ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Απόστολος: Β΄ Τιμ. γ' 10 - 15

Ευαγγέλιο: Λουκά ιη΄ 10 - 14

17 Φεβρουαρίου 2019

Προπομπός του τριωδίου και της μεγάλης τεσσαρακοστής, η σημερινή Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου. Μια πορεία δέκα εβδομάδων, ευκαιρία αυτογνωσίας και ψυχικής ανάτασης, μετά και την είσοδο στο στάδιο των αρετών, ανοίγεται μπροστά μας, κατά την μεγάλη τεσσαρακοστή. Μας οδηγεί στα Άγια Πάθη του Κυρίου μας και την Ανάσταση που αποτελεί το έμβλημα της πίστης μας αλλά και την ελπίδα της αναμενόμενης κατάληξης για όλους μας.

«Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ, ἢ γάρ ἐκεῖνος».

Σήμερα λοιπόν, αγαπητοί αδελφοί, προβάλλουν δυο χαρακτήρες που μας περιγράφει με κλασική λιτότητα, ο ευαγγελιστής Λουκάς. Ο Τελώνης, ο άνθρωπος, που έχει αγοράσει το επικερδές δικαίωμα είσπραξης των φόρων. Επιβάλλει, ανεξέλεγκτα σχεδόν, φόρους βαρείς, ώστε να καταντά να θεωρείται ένας σκληρός, απάνθρωπος εκμεταλλευτής. Ο άλλος, ο Φαρισαίος, Ιουδαίος σεβαστός και συνεπής, όπως πιστεύει, διδάσκαλος του Μωσαϊκού νόμου, με το απειράριθμο πλήθος των διατάξεών του. 

Ωστόσο παρουσιάζονται θρησκευόμενοι και οι δυο, μέλη του θρήσκου ιουδαϊκού λαού. Τους βρίσκουμε και τους δυο να ανεβαίνουν στο ναό. Ίσως είναι το Σάββατο, για να προσευχηθούν. Είναι το καθήκον τους, μια τυπική παραδοσιακή συνήθεια που θεωρούν παράλογο να την παραβούν. Μέχρις εδώ θα πρέπει, αξιολογώντας τους, να θεωρήσουμε ότι πρόκειται για δυο συνεπείς πιστούς Ισραηλίτες, που τηρούν τον νόμο. Φωτεινό, παράδειγμα για τους υπόλοιπους, αλλά γιατί όχι, και για εμάς και το καθήκον του Εκκλησιασμού!

Δε θα σπεύσουμε όμως, να παρασυρθούμε από μια επιφανειακή εκτίμηση.

Πολλές φορές στη ζωή μας, σχηματίζουμε τη γνώμη και εκτιμούμε ή όχι, άτομα που συναντήσαμε, απλώς και χωρίς καλά-καλά να μελετήσουμε τον χαρακτήρα τους, χωρίς να συζητήσουμε μαζί τους, καταλήγουμε και τους κατατάσσουμε αξιολογικά. Και συμβαίνει σε μια νέα ευκαιρία συνάντησης, μαζί τους, να ανατραπούν τα πάντα και απογοητεύομαστε, αντιλαμβανόμενοι την αποτυχημένη μας κρίση.

Ας δούμε, λοιπόν, τα δυο πρόσωπα, τους δυο τύπους, τον Τελώνη και τον Φαρισαίο. Μπήκαμε μαζί τους στον ναό και διακριτικά ακούσαμε τις προσευχές

τους. Είναι οι στιγμές της προσευχής, αγαπητοί μου, που μένουμε μόνοι μας.

Είναι στιγμές απομόνωσης, που πρέπει να επιδιώκουμε να τις έχουμε τακτικά. Να

δούμε τον εαυτό μας, να τον αξιολογήσουμε με ειλικρίνεια, χωρίς πρόχειρες και

αβάσιμες δικαιολογίες, λόγια, πράξεις αλλά και σκέψεις. Εκεί που δεν μας ακούει

κανείς, μπορούμε και πρέπει να ομολογήσουμε στον εαυτό μας, λάθη τυχαία ή

σκόπιμα, παραλείψεις ηθελημένες ή από επιπολαιότητα και βιασύνη. Ήδη έχουμε

διατρέξει τον μισό δρόμο, που είναι η αυτογνωσία. Το άλλο μισό είναι πιο

δύσκολο. Θα χρειαστεί αγώνας. Θα σκοντάψουμε στις αδυναμίες και τον εγωισμό

μας. Αλλά πρέπει να εισέλθουμε στο αγωνιστικό στάδιο των αρετών!

Ας δούμε όμως, αγαπητοί μου, τι είπαν στις προσευχές τους. Ο Φαρισαίος,

πλήρης αυτοπεποίθησης, στέκεται ευθυτενής, εμπρός στο ιερότερο σημείο του

ναού. «Ὁ Θεός εὐχαριστῶ σοι», γιατί δεν είμαι όπως οι άλλοι, «ἃρπαγες, ἂδικοι,

μοιχοί», αρχίζει την προσευχή του. Και γυρίζοντας προς τον Τελώνη, συνεχίζει

περιφρονητικά: «ή σαν αυτόν εκεί τον Τελώνη». Και μετά εκθειάζοντας τον εαυτό

του: «νηστεύω δίς τοῦ Σαββάτου» και «από ό,τι αποκτώ προσφέρω το ένα δέκατο».

Αν λοιπόν αφαιρέσουμε από την προσευχή του εκείνο το «δεν είμαι όπως οι άλλοι

άνθρωποι», και τη σύγκριση με τον Τελώνη, θα λέγαμε ότι είναι ένας καλός

Ισραηλίτης, που τηρεί τον νόμο. Ο απερίγραπτα υπερβολικός όμως εγωισμός και η

εγωπάθειά του, και μάλιστα κατά την προσευχή, η έλλειψη αυτοκριτικής και η

εξαιρετικά κομπάζουσα αναφορά του στον Θεό, τον ισοπεδώνουν. Αυτά που

αναφέρει ως αρετές, χάνουν την αξία τους, εξουδετερώνονται από τα λάθη και

κυρίως τον εγωισμό του. Προφανώς τυπικά κρινόμενες είναι αρετές, όσα αναφέρει

στην προσευχή του. Δεν είναι άρπαγας, δεν αδικεί κανένα, δεν μοιχεύει,

προσφέρει το δέκατο των εισοδημάτων του. Είναι πραγματικά ένας τυπικά συνεπής

Ισραηλίτης, αλλά τα ανέτρεψε όλα με τον απίθανο εγωισμό του. Ουσιαστικά όμως;;

Σε μια σκοτεινή γωνιά του ναού, με σκυμμένο το κεφάλι και με τα μάτια,

που δεν τολμά να σηκώσει από το έδαφος, στέκεται ο Τελώνης. Με χαμηλή φωνή,

που μόλις ακούγεται, προσεύχεται. Κτυπά συγχρόνως και το στήθος του θέλοντας

με τον τρόπο αυτό να υποδείξει την αμαρτωλή ψυχή του. «Ὁ Θεός, ίλάσθητί μοι, τῷ

ἁμαρτωλῷ». Απλή η προσευχή του. «Θεέ και Κύριέ μου, σπλαχνίσου με και

συγχώρεσέ με, τον αμαρτωλό! Έχει αυτογνωσία ο Τελώνης. Αναγνωρίζει τα πολλά

λάθη και τις αμαρτίες του. Δε χρειάζεται να τα αναφέρει στην ειλικρινή προσευχή

του, που με πραγματική συντριβή απευθύνει στον Θεό. Κι όμως η ζωή του δεν

είναι μόνο παραβάσεις του Μωσαϊκού νόμου, αμαρτίες. Η παρουσία του στον ναό,

η εξομολογητική παραδοχή των αμαρτιών του, η φανερά ειλικρινής και ταπεινή

προσευχή του, φανερώνουν ότι είναι ένας αγωνιζόμενος ισραηλίτης, που

προσπαθεί να είναι συνεπής. Γι’ αυτόν τον άνθρωπο υπάρχει ελπίδα, γιατί από τη

στιγμή που ομολογεί τις αμαρτίες του, φυσικά θα προσπαθήσει να διορθωθεί.

Αναμάρτητος κανένας μας. Έστω κι αν η ζωή μας ήταν μόνο μια μέρα. Αυτό που

απαιτεί ο Κύριος από εμάς, τα αδύνατα πλάσματά Του, είναι να αναγνωρίζουμε τα

λάθη μας, να τα ομολογούμε και να εξομολογούμεθα τις αμαρτίες μας και με τη

βοήθειά Του, να φροντίζουμε να διατηρούμε, όσο γίνεται περισσότερο, καθαρή την

ψυχή μας.

Και καταλήγει ο Κύριος: «Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τόν

οἶκον αὐτοῦ, ἢ γάρ ἐκεῖνος». Σας διαβεβαιώ ότι ο αυτός ο ταπεινός Τελώνης

επέστρεψε στο σπίτι του αθωωμένος και δικαιωμένος ενώπιον του Θεού και όχι ο

Φαρισαίος που θεωρούσε τον εαυτό του τέλειο.

Γιατί, συμπληρώνει: «πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται, ὁ δέ ταπεινῶν ἑαυτόν

ὑψωθήσεται». Όταν με τον τυφλό εγωισμό μας υπερεκτιμούμε προκλητικά τον

εαυτόν μας, μεγαλοποιούμε κάποιες ικανότητες, προσωπικές επιτυχίες ή

προβάλλουμε απλά προσόντα, δε θα αργήσουν να φανούν οι αδυναμίες μας και

τότε θα ταπεινωθούμε ενώπιον των άλλων. Η ενδοσκόπηση με ταπεινοφροσύνη και

η αυτογνωσία, μάς προσγειώνουν στην πραγματικότητα. Η βαθμολόγηση του

εαυτού μας πρέπει να γίνεται με κριτήριο και πρότυπο, τον καλύτερο! Η σκόπευση

μας είναι και παραμένει η αγωνιστική τελειότητα!

Δ.Γ.Σ.

ΠΗΓΗ