Τό Κήρυγμα τῆς Κυριακῆς: Τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ. Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη, εκ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

Τό Κήρυγμα τῆς Κυριακῆς: Τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ. Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη, εκ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη,

Ιεροκήρυκος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης.

«Τί δώσει ἂνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;»

Την ερώτηση αυτή απευθύνει ο Κύριος μας στον καθένα από μας, σήμερα Κυριακή Γ΄ των Νηστειών, κατά την οποία υψώνουμε προς προσκύνηση τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό. Με την ερώτηση αυτή μάς καλεί να σκεφθούμε, για τον μεγάλο αυτό θησαυρό, που λέγεται ψυχή. Ο Κύριος μάς έδωσε διάνοια, η οποία ερευνά· μάς έδωσε λογική που κρίνει και καταλήγει σε συμπεράσματα· μάς έδωσε καρδιά η οποία πλημμυρίζει από ιερούς πόθους και υψηλές ανατάσεις.

Η καθημερινή ζωή εξ άλλου μάς παρέχει πολύτιμη πείρα για τον κόσμο που μάς περιβάλλει, για τα προσωρινά αγαθά του, την λαμπρότητα που σβήνει, την δόξα που παρέρχεται. Λοιπόν, μάς ερωτά ο Κύριος, σκεφθείτε και απαντήστε μόνοι σας με ειλικρίνεια· «τί δώσει ἂνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;».

Είναι δύσκολο ή μάλλον είναι αδύνατο να δώσουμε ικανοποιητική απάντηση, διότι μάς είναι αδύνατον να κατανοήσουμε σε όλο το βάθος και πλάτος, τι είναι η ψυχή, ποια είναι τα ιδιώματά της, ποιος ο προορισμός της και γενικά ποια είναι η αξία της. Είναι πέρα από τις δυνάμεις μας να εκτιμήσουμε, να αισθητοποιήσουμε και να συλλάβουμε στην πληρότητά του αυτό τον θησαυρό που λέγεται ψυχή. Αισθανόμαστε ότι έχουμε ψυχή. Όλοι οι άνθρωποι, όλων των αιώνων πίστευαν, πιστεύουν και θα πιστεύουν στην ύπαρξη της αθάνατης ψυχής, όσο κι αν η ζωή της αμαρτίας έρχεται να σκοτίσει αυτή την πίστη, όσο κι αν η επιστήμη κάποιων δήθεν επιστημόνων προσπαθεί να καταρρίψει αυτή την μεγάλη αλήθεια. Μεγάλοι σοφοί της αρχαιότητας με τη δύναμη της φωτεινής τους διάνοιας και την έμπνευση του Θεού φιλοσόφησαν, διατύπωσαν υψηλές και θαυμάσιες ιδέες για την αξία και την αθανασία της ψυχής. Η ψυχή έλεγαν είναι άυλη ουσία, άφθαρτη, θεία, έχει ζωή, είναι συγγενής και όμοια με τον αιώνιο Θεό· είναι πνεύμα Θεού, μετέχει στην θεότητα. Αυτή είναι που δίνει ζωή και αξία στον άνθρωπο.

Όσο όμως κι αν μελέτησαν αυτοί το μεγάλο αυτό θέμα περί της ψυχής του ανθρώπου, δεν μπόρεσαν να φθάσουν στην καθαρότητα, την σαφήνεια και την πλούσια γνώση, που παρέχει η Αγία Γραφή σχετικά με την ψυχή του ανθρώπου.

Αναρίθμητα είναι τα χωρία της Αγίας Γραφής, στα οποία μιλάει το Πνεύμα του Θεού για το πνεύμα του ανθρώπου. Ο ίδιος ο Κύριος μάς δίδαξε πολλές φορές περί της ψυχής και εξήρε την αξία της, όχι μόνο σε σύγκριση προς το σώμα αλλά και προς τον κόσμο ολόκληρο. Τίποτε από όσα υπάρχουν στο ορατό και αόρατο σύμπαν δεν μπορούν να εξαγοράσουν ούτε μια ψυχή μόνο. Ο κόσμος, το σύμπαν είναι υλικό, υπόκειται στη φθορά του πανδαμάτορος χρόνου. Η ψυχή όμως εικόνα και ομοίωμα του Θεού, είναι πνεύμα, και θα ζει «εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων».

Οι Πατέρες της Εκκλησίας φωτισμένοι από την διδασκαλία της Αγίας Γραφής και εμπνεόμενοι από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος είπαν και έγραψαν πολλά για την ψυχή. Η ψυχή, είπαν, είναι η εικόνα του Θεού, η οποία έχει προικισθεί με την δυνατότητα να προχωρήσει στο «καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ», ώστε ο άνθρωπος να γίνει θεός κατά χάριν. Αυτή είναι, που έχει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Δημιουργού και Πατέρα της, την αφθαρσία, την ελευθερία της βουλήσεως, τη δύναμη της κυριαρχίας στην άλογη και άψυχη φύση, το φως του λογικού και της γνώσεως. Όταν η ψυχή στολίζεται με τις αρετές, με την αγάπη, την καλοσύνη, την αγιότητα, την αγαθότητα, τη δικαιοσύνη αναδεικνύει τον άνθρωπο όμοιο με το Θεό.

Και ρωτάει ο Κύριος· αφού λοιπόν είναι τόσο απεριόριστη και ασύλληπτη η αξία της ψυχής, τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος ως αντάλλαγμα, για να εξαγοράσει την ψυχή του από την αιώνια απώλεια, να την λυτρώσει από το βάρος της ενοχής και της καταδίκης;

Οι άνθρωποι πάντοτε αισθανόταν και αισθάνονται ένοχο τον εαυτό τους ενώπιον του Θεού. Κάποια εσωτερική φωνή τους πληροφορούσε ότι θα χάσουν την ψυχή τους λόγω των αμαρτιών τους. Αισθανόταν βαθύ τον πόθο να εξαγοράσουν την ψυχή τους, να την σώσουν από την αιώνια καταδίκη. Νόμιζαν ότι μπορούσαν να προσφέρουν λύτρον και αντάλλαγμα θυσίες αιματηρές, πολλές και μεγάλης αξίας θυσίες. Νόμιζαν ότι όσο πολυτιμότερη είναι η θυσία που προσέφεραν, τόσο και μεγαλύτερη ήταν η ελπίδα τους να γίνει δεκτό το αντάλλαγμα αυτό για την ψυχή τους. Έφθασαν μέχρι του σημείου να προσφέρουν θυσία ακόμη και τα παιδιά τους, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις. Ολόκληρη η γη είχε ζυμωθεί με τα αίματα των θυσιών.

Αλλά παρ’ όλα αυτά δεν έμειναν ικανοποιημένοι και αναπαυμένοι οι άνθρωποι. Κάτι τους έλεγε, ότι με τίποτε δεν εξαγοράζεται η ψυχή τους.  Δεν υπάρχει κανένα αντάλλαγμα πάνω στη γη και σε ολόκληρο τον κόσμο γι’ αυτήν. Σίγουρα θα ερχόταν στο νου τους, έστω και κάπως διαφορετική η ερώτηση· «τί δώσει ἂνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;» Και ύψωναν ικετευτικά τα βλέμματα στον ουρανό περιμένοντας από τον Θεό να τους υποδείξει το άξιο αντάλλαγμα της ψυχής.

Και ο Πανάγαθος Κύριος το έστειλε, «ὃτε ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου», στον κατάλληλο καιρό. Και δεν είναι τίποτε άλλο, από τον Υιό και Λόγο του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστς, ο οποίος έλαβε ανθρώπινη σάρκα, για να σώσει τον άνθρωπο. Και το μέγιστο αυτό γεγονός το προανήγγειλαν οι Προφήτες, το είπε ο άγγελος στον Ιωσήφ, ότι ο Υιός της Παρθένου, ο Χριστός, «σώσει τόν λαόν αὐτοῦ ἀπό τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν».

Ο ίδιος ο Κύριος το διακήρυξε ότι ήλθε στον κόσμο όχι για να ζητήσει υπηρεσίες, αλλά για να προσφέρει υπηρεσίες και να θυσιάσει την ζωή του λύτρο και αντάλλαγμα για την σωτηρία του γένους των ανθρώπων. «Τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ, διακηρύσσει ο Απόστολος Παύλος, καθαριεῖ τήν συνείδησιν ἡμῶν ἀπό νεκρῶν ἒργων» της αμαρτίας. Και αυτό το λύτρο, την απείρου αξία θυσία Του, την προσέφερε για κάθε μια ψυχή. «Ἐλυτρώθητε, λέει ο Απόστολος Πέτρος, τιμίῳ αἳματι…Χριστοῦ». Αυτό ακριβώς το γεγονός, ότι δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος και έδωσε το πάντιμο αίμα Του θυσία υπέρ ημών, βροντοφωνεί πόσο αφάνταστα μεγάλη και ανεκτίμητη είναι η αξία της ψυχής μας.

Κατά την σημερινή, λοιπόν, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως η Εκκλησία προβάλλει τον Σταυρό του Κυρίου, και μάς προσκαλεί να τον προσκυνήσουμε ευλαβικά. Για ποιο σκοπό; Για να αντλήσουμε δύναμη και έτσι να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τον πνευματικό αγώνα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Ταυτόχρονα ο Σταυρός του Κυρίου μάς αποκαλύπτει και το μέτρο τόσο της αγάπης του Θεού όσο και της αξίας του ανθρώπου. Είναι τόσο μεγάλη η αγάπη του Θεού και τέτοια η αξία της ανθρώπινης ψυχής ώστε ο ίδιος ο Θεάνθρωπος Κύριος να ανεβαίνει πάνω στο Σταυρό χάριν της σωτηρίας της.

Την ανυπολόγιστη αξία της ψυχής μας καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε κι εμείς και να ζούμε κατά το θέλημα και τις εντολές του Κυρίου. να τον ακολουθούμε πιστά σηκώνοντας με υπομονή και ελπίδα το σταυρό του χριστιανικού μας χρέους. Έτσι και μόνο θα κερδίσουμε την ψυχή μας, που σημαίνει ότι θα γίνουμε μέτοχοι της αιώνιας και αληθινής ζωής.