''Ο κηδεμών''
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Μακαρίζοντας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς τον θαυματουργό Μυροβλύτη και Μεγαλομάρτυρα Άγιο Δημήτριο, τον χαρακτηρίζει ως:

το μέγα της οικουμένης θαύμα,

το μέγα της Εκκλησίας ωράϊσμα,

και ο πολύς τα πάντα.

Και όχι μόνον αυτός ο θεόπτης Πατέρας της Εκκλησίας, αλλά και πολλοί άλλοι συγγραφείς και πολλά αγιολογικά κείμενα και εγκώμια αναφέρονται με ιδιαίτερο σεβασμό και ευλάβεια στην μαρτυρική αυτή μορφή, που αποτελεί τον κηδεμόνα, τον υπέρμαχο και τον σωτήρα της Θεσσαλονίκης.

Ο Νικηφόρος Γρηγοράς (1330) σημειώνει πως, ενώ ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θεωρήθηκε απώλεια, το μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου θεωρεῖται κέρδος και βοηθάει τον κόσμο να γίνεται καλύτερος.

Η μορφή του γέμισε με ευωδία και μύρα την οικουμένη «και το θέρος και ο χειμών και πας αιών γέμει της χάριτος εκείνου».

Και η αγαπημένη του πόλη, η Θεσσαλονίκη, «είναι ένα πνευματικό φρούριο από τις δαιμονικές προσβολές και τις ορδές των βαρβάρων, αλλά και ένα ευχάριστο καταφύγιο στις θύελλες του αιώνα ... και προστασία ψυχών και σωμάτων».

Σ΄ αυτή την μεγάλη μορφή της Εκκλησίας, που κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της στον βόρειο χώρο καί στην ελληνικότατη Μακεδονία μας, καταθέτουμε με ευλάβεια λίγα φθινοπωρινά άνθη - τα αγιοδημητριάτικα, όπως τα ονομάζουν στην πατρίδα μας - δανεισμένα από τον φωστήρα της Ορθοδοξίας, τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και που αφορά τον στολισμό της μορφής του.

Α. Ο πρώτος στολισμός: «η ακαθαίρετος πίστις»

Δεν πρόκειται για μία θεωρητική διδασκαλία, ούτε για ένα σύστημα φιλοσοφικών και υψηλών εννοιών. Δεν είναι ακόμη μία διανοητική λειτουργία που προέρχεται από την λογική του ανθρώπου.

Η πίστη είναι ζωή και συνδέεται άμεσα με την πηγή της ζωής που είναι ο Χριστός. Είναι ένωση με τον Χριστό και φανέρωση του Χριστού μέσα στον χώρο της καρδιάς μας. Αυτή την εμπειρία μας την τονίζει ιδιαίτερα η Εκκλησία μας αμέσως μετά την συμμετοχή μας στο Μυστήριο της ζωής, δηλαδή την Θεία Ευχαριστία. Μόλις, δηλαδή, κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων, επαναλαμβάνουμε μάζί με τον ιεροψάλτη συγκλονιστικά τό: «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεῦμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή».

«Πιστεύομεν εις τον Θεόν και πιστεύομεν τω Θεώ» θα υπογραμμίσει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Και θα συμπληρώσει: «Άλλο το ένα καί άλλο το άλλο.

Πιστεύω τον Θεό, σημαίνει ότι θεωρώ βέβαιες και αληθινές τις επαγγελίες που μας έδωσε. Πιστεύω στον Θεό, σημαίνει ότι φρονώ περί Αυτού ορθώς»1.

Άρα η πίστη είναι θείο δώρο και αποκάλυψη του Θεού μέσα στην καθαρή καρδιά του ανθρώπου. Αυτό αναζητούσε στην ζωή του ο Άγιος Δημήτριος.

Αυτό του χαρίσθηκε ως δώρο.

Αυτό κράτησε ως πολύτιμη παρακαταθήκη.

Αυτό σφράγισε με τό αίμα του.

Β. Δεύτερος στολισμός «η απειρόδωρος χάρις»

Για να κρατήσει κανείς τον θησαυρό της πίστεως μέσα στο οστράκινο σκεύος, κατά την έκφραση του Αποστόλου Παύλου, και ακόμη για να πατήσει «επάνω όφεων και σκορπίων και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού», χρειάζεται η χάρη τοῦ Θεού.

«Αν η αμαρτία κατόρθωσε τόσα πολλά ... η χάρις και μάλιστα η χάρις του Θεού, και όχι μόνο του Πατρός αλλά και του Υιού, δέν κατορθώνει περισσότερα;» θα διερωτηθεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.2

Σ΄ αυτή, δηλαδή στην χάρη του Θεού, οφείλονται τα πάντα. Αυτή μας συγχωρεί και μας δικαιώνει, δεν καταργεί το αυτεξούσιο, αλλά μας δείχνει να έχουμε εμπιστοσύνη στην φιλανθρωπία του Θεού. Είναι το μέγιστο οπλο, κατά την χρυσή αηδόνα της Εκκλησίας.

«Είναι το τείχος το άρρηκτο. Είναι ο πύργος ο ασάλευτος».3 «Πάντα διά της χάριτος του Θεού γίνεται».4

Αν δεν είχαμε την χάρη του Θεού, δεν θα είχαμε την παρουσία των Μαρτύρων, τήν ομολογία, τα θαύματα, την άσκηση και τα δάκρυα των Οσίων, δεν θα είχαμε την παρουσία του Αγίου Δημητρίου. Και μόνο η φράση του Αγίου Νέστορος, του μαθητού του, «Θεέ του Δημητρίου βοήθει μοι» και η μυροβλυσία από το χαριτόβρυτο λείψανό του μάς φανερώνει την ενοικούσα θεία χάρη στην καρδιά του και στα μαρτυρικά λείψανά του μέχρι σήμερα.

Γ. Και ο τρίτος στολισμός «ο αναφαίρετος πλούτος των θεοειδών αρετών»

Όλες οι αρετές, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοσή μας, είναι ενυπόστατες. Συνδέονται με το πρόσωπο του Χριστού και είναι απόρροια της εν Χριστώ ζωής.5

Δεν είναι αφηρημένες αξίες και ιδέες, αλλά ο ίδιος ο Χριστός. Αυτός που έχει ειρήνη στην καρδιά του, έχει μέσα του τον Χριστό. Αυτός που διαθέτει αγάπη, έχει την μοναδική αγάπη που είναι ο Χριστός.

Η αρετή είναι οδός προς τον Ουρανό, θα τονίσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Κατακτάται με πόνο και δάκρυα. Είναι δύσκολη, αλλά πάνω απ΄ όλα ευχάριστη.

Είναι φυσική κατάσταση της ψυχής, ενώ η πονηρία είναι παρά φύση. Όπως η υγεία είναι κατά φύση, η αρρώστεια, το νοσείν, είναι παρά φύση.

Η αρετή θα μας βοηθήσει για να ταξιδεύσουμε για την αιώνια ζωή: «μόνο η αρετή ξέρει και μπορεί να ταξιδεύει μαζί μας. Μόνο η αρετή μπορεί να περάσει στην αιώνια ζωή».6

Και για να εισέλθουμε θριαμβευτές στην Βασιλεία των Ουρανών «αρξώμεθα της αρετής έως καιρόν έχωμεν».

Στολισμένος με το πλήρωμα των αρετών ο Άγιος Δημήτριος, γίνεται διαπρύσιος κήρυκας και συγχρόνως διδάσκαλος στην αμαρτωλή εποχή μας.

Αυτός ο γενναίος αθλητής και ο πανάριστος στεφανίτης, ο πατήρ ο φιλόστοργος και των Θεσσαλονικέων προϊστάμενος, ας υψώνει χείρας ικέτιδας στον Θρόνο του Εσφαγμένου Αρνίου, για να έχουμε:

σταθερότητα στην πίστη,

αναφαίρετη την χάρη του Θεοῦ,

καθώς και τον πλούτο των θεοειδών αρετών.

1. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Ομιλία Η΄ ΕΠΕ 9,213.

2. Του ιδίου, ΕΠΕ 17,14.

3. Του ιδίου, ΕΠΕ 17,722.

4. Του ιδίου ΕΠΕ 23,52.

5. πρβλ. Μητροπ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, Όσοι πιστοί, εκδ. Ι.Μονής Γενεθλίου Θεοτόκου (Πελαγίας) 1996.

6. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 23,90.