ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ – 3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019

 (Μτθ. κε΄ 14-30)

Η εὐαγγελικὴ περικοπῆ τῆς σημερινῆς Κυριακῆς εἶναι ἀπὸ τὸ εὐαγγέλιο τοῦ εὐαγγελιστῆ Ματθαίου καὶ περιέχει τὴν παραβολὴ τῶν ταλάντων. Εἶναι μία ἀπὸ τὶς πλέον  δυνατὲς παραβολὲς ποὺ δημιουργοῦν ἰσχυρὰ συναισθήματα καὶ προβληματισμοὺς στοὺς ἀναγνῶστες της. Στηρίζεται στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Χριστὸς χρησιμοποιεῖ πραγματικές  εἰκόνες τῆς καθημερινῆς ζωῆς γιὰ νὰ οἰκοδομήσει τὸν παραβολικό του λόγο. Ἡ παραβολὴ συγκεντρώνει  ὅλα τὰ φιλολογικὰ  στοιχειὰ ποὺ συνήθως οἰκοδομοῦν τὶς εὐαγγελικὲς περικοπές. Ἡ εἰσαγωγὴ τῆς παραβολῆς γίνεται μὲ τὸν ἀκόλουθο τρόπο: «τότε ὁμοιοθήσεται ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν δέκα παρθένοις» (Μάτθ. 25,1). Ἔτσι ἡ παραβολὴ τῶν ταλάντων εἶναι ἡ παρομοίωση γιὰ τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Στη  δομὴ τῆς παραβολῆς ὑπάρχει τὸ λεγόμενο τρίπτυχο σχῆμα. Τὸ τρίπτυχο σχῆμα συνίσταται ἀπὸ τὶς τρεῖς περιπτώσεις τῶν δούλων στοὺς ὁποίους  καταμερίζει τὰ τάλαντα. Η  παραβολὴ δομεῖται φιλολογικὰ πρῶτον ἀπ τὴν κάθ΄ αὐτὸ  διήγηση τοῦ καταμερισμοῦ τῶν ταλάντων, στὸν πρῶτο δοῦλο πέντε, στὸ δεύτερο δυὸ , καὶ στὸ τρίτο  ἕνα τάλαντο. Ὁ καταμερισμὸς αὐτὸς δὲν ἦταν οὔτε τυχαῖος οὔτε αὐθαίρετος , ἀλλὰ στηριζόταν στὴν ἱκανότητα τοῦ καθενός  ἀπὸ τοὺς τρεῖς δούλους. Στὸ πρῶτο μέρος τῆς κάθ΄ αὐτὸ διηγήσεως  περιγράφεται καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἐργάσθηκε ὁ καθένας . Ὁ πρῶτος ἐργαζόμενος διπλασίασε  τὰ πέντε τάλαντα   σὲ δέκα. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ δεύτερος, τὰ δυὸ τὰ διπλασίασε σὲ τέσσερα. Ὁ τρίτος σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς δυὸ πρώτους, ἀντὶ νὰ ἐργασθεῖ γιὰ τὴν αὔξηση τοῦ ταλάντου  ποὺ ἔλαβε, ἔσκαψε στὴ γῆ καὶ ἔκρυψε τὸ τάλαντό του.

Ὡστόσο μετὰ τὴ πάροδο μεγάλου χρονικοῦ διαστήματος  ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν ἀποδημία του καὶ ζήτησε ξεκαθάρισμα λογαριασμῶν μὲ τοὺς τρεῖς δούλους στοὺς ὁποίους ἐμπιστεύτηκε τὰ τάλαντα. Ἡ δομὴ τοῦ κειμένου στὴ συνέχεια εἶναι συνεπὴς πρὸς τὸ πρῶτο μέρος. Δηλαδὴ ὅταν ἄρχισε τὸ ξεκαθάρισμα  τῶν λογαριασμών    πρώτος  πῆγε ὁ δοῦλος ποὺ εἶχε λάβει  τὰ πέντε τάλαντα καὶ παρουσίασε τὰ ἀποτελέσματα τῆς μακρόχρονης προσπάθειας καὶ ἐργασίας του. Τόσο στὸν πρῶτο, ὅσο καὶ στὸ δεύτερο, ὁ ἄνθρωπος  ἐκεῖνος ἀπάντησε μὲ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ βράβευσε καὶ τοὺς δυό: εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ!

Παράλληλα ὅταν προσέρχεται ὁ δοῦλος ποὺ εἶχε λάβει μόνο ἕνα τάλαντο τὸ εἶχε κρύψει στὴ γῆ, γατὶ ὅπως γνωρίζουμε καὶ ἀπὸ παλαιότερα οἱ ἄνθρωποι ἔκρυβαν τὰ χρήματά τους καὶ ἄλλα πολύτιμα ἀντικείμενα κάτω στὸ χῶμα .Ἕνα τάλαντο ἦταν ἰσάξιο μὲ 6000 δηνάρια. Ἕνα δηνάριο ἰσοδυναμοῦσε μὲ τὸ ἡμερομίσθιο ἑνὸς ἐργάτη. Ἑπομένως καὶ τὸ ἕνα τάλαντο ἦταν ἀξιοσέβαστο ποσὸ χρημάτων. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ  ὁ λόγος τοῦ οἰκοδεσπότη ποὺ εἶπε στοὺς προηγούμενους, «ἐπὶ ὀλίγα ἢς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σὲ καταστήσω» δὲν ἔχει ἀναφορὰ στὸ ποσὸ καὶ στὴν ἀξία τῶν πέντε ἢ τῶν δυὸ ταλάντων ποὺ τοὺς εἶχε ἐμπιστευθεῖ, ἐπρόκειτο γιὰ μεγάλο στὴν οὐσία ποσὸ , ἀλλὰ στὸ βαθμὸ ἐμπιστοσύνης καὶ πιστότητας ποὺ ἀπέδειξαν οἱ δυὸ πρῶτοι δοῦλοι.

Ἡ διήγηση τῆς παραβολῆς τόσο στὸν Εὐαγγελιστὴ Ματθαῖο, ὅσο καὶ στὸν Λουκᾶ δίδει περισσότερο χρόνο σημασία καὶ προσοχὴ στὴ συνάντηση τοῦ τρίτου δούλου μὲ τὸν Κύριό του. Τὸ ἐρώτημα ποὺ δημιουργεῖται εἶναι γιὰ τὸ ποιὰ θὰ ἦταν ἡ δικαιολογία τοῦ δούλου ποὺ εἶχε κρύψει τὸ τάλαντο στὴ γῆ καὶ ποιὰ θὰ ἦταν ἡ ἀπάντηση τοῦ Κυρίου του. Ἡ ἀντίδραση τῶν ἀκροατῶν εἶχε στραφεῖ εὐνοϊκὰ  πρὸς τὸν τρίτο δοῦλο. Ὡστόσο παραθέτουμε τοὺς λόγους τοῦ τρίτου δούλου γιὰ νὰ φανεῖ ἡ δύναμή  τους καὶ ἡ πεποίθηση μὲ την  ὁποία δικαιολογοῦσε τὴν πράξη του. «Κύριε ,εἶπε ἐγνῶν σὲ ὅτι σκληρὸς ἄνθρωπος , θερίζων ὅπου οὐκ ἔσπειρας καὶ συνάγων ὅθεν διεσκορπίσας, καὶ φοβηθεῖς ἀπελθῶν ἔκρυψα τὸ τάλαντόν  σοὺ ἐν τῇ γῇ, ἰδε ἔχεις τὸ σόν» Ἤξερα εἶπε στὸν Κύριό του, πὼς εἶσαι σκληρὸς ἄνθρωπος. Θερίζεις ἐκεῖ ποὺ δὲν ἔσπειρες καὶ συνάζεις καρποὺς ἐκεῖ ποὺ δὲν φύτεψες. Γὶ αὐτὸ φοβήθηκα καὶ πῆγα καὶ ἔκρυψα τὸ τάλαντό σου στὴ γῆ. Σοὺ τὸ παραδίδω ἀκέραιο . Ὁ τρίτος δοῦλος δικαιολογεῖ τὴν συνολικὴ  τοῦ στάση καὶ τὴ συμπεριφορὰ τοῦ πρῶτον ὅσον ἀφορᾶ τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὸν φόβο ποὺ τὸν διακατεῖχε ἀπὸ πιθανὴ ἀποτυχία ποὺ θὰ ἐπέφερε καὶ τὴν τιμωρία του καὶ κατὰ δεύτερον ὅσον ἀφορᾶ τὸν Κύριό του ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸν ἔκρινε σκληρὸ καὶ τιμωρό. Ἡ ἀπάντηση τοῦ Κυρίου σὲ αὐτὴ τὴν κριτικὴ τοῦ δούλου του ἦταν ἄμεση. Κρίνει ὁ κύριος ὅτι ὅσα εἶπε ἐπρόκειτο γιὰ στείρα δικαιολογία, γιατί οὐσιαστικὰ ὁ λόγος  τῆς συμπεριφορᾶς του δὲν ἦταν φόβος γιὰ τὴ σκληρότητα τοῦ κυρίου τοῦ, ἀλλὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι πονηρὸς καὶ ὀκνηρός. Ἡ κρίση τοῦ δούλου ὅτι Κύριος του εἶναι σκληρὸς καὶ θερίζει ὅπου δὲν ἔσπειρε ἢ μαζεύει καρποὺς ἐκεῖ ποὺ δὲν φύτεψε, δὲν ἀνταποκρίνεται στὴν πραγματικότητα καὶ γιὰ  ἄλλο λόγο : ὅτι ζήτησε ξεκαθάρισμα λογαριασμῶν ἀπὸ ἐκείνους  στοὺς ὁποίους ἐμπιστεύτηκε τάλαντα καὶ ὄχι ἀπὸ ἄλλους.

Ἐντούτοις ὁ Κύριος ζήτησε ἀπὸ τοὺς προϊσταμένους  νὰ ἀφαιρέσουν  τὸ μοναδικὸ τάλαντο ἀπὸ τὸν τρίτο δοῦλο  καὶ νὰ δώσουν στὸν πρῶτο μὲ τὰ δέκα τάλαντα. Ἐδῶ φαίνεται ἡ σχέση τῆς παραβολής  μὲ τὴ ἔσχατη κρίση.

Παράλληλα  πρέπει νὰ δοῦμε καὶ τὴν στάση τῶν Ἰουδαίων ἀπέναντι στὸ νόμο τοῦ Μωυσέως μέσα στὴ συμπεριφορὰ τοῦ τρίτου δούλου. Οἱ Ἰουδαίοι  εἶχαν ἀντίληψη ὅτι ὁ Νόμος ἔπρεπε νὰ φυλαχθεῖ ἀκέραιος καὶ νὰ προφυλαχθεῖ ἀπὸ τὴν βεβήλωση καὶ ἑπομένως ἔτσι ἔπρεπε νὰ φυλαχθεῖ ὅπως τὸ τάλαντο στὴ γῆ. Ἐπιπρόσθετα ἡ δικαιολογία  ποὺ προβάλλει ὁ τρίτος δούλος  γιὰ τὴν αἰτία ἀποκρύψεως τοῦ ταλάντου στὸ ἔδαφος  φανερώνει τὴν ἀντίληψη ποὺ εἶχαν οἱ ἴδιοι γιὰ τὸν Θεό. Οἱ Ἰουδαῖοι ἔκριναν  ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι αὐστηρὸς κριτὴς καὶ τιμωρός. Αὐτὴν τὴν ἀντίληψη  περὶ Θεοὺ  θέλει νὰ ἀνατρέψει ὁ Χριστὸς μὲ τὴν παραβολὴ τῶν ταλάντων. Ὁ Χριστὸς εἶπε στοὺς Ἰουδαίους ὅτι θὰ ἔπρεπε νὰ συμπεριφερθοῦν μὲ εὐθύνη  γιὰ νὰ καρποφορήσει ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ Θεὸς ποὺ  ἔδωσε τὰ τάλαντα δὲν τὰ ἔδωσε μὲ σκοπὸ νὰ τὰ πάρει πίσω ὁ ἴδιος, ἀλλὰ καὶ σ ἐκεῖνον ποὺ ἔδωσε  τὰ πέντε τοῦ ἄφησε καὶ τὰ δέκα καὶ τοῦ πρόσφερε ἀκόμα καὶ τὸ ἕνα τοῦ πονηροῦ καὶ τοῦ ὀκνηροῦ δούλου. Καὶ σ ΄ ἐκεῖνον ποὺ πῆρε δυό , τοῦ ἄφησε τὰ ἐπὶ πλέον δυὸ ποὺ κέρδισε.

Τάλαντα εἶναι χαρίσματα ἀπὸ τὸ Θεὸ ἀλλὰ ὁ Θεὸς δὲν λαμβάνει ὑπόψη τὸ ἀποτέλεσμα ἀλλὰ τὸ μέγεθος τῆς προσπάθειας ποὺ φανερώνει τὴ δική μας εὐθύνη ἀπέναντι στὸ Θεὸ καὶ στοὺς ἀνθρώπους. Καλούμαστε σὲ ἀγώνα γιὰ αὔξηση τῶν  χαρισμάτων ποὺ ὁ Θεός  μας πρόσφερε ὡς δωρεά. Καλούμαστε ἐπίσης  νὰ ἀξιοποιήσουμε  σωστὰ τὰ χαρίσματά μας , γιὰ τὸ δικό μας καλὸ , ἀλλὰ καὶ τῶν συνανθρώπων μας καὶ κυρίως πρὸς δόξα Θεοῦ.

Ὁ Θεὸς δὲν εἶναι σκληρὸς καὶ τιμωρὸς ὅπως τὸν ἤθελαν οἱ Ἰουδαῖοι ἀλλὰ ὁ Θεὸς εἶναι ἀγάπη . Καὶ ἡ σχέση τῶν ἀνθρώπων μὲ τὸ Θεὸ Πατέρα  δὲν δημιουργεῖ αἰσθήματα  φόβου καὶ καχυποψίας  ἀλλὰ ἀναπτύσσει τὸ αἴσθημα τῆς εὐθύνης τοῦ ἀνθρώπου.

 π. Μ.Γ.

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως

ΠΗΓΗ