ΚΥΡΙΑΚΗ - ΑΠΟΤΟΜΗ ΤΙΜΙΑΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Απόστολος: Πράξ. ιγ' 25 - 32

Ευαγγέλιον: Μαρκ. στ΄14 - 30

29 Αυγούστου 2021

Είναι προτροπή της Αγίας Γραφής να τιμούμε τις μνήμες των αγίων με εγκώμια, με ύμνους και λόγια επαινετικά. Γράφει χαρακτηριστικά: «μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων». Κι αν απαιτούνται εγκώμια κατά τις μνήμες των δικαίων, πολύ περισσότερο αυτό ισχύει για τον Τίμιο Πρόδρομο, τον «σεβασμιώτερο των προφητών». Όταν, όμως, το Δεσποτικό στόμα τον ονόμασε «μείζονα εν γεννητοίς γυναικών», τι μπορούν να προσθέσουν τα δικά μας εγκώμια, διερωτάται ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Τις ύμνος αρκέσει αφικέσθαι του ύψους της μεγαλωσύνης αυτού, ον απάντων μείζονα Χριστός έδειξε;». Ο όσιος Θεόδωρος ο Στουδίτης σημειώνει σχετικά πως κάθε άγιος εγκωμιάσθηκε από κάποιον άλλον εφάμιλλο στην αγιότητα, ο υψηλός στην αρετή από κάποιον ισάξιο και ο μετριώτερος από κάποιον πιο μέτριο. Αυτό το εγκώμιο, όμως, προέρχεται από τον ίδιο τον Χριστό, του οποίου ο λόγος είναι τέλειος και αψευδής.

Δεν τον ονόμασε απλώς προφήτη ή ανώτερο όλων των Προφητών, αλλά ανώτερο και μεγαλύτερο από όλους τους ανθρώπους που είχαν γεννηθεί μέχρι τότε. Ο Τίμιος Πρόδρομος βρίσκεται στις κορυφογραμμές της αγιότητας. Είναι προφήτης, απόστολος, όσιος, ομολογητής και μάρτυρας. Είναι ο διαπρύσιος κήρυκας της μετάνοιας και ο άτεγκτος ελεγκτής της ανομίας και της διαφθοράς.

Άφθαστο το πνευματικό και ηθικό του μεγαλείο. Γι’ αυτό και η Εκκλησία τον θέτει μετά την Υπεραγία Θεοτόκο και τοποθετεί πάντοτε την εικόνα του δίπλα από εκείνη του Χριστού.

Μα πάνω απ’ όλα είναι ο πρόδρομος της έλευσης του Χριστού στον κόσμο, αυτός που άνοιξε τον δρόμο για να περάσει ο Λυτρωτής. Είναι ο μεγάλος αγγελιοφόρος της πιο χαρμόσυνης και ελπιδοφόρας αγγελίας όλων των εποχών:

της εν Χριστώ απολύτρωσης και σωτηρίας των ανθρώπων. Υπήρξε κορυφαίο όργανο της θείας πρόνοιας και διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στην εφαρμογή του σχεδίου της θείας Οικονομίας για τη σωτηρία του κόσμου. Εξάλλου γι’ αυτό λέγεται πρόδρομος, διότι προειδοποίησε αλλά και προοδοποίησε.

Οι άλλοι προφήτες προφήτευσαν μόνο. Ο Ιωάννης και προφήτευσε και προφητεύθηκε. Ήδη ο Μαλαχίας τον είδε να έρχεται σαν προάγγελος της ελεύσεως του Χριστού, σαν πρόδρομος της πρώτης παρουσίας Του. Προφήτευσε γι’ αυτόν ο Ησαΐας προκαταγγέλλοντας το κηρυκτικό του έργο μέσα στην έρημο.

Τον προφήτευσε κι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, όταν απεστάλη να πληροφορήσει τον Ζαχαρία για τη θαυμαστή γέννησή του. Ο ένας Άγγελος προφήτευσε για τον άλλο Άγγελο. Τον ονόμασε «μέγαν». Οι άνθρωποι δίνουν τον τίτλο του μεγάλου σε όσους διαπρέπουν στον στίβο του πολέμου, της επιστήμης, των γραμμάτων. Ο Άγγελος δίνει τον τίτλο του μεγάλου σ’ έναν ερημίτη, σ’ εκείνον που θα διαπρέψει στον στίβο της αγιότητας. Τον σπουδαίο προδρομικό του ρόλο προφήτευσε και ο ίδιος του ο πατέρας, ο Ζαχαρίας, μετά τη γέννησή του, στην περίφημη ωδή του.

Όλοι οι προφήτες κλήθηκαν στο προφητικό αξίωμα σε ώριμη ηλικία. Ο Ιωάννης κλήθηκε στο προφητικό έργο πριν συλληφθεί στην κοιλία της στείρας μητέρας του. Ήταν, ακόμα, ο πρώτος που αναγνώρισε και ομολόγησε τη θεότητα του Χριστού, σκιρτώντας ως έμβρυο στη μήτρα της Ελισάβετ κατά τη συνάντησή της με την Παναγία.

Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής θεωρείται ο εωσφόρος αστήρ, δηλ. το αστέρι της αυγής, ο αυγερινός. Αν ο παλαιός εωσφόρος απομάκρυνε τον άνθρωπο από τον Θεό, διαβάλλοντάς Τον, ο νέος εωσφόρος, ο Ιωάννης, οδήγησε τους ανθρώπους στον Χριστό, προβάλλοντάς Τον ως τον αναμενόμενο Μεσσία και Λυτρωτή. Αν ο πρώτος εωσφόρος ως αρχηγός του κορυφαίου αγγελικού τάγματος ήταν πλησιέστερα στον Θεό, ο δεύτερος εωσφόρος, ήταν ο επίγειος Άγγελος, που συγγένευε και σαρκικά με τον θεάνθρωπο αλλά, το σπουδαιότερο, ήταν πλησιέστερος προς τον ερχόμενο Χριστό. Πλησιέστερος χρονικά και πνευματικά. Γιατί όπως ο αυγερινός προηγείται της αυγής και η ξεχωριστή του λάμψη προαναγγέλλει την ανατολή του ήλιου, έτσι και ο Ιωάννης είναι το φαεινό άστρο που προανήγγειλε την ανατολή του «νοητού Ηλίου της δικαιοσύνης».

Όλοι οι άλλοι προφήτες προείδαν τον Χριστό με τα προφητικά τους κυάλια. Ο Ιωάννης όχι μόνο τον είδε αυτοψεί αλλ’ αξιώθηκε να τον υποδεχθεί στα ρείθρα του Ιορδάνη και να τον συστήσει στους ανθρώπους λέγοντας: «Ίδε ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου». Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος προηγήθηκε για να ετοιμάσει στις καρδιές των ανθρώπων τον δρόμο για τον Χριστό, τόνιζε, όμως, ότι «ο οπίσω μου ερχόμενος έμπροσθέν μου γέγονεν».

Γνώριζε ότι ο Χριστός, ως Θεός, προηγείται απείρως και του ιδίου και όλων των ανθρώπων.

Είχε επίγνωση ότι δεν ήταν ο ίδιος το φως, αλλ’ ήλθε για να δώσει μαρτυρία για τον Χριστό που είναι το «φως το αληθινόν». Ο Χριστός, βεβαίως, δεν είχε ανάγκη προβολής και μαρτυρίας όπως δεν έχει ανάγκη διαφήμισης ο ήλιος. Ο άνθρωπος, όμως, που ήταν κλεισμένος στα υπόγεια της πλάνης και του σκότους, είχε ανάγκη από κάποιον που θα τον έπαιρνε από το χέρι και θα τον οδηγούσε στο φως του ήλιου. Αυτό το νόημα είχε η μαρτυρία του Ιωάννη.

Εκείνος είναι ο χειραγωγός που πήρε τους ανθρώπους και τους οδήγησε στο φως, δηλ. στον Χριστό. Όπως στα σπίτια μας το φως υπάρχει και δεν έχει ανάγκη διαφήμισης και προβολής αλλ’ αν δεν γυρίσει κάποιος τον διακόπτη το φως παραμένει ανενέργητο, έτσι και ο Ιωάννης αυτό έκανε. Έστρεψε τον διακόπτη του ενδιαφέροντος των ανθρώπων στον Χριστό.

Μπορούμε, λοιπόν, να κατανοήσουμε από τα πιο πάνω το μεγαλείο και την ασύγκριτη υπεροχή του Ιωάννη του Βαπτιστή από όλους τους άλλους προφήτες και δικαίους. Αρκεί σε μας η μαρτυρία του για τον Χριστό: «Καγώ εώρακα και μεμαρτύρηκα, ότι ούτος εστίν ο Υιός του Θεού» και για τον Ιωάννη αρκεί η μαρτυρία του Χριστού: «Σοι δε αρκέσει η μαρτυρία του Kυρίου, Πρόδρομε».

† Αρχιμανδρίτης Δημήτριος

ΠΗΓΗ