ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓ.ΣΑΒΒΑ ΤΟΥ ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΥ(Αγ.Λουκά επισκ.Κριμαίας)

«Προσέχετε δε έαυτοίς μήποτε βαρηθώσιν υμών αϊ καρδίαι εν κραιπάλη καί μέθη καί μερίμναις βιωτικαίς, καί αιφνίδιος έφ' υμάς έπιστη ή ήμερα εκείνη' ως παγίς γαρ έπελεύσεται επί πάντας τους καθήμενους επί πρόσωπον πάσης της γης» (Λκ. 21, 34-35). «Ή ήμερα εκείνη» είναι ή ημέρα της Φοβέρας Κρίσεως. Ή εντολή πού μας δίνει εδώ ό Κύριος είναι πολύ σημαντική. Προσέχετε, δεν μας λέει να μην εργαζόμαστε, να μην τρώμε καί να μην πίνουμε τίποτα. Δεν ζητάει από μας αυτό το πράγμα, μόνο θέλει να μην παραδιδόμαστε στην κραιπάλη και στη μέθη. Καί κρασί μπορούμε να πίνουμε καί να τρώμε όλα τα φαγητά, πού μας έδωσε ό Κύριος, όμως με μέτρο.

Πέστε μου μπορεί ένας άνθρωπος πού το στομάχι του είναι γεμάτο καί ό νους είναι θολωμένος από κρασί να μένει άγρυπνος καί να προσεύχεται; Ασφαλώς όχι, αμέσως πέφτει στο κρεββάτι του καί τον παίρνει ό ύπνος. Κοιμάται πολλές ώρες και όταν σηκώνεται πάλι τον περιβάλλουν οί βιωτικές μέριμνες, κραιπάλη και μέθη, καί δεν έχει καθόλου χρόνο καί όρεξη για αγρυπνία καί προσευχή. Αυτά τα πράγματα έχουν γι' αυτόν δευτερεύουσα θέση, ενώ πρέπει να είναι στην πρώτη, διότι αυτή είναι ή εντολή του Κυρίου' να είμαστε άγρυπνοι καί να προσευχόμαστε.
Αυτό δεν σημαίνει να μην κοιμόμαστε ποτέ. Αυτό σημαίνει να έχουμε πάντα τη μνήμη του θανάτου καί της Φοβέρας Κρίσεως ή οποία σαν την παγίδα θα έλθει αιφνιδίως στον κόσμο. Πολλές φορές ό θάνατος βρίσκει τους ανθρώπους τότε πού δεν περιμένουν καί δεν σκέφτονται τη φοβερά εκείνη ώρα του θανάτου και είναι απροετοίμαστοι. Αυτό πού ζητάει από μας ό Κύριος είναι να μην κατέχουν την κεντρική θέση στη ζωή μας οι βιοτικές μέριμνες, να τίς θεωρούμε δευτερεύουσας σημασίας καί το κέντρο βάρους να πέφτει στην αγρυπνία καί την προσευχή.

Θα μου πείτε, πώς να το πραγματοποιήσουμε στη ζωή μας, πώς να προσευχόμαστε πάντα, αφού έχουμε τόσες ασχολίες και περισπασμούς; Ναί, όντως, ή αδιάλειπτη προσευχή για σας είναι πολύ δύσκολη. Όμως το να είστε άγρυπνοι καί να αναγκάζετε τον εαυτό σας και να προσεύχεστε δεν είναι κάτι το ακατόρθωτο. Ό Κύριος ανέδειξε μεγάλους δασκάλους της νήψεως, της νηστείας καί της προσευχής καί μας δείχνει ότι είναι μέσα στίς δυνατότητες του ανθρώπου να κάνει, όχι μόνο εκείνα τα ολίγα πού του ζητάει, αλλά πολύ περισσότερα.
ΑΓ.ΣΑΒΒΑΣ ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΣ(ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΜΟΝΗΣ ΧΟΡΕΖΟΥ-17ος αιωνας)
Και αυτό το πραγματοποίησαν οι άγιοι στη ζωή τους. Βλέπουμε, διαβάζοντας τους βίους τους, ότι υπάρχει τέτοια ασκητική ζωή πού εμάς σήμερα μας φαίνεται παραμύθι. Πολλούς, πάρα πολλούς άγιους ανέδειξε ό Κύριος. Μεταξύ τους λάμπει ιδιαίτερα ή αρετή ενός μεγάλου οσίου, του άγιου Σάββα του Ήγιασμένου, τη μνήμη του οποίου τιμάμε σήμερα. Ή Εκκλησία μας τον τιμά ιδιαίτερα καί ή μνήμη του γιορτάζεται πιο πανηγυρικά ακόμα καί από τη μνήμη κάποιων αποστόλων. Για ποιο λόγο το κάνει ή Εκκλησία; Γιατί ή εορτή του με τη λαμπρότητα της βρίσκεται στην ϊδια σειρά με την εορτή του αγίου αποστόλου Ιωάννου του Θεολόγου;
Διότι ό άγιος πού γιορτάζουμε σήμερα είναι φωστήρας μεγάλος, ένας από τους μεγαλύτερους αγωνιστές της ευσέβειας. Γνωρίζουμε πολλούς αγίους, έχουμε καί πολλούς δικούς μας Ρώσους αγίους. Τους αγίους Αντώνιο και Θεοδόσιο του Κιέβου, για παράδειγμα, τον άγιο Σέργιο του Ράντονεζ, τον άγιο Σεραφείμ του Σαρώφ καί πολλούς άλλους. Όμως ό άγιος Σάββας ό Ήγιασμένος είναι με κάποιον τρόπο αρχιστράτηγος της μεγάλης αυτής στρατιάς των οσίων του Θεοΰ.

Ήταν μεγάλος ασκητής καί υπήρξε ιδρυτής της Λαύρας. Ή Λαύρα του ή οποία βρισκόταν κοντά στα Ιεροσόλυμα υπήρχε για πολλούς αιώνες μεγάλο κέντρο μοναχισμού καί πρότυπο της μοναχικής ζωής. Ήταν πάρα πολύ αυστηρό μοναστήρι, μάλλον το πιο αυστηρό άπ'.ολα στην εποχή του. Δεν ήταν σαν τα συνηθισμένα μοναστήρια, τα όποια έχουν στο κέντρο τους καθολικό και γύρω γύρω μοναστηριακά κτίρια.
ΜΟΝΗ ΑΓ.ΣΑΒΒΑ
Το μοναστήρι του αγίου Σάββα βρισκόταν μέσα σε βράχο. Σέ μία σπηλιά μεγάλη βρισκόταν το καθολικό της μονής καί γύρω σε σπήλαια πιο μικρά τα κελλιά των μοναχών. Τον τόπο οπού θα έπρεπε να χτιστεί ή εκκλησία τον έδειξε στον όσιο ό ίδιος ό Θεός με μία πύρινη στήλη. Υπάρχει καί εδώ σε μας ένα μοναστήρι πού μοιάζει με το μοναστήρι του αγίου Σάββα. Είναι ή σκήτη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ή οποία βρίσκεται κοντά στο Μπαχτσισαράι. Καί αυτή όπως καί το μοναστήρι του άγιου Σάββα βρίσκεται μέσα σε βράχο. Όμως το μοναστήρι του αγίου Σάββα ήταν πολύ πιο μεγαλοπρεπές.
Δεν μπορούσε οποιοσδήποτε άνθρωπος να μπει στη Λαύρα του όσιου. Για να βρεθεί μέσα, έπρεπε ν' ανεβεί τα σχοινιά, πού τα πετούσαν οι μοναχοί από πάνω. Έκεΐ μέσα στα σπήλαια ζοΰσε ό άγιος Σάββαςμε τους μοναχούς του. Ή ζωή τους ήταν πάρα πολύ δύσκολη, πιο δύσκολη από τη ζωή των μοναχών σε άλλα μοναστήρια. Υπήρχε πάρα πολύ έντονο το στοιχείο της προσευχής. Την προσευχή του Ίησοϋ πού συνήθως στα μοναστήρια οι μοναχοί την κάνουν 500 φορές την ημέρα, στην Λαύρα του αγίου την έκαναν 1500 φορές καί με πολλές μετάνοιες.

Πόσο δυνατή ήταν ή προσευχή του οσίου Σάββα γνωρίζουμε από πολλά παραδείγματα πού αναφέρει ό βίος του. Να, ένα άπ' αυτά. Μια φορά τον καιρό της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ό όσιος βρέθηκε στην έρημο της Ιουδαίας μαζί με έναν μαθητή του. Έκεί στην έρημο υπήρχαν πολλά λιοντάρια. Ό μαθητής του άποκαμωμένος από τον κόπο της νηστείας κοιμόταν ενώ ό όσιος έκανε το συνηθισμένο του κανόνα.
Ξαφνικά έρχεται από την έρημο ένα μεγάλο λιοντάρι καί ορμά πάνω στον κοιμισμένο μοναχό. Ό όσιος προσευχήθηκε στον Θεό και Τον παρακάλεσε να σώσει τον μαθητή του. Το λιοντάρι έβγαλε μία άγρια κραυγή και χάθηκε μέσα στην έρημο διωγμένο από τη φλογερή προσευχή του όσιου. Πολλά θαύματα έκανε στη ζωή του ό άγιος καί ακόμα περισσότερα μετά τη μακάρια κοίμηση του.
Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για τη ζωή του μεγάλου αύτοϋ αγίου του Θεού. Θα διηγηθώ μόνο ένα περιστατικό πού μαρτυρεί για τη γενναιότητα του πνεύματος του. Ό άγιος Σάββας ζούσε στα τέλη του πέμπτου καί το πρώτο μισό του έκτου αιώνα. Το 451 στη Χαλκηδόνα συνήλθε ή τέταρτη Οικουμενική σύνοδος, ή οποία καταδίκασε την αίρεση του μονοφυσιτισμοϋ. Αρχηγός της αΐρέσεως αυτής ήταν ό αρχιμανδρίτης Ευτύχιος, ό όποιος δίδασκε ότι μετά την ένωση στον Χριστό υπάρχει μόνο μία φύση ή θεία. Γι'αυτό, κατά τον Ευτυχή, ό Κύριος Ιησούς Χριστός είναι μόνο Θεός καί δχι Θεάνθρωπος.

Παρ' ότι ή Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση υπήρχαν πολλοί πού δεν δέχθηκαν τίς αποφάσεις της Συ-νόδου καί θεωρούσαν τη διδασκαλία του Ευτυχή ορθόδοξη. Ό πατριάρχης Ιεροσολύμων έστειλε επιστολή στον αυτοκράτορα οπού τον παρακαλούσε να βάλει τέλος στην εξάπλωση της αίρέσεως του μονοφυσιτισμου. Στό γράμμα του ό πατριάρχης έγραψε ότι στην αποστολή πού θα φέρει το γράμμα θα είναι καί ό Μέγας Σάββας.
Αφού διάβασε την επιστολή ό αυτοκράτορας, ζήτησε να δει τον άγιο Σάββα."~Εν τω μεταξύ οι αυλικοί δεν τον άφησαν να παρουσιαστεί μπροστά στον αυτοκράτορα επειδή όλο το ράσο του ήταν μπαλωμένο. Φώναξαν αμέσως τον άγιο Σάββα. Ό αυτοκράτορας 'Αναστάσιος όταν τον είδε έμεινε κατάπληκτος. Μπροστά του στεκόταν ένας άνθρωπος μεγαλοπρεπής καί ταυτόχρονα ταπεινός, με πρόσωπο πού έλαμπε από τη θεία χάρη. Ό αυτοκράτορας σηκώθηκε από το θρόνο του καί έβαλε στον άγιο βαθιά μετάνοια. Του υποσχέθηκε ότι θα κάνει όλα όσα ζητάει ό πατριάρχης καί ότι θα σταματήσει την αίρεση.
ΤΟ ΑΦΘΑΡΤΟ ΛΕΙΨΑΝΟ ΤΟΥ ΑΓ.ΣΑΒΒΑ
Παρ' όλ' αυτά ό αυτοκράτορας πολύ γρήγορα ξέχασε τίς υποσχέσεις του. Στόν πατριαρχικό θρόνο της Αντιοχείας τοποθέτησε τον αιρετικό Σεβήρο, έδιωξε από τη θέση του τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Κοσμά, τον όποιο έστειλε εξορία καί αντί αυτού έβαλε τον Ιωάννη. Ό Ιωάννης όμως αρνήθηκε να έχει κοινωνία με τον Σεβήρο καί δεν τον άφησε να μπει στον ναό του Παναγίου Τάφου. Ό αυτοκράτορας όταν το έμαθε ξέσπασε με οργή.
Τί κάνει τότε ό μεγάλος αυτός, ό όσιος Σάββας;Μια μέρα μετά το τέλος της θείας λειτουργίας ό πατριάρχης Ιωάννης μαζί με τον άγιο Σάββα και με έναν άλλο μεγάλο άγιο, τον Θεόδωρο, ανεβαίνουν στον άμβωνα καί από εκεί απαγγέλλουν το ανάθεμα εναντίον του Σεβήρου και του αυτοκράτορα Αναστασίου. Βλέπετε την μεγαλοψυχία, την ανδρεία καί την δύναμη της πίστης;

Ό αυτοκράτορας έδωσε διαταγή να συλληφθούν αμέσως οί τρεις γενναίοι όμολογητές και να κλειστούν στη φυλακή. Είχε σκοπό να τους στείλει αργότερα στην εξορία. Ό Κύριος όμως δεν άφησε τον Αναστάσιο να πραγματοποιήσει το σχέδιο του. Πολύ σύντομα αυτός πέθανε. Ό νέος αυτοκράτορας, πού ανέβηκε στο θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως έβαλε τέλος στην αίρεση του μονοφυσιτισμου καί οί τρεις αγωνιστές της αλήθειας αποφυλακίστηκαν.
Την υπόλοιπη ζωή του ό όσιος Σάββας την πέρασε στην αυστηρή νηστεία καί την προσευχή. Ή νηστεία πού τηρούσε ό άγιος σε μας σήμερα μάλλον φαίνεται απίθανη' πέντε ήμερες την εβδομάδα δεν έτρωγε τίποτα και μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές, όταν πήγαινε στο μοναστήρι, εκεί έτρωγε λίγο. Στή σπηλιά οπού ζούσε ασχολιόταν μόνο με την προσευχή καί τη χειρωνακτική εργασία πλέκοντας καλάθια.
Βλέπετε πώς τηρούσε ό άγιος την εντολή του Χρίστου να μην παραδιδόμαστε στην κραιπάλη, στη μέθη καί στις βιοτικές μέριμνες; Βλέπετε την ετοιμότητα καί την προθυμία του να υποφέρει για την αλήθεια; Βλέπετε τη λαμπρότητα της ψυχής του; Να θυμόμαστε τον άγιο αυτό αγωνιστή της ευσέβειας καί να μην παραδιδόμαστε στην κραιπάλη, στη μέθη και στίς βιοτικές μέριμνες. Να μην ξεχνάμε ότι μεταξύ των έργων πού κάνουμε, την πρωτεύουσα θέση πρέπει να κατέχουν ή προσευχή, ή νηστεία καί ή νήψη. Να προη­γείται όλων ή φροντίδα για τη σωτηρία της ψυχής, και οι βιοτικές μέριμνες να είναι στη δεύτερη θέση. Αμήν.


ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ
ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ Β
ΕΚΔ.''ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ'