ΚΥΡΙΑΚΗ 30 IΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

(Ματθ. ε΄ 14-19) (Εβρ. ιγ΄ 7-16)

Οι φωστήρες της οικουμένης

«Ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων»

Οι τρεις μεγάλοι Ιεράρχες της Εκκλησίας μας, ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, δεν εορτάζονται μόνο χωριστά, την ημέρα της μνήμης τους, αλλά και με κοινό εορτασμό στις 30 Ιανουαρίου κάθε έτους, ως προστάτες των Γραμμάτων και της Παιδείας.

Πέτυχαν και οι τρεις υπέροχο συνδυασμό λόγου και έργων, θεωρίας και πράξης και άφησαν πρότυπο παράδειγμα χριστιανού, άξιο για μίμηση από κληρικούς και λαϊκούς. Έδωσαν και δίνουν ουσιώδη μηνύματα και για το σύγχρονο άνθρωπο που κυκλώνεται από τόσα αδιέξοδα. Τα μηνύματα τους αποκρυπτογραφούνται μέσα από την μελιστάλακτη διδαχή, τα πνευματοφόρα βιώματα τους και το πολυσχιδές τους έργο.

Η διδαχή τους

Έσκυψαν και οι τρεις με προσοχή στο πνευματικό μεταλλείο της Αγίας Γραφής και άντλησαν από το χρυσάφι της, δηλαδή από το λόγο του Θεανθρώπου Ιησού. Αφομοίωσαν το περιεχόμενο, κατανόησαν τα θέματα, συνέλαβαν τα μηνύματα και τα μετουσίωσαν σε πράξη στη ζωή και τις διδαχές τους. Ο λόγος τους, γραπτός και προφορικός, δεν ήταν μόνο τότε, στην εποχή και στον τόπο τους, δυνατός και πειστικός, επίκαιρος και εκφραστικός, γλαφυρός και ελκυστικός. Παρέμεινε το ίδιο ζωντανός και γλαφυρός μέχρι σήμερα. Δρασκέλισε το «μανδρότοιχο» του αιώνα τους, διαπέρασε την αλυσίδα των δεκαεπτά μέχρι σήμερα αιώνων και παρουσιάζεται πάντοτε εύστοχος, κατατοπιστικός και διδακτικός.

Η πολυμερής και άρτια μόρφωσή τους, θύραθεν και χριστιανική, κατέστησε το λόγο τους σοφό, έγκυρο και υπεύθυνο, προσγειωμένο, ορθό και καθοδηγητικό. Τα συγγράμματά τους κατέχουν αναλλοίωτη αξία και είναι επίσημες και κλασσικές πηγές για πολλά θέματα της προσωπικής και κοινωνικής ζωής. Είναι ακόμα θαυμάσιο βοήθημα για τη γνώση του Θεού και τη σωτηρία της ψυχής κάθε ενδιαφερομένου. Φρονούσαν ότι «ουδέ εαυτώ μόνον αρκείν ο Θεός βούλεται τον χριστιανόν, αλλά και ετέρους οικοδομείν» (Ιω. Χρυσόστομος).

Τα βιώματά τους

Οι τρεις μεγάλοι διδάσκαλοι, οι φωστήρες της οικουμένης, δεν φρόντισαν μόνο για την ποιότητα του λόγου τους. Ασχολήθηκαν πρώτα με το «ένδον σκάπτε», δηλαδή με τον προσωπικό τους καταρτισμό και την κατά Θεόν πολιτεία τους. Γνώρισαν καλά τον εαυτό τους και απέκοψαν κάθε στοιχείο που δεν εναρμονιζόταν με τα του Θεού. Διακατέχονταν από το αξίωμα: «Καθαρθήναι δει πρώτον και είτα καθάραι, σοφισθήναι και είτα σοφίσαι, γενέσθαι φως και φωτίσαι, εγγίσαι Θεώ και προσαγαγείν άλλους αγιασθήναι και αγιάσαι» (Γρηγόριος ο Θεολόγος).

Δούλεψαν επίμονα, για να αυξηθεί καθένας τους «εις άνδρα τέλειον», ώστε να μπορεί να αναμεταδίδει «έργω και λόγω» πάντοτε «φως Χριστού». Καλλιέργησαν τις χριστιανικές αρετές και πέτυχαν το βίωμα της πίστεως, όχι βέβαια περιστασιακά αλλά σε συνεχή και αδιάκοπη διάρκεια, «εν παντί καιρώ και τόπω». Έγιναν πρώτα οι ίδιοι ποιητές του νόμου του Θεού, ώστε με τις εμπειρίες τους να μπορούν να εμπνέουν τους γύρω, να τους υποκινούν και να τους προτρέπουν αποτελεσματικά στο να βιώνουν την πίστη και να αποφεύγουν την «ευπερίστατον» (στην οποία εύκολα κανείς παρασύρεται) αμαρτία.

Η επιτυχία τους αυτή φέρνει στο μυαλό μας  την εξής διατύπωση του οσίου Μαξίμου του Ομολογητή: «Ουκ έστιν ούτε πράξις ασφαλής θεωρίας εκτός, ούτε θεωρία αληθής πράξεως άνευ». Και προσθέτει: «είναι ανάγκη η πράξη να είναι αξιόλογη και η θεωρία έμπρακτη, ώστε με τη μια να καθίσταται ανίσχυρη η κακία και με την άλλη κατορθωτή η αρετή».

Η πράξη τους

Όταν οι τρεις «ρήτορες του Λόγου» επιστρατεύθηκαν για να υπηρετήσουν την Εκκλησία από την ανώτατη έπαλξη, δόθηκαν στην πολύπλευρη αποστολή τους με όλες τους τις δυνάμεις. Επεκτάθηκαν σε πολλές δραστηριότητες με κόπο και μόχθο, με αυταπάρνηση και αυτοθυσία, με στερήσεις και με περιπέτειες. Σημείωσαν μάλιστα μεγάλες επιτυχίες, με τις οποίες βοηθήθηκαν οι πιστοί και τιμήθηκε η Εκκλησία και η Ορθοδοξία. Έδωσαν προτεραιότητα στο θέμα της αγάπης.. Εμπνεόμενοι από την φιλανθρωπία του θείου Διδασκάλου, ο οποίος «διήλθεν ευεργετών και ιώμενος πάντας», αλλά και από τον κατηγορηματικό λόγο του αποστόλου Παύλου «αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμι», εργάστηκαν με κάθε τρόπο για την προσφορά του χρέους της αρετής αυτής.

Ονομάστηκαν μεγάλοι όχι τόσο επειδή ήταν σοφοί και χαρισματικοί, αλλά διότι συνδύασαν στη ζωή τους το λόγο με την πράξη. Δεν ήταν μεγάλοι μόνο εδώ στη γη, αλλά παραμένουν και στην αιωνιότητα, όπως βεβαιώνει ο λόγος του θείου Διδασκάλου: «ός δ’ αν ποιήσει και διδάξη, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών».

Αγαπητοί αδελφοί,  το ισχυρό παράδειγμα των Τριών Ιεραρχών άς καθοδηγεί και τα δικά μας βήματα για να μπορέσουμε κι εμείς ν’ ατενίσουμε τις υψηλές πνευματικές κορφές, στις οποίες εκείνοι στερεώθηκαν. Οι χρυσοποίκιλτες αρετές τους ας κοσμούν και τη δική μας ύπαρξη και ας αφήσουμε τα δικά τους φώτα να διαλύουν τα σκοτάδια στα οποία καθημερινά βυθιζόμαστε.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

ΠΗΓΗ