''Χαίρε Αγγέλων χαρά''

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Κάθε φορά που η Εκκλησία μας με μία γιορτή της τιμά το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, κάθε φορά που επικαλείται την πρεσβεία της και τη μεσιτεία της στο θρόνο του Υιού και Θεού της, γιορτάζει συγχρόνως και ο ουράνιος κόσμος και μαζί με τις πήλινες γλώσσες των ανθρώπων, υμνεί και εκείνος τα μεγαλεία της, τα οποία «εποίησεν ο δυνατός»1.

Τιμούν οι Άγγελοι την Παναγία, γιατί, όπως ψάλλουμε, είναι «η τιμιωτέρα των Χερουβείμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ».

Μαζί με τους Αγγέλους, τους Αρχαγγέλους και όλες τις αγγελικές δυνάμεις τιμούν την Παναγία οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Δίκαιοι, οι «καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες». Ο Άγιος Γεώργιος Επίσκοπος Νικομηδείας, σ’ ένα τροπάριο του Θεοτοκαρίου, μας παρουσιάζει αποκαλυπτικά και εμπειρικά την αλήθεια αυτή :

«Χαίρε πάσα κτίσις σοι βοά, χαίρε Παναγία Παρθένε, χαίρε το σκήπτρον Δαβίδ, χαίρε η βλαστήσασα βότρυν τον πέπειρον, χαίρε πύλη ουράνιε και άφλεκτε βάτε, χαίρε φως παγκόσμιον, χαίρε Αγγέλων χαρά· χαίρε Αποστόλων το κλέος, χαίρε των Μαρτύρων ανδρεία, και των ασκητών θείον εντρύφημα»2.

Και στην Ακολουθία των Χαιρετισμών ακούμε τον Ιωσήφ τον Υμνογράφο να χαρακτηρίζει την Παναγία ως χαρμονή των Αγγέλων.

«Χαίρε των Αγγέλων χαρμονή»

1. Τι είναι οι άγγελοι; Είναι «λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν»3. Και η Παναγία είναι η χαρμονή των αγγέλων, αφού είναι η «αμνάς η τεκούσα τον Αμνόν του Θεού»4.

Είναι εκείνη η οποία έφερε την του κόσμου σωτηρία και έγινε «της σωτηρίας ημών το εργαστήριο, των αγγελικών υπερτέρα δυνάμεων, η δούλη και μήτηρ του Θεού και Σωτήρος»5, όπως θεολογεί ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.

Είναι η Αγία των Αγίων που δέχτηκε μέσα της όχι άνθρωπο, αλλά αυτόν τον Μέγα Αρχιερέα, «τον διεληλυθότα τους ουρανούς»6.

Από αυτή τη διακονία της στο ακατάληπτο μυστήριο της Σαρκώσεως δικαίως και αληθώς ονομάζεται Θεοτόκος, διότι «ουκ άνθρωπον ψιλόν εγέννησεν αλλά Θεόν αληθινόν· ου γυμνόν αλλά σεσαρκωμένον»7.

Δεν γέννησε η Θεομήτωρ έναν απλώς θεοφόρο ή θεωθέντα άνθρωπο αλλά Αυτόν τον Θεόν Λόγον, τον Μονογενή Υιό του Θεού, που ήλθε στη δική μας πτωχεία και ασθένεια, προκειμένου να σώσει το ανθρώπινο γένος από την αμαρτία και τη φθορά.

Γι’ αυτό και ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός εξυμνώντας τα μεγαλεία της με αιθέριες και ουράνιες πνευματικές συλλήψεις αλλά και «επόμενος των Αγίων Πατέρων», μιλώντας για την Παναγία λέγει ότι είναι «η μόνη μήτηρ, η πάσης ακτίνος φωτεινοτέρα και πάσης καθαρότητος καθαρωτέρα»8.

Και ο Άγιος Επιφάνιος Επίσκοπος Κύπρου λέει χαρακτηριστικά : «ένα τέτοιο μυστήριο ποιος μπορεί να το εξηγήσει με λόγους;

Ποιο στόμα και ποια γλώσσα θα εκφραστεί δια την Θεοτόκον Μαρία η οποία είναι η μητέρα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, διότι αυτή όλες τις αγγελικές δυνάμεις, τα τάγματα των αγγέλων κατέπληξε»9.

«Χαίρε των αγγέλων χαρμονή»

Ενώ οι Προπάτορες έπεσαν δια της παρακοής ακολουθώντας τη συμβουλή του όφεως και ενεδύθησαν τους δερματίνους χιτώνες της νεκρώσεως, της θνητότητος και της φθοράς, η Θεοτόκος συνεργεί δια της υπακοής της στη βουλή του Θεού και διακονεί το σχέδιο της Ενανθρωπήσεως του Σωτήρος Χριστού.

Έτσι η κεκλεισμένη πύλη του Παραδείσου ανοίγεται, ο ουρανός γίνεται βατός και ο άνθρωπος δια του Υιού της απολαμβάνει τα αγαθά της αιωνίου ζωής.

Γίνεται η Θεοτόκος η οδηγός προς τα άνω. Είναι αυτή που μεσιτεύει για τη σωτηρία όλων των ανθρώπων και δια των πρεσβειών της σώζει και λυτρώνει την κληρονομία της.

Πόσο ωραία μας παρουσιάζει αυτή τη λειτουργία της μεσιτείας και της πρεσβείας ο ιερός υμνογράφος : «πολλά γαρ ισχύει δέησις Μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου»10. Κι όταν ένας άνθρωπος οικειοποιηθεί τη σωτηρία, τότε χαρά γίνεται ενώπιον των αγγέλων του Θεού «επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι»11.

«Έκαμε χρεώστην εις τον εαυτό της τον Υιό του Θεού», θα γράψει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.

«Δανείστηκε ο Χριστός από την Θεοτόκον, όχι δάνειον εξωτερικόν αλλά εσωτερικόν εξ’ αυτής της φύσεως, εξ’ αυτών των φυσικών και πανάγνων αιμάτων της Θεοτόκου… και ως χρεώστης έπρεπε να δοξάσει αυτήν με όλας τας θεοπρεπείς δόξας και τιμάς.

Και χρεωστικώς να εισακούει τας ικεσίας και αιτήσεις όπου Του προσφέρει η Μήτηρ Του».

Γι’ αυτό και συμβουλεύει: «πρόστρεχε λοιπόν με ευλάβεια και πίστιν εις αυτήν και θέλει λάβει δι’ αυτής τα προς σωτηρία αιτήματά σου παρά Θεού»12.

Χαρά των Αγγέλων, λοιπόν η Παναγία.

Χαρά των Αγίων.

Χαρά των ανθρώπων.

Χαρά των απηλπισμένων.

Χαρά μου, έλεγε ο Όσιος Παΐσιος κι από τα μάτια του έτρεχαν πύρινα δάκρυα αγάπης και σεβασμού στο πανάγιο πρόσωπο της.

Ο πλούτος της Παναγίας ακένωτος.

Τα θαύματά της ζωοδόχος πηγή και ζωηφόρος αγάπη.

Η έκφραση του προσώπου της μια μεγαλειώδης σιωπή, εύλαλη.

Η παρουσία της μια ανοιχτή αγκαλιά, ένα μαντήλι που σκουπίζει τα δάκρυα από τα μάτια των πονεμένων.

Είναι η αρχόντισσα και στον πόνο και στην αγάπη και στη διακονία.

Γι’ αυτό μέσα από την καρδιά μας θα πρέπει να απευθυνόμαστε στη μεγάλη Μάνα μας, στην Κυρά και Δέσποινά μας και μαζί με τον ιερό υμνογράφο να επαναλαμβάνουμε :

«Υπερένδοξε, αειπάρθενε, ευλογημένη Θεοτόκε προσάγαγε την ημετέραν προσευχήν τω Υιώ σου και Θεώ ημών, και αίτησαι ίνα σώση δια Σου τας ψυχάς ημών»13.

1 Λουκ. 1,49

2 Προσόμοιο, ήχος β’, Πέμπτη εσπέρας, «Θεοτοκάριον», εκδ. Βας. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 74

3 Εβρ. 1,14

4 Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού, «Ομιλία Γ΄ εις την Κοίμησιν της Θεοτόκου», κεφ. 5, ΕΠΕ 9,330

5 ο.π.

6 Εβρ. 4,14

7 Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως», Γ’ (12) 56, ΕΠΕ 1,332

8 Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού, «Ομιλία εις τον Ευαγγελισμόν της Θεοτόκου, κεφ. 5, ΕΠΕ 9,166»

9 Αγ. Επιφανίου Κύπρου, «Ομιλία εγκωμιαστική εις την Μαρίαν Θεοτόκον», PG 43,488

10 Θεοτοκίο Ακολουθίας ΣΤ’ Ώρας

11 Λουκ. 15,10

12 Αγ. Νικοδήμου Αγιορείτου, «Εορτοδρόμιον», Ερμηνεία εις τον Κανόνα της Πεντηκοστής – Θ’ Ωδή, εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, σελ. 160 [υποσ. 64]

13 Ακολουθία Μικρού Αποδείπνου