αὐτὸ ποὺ χρειάζεται εἶναι ἡ θεία φώτιση, ἡ ἐνίσχυση ἀπὸ τὸν Θεό, ἡ προσευχὴ ποὺ καὶ ἐμᾶς καὶ τὰ παιδιά μας φωτίζει.

Προτρέπει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Θέλεις νὰ διορθώσεις τὸ παιδί σου; Νὰ τὸ προστατεύσεις ἀπὸ τοὺς κινδύνους; Δάκρυσε, προσευχήσου στὸν Θεὸ καὶ ταυτόχρονα πιάσε τὸ παιδὶ κατ’ ἰδίαν καὶ συμβούλευσέ το, παρηγόρησέ το, στήριξέ το, δεῖξε ἀγάπη μαζὶ μὲ προσευχή». Ὁ Γρηγόριος Θεολόγος, μιλώντας γιὰ τοὺς ἅγιους γονεῖς του (ἅγιος Γρηγόριος ἐπίσκοπος Ναζιανζοῦ καὶ ἁγία Νόννα), συνδυάζει μέσα σὲ λίγες προτάσεις τὰ τρία βασικὰ στοιχεῖα τῆς ἀγωγῆς ποὺ ἀναλύσαμε πιὸ πάνω: ἀγάπη, παράδειγμα, προσευχή: «Οἱ γονεῖς μου ἦταν καὶ οἱ δύο φιλότεκνοι καὶ φιλόχριστοι, ἀγαποῦσαν τὰ παιδιά τους καὶ ἀγαποῦσαν τὸ Χριστό. Καὶ τὸ πιὸ παράξενο εἶναι ὅτι ἦταν περισσότερο φιλόχριστοι ἀπ’ ὅ,τι φιλότεκνοι, ἀφοῦ καὶ ἀπὸ τὰ παιδιά τους μία ἀπόλαυση περίμεναν· νὰ ἔχουν δυνατὴ πίστη καὶ ἀγάπη στὸν Χριστό. Σπλαχνικοί, συμπονετικοί, ἔσωζαν μὲ προσευχὲς καὶ συμβουλὲς τὰ παιδιά τους ἀπὸ τὸ κακό. Ἡ πολυτιμότερη κληρονομιὰ ποὺ μᾶς ἄφησαν ἦταν τὸ παράδειγμα τῆς ἁγιότητάς τους».

Ἐπειδὴ ξεκίνησα μὲ τὴν ἀγάπη, μὲ τὴν ἀγάπη θέλω καὶ νὰ κλείσω. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος, ὁ μεγάλος αὐτὸς ἑρμηνευτὴς τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ὁλόκληρης τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὑποστηρίζει ὅτι ἂν συνέβαινε κάτι καὶ χάνονταν ὅλα τὰ κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀλλὰ σωζόταν μόνο ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου, αὐτὴ θὰ ἦταν ἀρκετὴ γιὰ νὰ γνωρίζουμε ἡ Χριστιανοὶ ποιὸς εἶναι ὁ Θεός μας, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὸν σπλαχνικὸ πατέρα τοῦ ἀσώτου, ποὺ γεμάτος ἀγάπη συγχωρεῖ τὰ πάντα. Ἡ ἀγάπη αὐτὴ τοῦ σπλαχνικοῦ Θεοῦ Πατέρα εἶναι τὸ πρότυπο κάθε γονιοῦ, κάθε δασκάλου. Γιατί, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος, «οἱ ὡραιότερες μέρες τῆς ζωῆς ἑνὸς παιδιοῦ εἶναι οἱ ὧρες τῆς ἐκδηλώσεως τῆς  στοργῆς τῶν γονέων, καὶ  τῆς πατρικῆς ἀγάπης τοῦ δασκάλου, τῆς μητρικῆς ἀγάπης τῆς δασκάλας. Αὐτὲς  οἱ στιγμὲς μένουν ἀνεξήτιλες στὴ μνήμη τοῦ παιδιοῦ, τοῦ μαθητῆ,  καὶ εἶναι οἱ ἰσχυρότερες καὶ ἀποφασιστικότερες στιγμὲς ἀναμνήσεως  στὴ μετέπειτα ζωή. Ἔχουμε πολλὰ παράδειγμα παραστρατημένων παιδιῶν ποὺ ὅταν ἐνθυμήθηκαν αὐτὲς τὶς ὧρες τῆς ἄπειρης  ἀγάπης τῶν γονέων  καὶ τῶν  παιδαγωγῶν τους,  δασκάλων καὶ καθηγητῶν,   συγκλονίσθηκαν, ἦλθαν στὸν ἑαυτό τους σὰν τὸν ἄσωτο υἱὸ τῆς παραβολῆς καὶ   ἀποφάσισαν νὰ διορθωθοῦν γιὰ πάντα».

* Ὁμιλία ἡ ὁποία ἐκφωνήθηκε στὴν Παγκοινοτικὴ Ἐκδήλωση γιὰ τὴ Γιορτή τῶν Γραμμάτων (Αἴθουσα Δημοτικοῦ Σχολείου Ἁγίου Γεωργίου-Βρυσούλλων-Ἀχερίτου, 20 Φεβρουαρίου 2015).

ΠΗΓΗ