Κυριακή 23η Νοεμβρίου 2025

Κυριακή Θ’ Λουκά (Λκ. 12, 16–21)

“ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου”

Τή διδακτικότατη παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου ἀκούσαμε σήμερα στὸ εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα. Ἕνας πλούσιος μεριμνοῦσε γιὰ τὸ τί ἔπρεπε νὰ κάνει, προκειμένου νὰ μὴ χάσει τίποτε ἀπὸ τὴ συνεχῶς αὐξανόμενη περιουσία του, ἐνῶ τὸ ἴδιο βράδυ ἐπρόκειτο νὰ χάσει αὐτή τὴν ἴδια τὴ ζωή του.

Ὁ Κύριος εἶπε αὐτὴν τὴν παραβολή, γιὰ νὰ διδάξει πόσο μεγάλη ἀνοησία εἶναι νὰ δίνουμε πρωτεύουσα σημασία στὰ ρέοντα καὶ δευτερεύουσα σημασία στὰ μένοντα. Εἶναι μεγάλη ἀφροσύνη νὰ ἀπασχολούμαστε καὶ νὰ κουραζόμαστε, γιὰ νὰ τακτοποιήσουμε τὰ ἐφήμερα, ἐνῶ ἀμελοῦμε καὶ παραθεωροῦμε τὰ αἰώνια.

Γιατί, ὅμως, τόσοι πολλοί ἄνθρωποι μοιάζουν μὲ τὸν ἄφρονα πλούσιο τῆς σημερινῆς παραβολῆς; Τὴν ἀπάντηση τὴν δίνει καὶ πάλι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ὁ ἄφρων πλούσιος εἶχε ἕνα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης: «ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου». Ἡ ἀνάπαυση, ἡ κατανάλωση καὶ ἡ ἀπόλαυση ἦταν τὰ ὁρόσημα καὶ οἱ ἀξίες τῆς ζωῆς του. Σ’ αὐτὰ πίστευε καὶ αὐτὰ προσπαθοῦσε νὰ ἱκανοποιήσει. Τίποτε περισσότερο δὲν τὸν ἀπασχόλησε ποτέ.

Ἡ περίπτωση τοῦ ἄφρονος πλουσίου δὲν εἶναι μοναδική. Ἡ νοοτροπία αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἴδια ποὺ διακατέχει τὴ σκέψη τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων κάθε ἐποχῆς. Εἰδικά στὴν ἐποχή μας, ποὺ τὰ πάντα παρέχονται εὔκολα καὶ γρήγορα, τὸ τρίπτυχο ἀνάπαυση, κατανάλωση καὶ ἀπόλαυση εἶναι πρότυπο γιὰ ὁλόκληρες κοινωνίες. Ἡ σκέψη «ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου» καθοδηγεῖ τὸν τρόπο ζωῆς πολλῶν ἀνθρώπων.

Κατ’ ἀρχήν, εἶναι στάση ζωῆς τὸ «ἀναπαύου». Ἡ κούραση σὰν ἔννοια καὶ σὰν ἐμπειρία εἶναι δυσάρεστη γιὰ τοὺς περισσότερους. Ζοῦμε σ’ ἕναν κόσμο ποὺ προωθεῖ τὴν ξεκούραση, τὴν ἥσσονα προσπάθεια, τὸ βόλεμα, τὴν ἀποφυγὴ τῆς πολλῆς δουλειᾶς. Πρότυπο ζωῆς ἔγινε ὁ καναπές, τὸ μαλακὸ κάθισμα, ἡ τεμπελιά, ἡ ἀποφυγὴ τῶν εὐθυνῶν. Ὅλοι προσπαθοῦν νὰ δουλέψουν λιγότερο. Ὅλοι διεκδικοῦν περισσότερα δικαιώματα στὴν ἀνάπαυση. Κάθε γενιὰ ποὺ ἔρχεται θέλει νὰ ἐργάζεται λιγότερο ἀπὸ τὴν προηγούμενη. Κάθε γενιὰ ποὺ ἔρχεται κουράζεται γρηγορότερα καὶ πιὸ ἔντονα ἀπὸ τὴν προηγούμενη.

Οἱ ἄνθρωποι, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἐργασία τους, κουράζονται καὶ ἀπὸ πολλὰ ἀκόμη πράγματα. Κουράζονται ἀπὸ τὴν κοινωνία, ἀπὸ τὶς συνθῆκες τῆς διαβίωσης, ἀπὸ τὴ συμπεριφορά τῶν ἄλλων, ἀπὸ τὰ «πρέπει» καὶ τοὺς κανόνες. Πρότυπο ζωῆς γίνεται ἡ ἀποχαύνωση, τὸ ἀνατολίτικο νιρβάνα καὶ ἡ χαλάρωση. Ὁ ἄνθρωπος ἐπιστρατεύει ὅλη τὴν ἐπιστήμη καὶ τὴν τεχνολογία ποὺ κατέχει, γιὰ νὰ κουράζεται ὅσο γίνεται λιγότερο. Τώρα πλέον ἔχει καὶ τὴν τεχνητὴ νοημοσύνη, γιὰ νὰ μὴν κουράζει οὔτε τὸ μυαλό του, ἀλλὰ νὰ βάζει μία μηχανὴ νὰ σκέφτεται ἀντὶ γιὰ ἐκεῖνον.

Ὁ ἄνθρωπος κουράζεται καὶ μὲ τὴν προοπτικὴ τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα. Τὸ «ἀναπαύου» τὸ υἱοθετεῖ καὶ στὴ σχέση του μὲ τὸν Θεό. Ἀποφεύγει τὸν στίβο τῆς ἀρετῆς. Ἀποφεύγει τὰ πνευματικὰ σκάμματα καὶ παλαίσματα. Θέλει τὴν πνευματικὴ καρποφορία, ἀλλὰ δὲν δουλεύει γιὰ νὰ τὴν κατακτήσει. Θέλει τὴν κατὰ Θεὸν προκοπή, ἀλλὰ χωρὶς νὰ κάνει κάποια προσπάθεια. Θέλει ἀνταμοιβὴ χωρὶς ἱδρώτα. Κουράζεται στὴν προσευχή, στὴ λατρεία, στὶς ἀκολουθίες, στὴ μελέτη, στὴ νηστεία, στὴν ἄσκηση τῆς ἀρετῆς. Κουράζεται νὰ ξυπνήσει τὸ πρωί, νὰ ἀγρυπνήσει τὸ βράδυ, νὰ τρέξει γιὰ νὰ συμπαρασταθεῖ, νὰ ἀκούσει λόγο Θεοῦ. Ἔτσι τὸ «ἀναπαύου» γίνεται ἕνα πηγάδι, μία χοάνη ποὺ τὸν καταπίνει καὶ τὸν ἐξαφανίζει.

Κατὰ δεύτερον, τὸ «φάγε, πίε» σηματοδοτεῖ τὴ νοοτροπία τῆς κατανάλωσης. Ὁ ἄφρων πλούσιος εἶχε βάλει σὰν σκοπὸ τῆς ζωῆς του νὰ τρώει καὶ νὰ πίνει. Ζοῦσε μόνο γιὰ νὰ καταναλώνει. Ἡ νοοτροπία του εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἴδια μὲ τὴ νοοτροπία πάρα πολλῶν ἀνθρώπων σήμερα. Ὁ ἄνθρωπος ζεῖ γιὰ νὰ βιάζει τὴ φύση καὶ νὰ τῆς ἁρπάζει ὅ,τι μπορεῖ περισσότερο, ὄχι ἐπειδὴ πραγματικὰ τὸ χρειάζεται ἀλλὰ ἐπειδὴ εἶναι πλεονέκτης καὶ τοῦ ἀρέσει νὰ καταναλώνει. Ὁ καταναλωτισμὸς εἶναι τὸ πιὸ ἄγριο θηρίο ποὺ κατασπαράζει τὸν πλανήτη. Ὁ ἄνθρωπος δὲν τρώει καὶ πίνει ἀπὸ ἀνάγκη γιὰ ἐπιβίωση. Ρουφᾷ ἀχόρταγα κάθε ἰκμάδα ζωῆς γύρω του, διότι αὐτὸ δίνει νόημα στὴ ζωή του. Ζεῖ μόνο γιὰ νὰ καταναλώνει. Παίρνει ἀξία ἀπὸ τὸ πόσα καταναλώνει. Ὁ ἀκόρεστος ὑλισμὸς ἔγινε πρότυπο ζωῆς. Ἡ προσωπικότητα ἐκμηδενίζεται, ὅταν δὲν ἔχει ὑλικὰ ἀγαθά. Ὁ ἄνθρωπος ἀπαξιώνεται, ὅταν δὲν ἔχει γεμάτο ψυγεῖο, φουσκωμένο τραπεζικὸ λογαριασμό, πολλὲς σφραγίδες στὸ διαβατήριο καὶ ἀμέτρητα περιττὰ πράγματα στὸ σπίτι του. Ὁ κακὸς καταναλωτὴς εἶναι ἐπικίνδυνος γιὰ τὴν κοινωνία τῆς εὐμάρειας···

Τὸ Εὐαγγέλιο πολεμιέται, ἐπειδὴ διδάσκει τὴν ὀλιγάρκεια. Ὁ χριστιανὸς ποὺ δὲν παρασύρεται ἀπὸ τὴ διαφήμιση, ποὺ δὲν ὑποκύπτει στὴν ὑπερκατανάλωση, ποὺ δὲν γεμίζει τὶς ἀποθήκες μὲ κονσέρβες καὶ μακρᾶς διαρκείας προϊόντα, δὲν εἶναι συμπαθὴς ἀπὸ τὰ σύγχρονα οἰκονομικὰ συστήματα. Τὸ Εὐαγγέλιο, ποὺ διδάσκει τὴν ἐλεημοσύνη καὶ τὴ δοτικότητα, θεωρεῖται παρωχημένο καὶ ἀναχρονιστικό. Ἡ σύγχρονη τάση τοῦ κόσμου εἶναι τὸ «φάγε, πίε». Τὸ νόημα τῆς ζωῆς ἔγινε τόσο φτηνὸ καὶ φτωχό, ὅσο εἶναι τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ ποὺ μᾶς κυκλώνουν··· Ὁ πλοῦτος ἔγινε στόχος ζωῆς, ποὺ γεμίζει τοὺς ἀνθρώπους μὲ ἄγχος καὶ δυστυχία, μὲ μοναξιὰ καὶ σκληρότητα.

Τέλος, τὸ «εὐφραίνου» σηματοδοτεῖ τὴ νοοτροπία τῆς ἀπόλαυσης, ποὺ ἔγινε ὑπέρτατη ἀξία στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄφρων πλούσιος κυνηγοῦσε τὴν εὐφροσύνη καὶ τὴν ἀπόλαυση, ἀλλὰ τὸν πρόλαβε ὁ θάνατος. Ἡ ἀπόλαυση καὶ ἡ εὐχαρίστηση εἶναι ἡ ἄμμος ποὺ προσπαθοῦν νὰ κλείσουν στὴν παλάμη τους οἱ ἄνθρωποι σήμερα. Ὅσο ἀπὸ ἐγωισμό πιὸ πολὺ τὴ σφίγγουν στὴν παλάμη τους, τόσο πιὸ λίγη κατέχουν.

Ἡ κάθε εἴδους ἀπόλαυση ἔγινε πλέον δικαίωμα, ἀκόμη καὶ ἂν γιὰ χάρη της καταπατῶνται τὰ δικαιώματα τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀξιοπρέπειας τῶν ἄλλων. Μπροστὰ στὴν εὐχαρίστηση ὁ ἄνθρωπος τυφλώνεται, παχύνεται ὁ νοῦς καὶ ἡ συνείδηση, χάνεται ἡ καλλιέργεια καὶ ἡ εὐγένεια. Μπροστὰ στὴν ἀπόλαυση ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἀσυγκράτητος καὶ ὑποκύπτει στὰ πιὸ χαμερπῆ ἔνστικτα. Ἡ εὐμάρεια καὶ ἡ ἀπόλαυση γίνονται ἁλυσίδες ποὺ χαλκεύουν τὴν ἐλευθερία καὶ σέρνουν τὸν ἄνθρωπο στὰ βρωμερότερα χοιροστάσια τῆς ἀνηθικότητας.

Τὸ χειρότερο, ὅμως, εἶναι πῶς αὐτὲς οἱ καταστάσεις ἔγιναν πλέον πρότυπο ζωῆς καὶ ὁρόσημο τῆς εὐτυχίας. Εἶναι ἀπίστευτη εἰρωνεία νὰ ταυτίζεται ἡ ζωή μὲ τὸ «ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου», ἐνῶ αὐτὰ σηματοδοτοῦν τὴν πιὸ γρήγορη διαδρομὴ γιὰ τὸν θάνατο!

Ἡ ἀληθινὴ ἀνάπαυση, ἡ ἀστείρευτη πλησμονὴ καὶ ἡ ἀπέραντη εὐφροσύνη δὲν ἔρχονται μόνον ἀπὸ τὴν ὕλη. Κερδίζονται μὲ τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα καὶ ἔρχονται ὡς πολύτιμη καρποφορία ἀπὸ τὴν κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό. Στὸν Θεό θὰ βροῦμε τὴν ἀνάπαυση, τὴν πληρότητα καὶ τὴν εὐτυχία. Ἀπὸ Ἐκεῖνον θὰ γίνει ἡ παροῦσα ζωή προστάδιο τῆς αἰώνιας ζωῆς καὶ ὅλα τὰ ἐγκόσμια ἀγαθὰ πρόγευση τῶν ὑπερκοσμίων, ποὺ μᾶς χαρίζει ὁ φιλάνθρωπος Κύριος, στὸν Ὁποῖο ἀνήκει ὅλη ἡ δόξα, ἡ δύναμη καὶ ἡ εὐχαριστία στὸς ἀπέραντους αἰῶνες. Ἀμήν.

ΠΗΓΗ